Manifest Komunistyczny 1 Communist Manifesto|Communist Kommunistisches Manifest 1 Κομμουνιστικό Μανιφέστο 1 Communist Manifesto 1 Manifiesto Comunista 1 Manifesto Comunista 1 Коммунистический манифест 1 Комуністичний маніфест 1

Rozdział pierwszy Chapter|Chapter One Erstes Kapitel Chapter One

Burżuazja a proletariat Bourgeoisie vs proletariat||working class Bourgeoisie vs. Proletariat Bourgeoisie vs. proletariat

Z książki Manifest komunistyczny From|book||

Nagranie LibriVox Recording|

Wszystkie nagrania LibriVox należą do domenu publicznej. |||belong||public domain|

Więcej informacji o nagraniach lub wolontariacie na stronie LibriVox.org |information||recordings||volunteering||||LibriVox.org

Historia wszystkich dotychczasowych społeczeństw jest historią walk klasowych. ||previous|societies|||struggles|class struggles The history of all past societies is the history of class struggle.

Wolny i niewolnik, patrycjusz i plebajusz, pan i poddany, cechowy majster i czeladnik, Free person|and|slave|patrician||plebeian||and|subject|guild|master craftsman||journeyman Free and slave, patrician and plebeian, master and serf, guild foreman and journeyman,

ciemnionosca i uciśniony, pozostawali w wiecznym antagonizmie, dark-skinned person|and|oppressed|remained||eternal|eternal conflict darkened and oppressed, they remained in perpetual antagonism,

prowadząc skrycie lub jawnie ustawiczną przeciw sobie walkę do buty, leading|secretly||openly|constant|against||struggle||arrogance waging secretly or overtly a constant battle against each other to boot,

aż się ona kończyła rewolucyjnym przetworzeniem całego społeczeństwa |itself|she|ended up|revolutionary|transformation|entire|society Until it ended with a revolutionary transformation of the whole society

lub też wspólną zgubą walczących klas. ||common|ruin|fighting| Or the shared doom of the warring classes.

W dawnych okresach historycznych napotykamy prawie wszędzie wyraźny podział społeczeństwa |"former"|periods|historical periods|we encounter||almost everywhere||division| In past historical periods, we encounter a clear division of society almost everywhere

na rozmaite stany, które tworzą całą drabinę przeróżnych stanowisk społecznych. |various|conditions||"create"||ladder|various||social positions

W starożytnym Rzymie widzimy patrycjuszów, rycerzy, plebajuszów, niewolników. |ancient|In ancient Rome|we see|patricians|knights|plebeians|slaves In ancient Rome, we see patricians, knights, plebeians, slaves.

W wiekach średnich mamy panów feodalnych, wasalów, majstrów cechowych, czelać, poddanych, |"centuries"|Middle Ages||feudal lords|feudal lords|vassals||guild masters|servants or retainers|subjects In the Middle Ages, we have feudal lords, vassals, guild foremen, journeymen, serfs,

a oprócz tego w każdym prawie z tych stanów istnieje jeszcze specjalne stopniowanie. ||||each||"of"||||||gradation and in addition, there is still a special gradation in almost every one of these states.

W zupatku feodalnego, średniowiecznego, ustroju wyrastająca współczesna społeczność mieszczańska, |feudal remnants|feudal|medieval||emerging from|modern|urban community|bourgeois community In the zupatku of the feudal, medieval, system the modern bourgeois community is growing up,

burżuazyjna, nie zniosła antagonizmu klas. ||"abolished"|class antagonism|

Owszem, wysunęła tylko na jego miejsce nowe klasy, nowe warunki, ciemnionstwa, "Indeed"|"put forward"|||"his"||new classes|||"conditions"|darkness, ignorance

nowe formy walki społecznej. |forms||social struggle

Zawsze jednak czasy nasze, czasy panowania burżuazyj, uprościły o wiele antagonizmy klas. ||times|||"of rule"|bourgeoisie|simplified|||class conflicts|

Cała społeczność coraz wyraźniej łamie się na dwa wielkie, a wrogie obozy. ||increasingly|more clearly|splits into||||great||hostile|camps The entire community is increasingly fracturing into two large, and hostile, camps.

Na dwie wielkie, bezpośrednio występujące do walki klasy – burżuazją i proletariat. |two|||directly engaged||||bourgeoisie|into two great| On the two great classes directly occurring to fight - the bourgeoisie and the proletariat.

Z podanych średniowiecznych powstaje mieszczaństwo pierwszych miast, "From the"|"given"||emerges|bourgeoisie||cities The bourgeoisie of the first cities is formed from the medieval ones given,

a z mieszczaństwa tego wyłaniają się pierwsze elementy burżuazyji.

Odkrycie zaś Ameryki, popłynięcie Afryki, tworzą nowe warunki dla dalszego jej powstania. In turn, the discovery of America, the sailing of Africa, create new conditions for its further emergence.

Rynek azjatycki, Indie, Chiny, kolonizacja Ameryki, handel wymienny z koloniami, Asian market, India, China, colonization of America, barter trade with colonies,

zbogacanie się w środki, wymiany i w ogóle wzrost masy towarów the enrichment of means, exchanges and in general the increase in the mass of goods

przyczyniają się do niesłychanych dotychczas postępów handlu, szaklugi, przemysłu,

a tym samym przyspieszają rozwój rewolucyjnego and thus accelerate the development of the revolutionary

żywiołów w upadającym społeczeństwie feudalnym.

Ówczesny feudalny, czyli cechowy system produkcji,

nie był w stanie zadościuczynić wzrastającego z odkryciem nowych rynków popytowi za potrzebowanie. was unable to satisfy the demand for need that was growing with the discovery of new markets.

Miejsce jego zajmuje rękodzielnictwo, manufaktura. Its place is taken by handicrafts, manufactures.

Majster cechowy ustępuje miejsca średniemu stanowi przemysłowemu. The guild foreman is giving way to a medium-sized industrial state.

