Demokracja szlachecka |Adels- Nobles' democracy|Noble |nobre |шляхетська Die Demokratie des Adels Noble democracy Democracia de la nobleza Democracia da nobreza Демократия дворянства Демократія дворянства

Cześć, witajcie, witam Was bardzo serdecznie. Hi|welcome|I welcome|you all||warmly |||||cordialmente Hallo, herzlich willkommen, ich heiße Sie ganz herzlich willkommen. Hello, hello, I welcome you very warmly. Olá, bem-vindos, sejam muito bem-vindos.

Cieszę się, że znowu mogę do Was mówić, że znowu jesteśmy razem. "I'm glad"|myself||again|"I can"|to|you all|speak to you||again|we are together|together again estou feliz||||||||||estamos|juntos Ich bin froh, dass ich wieder mit Ihnen sprechen kann, dass wir wieder zusammen sind. I am glad that I can talk to you again that we are together again. Estou feliz por poder voltar a falar consigo, por estarmos novamente juntos. Dzisiaj znowu coś o historii Polski. "Today"|again|something||history|Poland's history Heute mal wieder etwas zur polnischen Geschichte. Today again something about the history of Poland. Dzisiaj trochę ciekawostek z dawnej historii Polski. ||интересов|||| ||interessante Fakten||ehemaligen|| Today|a bit of|interesting facts|from|former||Poland ||curiosidades||antiga|| ||цікавих фактів|||| Heute einige interessante Fakten aus der alten Geschichte Polens. Today, some curiosities from the old history of Poland. Hoje, alguns pormenores da história antiga da Polónia. Zanim zacznę Wam opowiadać o historii Polski, chcę Wam bardzo, bardzo, bardzo serdecznie podziękować, jest mi niesłychanie przyjemnie, bo dostaję ostatnio od Was mnóstwo maili i mnóstwo, mnóstwo komentarzy, jest mi bardzo miło. |||||||||||||поблагодарить||||||||||||||||||| |ich beginne||||||||||||herzlich danken|||außerordentlich|||bekomme|||||E-Mails||||Kommentaren|||| "Before"|"I start"||tell you about|||Poland's history|"I want to"|you all||very||heartfelt|thank you warmly||I feel|extremely|pleasant|because|I receive|recently|"from"|from you|a lot of|emails||a lot of|a lot of|comments|it is|I feel|very|I feel very nice antes de|começar||||||||||||agradecer|||incrivelmente|prazeroso||recebo|últimamente|||muito|||muito|||||| Перш ніж|||||||||||||подякувати|||надзвичайно||||||||листи електронної пошти|||||||| Bevor ich Ihnen von der Geschichte Polens erzähle, möchte ich Ihnen ganz, ganz, ganz herzlich danken. Ich freue mich unglaublich, denn ich habe in letzter Zeit viele E-Mails von Ihnen bekommen und viele, viele Kommentare, das freut mich sehr. Before I start telling you about the history of Poland, I want to thank you very, very warmly, I am extremely pleased because I have received a lot of e-mails from you and a lot of comments, I am very pleased. Antes de começar a falar-vos da história da Polónia, quero agradecer-vos muito, muito, muito, estou incrivelmente satisfeito porque tenho recebido muitos e-mails vossos ultimamente e muitos, muitos comentários, estou muito satisfeito. Bardzo się cieszę, że podobał Wam się mój ostatni podkast, że piszecie komentarze, że nie boicie się pisać po Polsku. |||||||||||вы пишете|||||||| |||||||||||ihr schreibt||||euch fürchtet|||| Very|"myself"|"I'm glad"||liked|you all|||last|||"you write"|comments|||are afraid|am glad|write|| ||||||||último||que|vocês escrevem||||têm medo|||| Ich freue mich sehr, dass Ihnen mein letzter Podcast gefallen hat, dass Sie Kommentare schreiben, dass Sie keine Angst haben, auf Polnisch zu schreiben. I am very happy that you liked my last podcast, that you write comments that you are not afraid to write in Polish. Jest mi bardzo miło otrzymywać od Was maile i komentarze. ||||получать||||| ||||erhalten|||E-Mails|| |to me|very|pleasant|receive|from||emails||comments |||||||листи електронної пошти|| ||||receber||||| Ich freue mich sehr über E-Mails und Kommentare von Ihnen. I am pleased to receive e-mails and comments from you. Jeszcze tylko chciałbym przeprosić Meltem i Tamar: przepraszam, przepraszam, przepraszam, ciągle mylę Wasze imiona. |||извиниться|||||||||| |||entschuldigen|Meltem||Tamar|||||verwechsle|| "Just"|just|"I would like"|apologize to|Meltem||Tamar|I'm sorry||I'm sorry|constantly|confuse|your names|names |||pedir desculpas|Meltem||Tamar||||sempre|mexo|seus|nomes |||вибачитися|Мельтем||Тамар||||постійно|плутаю||імена Ich möchte mich nur bei Meltem und Tamar entschuldigen: Entschuldigung, Entschuldigung, Entschuldigung, ich verwechsle Ihre Namen immer wieder. I just want to apologize to Melt and Tamar: I'm sorry, I'm sorry, I'm sorry, I'm still confusing your names. Nie wiem jak to się dzieje, po prostu myślę co innego, piszę co innego. ||how||it happens that|"happens"|"just"||"I think"||something else|write||something else Ich weiß nicht, wie es passiert, ich denke nur etwas anderes, schreibe etwas anderes. I don't know how it happens, I just think something else, write something different. Mam nadzieję, że to się już więcej nie powtórzy – obiecuję! ||||||||wiederholt|Ich verspreche es! |hope|||itself|"anymore"|more||happen again|"I promise" |esperança|||||||repetirá|eu prometo Hoffe es passiert nicht wieder - ich verspreche es! I hope that it will not happen again - I promise!

I jeszcze jedna ważna rzecz. there's|"one more"|one more|important|thing Und noch eine wichtige Sache. And one more important thing.