Podział pracy między rozmaite korporacje usunięty zostaje przez podział pracy w samym warsztacie. The division of labor among the various corporations is removed by the division of labor in the workshop itself.

Rynki wszakże rozszerzają się ustawicznie, pobyt coraz się wzmaga. After all, markets are expanding steadily, residency is increasing.

Rękodzielnictwo, manufaktura nie wystarczą już także. Handicrafts, manufactures are also no longer enough.

Wówczas para i maszyny rewolucjonizują przemysłową produkcję. Then steam and machinery revolutionize industrial production.

Rękodzielnictwo ginie wobec wielkiej industrii,

a przemysłowy stan średni wobec przemysłowców milionerów,

kierujących całymi armiami robotników, wobec współczesnych kapitalistów.

Wielki przemysł stwarza rynek powszechny, przygotowany już przez odkrycie Ameryki.

Rynek powszechny wywołuje olbrzymi rozwój handlu, żeglugi, w ogóle środków komunikacji,

a ten oddziaływa znowuż na wzrost przemysłu.

O ile rozwija się przemysł, handel, żegluga, koleje żelazne, o tyle wzrasta potęga burżuazyj.

Kapitały jej mnożą się, a wszystkie klasy starego, średniowiecznego społeczeństwa, Its capitals are multiplying, and all classes of the old medieval society,

ustępują pod jej naciskiem z areny dziejowej.

Widzimy zatem, że współczesna burżuazja jest produktem długiego postępowego rozwoju

i że jest ona wytworem całego szeregu przewrotów w systemie produkcji i wymiany.

Każdemu z tych stopni rozwoju burżuazyj towarzyszył odpowiedni postęp polityczny. Each of these degrees of development of the bourgeoisie was accompanied by corresponding political progress.

Mieszczeństwo, ów stan uciśniony przez panów feudalnych, The bourgeoisie, that state oppressed by feudal lords,

jawi się z czasem jako zbrojna i samorządna organizacja w gminie miejskiej. appears over time as an armed and self-governing organization in the city municipality.

Tu i ówdzie zaś powołuje do życia niezależną Rzeczpospolitą Miejską. Here and there, in turn, it establishes an independent Urban Republic.

Trzeci, stan podatkowy monarchii, za czasów rękodzielnictwa, manufaktury, The third, the tax state of the monarchy, in the days of handicrafts, manufactures,

staje się w monarchii absolutnej lub stanowej przeciwwagą arestokracji. becomes, in an absolute or state monarchy, a counterweight to arestocracy.

Wreszcie, rozwojem wielkiego przemysłu i powstaniem rynku powszechnego, Finally, the development of big industry and the emergence of the general market,

burżuazja współczesna jako najpoważniejsza podstawa wielkich monarchii Modern bourgeoisie as the most serious basis of great monarchies

w ogóle zdobywa sobie w nowożytnym państwie konstytucyjnym wyłączne panowanie polityczne. in general gains exclusive political dominion in the modern constitutional state.

Nowożytne rządy są jedynie komitetami, Modern governments are merely committees,

stanowionymi dla kierowania społeczno-klasowymi interesami burżuazji. legislated to guide the social and class interests of the bourgeoisie.

Burżuazja miała w dziejach znaczenie wysoce rewolucyjne. The bourgeoisie has had a highly revolutionary significance in history.

Pokwyciłszy w swoje ręce władzę, zniosła do szczętu patriarchalność i idylliczność feudalizmu. Having grasped the reins of power in her hands, she has abolished patriarchalism and idyllic feudalism to the point of jaw-dropping.

Poszarpawszy bezlitośnie barwną lińć feudalną, która łączyła poddanych z ich naturalnymi rządcami, He has mercilessly tugged at the colorful feudal lynchpin that linked subjects to their natural rulers,

nie pozostawiła między ludźmi żadnego innego łącznika, left no other link between people,

prócz nagiego interesu, prócz pozbawionej wszelkiej czułości płacy gotówką. Except for the naked interest, except for the cash payment devoid of all tenderness.

Z młodem egoistycznego wyrachowania zmroziła święte porywy pobożnego marzycielstwa, With young selfish calculating, she froze the sacred impulses of pious dreaming,

rycerskie zapały i małomieszczańską sentymentalność. chivalrous zeal and petit bourgeois sentimentality.

Godność osobistą przeistoczono w wartość wymienną, Personal dignity has been transformed into an exchangeable value,

a zamiast mnóstwa patentami zagwarantowanych i drogo nabytych swobód, and instead of a plethora of patent-guaranteed and expensively acquired freedoms,

proklamowano jedną tylko, obraną z wszelkiej idealności, wolność handlu. proclaimed a single freedom of trade, stripped of all ideality.

Jednym słowem, wyzyskiwanie strojne w posłonę religijnej i politycznej iluzji In a word, exploitation tuned with the afterglow of religious and political illusion

zmienia się tu na jawne, bezwstydne, bezpośrednie, bezszczelne wyzyskiwanie. changes here to outright, shameless, direct, leaky exploitation.

Burżuazja pozbawiła świętości wszystkie dotychczas z pokornym podziwem szanowane rodzaje działalności. The bourgeoisie has deprived of sanctity all hitherto respected types of activity with humble admiration.

Lekarza, prawnika, księdza, poetę, ludzi nauki wreszcie przeistaczała na swoich najemnych robotników. A doctor, a lawyer, a priest, a poet, people of science finally transformed into its hired workers.

Burżuazja stosunki rodzinne obrała z uczuciowo-sentymentalnego uroku The bourgeoisie has stripped family relations of its emotional-sentimental charms

i widzi w nich tylko interes pieniężny. and sees them only as a monetary interest.

Burżuazja okazała także, o ile brutalna siła, The bourgeoisie also showed how much brute force,

którą tak bardzo zachwyca się rekreacja w obrazach średniowyczyzny, which the recreation is so enthused about in paintings of the Middle Ages,

musiała znaleźć stosowne dopełnienie swoje w nich wiedzie nieruchliwości. She had to find a suitable complement to her immobility in them.

Ona to po raz pierwszy poucza, czego dopięć potrafi wysiłek ludzki. She is the first to instruct what human effort can accomplish.

Zdobyła się na większe cuda już piramidy egipskie, rzymskie wodociągi lub gotyckie katedry, It has already achieved greater wonders with the Egyptian pyramids, Roman waterworks or Gothic cathedrals,

a jej podboje różnią się najzupełniej od wędrówek ludów lub wypraw krzyżowych. and its conquests are most different from the wanderings of peoples or the Crusades.

Podobnie jak niezmienność w starym systemie produkcji

była koniecznym warunkiem istnienia dawniejszych klas przemysłowych, was a necessary condition for the existence of the former industrial classes,

tak nieodbitym warunkiem istnienia burżuazyi jest ustawiczne rewolucjonizowanie środków produkcji, such an irrefutable condition for the existence of the bourgeoisie is the constant revolutionization of the means of production,

a więcej samej jej organizacji, a więcej całego społeczeństwa. and more of its organization itself, and more of society as a whole.

Burżuazyjny okres zachują przede wszystkim ciągłe przewroty w produkcji, The bourgeois period will be preserved above all by the constant upheaval in production,

nieustane wstrząsienia wszystkich stosunków społecznych i wieczna niepewność, wieczne falowanie. constant upheaval of all social relations and eternal uncertainty, eternal ripples.

Wszelkie nienaruszalne, skamieniałe stosunki z porodzonymi przez nie, All inviolable, fossilized relations with those born by them,

a od dawien dawna szanowanymi poglądami i pojęciami upadają. and long-respected views and concepts are collapsing.

Wszystkie zaś nowe starzeją się rychlej, niż z tym żyć mogą.

Wszelka kastowość i nieruchomość przepada, wszelka świętość druzgoce się,

a człowiek zmuszonym się wreszcie widzieć trzeźwym okiem oceniać stanowisko swoje i swój do innych stosunek.

Potrzeba, wciąż bardziej a bardziej wzrastająca, od bytu dla towarów pędzi burżuazyję po całej kuli ziemskiej.

Wszędzie musi się ona zagnieździć, urządzić i wszędzie zarzucie swoje sieci. Everywhere it must nest, arrange itself, and everywhere it will cast its nets.

Przez eksploitację rynku powszechnego,

burżuazja nadaje produkcji i konsumpcji charakter kosmopolityczny. The bourgeoisie gives production and consumption a cosmopolitan character.

Ko wielkiemu umartwieniu reakcjonistów, pozbawiając przemysłu narodowego gruntu. Ko great mortification of the reactionaries, depriving the national industry of its ground.

Starożytne narodowe industrie upadły i upadają z nim każdym. Ancient national industries have collapsed and are collapsing with him each.

Miejsce ich zajmuje przemysł, którego wprowadzenie jest kwestią życia dla wszystkich narodów, Their place is taken by industry, the introduction of which is a matter of life for all nations,

który nie ogranicza się przetwarzanie produktu surowego dla niej tylko miejscowości, Which is not limited to the processing of raw product for her only locality,

lecz ściąga go z najodleglejszych okolic, but pulls it from the remotest neighborhoods,

i którego fabrykaty spożytkowane być muszą nie jedynie wewnątrz kraju, ale we wszystkich częściach świata. and whose fabrications must be used not only inside the country, but in all parts of the world.

Dawne potrzeby, które się krajowymi wyrobami zaspokajały, Past needs that were met with domestic products,

ustępują przed potrzebami nowymi, które zużywają produkty rozmaitych krajów i najróżnorodniejszych klimatów. give way to new needs that consume the products of a variety of countries and the most diverse climates.

Dawna lokalna i narodowa, zadowolona sama z siebie chińszczyzna, The former local and national self-satisfied Chinese,

zanika wobec wszechstronnej wymiany i wszechstronnej zależności wzajemnej narodów. is fading in the face of comprehensive exchanges and comprehensive mutual dependence among nations.

Podobnież ma się rzecz z produkcją umysłową. The same is true of mental production.

Płody umysłowe pojedynczych narodów stają się własnością wspólną całego świata. The mental fetuses of individual nations become the common property of the entire world.

Narodowa jednostronność jest coraz niemożebniejszą,

a narodowe i lokalne literatury stwarzają jedną olbrzymią literaturę powszechną. and national and local literatures create one giant universal literature.

Przez szybko postępujące udoskonalenie środków produkcji i przedziwnie ułatwione środki komunikacji,

burżuazja popycha na cywilizacyjne drogi wszystkie zgoła, nawet barbarzyńskie, kraje. The bourgeoisie pushes all sorts of countries, even barbaric ones, into civilization.

Przystępne ceny towarów są dla niej działami ciężkiego kalibru, Affordable commodity prices are heavy guns for her,

którymi przebija mury chińskie i nakazuje kapitulować najupartszej nienawiści do cudzoziemszczyzny. With which he pierces the walls of China and commands capitulation to the most stubborn hatred of foreigners.

Zmusza ona wszystkie narody, które nie chcą zginąć, do zastosowania u siebie burżuazyjnego systemu produkcji.

Zmusza je do cywilizowania się, czyli do rozwoju w duchu burżuazyjnym. It forces them to become civilized, that is, to develop in the bourgeois spirit.

Słowem, tworzy światy nowe na obraz i podobieństwo swoje.

Burżuazja podbija wieś na rzecz miasta, stwarza olbrzymie centra, The bourgeoisie is conquering the countryside in favor of the city, creating huge centers,

zwiększa ogromne liczby ludności miejskiej w porównaniu do wiejskiej Increases huge urban versus rural populations

i tym samym znaczny procent ludności wyrywa z idiotycznych warunków życia wiejskiego. and thus pulls a significant percentage of the population out of the idiotic conditions of rural life.