Wiem, że podkasty mogą być dość trudne dla początkujących. ||||||||Anfänger ||podcasts|can be||quite||"for"|beginners |||||bastante|||iniciantes |||||досить||| Ich weiß, dass Podcasts für Anfänger ziemlich schwierig sein können. I know that podcasts can be quite difficult for beginners. Jeśli jesteście początkujący to nie martwcie się, że nie rozumiecie wszystkiego – słuchajcie, słuchajcie, słuchajcie i zobaczycie, że po pewnym czasie będziecie rozumieć co raz więcej. ||Anfänger|||macht euch||||||||||werdet sehen||||||||| "If"|"you are"|beginners|||"do not worry"||||"you understand"|everything|listen, listen, listen|listen, listen, listen|||you will see||after|certain|time|"you will"|understand|||more and more |||||не хвилюйтеся||||||||||||||||||| |estão|iniciante|||se preocupem|||||||||||||certo|||||| Wenn Sie Anfänger sind, dann machen Sie sich keine Sorgen, dass Sie nicht alles verstehen - hören Sie zu, hören Sie zu, hören Sie zu, und Sie werden sehen, dass Sie nach einer Weile immer mehr verstehen werden. If you are a beginner, do not worry that you do not understand everything - listen, listen, listen and see that after some time you will understand more and more. Zachęcam Was do spróbowania moich historyjek, każdy kto zarejestruje się, kto poda swój e-mail dostaje ode mnie 5 historyjek z pytaniami i odpowiedziami. |||попробовать|||||зарегистрируется|||укажет||||||||||| Ich lade ein|||probieren|||||sich registriert|||gibt|||E-Mail|bekommt||||||| I encourage you|you all||trying out|my|short stories|everyone who registers|who|registers||who|provides|your own|||receives|from me|from me|short stories||with questions||with the answers |||||історійок||||||надасть||||||||||| encorajo|||tentar|||||se registrar|||fornecer|||e-mail|recebe||||||| Ich ermutige Sie, meine Geschichten auszuprobieren. Jeder, der sich registriert und seine E-Mail-Adresse angibt, erhält 5 Geschichten von mir mit Fragen und Antworten. I encourage you to try my stories, everyone who signs up and who gives their e-mail gets 5 stories with questions and answers from me. Możecie sobie spróbować jak te historyjki wyglądają, czy są dla Was odpowiednie czy rozumiecie wszystko. |||||||||||geeignet||| "You can"||try out|"how"||short stories|look like|whether||"for"|for you|suitable for you||understand everything|everything |||||||||||adequadas||entendem| |||||||||||відповідні||| Sie können selbst ausprobieren, wie die Geschichten aussehen, ob sie für Sie geeignet sind oder ob Sie alles verstehen. You can try how these stories look, whether they are suitable for you or you understand everything. Powinniście tam wszystko rozumieć, ponieważ tam jest słowniczek z boku i historyjki są bardzo proste, ale mają pytania i odpowiedzi właśnie po to żebyście odpowiadali na pytania na głos, żeby zacząć mówić automatycznie. вы должны|||||||||||||||||||||||||||||||| ihr solltet|||verstehen||||Wörterbuch||von der Seite||||||||||||||damit ihr|antworten würdet|||||||| You should|there|everything||because|there||glossary||"on the side"||short stories|||very simple|||questions||answers|"precisely"|for that purpose||"so that you"|answered||questions|out loud|out loud|"in order to"|start|speak|automatically vocês deveriam|||||||dicionário||lado|||||||||||justo|||vocês|respondam|||||||| Ви повинні||||тому що|||словничок||||||||||||||||щоб ви|відповідали|||||||| Sie sollten es verstehen, denn es gibt ein Glossar auf der Seite und die Geschichten sind sehr einfach, aber sie haben Fragen und Antworten, nur damit Sie sie laut beantworten können. Beginnen Sie automatisch zu sprechen. You should understand everything there, because there is a glossary on the side and the stories are very simple, but they have questions and answers so that you can answer the questions aloud to start speaking automatically. Właśnie po to są te historyjki, żebyście jak najszybciej zaczęli mówić, ok?  [3:08] |||||||||anfangen zu sprechen|| "Exactly"|for||||little stories|so that you|as quickly as|as quickly as|started|speak|"right?" ||||||щоб ви||якнайшвидше||| justo||||||para que vocês|||começassem|| Dafür sind diese Geschichten gedacht, damit du so schnell wie möglich anfangen kannst zu reden, okay? [3:08] That's what these stories are for you to start talking as soon as possible, ok? [3:08]

Także nie martwcie się, że nie rozumiecie każdego słowa z mojego podkastu, bo chodzi o to żebyście rozumieli mniej więcej, a po pewnym czasie sami zobaczycie, że będziecie rozumieli co raz więcej, co raz więcej. |||||||||||||||||||||nach||||ihr werdet sehen||||||||| So||"worry"|yourselves|||"you understand"|every|word|from|"my"|podcast|because|"is about"|||so that you|understand more or less|more or less|more and more||after some time|certain||yourselves|you will see||"you will"|understand more and more|||||| ||se preocupem||||||||||||||para que vocês|entendam|||||certo||||||||||a cada|| ||не хвилюйтеся||||||||||||||щоб ви|||||||||||||||||| Machen Sie sich auch keine Sorgen, dass Sie nicht jedes Wort meines Podcasts verstehen, denn es geht darum, mehr oder weniger zu verstehen, und nach einer Weile werden Sie selbst sehen, dass Sie mehr und mehr und mehr verstehen werden. Also, do not worry that you do not understand every word from my podcast, because it's about understanding more or less, and after a while you'll see that you will understand more and more. Также не беспокойтесь о том, что вы не понимаете всех слов моего подкаста, потому что идея заключается в том, чтобы понимать более или менее, и через некоторое время вы сами увидите, что будете понимать все больше и больше.

Im więcej słuchacie, tym więcej rozumiecie. The more|more|you listen|the more|more|understand quanto||||| Je mehr Sie zuhören, desto mehr verstehen Sie. The more you listen, the more you understand. Ja wiem to po sobie słucham mnóstwo rzeczy po hiszpańsku. I|"I know"|from experience|from||listen to|a lot of|things|| ||||||um monte de|||espanhol Ich weiß das von mir selbst, ich höre viel auf Spanisch. I know, I listen to a lot of things in Spanish. Zajmuje mi to dość dużo czasu codziennie. "Takes"|||quite|||every day leva|||bastante||| Займає|||досить||| Ich brauche jeden Tag ziemlich viel Zeit. It takes me a lot of time every day. Muszę powiedzieć, że 2-3 godziny, ale wykorzystuję każdą chwilę, każdy wolny czas, kiedy jadę autobusem, kiedy idę na spacer, kiedy zmywam naczynia, wtedy zawsze słucham czegoś po hiszpańsku. |||||nutze||||||||||||||abwasche Geschirr|Geschirr spüle|||||| "I have to"|say||hours||make use of|every|moment|every|free time||when|I ride|by bus|when||on|||wash the dishes|dishes|at that time|always||something in Spanish||in Spanish |||||eu aproveito||momento||livre||||||||passeio||lavo|louça||||algo|| |||||використовую||||||||автобусом||||||мию посуд|посуду мию|||||| Ich muss sagen, 2-3 Stunden, aber ich nutze jeden Moment, jede freie Zeit, wenn ich den Bus nehme, wenn ich spazieren gehe, wenn ich abwasche, dann höre ich immer etwas auf Spanisch. I have to say 2-3 hours, but I use every moment, every free time, when I go by bus, when I go for a walk, when I wash the dishes, then I always listen to something in Spanish. Nie długo zrobię jakiś filmik, więc będziecie mogli posłuchać czy zrobiłem postępy. ||||Video|||||||Fortschritte gemacht not|soon|I will make|some kind of|short video|so|you will be|"be able to"|listen to||I made|progress |||||||||||avanços ||||відео|||||чи||прогрес Ich werde demnächst eine Art Video machen, damit ihr euch anhören könnt, ob ich Fortschritte gemacht habe. I won't make a video for long, so you'll be able to listen to me if I made progress. OK, ale koniec już gadania zaczynamy podkast, już zaczynam opowiadać Wam coś ciekawego z historii Polski. ||||Plaudern||||||||||| Sure, here is the translation: "Alright"||end of talking||chit-chat|we're starting||already||tell you about|you all|something interesting|something interesting|from||Poland's history ||||conversa|começamos|||||||interessante||| ||||балаканини||||||||||| OK, aber nicht mehr reden, wir beginnen den Podcast, ich fange schon an, euch etwas Interessantes aus der polnischen Geschichte zu erzählen. OK, but the talk is over, we are starting the podcast, I'm starting to tell you something interesting about the history of Poland. Хорошо, но не надо больше говорить, что мы начинаем подкаст, я уже начинаю рассказывать вам что-то интересное из польской истории.

Więc dziś opowiem Wam trochę ciekawostek, na temat historii Polski, tej dalszej historii Polski. |||||interessante Fakten||||||weiteren|| "So"|today|"I will tell"|you all|a bit|interesting facts|about|about|history|Poland's history|"that"|further|history|Poland's history |||||curiosidades||||||mais distante|história| Deshalb werde ich Ihnen heute einige interessante Fakten über die Geschichte Polens, diese weitere Geschichte Polens, erzählen. So today I will tell you some curiosities, about the history of Poland, this further history of Poland.

Gdybym zapytał Was: skąd pochodzi demokracja w nowoczesnym świecie? |||||||современном| ||||stammt aus|||modernen| "If I"|asked|you all|"where from"|"comes from"|democracy||modern|world se eu|perguntasse||de onde|vem|democracia||moderno| Якби я|||звідки||||| Wenn ich Sie fragen würde: Woher kommt die Demokratie in der modernen Welt? If I asked you: where does democracy come from in the modern world? Co byście powiedzieli? |dass ihr| |"would you"|would you say |vocês| |Що б ви| Was würden Sie sagen? What would you say? – Grecja… no ale Grecja to nie nowoczesny świat, to starożytność. Griechenland||||||||| Greece|||Greece|||modern|modern world||ancient times ||||||сучасний|||стародавність Grécia||||||moderno|mundo||antiguidade - Griechenland... nun, Griechenland ist nicht die moderne Welt, es ist die Antike. - Greece ... but Greece is not a modern world, it is antiquity. Więc, skąd pochodzi demokracja w nowoczesnym świecie. [4:52] ||stammt|||modernen| "So"||comes from|democracy|"from"||world |звідки||||сучасному| Woher kommt also die Demokratie in der modernen Welt [4:52]. So where does democracy come from in the modern world. [4:52] Oczywiście, że z Polski. Of course||from|from Poland Of course, from Poland. Jeśli cofniemy się do XVI-XVII wieku to Polska była daleko bardziej demokratycznym krajem niż każdy inny kraj wtedy w Europie. |zurückgehen|||||||||||demokratischen|||||||| "If"|we go back|||16th|century|century||Poland|"was"|far more|"more"|democratic|country|than|any other|other|country|at that time|far more democratic|in Europe |voltarmos|||XVI|XVII|século||||muito||democrático|país||||||| |повернемося||||||||||||||||||| Wenn wir auf das 16. und 17. Jahrhundert zurückgehen, war Polen ein weitaus demokratischeres Land als jedes andere Land in Europa. If we go back to the 16th-17th century, Poland was a far more democratic country than any other country then in Europe. To bardzo ciekawe i niewiele ludzi o tym pamięta. ||very interesting||few|||"it"|remembers ||||poucas|||| Das ist sehr interessant und nicht viele Menschen erinnern sich daran. It's very interesting and few people remember it. Polska leży jakby na zachodzie Europy Wschodniej. ||||Westen||Osteuropas Poland|is located|"sort of"|in the|west|of Eastern Europe|Eastern ||||||Східної ||como se||oeste||Oriental Polen liegt sozusagen im Westen Osteuropas. Poland lies like in the west of Eastern Europe. W tym czasie Polska była jakby granicą między zachodnim katolicyzmem, wschodnim grecko-katolickim kościołem, a nawet na południu byli wtedy Turcy. ||||||||westlichen|dem westlichen Katholizismus|östlichen|griechisch-katholischen||griechisch-katholischen Kirche|||||||die Türken ||"time"|Poland|was like|"sort of like"|borderline|between|western|Catholicism|eastern|Greek Catholic|Greek Catholic|Greek Catholic Church||even|in the|in the south|were present|at that time|the Turks |||||||||католицизмом західним||||||||||| |||||como se|a fronteira||ocidental|catolicismo|oriental|greco||igreja|||||||turcos Damals war Polen wie eine Grenze zwischen dem westlichen Katholizismus und der griechisch-katholischen Ostkirche, und sogar im Süden gab es damals Türken. At that time, Poland was like the border between Western Catholicism, the Eastern Greek Catholic church, and even in the south there were Turks. Pomyślcie, że w tym czasie głosować mogli tylko ludzie wysoko urodzeni. |||||abstimmen|||||hochgeboren "Think about it"|||||vote|could|only|highborn people|highly|high-born ||||||||||високого роду pensem|||||votar|podiam|||alto|nascidos Denken Sie nur, dass zu dieser Zeit nur hochgeborene Menschen wählen konnten. Think that only high-born people could vote at this time. Na przykład w Anglii mogło głosować wtedy około 2% ludzi. |example|"in"|"England"|could|vote|at that time|about| |||Inglaterra|pôde|votar|então|cerca de| In England könnten dann etwa 2% der Bevölkerung wählen. For example, around 2% of people could vote in England at the time. W Polsce było to około 10%. |in Poland|was||about In Polen waren es ungefähr 10%. In Poland it was about 10%. Dziesięć procent ludzi to była szlachta, która mogła głosować. |||||Adel, der wählen||| Ten|Ten percent|||"was"|nobility|which|could|vote |||||nobreza|||votar |||||шляхта||| Zehn Prozent der Bevölkerung waren Adlige, die wählen konnten. Ten percent of the people were nobles who could vote. Ludzie majętni, ludzie, którzy mieli pieniądze, oni mogli głosować. |богатые||||||| |wohlhabende Menschen||||||| People|wealthy|people|who had|had|money||could|vote |ricos|||tinham|||| |заможні||||||| Reiche Leute, Leute, die Geld hatten, konnten wählen. Wealthy people, people who had money, they could vote. W Polsce było to 10%, a na przykład w Anglii tylko 2%. W(1) in Poland||was|||for|for example|"In"|England|only In Polen waren es 10% und in England beispielsweise nur 2%. In Poland it was 10%, and for example in England only 2%. Pięć razy więcej demokracji, ciekawe prawda? Five|times||democracy|interesting, right?|true, right? Fünfmal mehr Demokratie, interessant, nicht wahr? Five times more democracy, interesting right?