Podobnież jak wieś od miasta, czyni ona zależnymi barbarzyńskie i na wpół barbarzyńskie ludy Like the village from the city, it makes the barbarian and semi-barbarian peoples dependent

od cywilizowanych, rolne od przemysłowych, wschód od zachodu. from civilized, agricultural from industrial, east from west.

Burżuazja usuwa coraz więcej rozproszenie środków produkcji, własności i ludności. The bourgeoisie is removing more and more dispersion of the means of production, property and population.

Jednoczej ludność centralizuje środki produkcji i stara się własność w niewielu rękach skoncentrować. A unified population centralizes the means of production and seeks to concentrate ownership in a few hands.

Koniecznym skutkiem tego była centralizacja polityczna.

Niezależne, ledwo powiązane prowincje z najrozmaityszymi interesami, Independent, barely connected provinces with the most diverse interests,

z najrozmaityszymi prawami i rządami, z najrozmaityszym systemem ceł With the most diverse laws and governments, with the most diverse customs system

zlewają się w jeden naród, w jeden rząd, jedno prawodawstwo,

jeden narodowy interes klasy, jeden kordon słowy. One national class interest, one cordon of words.

Burżuazja przez czas swego stuletniego klasowego planowania The bourgeoisie for the duration of its century of class planning

stworzyła potężniejsze i kolosalniejsze siły produkcyjne, has created a more powerful and colossal production force,

niż wszystkie poprzedzające ją pokolenia razem wzięte. than all the generations preceding it combined.

Podbicie sił przyrody, maszyny, zastosowanie chemii do przemysłu i rolnictwa, Conquering the forces of nature, machinery, the application of chemistry to industry and agriculture,

żegluga parowa i koleje żelazne, telegrafy, umożliwienie eksploatacji rolnej całych krajów,

regulacja rzek, masy ludności niby spod ziemi wyrastające, Regulation of rivers, masses of people seemingly rising out of the ground,

któryś z ubiegłych wieków marzyć mógł, Which of the past centuries could dream,

iż taka potęga sił produkcyjnych kryje się w łonie pracy społecznej.

Wiedzieliśmy przedto, że środki produkcji i komunikacji,

które były podstawą powstania Burżuazji, Which were the basis for the creation of the Bourgeoisie,

wytwarzają się w feudalnym jeszcze społeczeństwie, produce in a still feudal society,

że w pewnym okresie rozwoju tych środków produkcji i komunikacji That during a certain period of development of these means of production and communication

warunki wytwarzania i wymiany ustroju feudalnego,

a więc feudalna organizacja rolnictwa i przemysłu,

czyli jednym słowem feudalne formy posiadania,

nie odpowiadają już powołanym do życia siłom produkcyjnym, no longer correspond to the established production forces,

że formy te miasto przyczynić się do postępów produkcji That these forms of the city contribute to the progress of production

narzucają wieno języ jej rozwojowi, impose a lid on its development,

że konieczne było ich usunięcie i że dlatego też zniszczone zostały. That it was necessary to remove them and that they were therefore destroyed.

W miejscu ich zastąpiła wolna konkurencja

z odpowiednią konstytucją społeczną i polityczną,

z ekonomicznym i politycznym panowaniem klasowym Burżuazji. With the economic and political class rule of the bourgeoisie.

W czasach naszych odbywa się podobne środki oba.

Burżuazyjne warunki produkcji i wymiany, Bourgeois conditions of production and exchange,

burżuazyjna forma posiadania,

współczesne społeczeństwo kapitalistyczne, modern capitalist society,

które czarodziejsko niby stworzyło Which magically seemingly created

owe potężne środki produkcji i komunikacji,

podobne miejsc dzisiaj do czarnoksiężnika,

co nie umiał określać siły podziemnej,

jaką zaklęciem na usługi sobie zawezwał. What a spell he has called on his services.

Od kilkudziesiątków lat historia przemysłu i handlu For several decades, the history of industry and commerce

jest jedynie historią zatargów współczesnych sił produkcyjnych is just a story of the blunders of modern production forces

ze współczesną organizacją produkcji, With contemporary production organization,

ze współczesną formą posiadania, With a contemporary form of possession,

która jest nieodbitym warunkiem życia i potęgi Burżuazji.

Wystarczy tylko wspomnieć o handlowych kryzysach, Just think of the trade crises,

co swoją periodycznością coraz groźniej urygają istnieniu Which, with their periodicity, increasingly threaten the existence of the

całego ustroju burżuazyjnego.

Kryzysy handlowe regularnie niszczą Trade crises regularly destroy

nie tylko znaczną część wytworzonych już produktów, not only a significant portion of the products already produced,

ale i masę przysposobionych do zużytkowania sił produkcyjnych. but also the mass of the adopted productive forces to consume.

W kryzysach tych objawia się epidemia, In these crises, the epidemic manifests itself,

którą ubiegłowieki uważałyby za bezmyślność. Which previous centuries would have considered mindlessness.

Epidemia nadmiernej produkcji.

Społeczność widzi się chwilowo przerzuconą w stan barbarzyństwa

i jak po głodzie lub wojnie, And like after a famine or war,

niszczącej pozbawiona zostaje wszelkich środków do życia. destructive is deprived of all means of subsistence.

Przemysł i handel zamiera.

A dlaczego?

Gdyż społeczeństwo dzisiejsze posiada właśnie Because today's society has just

za wiele środków do życia, too many livelihoods,

za wiele przemysłu i handlu,

za wiele cywilizacji.

Siły produkcyjne, którymi one rozporządza, The productive forces at their disposal,

nie przyczyniają się już do zachowania współczesnych form posiadania. no longer contribute to the preservation of modern forms of possession.

Przeciwnie, stały się one dla tych form za potężne. On the contrary, they have become too powerful for these forms.