Elekcja Augusta II Mocnego Wahl von|Augustus|| Election|Election of Augustus|August II's|The Strong eleição|||Mocento Вибори Августа II|Серпня||Сильного Die Wahl von August II. Dem Starken August II Mocny election

Wyobraźcie sobie, że te 10% ludzi wybierał w Polsce króla. Представьте себе|||||||| Stellt euch vor|||||wählte aus||| Imagine|to yourselves||||chose||in Poland|king imaginem||||pessoas|escolhia|||rei Уявіть собі|||||||| Stellen Sie sich vor, diese 10% der Menschen haben einen König in Polen gewählt. Imagine that 10% of people chose the king in Poland.

Tak, król był wybierany, ciekawe… królestwo, monarchia, ale król jest wybierany. |||избирался||||||| |||gewählt||Königreich|Monarchie||||gewählt |king||elected|interesting|kingdom|monarchy||||elected |||escolhido||reino|monarquia||||escolhido Ja, der König wurde gewählt, interessant ... Königreich, Monarchie, aber der König wird gewählt. Yes, the king was elected, interesting ... kingdom, monarchy, but the king is elected. Wybierany przez naród. Vom Volk gewählt.||Volk Chosen|by the|the people escolhido||o povo Von der Nation gewählt. Selected by the nation. OK, jak to się zaczęło, że w Polsce królowie zostali wybierani. ||||begann||||Könige|wurden|gewählt |how|||started|||Poland|kings|were|elected ||||começou||||reis|foram|eleitos OK, wie kam es dazu, dass Könige in Polen gewählt wurden? OK, how it started that in Poland kings were elected. Musimy się cofnąć aż do roku 1562. ||zurückgehen||| ||go back||| ||voltar||| ||повернутися назад||| Wir müssen den ganzen Weg bis ins Jahr 1562 zurückgehen. We must move back to 1562. Wtedy to właśnie w Lublinie została zmieniona polska konstytucja. ||||Lublin|wurde|geändert||Verfassung ||||Lublin||changed||constitution ||||||змінена|| ||justo|||foi|mudada||constituição Zu diesem Zeitpunkt wurde die polnische Verfassung in Lublin geändert. At that time, the Polish constitution was changed in Lublin. Dlaczego tak się stało? |||happened Warum ist das passiert? Why did this happen? Otóż ostatni król z dynastii Jagiellonów nie miał dzieci. Nun|||||Jagiellonen-Dynastie||| Well|last|||the Jagiellonian dynasty|Jagiellon dynasty||had| pois|último|||da dinastia|Jagiellon||| Отже|||||Ягеллонів||| Nun, der letzte König der Jagiellonen-Dynastie hatte keine Kinder. Well, the last king of the Jagiellon dynasty had no children. Zygmunt August II nie mógł mieć dzieci, to był ostatni król z dynastii Jagiellonów. Zygmunt August II|August||||||||||||Jagiellonen-Dynastie Sigismund|Augustus|August II||could not|||||last||of the|dynasty|Jagiellonian dynasty |||||ter|filhos|||último|||| Сигізмунд Август II||||||||||||| Sigismund Augustus II. konnte keine Kinder bekommen, er war der letzte König der Jagiellonen-Dynastie. Zygmunt August II could not have children, he was the last king of the Jagiellonian dynasty. To bardzo smutna historia. ||sad| ||triste| Dies ist eine sehr traurige Geschichte. This is a very sad story. Ten król miał trzy żony i starał się mieć dziecko, ale nie udawało się. ||||||bemühte sich||||||klappte nicht| ||had|three|||tried||||||succeed| ||||||||||||conseguia| Dieser König hatte drei Ehefrauen und versuchte, ein Kind zu bekommen, was ihm jedoch nicht gelang. This king had three wives and tried to have a child, but he failed. Co ciekawe, jego trzecia żona była siostrą jego pierwszej żony. |Interestingly||||was|||first|wife |||terceira|||||| Interessant ist, dass seine dritte Frau die Schwester seiner ersten Frau war. Interestingly, his third wife was the sister of his first wife. Jego dwie pierwsze żony zmarły dosyć szybko i trzecia jego żona jest siostrą jego pierwszej żony. ||||verstorben|ziemlich|||||||||| |two|first||died|quite|quickly||third||||||first| |||||досить|||||||||| ||||morreram||rápido||||||||| Seine ersten beiden Ehefrauen starben recht schnell, und seine dritte Frau ist die Schwester seiner ersten Frau. His first two wives died quite quickly and his third wife is the sister of his first wife. Zygmunt II August nie mógł mieć dzieci i właśnie dlatego wymyślono nowe prawo, że król będzie wybierany. ||||||||||было придумано|||||| ||||||||||erfunden wurde||||||gewählt |August II|||could not||||exactly||was invented||law||||elected ||||||||||вигадали|||||| ||||||||justo||foi inventado||lei||||escolhido Zygmunt II August could not have children and that is why a new law was invented that the king would be elected. Polska szlachta, czyli 10% mieszkańców Polski mogło wtedy glosować na swojego króla, mogło wybierać króla. |Adel||||||abstimmen|||||| |nobility|that is|of the residents|Poland|"could"||vote for|||||choose| |nobreza||||||votar|||||| |шляхта|||||||||||| Der polnische Adel, d. h. 10 % der polnischen Bevölkerung, konnte dann seinen König wählen, konnte einen König wählen. Polish nobility, i.e. 10% of the Polish population could then vote for their king, they could elect a king. Przyjeżdżali na koniach, to były ogromne spotkania. Sie kamen an||auf Pferden|||| They arrived||on horses|||huge|gatherings chegavam||cavalos|||| Приїжджали|||||| Sie kamen auf Pferden, es waren riesige Treffen. They came on horses, they were huge meetings. Przy pierwszym wybieraniu króla było 50 tysięcy szlachty. ||beim Wählen||||des Adels At the|first|choosing|||thousand|nobility ||||||шляхти ||escolha||||nobreza Bei der ersten Wahl des Königs waren 50.000 Adlige anwesend. At the first election of the king there were 50,000 nobles. 50 tysięcy ludzi przyjechało na koniach pod Warszawę, do wsi Kamień. ||kamen ||||Warschau||Dorf Kamień| thousand||arrived|on|on horseback|to|to Warsaw||village of Kamień|Kamień (a village) ||chegaram||cavalos|para|Varsóvia||vila|Pedra ||прибуло||||||село| 50.000 Menschen kamen auf Pferden in der Nähe von Warschau in das Dorf Kamień. 50,000 people came on horseback to Warsaw, to the village of Kamień. To działo się pod Warszawą, teraz ta wieś kamień jest w środku prawie Warszawy, ale wtedy było to pod Warszawą… i 50 tysięcy ludzi przyjechało na koniach żeby wybrać pierwszego króla. |||||||||||||Варшавой|||||||||||||||| ||||bei Warschau|||Dorf||||||||||||||||||||wählen|| ||||near Warsaw||||village Kamień|||||||||||||||arrived on horseback||||choose|| |||||||||||в центрі|майже|||||||||||приїхало|||||| |aconteceu||perto de|Varsóvia|||vila|Kamień|||meio||||||||||||chegou||cavalos|para|escolher|| Es geschah in der Nähe von Warschau, jetzt liegt dieses Steindorf fast mitten in Warschau, aber dann war es in der Nähe von Warschau ... und 50.000 Menschen kamen zu Pferd, um den ersten König zu wählen. This happened near Warsaw, now this village of Kamień is almost in the middle of Warsaw, but back then it was near Warsaw... and 50,000 people came on horseback to elect the first king.