Formy te są już dla ich rozwoju hamulcem. These forms are already a brake on their development.

Skoro go więc przemogą, Since they will therefore smuggle him,

całe społeczeństwo burżuazyjne narażone zostaje na przewroty,

a posiadanie burżuazyjne bywa zagrożeniem.

Formy burżuazyjne są oczywiście za ciasne, The bourgeois forms are obviously too tight,

aby objęć mogłyby produkowane przez nie bogactwa. so that they could embrace the wealth they produce.

I jakże broni się kapitalizm przed grożącymi mu kryzysami?

Z jednej strony przez przemysłowe niszczenie całej masy sił produkcyjnych, On the one hand, by the industrial destruction of a whole mass of productive forces,

z drugiej zaś przez zdobywanie nowych rynków

i przez gruntowniejszą eksploatację rynków starych.

Jakaż to więc obrona? What kind of defense, then?

Taka, która jeszcze wszechstronniejsze i gwałtowniejsze wywoła kryzysy, One that will cause even more comprehensive and violent crises,

a środki zapobiegania im zmniejszy. and measures to prevent them will decrease.

Broń, którą burżuazja zniszczyła feudalizm, zwraca się przeciw niej samej. The weapon with which the bourgeoisie destroyed feudalism is turning against itself.

Burżuazja otoli nie tylko broniu kóła, od której zginie, The bourgeoisie otoli not only the broniu of the wheel, from which it will die,

ale zrodziła także ludzi, którzy tę broń do ręki wezmą. But it has also spawned people who will take these weapons into their hands.

Burżuazja zrodziła nowożytnych robotników, proletariat.

W tym samym stopniu, w jakim rozwija się burżuazja, czyli kapitał,

powstaje także proletariat, klasa robotników współczesnych,

co płyty żyć mogą, póki mają pracę, a do płyty tylko pracę znajdują, What records can live, as long as they have a job, and for records only find work,

póki ona pomnaża kapitał.

Robotnicy, którzy się sprzedawać muszą, stają się towarem, Workers, who have to sell themselves, become a commodity,

jak i każdy inny przedmiot handlu,

a przez to są i graszką konkurencyjnej przypadkowości, And by extension, they are and game of competitive randomness,

i ustawicznego falowania rynku. And the constant undulation of the market.

Praca proletariusza dzięki maszynie i podziałowi pracy Proletarian labor through the machine and division of labor

postradała charakter wszelkiej samodzielności, It has lost the character of all self-reliance,

tracąc też przez to wszelki dla robotnika urok. Also losing any charm for the worker by doing so.

Robotnik staje się tylko dodatkiem do maszyny,

od którego wymaga się najpospolitszych tylko,

najmonotenniejszych i łatwych do wyuczenia się poruszeń. the most monotonous and easy to learn moves.

Dlatego też cena najmu robotnika, kupna siły roboczej, Therefore, the price of hiring a laborer, buying labor power,

równa się wydatkom koniecznym na utrzymanie jego życia

i rozmnażanie się, gdyż cena towaru, And multiply as the price of the commodity,

a więc i cena siły roboczej równa się kosztom ich produkcji. and so the price of labor equals the cost of their production.

Dlatego też im bardziej wzrasta nieprzyjemność pracy,

tym mniejszą jest zapłata. The smaller the payment.

Co więcej, w tym samym stosunku, Moreover, in the same ratio,

w jakim wzrasta zastosowanie maszyn i podziału pracy,

wzrasta też jej ilość,

czy to przez powiększanie liczby godzin roboczych,

czy też przez wymaganie większego wysiłku pracy

w przeciągu danego czasu,

czy też przez szybszy bieg maszyn itd. Or by making machines run faster, etc.

Nowożytny przemysł przeistacza drobny warsztat patriarchalnego majstra

w wielką fabrykę przemysłowego kapitalisty.

Zbite w fabryce masę robotników zorganizowane zostają militarnie. The masses of workers gathered in the factory are organized militarily.

Jako szerogowców armii przemysłu As sheriffs of the army of industry

podporządkowuje ich kapitalista władze fabrycznej dziesiętników i oficerów. subordinates them to the capitalist factory authorities of the tithers and officers.

Pozostają oni nie tylko poddanymi klasy wyzyskiwaczy They remain not only the subjects of the exploiting class

i burżu łazy innego państwa, and the bourgeoisie of another state,

ale są codziennymi jeszcze niewolnikami maszyny, But they are daily still slaves to the machine,

nadzorców i przede wszystkim samego kapitalisty.

A despotyzm ten staje się tym bardziej drobnostkowym,

tym bardziej znienawidzonym,

tym bardziej ochydnym,

im jawniej proklamuje się zysk jako jedyny jego cel.

Im mniej praca wymaga uzdolnienia i siły na jej wykonanie,

to jest im więcej rozwija się nowożytny przemysł,

tym częściej praca mężczyzn zastępuje się przez pracę kobiet.

Różnice płci i wieku nie mają już społecznego znaczenia dla klasy robotniczej.

Wyzyskiwacz w robotniku widzi tylko narzędzie pracy,

którego kupienie rozmaity pociąga koszt stosownie do jego płci i wieku.

Kiedy wyzyskiwanie robotnika w fabryce kończy się

i otrzymuje on swoją zapłatę,

spadają na niego jak kruki inni wyzyskiwacze,

właściciel domu, kramarz, lifiarz itp. homeowner, stallholder, lifer, etc.

Dotychczasowy stan średni, Medium condition to date,

drobni przemysłowcy, rzemieślnicy i włościanie small industrialists, artisans and landowners

coraz liczniej i liczniej przechodzą w szeregi proletariatu, are moving into the ranks of the proletariat in greater and greater numbers,

po części dlatego, in part because,

że ich mały kapitał nie wystarcza do prowadzenia przedsiębiorstwa

i musi upadać wobec konkurencji wielkich kapitałów, and must collapse in the face of competition from big capitals,

po części zaś z tego powodu,

że ich uzdolnienia specjalne, techniczne

nie ma najmniejszego znaczenia wobec nowych sposobów produkcji.

Tak więc przybywają proletariatowi siły ze wszystkich klas ludności. Thus, forces from all classes of the population are coming to the proletariat.

Rozwój proletariatu przechodzi rozmaite fazy. The development of the proletariat goes through various phases.

Walka jego przeciwko burżuazji rozpoczyna się od chwili powstania tej ostatniej. His struggle against the bourgeoisie begins with the rise of the latter.

Z początku robotnicy walczą pojedynczo,

potem robotnicy jednej fabryki,

następnie robotnicy pewnego fachu w danej miejscowości

przeciw kapitaliście, bezpośrednio ich wyzyskującemu.

W walce tej powstają oni nie tylko przeciwko burżuazyjnym warunkom produkcji, In this struggle they are not only rising up against the bourgeois conditions of production,

ale rzucają się także i na narzędzia pracy, But they are also throwing themselves at the tools of the trade,

niszczą obce, wywołujące konkurencję towary, destroy foreign, competition-inducing goods,

rozbijają maszyny, podpadają fabryki, They smash the machinery, they tear up the factories,

starają się znowuż przywrócić na dawne stanowisko średniowiecznego robotnika.

W okresie tym robotnicy tworzą po całym kraju rozrzuconą

i przez konkurencję rozbitą masę. And by the competition shattered masses.

Masowe poruszenia robotnicze nie są tu jeszcze wynikiem Massive workers' upheavals are not yet the result here

świadomych pracy nad zjednoczeniem, aware of the work on unification,

lecz wywołany przez burżuazję samą, But triggered by the bourgeoisie itself,

która dla dopięcia swych celów politycznych which, in order to achieve its political goals

musi i tymczasowo jeszcze może poruszać masę proletariatu. must and temporarily still can move the mass of the proletariat.

W okresie więc tym proletariat walczy politycznie nie ze swoim wrogiem,

lecz z wrogiem wrogów swoich, But with the enemy of their enemies,

z resztkami absolutnej monarchii,

z posiadaczem ziemskim, With the landowner,

z nieprzemysłową burżuazją, With the non-industrial bourgeoisie,

z małomieszczaństwem.

Ruch dziejowy jest tu skoncentrowany w ręku burżuazji. The movement of history here is concentrated in the hand of the bourgeoisie.

Każde zwycięstwo jest tu zwycięstwem burżuazji tylko.

Ale z rozwojem przemysłu proletariat wzrasta nie tylko liczebnie.

Zbija się on w wielkie masy, It clumps together in great masses,

mnoży swoje siły i przychodzi do ich świadomości. multiplies its forces and comes to their consciousness.

Interes i położenie robotników staje się coraz bardziej jednakiem, The interest and position of workers is becoming more and more equal,

gdyż maszyny coraz więcej zacierają różnice as machines increasingly blur the differences

między rozmaitymi gałęziami pracy,

prawie wszędzie sprowadzają płacę do jednako niskiego poziomu.

Wzrastająca konkurencja kapitalistów

i wywołane przez nią kryzysy handlowe and the trade crises it has caused

powodują coraz większe falowanie płacy zarobkowej. are causing an ever-increasing ripple effect on living wages.

I wciąż potężniej postępujące doskonalenie maszyn

nieustannie czyni życie robotnika coraz mniej zabezpieczonym.

Zatarg pojedynczego robotnika, pojedynczym wyzyskiwaczom

coraz wyraźniej przybiera charakter zatargu dwóch klas. is increasingly taking on the character of a clash between two classes.

Robotnicy poczynają się jednoczyć przeciw burżuazji.

Walczą oni wspólnymi siłami o wysokość płacy zarobkowej. They are struggling collectively for a living wage.

Powstają nawet stałe związki, Even permanent relationships are being formed,

które by mogły wystąpić z pomocą w razie takich wybuchów. that would be able to come forward to help in the event of such outbreaks.

Tu i ówdzie objawia się walka w poruszaniach powstańczych. Here and there, the struggle in the uprising moves is manifested.

Niekiedy zwyciężają robotnicy, ale nie na długo.

Istotnym rezultatem ich walk jest nie bezpośrednie zwycięstwo,

ale coraz szersze zjednoczenie sił proletariatu.

Praca tej zjednoczenia rzetelnie też dopomaga The work of this unification also reliably helps

wywołany przez postępy wielkiego przemysłu triggered by the advances of big industry

rozwoju środków komunikacji,

który ułatwia stosunki robotnikom rozmaitych miejscowości.

Wystarcza właśnie związanie tylko tych stosunków,

ażeby lokalne walki robotników z jednakiem wszędzie charakterem so that local workers' struggles with the same character everywhere

zcentralizować w jedną wielką walkę klasowo-narodową.

Wszelka wszakże walka klas jest zarazem walką polityczną, After all, all class struggle is also political struggle,

a zjednoczenie, na które średniowieczyzna and unification, for which the Middle Ages

ze swymi drogami kołowymi potrzebowałaby wieków,

proletariat nowożytny urzeczywistnia dzięki kolejom żelaznym Modern proletariat realizes with iron railroads

w ciągu lat kilku. Within a few years.

Organizacja ta proletariatu jako klasy,

a zarazem jako stronnictwa politycznego,

rozbija się co chwila przez konkurencję między samymi robotnikami. crashes every now and then through competition between the workers themselves.

Mimo to wszakże po każdemu rozbiciu odnawia się ona,

zawsze rośnie w siły, wzmacnia się, potężnieje coraz bardziej.

Korzystając właśnie wśród burżuazji, Benefiting precisely among the bourgeoisie,

zdobywa ona uznanie dla niektórych interesów robotniczych it is gaining recognition for some workers' interests

na polu prawodawczym.