Henryk III Walezy Henry III|Henry III Valois|Valois Henry III of France

Pierwszy król, który został wybrany był Francuzem. ||||ausgewählt||Franzose ||||elected||a Frenchman ||||||французом |||foi|escolhido||francês Der erste König, der gewählt wurde, war Franzose. The first king who was elected was a Frenchman.

Muszę Wam powiedzieć, że nie był to udany król. |||||||erfolgreich| I must|||||||successful| |||||||bem-sucedido| |||||||вдалий| Ich muss Ihnen sagen, dass es kein erfolgreicher König war. I must tell you that he was not a successful king. Zrobił okropną robotę. |ужасную| |schreckliche|Arbeit |terrible|job |horrível|trabalho |жахливу| Er hat einen schrecklichen Job gemacht. He did a terrible job. Rządzenie zupełnie mu nie wychodziło. управление|||| Regieren||||klappte nicht governing||||wasn't working governança|totalmente|||saía Керування|зовсім|||не вдавалося Seine Regel funktionierte überhaupt nicht. Governance was completely beyond him. Он был абсолютно безуспешен в управлении страной. Był trochę taki zniewieściały. |||женоподобный |||etwas verweichlicht |a bit||effeminate |||afeminado |||трохи жіночний Er war ein bisschen weiblich. He was a bit effeminate. Malował sobie twarz, miał przekute uszy… wtedy w Polsce szlachta raczej nie gustowała w takich rzeczach… ten król nazywał się Henryk Walezy. ||||проколотые||||||||предпочитала||||||||| er malte||||durchstochen|Ohren||||Adel|||gefallen an etwas||||||||| He was painting||face||pierced||||||rather||didn't indulge||||||was called||| pintava||rosto||perfurados|||||nobreza|provavelmente||gostava|||coisas|||chamava-se||| Малював||обличчя||проколоті||||||швидше за все||схвалювала||||||||| Er malte sein Gesicht, hatte Ohren durchbohrt ... dann mochte der Adel in Polen solche Dinge nicht ... dieser König hieß Henryk Walezy. He painted his face, had pierced ears... at that time in Poland, the nobility didn't really go for such things... this king was named Henryk Walezy. Kiedy Henryk Walezy został królem miał tylko 23 lata. |||became|king||| |||se tornou|rei||| When Henryk Walezy became king, he was only 23 years old. I nie bardzo interesował się rządzeniem Polską, której zupełnie nie znał. |||||Regieren|||||kannte nicht |||||governing|Poland||completely||"knew at all" |||||governar|||totalmente||conhecia |||||керуванням|||зовсім||не знав зовсім Und er war nicht sehr daran interessiert, Polen zu regieren, was er überhaupt nicht wusste. And he was not very interested in governing Poland, which he did not know completely. Henryk Walezy nie znał polskiego, więc udział w życiu publicznym niezmiernie go nudził. |||||||||общественной жизни|||скучал ||||||Teilnahme|||öffentlichen Leben|äußerst||langweilte ihn sehr |||knew|||participation||public life|public life|immensely||bored him immensely ||||||participação||vida|público|imensamente||nedia ||||||участь||||надзвичайно||нудив Henryk Walezy konnte kein Polnisch, daher langweilte ihn die Teilnahme am öffentlichen Leben ungemein. Henryk Walezy did not know Polish, so he was extremely bored in his public life. Wolał spędzać dnie na rozrywkach. ||||развлечениях ||Tage||Vergnügungen preferred||days||entertainments preferia||dias||diversões Волів||||розвагах Er zog es vor, seine Tage unterhaltsam zu verbringen. He preferred to spend days on entertainment. Lubił grać w karty. He liked|||cards Er spielte gerne Karten. He liked to play cards. Przegrywał fortuny w karty. Verlor|Vermögen|| lost a fortune|fortunes||cards |програвав статки|| perdia|fortunas|| Er verlor ein Vermögen beim Kartenspiel. He was losing fortunes in cards. Mnóstwo pieniędzy. Eine Menge Geld. A lot of money. Oczywiście pieniądze brał ze Skarbu Państwa. ||nahm||| ||took||Treasury|the State ||pegava||| Natürlich nahm er das Geld von der Staatskasse. Of course, he took money from the Treasury. Po 2 latach Henryk Walezy uciekł z Polski, miał już tego dosyć. ||||entflohen||||||genug davon ||||fled||||||had enough of it ||||fugiu|||||| ||||втік||||||досить цього Nach zwei Jahren floh Henryk Walezy aus Polen, er hatte es satt. After 2 years, Henryk Walezy escaped from Poland, he had enough. Henryk Walezy był bardzo mocno wierzącym katolikiem. |||||верующим| |||||gläubigen|katholischen Gläubigen ||||deeply|believing|a devout Catholic ||||fervorosamente|crente|católico ||||сильно|віруючим|католиком Heinrich Valois war ein sehr überzeugter Anhänger des Katholizismus. Henry Walezy was a very religious Catholic.

Jeśli zapytam Was, kto jest najbardziej znanym Polakiem, co powiecie? |ich frage||||||Pole|| |I ask||||most famous|well-known|Pole||you |||||||||скажете |perguntar||||mais|conhecido|polonês||vocês dirão Wenn ich Sie frage, wer der berühmteste Pole ist, was sagen Sie dann? If I ask you, who is the most famous Pole, what would you say?