Tak właśnie Czecz się miała z prawem, This is exactly how Chechnya had to deal with the law,

ograniczającym pracę we dziesięciu godzin w Anglii. restricting work in ten hours in England.

Starcia w łonie społeczeństwa w najrozmaitszy sposób

przyczyniają się zawsze znakomicie do postępów proletariatu.

Burżuazja walczy ustawicznie.

Naprzód przeciwarystokracji daje są częścią burżuazji, Forward anti-aristocracy gives are part of the bourgeoisie,

której interesy znajdują się w przeciwieństwie z interesami wielkiego przemysłu,

zwłaszcza zaś z burżuazją innych krajów.

We wszystkich tych walkach musi się odwoływać do pomocy proletariatu

i tym samym sposobem popychać go do poruszeń politycznych.

Udziela więc ona sama klasom pracującym elementów swego, Thus, it provides the working classes themselves with elements of its own,

politycznego wykształcenia,

czyli daje im do ręki oręż przeciw sobie. That is, it gives them a weapon to use against themselves.

Prócz tego, jak już zaznaczono,

w miarę postępów przemysłu całe warstwy klas posiadających As industry progresses, entire layers of the owning classes

stają się proletariatem,

albo, co najmniej, zagrożone zostają utratą swych stanów ich społecznych. or, at the very least, are in danger of losing their social states.

Są one więc także czynnikiem kształcącym w szeregach robotniczych. Thus, they are also a formative factor in the labor ranks.

W czasach wreszcie, w których walka klasowa zbliża się do rozwiązania, At a time, finally, when the class struggle is nearing resolution,

proces rozkładowy starego społeczeństwa staje się tak gwałtownym, The decomposition process of the old society becomes so violent,

iż część klasy panującej odrywa się od niej i łączy z klasą rewolucyjną,

która na sztandarach swojej godła przyszłości wypisała. Which has inscribed on the banners of its emblem of the future.

Jak niegdyś część arystokracji stanęła w szeregach burżuazji, As once was the case, part of the aristocracy rose through the ranks of the bourgeoisie,

tak dziś część burżuazji przechodzi do proletariatu, That's how today part of the bourgeoisie is moving to the proletariat,

a mianowicie część idealistycznie usposobionej inteligencji burżuazyjnej, namely, part of the idealistically disposed bourgeois intelligentsia,

która zdołała teoretycznie zrozumieć rozwój dziejowych społeczeństw.

Wspomiędzy wszystkich współczesnych wrogów klasowych burżuazji Between all the modern class enemies of the bourgeoisie

tylko proletariat jest wobec niej klasą istotnie rewolucyjną.

Wszystkie inne klasy upadają i zanikają z rozwojem wielkiego przemysłu.

Proletariat zaś jest jego produktem.

On go tworzy właśnie swoim rozwojem. He creates it just by his development.

Stan średni, drobni przemysłowcy, mały handlarz, rzemieślnik, pościanin Middle state, small industrialists, small trader, artisan, fastidious

walczą z burżuazją, żeby byt swój jako stanów średnich przed zagubą obronić. are fighting the bourgeoisie to defend their own existence as middle states from extinction.

Są one przeto nie rewolucyjne, lecz zachowawcze.

Co więcej, są reakcyjne, gdyż bieg postępowych historii rade by wstać w stofność. Moreover, they are reactionary, as the course of progressive history rade to get up in stofness.

Jeśli zaś mają znaczenie rewolucyjne, to o tyle tylko,

o ile przejście ich do szeregów proletariatu jest nieuniknione,

o ile bronią nie obecnego swego interesu, lecz interesów przyszłych, as long as they are defending not their present interest, but future interests,

o ile porzucają swój punkt widzenia i uznają ten, na jakim stanął proletariat. as long as they abandon their point of view and recognize the one the proletariat stood on.

Proletariat żebraczy, lumpenproletariat, ten osad bierny fermentacji The beggar proletariat, the lumpenproletariat, that sludge of passive fermentation

najniższych warstw starej społeczności, przez rewolucję proletariatu częściowo porwany zostanie,

ze względu wszakże na całe swoje położenie nierównie łatwiej da się przekupić "due to"|"regard"|"however"||||position|||||"bribe" after all, due to its entire location, it is unevenly easier to bribe

i użyć do machinacji reakcyjnych. and use for reactionary machinations.

Warunki życia całego społeczeństwa nie istnieją już dzisiaj w życiu proletariatu. The living conditions of the entire society no longer exist today in the life of the proletariat.

Proletariusz pozbawiony jest własności, jego stosunek do żony i dziecka The proletarian is deprived of property, his relationship to his wife and child

nie ma już nic wspólnego z życiem rodziny mieszczaństwa.

Współczesna praca przemysłowa, nowożytne jarzmo kapitału, jednakie w Anglii i we Francji, Modern industrial labor, the modern yoke of capital, the same in England and France,

jednakie w Ameryce i w Niemczech pozbawia go najzupełniej narodowego charakteru. ||||||||completely|| equal in America and Germany strips it of its most national character.

Prawo, moralność, religia są dla nich jedynie burżuazyjnymi przesądami, ||||||merely|| Law, morality, religion are just bourgeois superstitions for them,

które służą za pokrywkę dla interesów kapitalisty.

Wszystkie dotychczasowe klasy, zdobywając sobie panowanie, |previous|||| All previous classes, gaining dominion for themselves,

starały się zabezpieczyć zdobyte stanowiska swoje przez rzucenie całego społeczeństwa ||secure||positions|||throwing of|| they tried to secure the positions they have gained by throwing the whole society into turmoil

na pastwę warunków zapewniających im zyski. at the mercy of conditions ensuring them profits.

Proletariat natomiast wówczas tylko społeczne siły produkcji podbić może, |"on the other hand"|"at that time"||social|||| Proletariat, on the other hand, can only conquer the social forces of production at that time.

kiedy potrafi zniszczyć zarówno własny system przyswajania, when it can destroy both its own system of acquisition,

jak i wszystkie inne dotychczasowe sposoby zdobywania własności. and all other previous ways of acquiring property.