Kopernik? Copernicus? Copérnico Kopernikus? Copernicus? A może Jan Paweł II – O! Or maybe John Paul II - Oh! Polska Kojarzy się teraz z katolicyzmie. |assoziiert||||dem Katholizismus |Associates||||Catholicism |se associa||||catolicismo |асоціюється|||| Polen ist heute mit dem Katholizismus verbunden. Poland is now associated with Catholicism. Polska jest krajem katolickim. ||country| Poland is a Catholic country. Ale w tamtym czasie Polska niebyła, aż tak katolicka. |||||nicht so katholisch|||katholisch ||that|||"was not"|||Catholic |||||não estava|||católica Aber zu dieser Zeit war Polen nicht so katholisch. But at that time Poland was not that Catholic. Tylko mniej niż połowa Polaków była katolikami, a raczej mniej niż połowa mieszkańców Polski była katolikami. |||half|||Catholics|and||||half|||| ||||||||швидше||||||| |||metade|||||provavelmente|||metade|||| Nur weniger als die Hälfte der Polen waren Katholiken, und weniger als die Hälfte der polnischen Einwohner waren Katholiken. Only less than half of Poles were Catholic, or rather less than half of Polish residents were Catholic. Właśnie wtedy w Polsce był czas wielkiej tolerancji religijnej. |||||||der Toleranz|religiösen just||||||great|religious tolerance|religious justo|||||tempo|grande|tolerância|religiosa Саме тоді|||||||толерантності| In Polen gab es damals eine Zeit großer religiöser Toleranz. It was then that Poland was a time of great religious tolerance. W Polsce było wtedy miejsce na katolików, protestantów, muzułmanów, chrześcijan ortodoksyjnych, kościołów ortodoksyjnych, żydów. ||||||Katholiken|Protestanten|Muslime||orthodoxen Christen|||Juden ||||||Catholics|Protestants|Muslims|Christians|Orthodox Christians|churches|orthodox|Jews |||então|lugar|para|católicos|protestantes|muçulmanos|cristãos|ortodoxos|igrejas||judeus Polen hatte damals einen Platz für Katholiken, Protestanten, Muslime, orthodoxe Christen, orthodoxe Kirchen und Juden. At that time in Poland there was a place for Catholics, Protestants, Muslims, orthodox Christians, orthodox churches, and Jews. Wszyscy mieli wtedy miejsce na polskiej ziemi. Everyone||at that time||||land todos|tinham|||||terra Sie alle fanden damals auf polnischem Boden statt. Everyone had a place on Polish soil then. Taka mieszanka była wtedy nie do pomyślenia na przykład w Brytanii, w Anglii. |такая смесь||||||||||| |solche Mischung|||||denkbar|||||| |such a mix|||||thinking||||Britain|| |mistura|||||pensem|||||| |суміш|||||уявити собі|||||| Eine solche Mischung war damals beispielsweise in Großbritannien und England undenkbar. Such a mix was unthinkable then, for example in Britain, England. Kiedy Henryk Walezy był zaprzysięgany na króla żądano od niego żeby utrzymał tolerancję dla protestantów. ||||присяжный|||требовали||||||| ||||vereidigt|||verlangte man||||aufrechterhalten|Toleranz|| ||||sworn in|||it was demanded||||maintain|tolerance|| ||||empossado|||exigiu-se||||mantivesse|tolerância|| ||||присягався|||вимагали||||зберігав||| Als Henry Walezy als König vereidigt wurde, musste er die Toleranz gegenüber Protestanten aufrechterhalten. When Henry Valois was sworn to be king, he was required to maintain tolerance for Protestants. Ale francuski król nie chciał tego zrobić i podczas przysięgi starał się mówić niewyraźnie słowa przysięgi. |||||||||Eid|bemühte sich|||undeutlich||Eid |French||||||||oath|he tried|||unclearly||oath |||||||||juramento|se esforçou|||de forma inaudível|| |||||||||присяги||||нечітко||присяги Aber der französische König wollte das nicht und versuchte während des Eides, die Worte des Eides undeutlich auszusprechen. But the French king did not want to do this and during the oath he tried to say the words of the oath vaguely. Próbował coś przekręcać, ale powiedziano mu: nie, nie, nie! ||изменять|||||| ||verdrehen|||||| he tried||twist||it was said|||| ||перекручувати|||||| ele tentou||fazer de conta|||||| Er versuchte etwas zu verdrehen, aber ihm wurde nein, nein, nein gesagt! He tried to twist something, but he was told: no, no, no! musisz powiedzieć to wyraźnie. |||deutlich |||clearly |||claramente |||чітко du musst es klar sagen. You have to say it clearly. Polska jest krajem tolerancyjnym. |||tolerant |||tolerant |||tolerante Polen ist ein tolerantes Land. Poland is a tolerant country. No i oczywiście tak się stało. |yes|||| Und das hat sie natürlich auch. And of course it happened.

Więc Francuz, Henryk Walezy został polskim królem, ale nie był nim długo. |Franzose|||||||||| |Frenchman|||||king||||| |o Francês|||foi||||||| So wurde ein Franzose, Henry Valezy, polnischer König, aber er war nicht lange König. So the Frenchman, Henry Walezy, became the Polish king, but he was not a long time.

Był nim tylko dwa lat. был|||| Er war erst zwei Jahre alt. He was only two years old. I później w dalszych latach Polacy, polska szlachta wybierali swojego króla. |||weiteren||||Adel|wählten aus|| |||further|||||chose|| |||||||шляхта||| |depois||futuros||||nobreza|escolhiam|| Und in den folgenden Jahren wählten die Polen, der polnische Adel, ihren König. And later in the years the Poles, the Polish nobility, chose their king. Wybierali z całej Europy. They chose||| Escolhiam||toda| Sie wählten aus ganz Europa. They chose from all over Europe. Byli Szwedzi, Niemcy byli polskimi królami. |die Schweden|||polnischen| |Swedes|||Polish|kings of Poland |suecos|||poloneses|reis |шведи||||королями Польщі Es gab die Schweden, die Deutschen waren die polnischen Könige. There were Swedes, Germans were Polish kings. Jeden Węgier z Transylwanii, książę siedmiogrodzki Stefan Batory. |Ein Ungar||Transsilvanien||siebenbürgisch||Stefan Báthory |Hungarian||Transylvania|prince of|Transylvanian prince|Stefan Batory|Batory |húngaro||Transilvânia|príncipe|||Batory |угорець||Трансильванії|князь|семигородський||Баторій Ein Ungar aus Siebenbürgen, der siebenbürgische Prinz Stefan Batory. One Hungarian from Transylvania, Prince of Transylvania, Stefan Batory. Polacy wybierali najlepszych ludzi, żeby byli królami w Polsce. ||best|||||| |chose|the best||||kings in Poland|| ||||||королями|| |escolhiam|os melhores|||||| Die Polen wählten die besten Leute als Könige in Polen. Poles chose the best people to be kings in Poland. Co było zupełnie innym sposobem myślenia, niż po prostu król, który jest synem poprzedniego króla. |||||||||||||предыдущего| ||||Weise||||||||Sohn|vorherigen| ||||way|thinking|||||||son of|previous| ||totalmente||modo|pensamento||||||é|filho|anterior| ||зовсім|||||||||||| Das war eine ganz andere Denkweise als nur ein König, der der Sohn eines früheren Königs ist. Which was a completely different way of thinking than just the king who is the son of the previous king. Myślę, że to nie było takie głupie i działało to przez wiele lat. ||||||dumm||funktionierte|||| ||||||stupid||worked for|||| ||||||||працювало|||| ||||||grosseiro||funcionou|||| Ich denke, es war nicht so dumm und es hat viele Jahre funktioniert. I think it wasn't so stupid and it worked for many years. Przez 200 lat Polacy wybierali swojego króla. |||elected|| 200 Jahre lang wählten die Polen ihren König. For 200 years, Poles chose their king. Mieliśmy 11 wybranych króli. |ausgewählten|Könige We had|selected|kings |escolhidos|reis Wir hatten 11 auserwählte Könige. We had 11 selected kings. 11 wybranych króli elekcyjnych. |Könige|gewählten selected||elective ||обраних на виборах selecionados||eleitorais 11 gewählte Könige. 11 selected election kings. Jak więc widzicie przez wiele, wiele lat Polska była wielkim mocarstwem w Europie, właśnie dzięki temu systemowi i dzięki demokracji. ||||||||||державой||||||||| ||||||||||Großmacht||||||||| ||you see||||||||power|||||this|system||| ||||||||||великою державою||||||системі||| |||||||||grande|potência|||justo|||||| Wie Sie sehen, war Polen viele, viele Jahre lang dank dieses Systems und der Demokratie eine Großmacht in Europa. As you can see for many, many years, Poland was a great power in Europe, thanks to this system and thanks to democracy.

Świetnie, jak więc działała ta demokracja? |||funktionierte|| |||worked|| |||працювала|| Großartig, wie hat diese Demokratie funktioniert? Great, so how did this democracy work?

Nie wszyscy z 10%, czyli nie wszyscy… nie cała szlachta przyjeżdżała zawsze do parlamentu, czyli do naszego sejmu żeby głosować w jakiejś sprawie. Не||||||||||||||||||||| ||||||||Adel|ankam|||||||des Sejms|||||Angelegenheit |||||||||came|||parliament||||the Sejm||||some issue|matter ||||||||шляхта||||||||сейму||||| |||||||toda|nobreza||||||||||||| Nicht alle der 10%, das ist nicht alles ... nicht der ganze Adel kam immer ins Parlament, das heißt in unser Parlament, um über irgendeine Angelegenheit abzustimmen. Not all of the 10%, or not all ... not all the nobility always came to the parliament, that is, to our parliament to vote on something. Mieli swoich wysłanników. ||посланников ||ihre Abgesandten ||envoys ||посланців Sie hatten Gesandte. They had their emissaries. Ale co ciekawe, żeby przegłosować jakąś ustawę, jakieś prawo, na takim sejmie wszyscy musieli się zgodzić. ||||проголосовать за||||||||||| ||||abstimmen über||Gesetzesvorlage|||||im Sejm||||zustimmen ||||vote on|some|the bill|||||the Sejm||had to||agree ||||||законопроект|||||||||погодитися Aber was ist interessant, um ein Gesetz zu verabschieden, ein Gesetz, an einem solchen Sejm musste jeder zustimmen. But what is interesting, in order to pass a law, some law, everyone had to agree in such a parliament. Но, что интересно, для того чтобы принять законопроект, закон, в таком парламенте все должны были согласиться. Jeśli nie zgodził się choć jeden wysłannik, wtedy takie prawo nie mogło być ustanowione. ||einverstanden war||||Abgesandter|||||||festgelegt ||agreed||||envoy|||||||established ||||||посланець|||||||встановлене Wenn auch nur ein Gesandter anderer Meinung war, konnte ein solches Gesetz nicht aufgestellt werden. If even one envoy did not agree, then such a law could not be established. Musieli zgodzić się wszyscy. |zustimmen|| |agree|| |погодитися|| Jeder musste zustimmen. Everyone had to agree. Była to tak zwana zasada  liberum veto , czyli mówiąc po polsku zasada jednomyślności. ||||принцип||||||||единогласия |||sogenannte|Prinzip|freies Veto|Veto|das heißt|||||Einstimmigkeitsprinzip |||called|principle|free|liberum veto||speaking||||unanimity principle |||||ліберум вето|вето|||||принцип одностайності|одностайності Es war das sogenannte Liberum-Veto-Prinzip, das heißt auf Polnisch das Prinzip der Einstimmigkeit. It was the so-called liberum veto principle, i.e. the Polish unanimity principle. Wyobraźcie sobie, że dzisiaj, w dzisiejszych czasach w jakimś parlamencie jeden człowiek może decydować o tym czy jakieś prawo przejdzie czy nie. Stellt euch vor|||||||||Parlament||||entscheiden||||||verabschiedet wird|| Imagine|||||today's|||some|parliament||||decide||||||passes|| Уявіть собі|||||||||||||вирішувати||||||пройде|| Stellen Sie sich vor, heute kann heutzutage in einem Parlament eine Person entscheiden, ob ein Gesetz verabschiedet wird oder nicht. Imagine that today, in a parliament, one man can decide whether a right passes or not. Ale wtedy właśnie tak było. Aber dann war es einfach so. But that's when it was. Polska szlachta myślała… twierdziła tak, tak postępowała, aby zawsze dojść do konsensusu. |||behauptete|||handelte|||||Konsens erreichen ||thought|claimed|||acted|||reach consensus||consensus |||стверджувала|||діяла|||дійти до згоди|| Der polnische Adel dachte ... sie sagten es, sie handelten so, dass sie immer einen Konsens erzielen würden. The Polish nobility thought... they claimed so, and they acted in such a way as to always reach a consensus. Zawsze żeby dojść do porozumienia. ||||соглашения ||zu einer Einigung gelangen||Einigung ||reach||agreement ||дійти|| Immer zu einer Einigung kommen. Always to reach an agreement. Nie było wygranych i przegranych, ponieważ zawsze musiało być porozumienie. ||||проигравших|||||соглашение ||Gewinner||Verlierern|||||Einigung ||winners||losers|||||agreement |||||тому що||||угода Es gab keine Gewinner und keine Verlierer, weil es immer eine Einigung geben musste. There were no winners and losers, because there always had to be an agreement. Wszyscy musieli się zgodzić, żeby jakieś prawo było przegłosowane. ||||||||принято |||zustimmen|||||abgestimmt werden |had to||agree|||||voted on |||погодитися||||| Jeder musste zustimmen, dass ein Gesetz verabschiedet werden würde. Everyone had to agree that some law would be passed. Czy to działało? ||worked ||Чи це працювало? Hat es funktioniert? Did it work Сработало ли это? Działało i to dobrze przez jakieś 200 lat. It worked|||||| Працювало|||||| Es hat rund 200 Jahre lang gut funktioniert. It worked well for about 200 years. Она работала и хорошо работала в течение примерно 200 лет. Muszę Wam powiedzieć, że przez 200 lat sejm zerwano 73 razy. |||||||был распущен| ||||||der Sejm|wurde einberufen| ||||||the parliament|was dissolved| |||||||зривали| Ich muss Ihnen sagen, dass der Seym in 200 Jahren 73 Mal gebrochen wurde. I have to tell you that over 200 years, the parliament was interrupted 73 times. Должен сказать, что за 200 лет диета распадалась 73 раза. 73 razy przynajmniej jedna osoba krzyknęła:  liberum veto! ||||schrie|| |at least|||shouted|free| ||||закричала|| 73 Mal rief mindestens eine Person: liberum veto! 73 times at least one person shouted: liberum veto! Nie zgadzam się! |Ich stimme nicht zu!| |agree| |Не погоджуюсь!| Ich stimme nicht zu! I do not agree!