Proletariusze nie mają nic z koła do zabezpieczenia. The proletarians have nothing to secure with the wheel.

Owszem, powinni oni zniszczyć wszelkie prywatne gwarancje i zabezpieczenia. Indeed||||||||

Wszystkie ruchy dziejowe dotychczas były ruchami mniejszości lub ruchami w interesie mniejszości. |||so far|||minorities||movements||"in the interest"|

Ruch zaś proletariatu jest ruchem samodzielnym olbrzymiej większości w interesie tejże większości. Movement||||movement||"vast"|"majority"|||same|

Proletariat, ta najniższa obecnego społeczeństwa warstwa,

nie może się podnieść, nie może się urządzić, |||||||settle down

zanim całe ponad nią z warstw oficjalnego społeczeństwa zniesione rusztowanie nie wyleci w powietrze. "before"||||||official||dismantled|scaffolding||blows up|| Before the entire above her from the layers of official society lifted scaffolding into the air.

Niekolwiek nie co do istoty swojej, ale co do form, Not in essence, but in form,

walka proletariatu przeciw burżuazji przede wszystkim jest walką narodową. the struggle of the proletariat against the bourgeoisie is primarily a national struggle.

Proletariat każdego kraju musi z natury rzeczy przede wszystkim ze swoją własną kończyć burżuazją. |||||||||||own|| The proletariat of every country must first and foremost finish with its own bourgeoisie by its very nature.

Stając zarys ogólnych faz rozwoju proletariatu, |outline|general|phases|development| Standing the outline of the general phases of proletariat development,

śledziliśmy mniej więcej ukrytą wojnę domową w łonie obecnego ustroju społecznego, we were tracking|||hidden||domestic|||current|system|social we have followed the more or less hidden civil war within the current social system,

aż do chwili, w której ma ona wybuchnąć jako jawna rewolucja |||||||explode||| until the moment it is to break out as an open revolution

i przez gwałtowne zwalenie burżuazji zjednoczonymi siłami proletariatu zapewnić mu opanowanie. |||overthrow|||forces||ensure its control||control and through the violent overthrow of the bourgeoisie by the united forces of the proletariat ensure its domination.

Wszystkie dotychczas istniejące społeczeństwa spoczywały, jak widzieliśmy, ||existing||||we saw All previously existing societies rested, as we have seen,

na antagonizmie klas panujących i uciśnionych. on the antagonism between the ruling and the oppressed classes.

A żeby wszakże panować nad jakąś klasą, trzeba je zapewnić przynajmniej warunki, |||to rule|||||||| In order to rule over a class, one must at least provide them with the conditions,

w których by mogła swój niewolniczy prowadzić żywot. in which they could lead their enslaved life.

Poddany, mimo udzisk pańszczyzny i poddaństwo swoje, serf|despite|serfdom|serfdom||serfdom| A subject, despite being under serfdom and his subjugation,

zdobywa jednak stanowisko członka gminy, komuny. |||member of the community|community, commune|commune

Podobnież małomieszczanin wyrasta na kapitalistę pod jarzmem feudalnego absolutyzmu. ||emerges||capitalist||yoke, oppression||absolutism

Nowożytny wszakże robotnik, zamiast podnosić się z postępem przemysłu, modern|||instead||||| The modern worker, however, instead of rising with the progress of industry,

upada coraz głębiej w przepaść nędzy dzięki warunkom, w jakich jego klasa pozostawiona została. is falling deeper into the abyss of poverty due to the conditions in which his class has been left.

Robotnik staje się nędzarzem, a pauperyzm, nędza, rozwija się szybciej niż ludność i bogactwo. |||||||||||population||wealth The worker is becoming a pauper, and pauperization, poverty, is developing faster than the population and wealth.

Jawnym wtedy jest, że burżuazja staje się niezdolną utrzymać dłużej na stanowisku klasy panującej Obvious|||||||||||||

i narzucać nadle społeczeństwu warunki swego klasowego życia. ||impose on|||||

Jako rządząca klasa nie może panować, bo nie jest w stanie niewolnikom swoim

nawet w granicach ich niewolnictwa bytu zapewnić, even within the limits of their slavery to ensure their existence,

bo spycha ich do stanowiska pauperów, których sama żywić musi miasto żywienia się ich pracą. because it pushes them to the status of paupers, whom the city itself must feed by living off their work.

Społeczność nie może już żyć pod jej panowaniem, The community can no longer live under her rule,

czyli inaczej życie burżuazji wpada w zatarg z życiem społeczności. in other words, the life of the bourgeoisie comes into conflict with the life of the community.

Najbardziej zasadniczym warunkiem istnienia i panowania klasowego burżuazji The most fundamental condition for the existence and dominance of the bourgeois class

jest prywatne nagromadzenie bogactw, wytwarzanie i pomnażenie kapitału. is the private accumulation of wealth, the production, and the increase of capital.

Warunkiem zaś istnienia kapitału jest praca najemna,

a praca najemna znowuż opiera się najwyłączniej na konkurencji między robotnikami.

Rozwój przemysłu, którego burżuazja chce czy nie chce, musi być dźwignią,

z rozbitej przez konkurencję klasy robotniczej stwarza jej rewolucyjnie zjednoczone szeregi. ||||||||revolutionarily|| from the shattered working class created by the competition, it forms its revolutionarily united ranks.

Sam ten rozwój wielkiego przemysłu usuwa spod nóg burżuazji grunt, This very development of large-scale industry removes the ground from under the bourgeoisie,

który warunkuje istnienie jej systemu produkcji i przywłaszczania produktów. which conditions the existence of its system of production and appropriation of products.

Wytwarza ona przede wszystkim swoich własnych grabarzy.

Śmierć burżuazji i zwycięstwo proletariatu są jednako nieuniknione.