Jak więc widzicie polska demokracja szlachecka była najbardziej demokratycznym ustrojem ówczesnej Europy. |||||||||строем|тогдашней| |||||adlig||||Staatsform|damaligen| |||||noble democracy||||system|of that| |||||шляхетська|||||тогочасної| Wie Sie sehen, war die polnische Adelsdemokratie zu dieser Zeit das demokratischste System in Europa. So, as you can see, Polish nobility democracy was the most democratic system in Europe at that time.

A problemy z wprowadzaniem nowych praw, jak i częste sejmowe kłótnie, czy przepychanki są po prostu częścią każdej demokracji. |||внедрением|||||частые||споры||перепалки|||||| |||Einführung von||Gesetze|||häufigen|parlamentarischen|Streitigkeiten||Rangeleien|||||| |problems||introducing||laws|||frequent|parliamentary|arguments||squabbles|||||| ||||||||||сварки||штовханина||||частиною|| Und Probleme bei der Einführung neuer Gesetze sowie häufige parlamentarische Streitigkeiten oder Schlägereien sind einfach Teil jeder Demokratie. And problems with the introduction of new laws, as well as frequent parliamentary quarrels or scuffles are simply part of any democracy. Demokracja szlachecka działała przez wiele lat, aż Rosja, Prusy i Austria, rozebrały Polskę na trzy części. |Adels-||||||||||aufteilten|||| Democracy||functioned||||||Prussia||Austria|partitioned|Poland||| Die edle Demokratie funktionierte viele Jahre, bis Russland, Preußen und Österreich Polen in drei Teile zerlegten. The nobility democracy operated for many years until Russia, Prussia and Austria, stripped Poland into three parts. Podzieliły się Polską. Teilten sich|| divided|| Sie teilten Polen. They shared Poland. Najpierw zabrały po kawałku, aż w końcu Polska zniknęła z mapy Europy. |nahmen weg||Stück für Stück|||||verschwand||| |took||a piece|||||disappeared||| |||шматок|||||||| Zuerst nahmen sie sie Stück für Stück und schließlich verschwand Polen von der Europakarte. First, they took a piece at a time, until finally Poland disappeared from the map of Europe. Dlaczego tak się stało? Otóż nie wszyscy wybrani królowie byli odpowiedni. ||||Nun|||ausgewählten|||geeignet ||||well|||chosen|||suitable ||||Отже||||||відповідними Warum ist das passiert? Nun, nicht alle gewählten Könige waren fit. Why did this happen? Well, not all elected kings were suitable. Nie wszyscy nadawali się na to stanowisko. ||eigneten sich||||Position ||were suited||||position ||підходили||||посада Nicht alle waren für die Position geeignet. Not everyone was fit for this position. Не все подходили для этой должности.

W XVII wieku był taki król, który był Niemcem, nazywał się August II Mocny. ||||||||Deutscher|||||der Starke |the 17th century|||||||German|||||the Strong |||||||||||||Сильний Im 17. Jahrhundert gab es einen deutschen König, sein Name war August II der Starke. In the 17th century there was a king who was German, his name was August II the Strong.

August II Mocny był bardziej zainteresowany kobietami niż rządzeniem Polską. ||||||Frauen||| |||||interested in|women||governing| ||||||||управлінням| August II. Der Starke interessierte sich mehr für Frauen als für die Regierung Polens. August II Mocny was more interested in women than in governing Poland. Wyobraźcie sobie, że miał on 352 dzieci, czy nawet 354 dzieci. Stellt euch vor|||||||| Imagine|||||||| Уявіть собі|||||||| Stellen Sie sich vor, er hätte 352 Kinder oder sogar 354 Kinder. Imagine if he had 352 children or even 354 children. 354 (trzysta pięćdziesiąt cztery) dzieci. dreihundert||| three hundred|fifty|| 354 (dreihundertvierundfünfzig) Kinder. 354 (three hundred fifty-four) children. Wyobrażacie to sobie? Stellt euch vor|| you imagine|| Can you imagine that? Z różnymi kobietami. |various|with women Mit verschiedenen Frauen. With different women.

August II Mocny August II the Strong

August II Mocny nigdy nie spełnił swojego największego marzenia. |||||erfüllte nie||| |||||fulfilled||greatest| |||||здійснив||| August II. Der Starke hat seinen größten Traum nie wahr werden lassen. August II Mocny never fulfilled his greatest dream. Август II Сильный так и не осуществил свою главную мечту.

Nigdy nie zdobył władzy tak wielkiej jaką miał Król Słońce – Ludwik XIV. |||||||||||Людовик XIV ||erlangte|der Macht|||||||Ludwig|Ludwig XIV ||gained|power|||||||Louis XIV|Louis XIV Er hat nie so viel Macht erlangt wie der Sonnenkönig - Ludwig XIV. He never gained power as great as the Sun King - Louis XIV. Muszę Wam powiedzieć, że kiedyś przeczytałem, że przydomek Mocny zawdzięczał swojej ogromnej sile. |||||||||обязан||| |||||||Beiname||verdankte||enormen|Kraft |||||I read||nickname||owed||enormous|strength |||||||прізвисько||завдячував||| Ich muss Ihnen sagen, dass ich einmal gelesen habe, dass der Spitzname Strong seine enorme Stärke verdankt. I must tell you that I once read that the nickname Mocny owed his enormous strength. Był tak silny, że mógł łamać podkowy i zginać blaszane talerze. ||||||||гнуть|жестяные| ||stark|||brechen|Hufeisen||biegen|blecherne|Teller ||strong|||break|horseshoes||bend|tin|plates ||||||||згинати|металеві|металеві тарілки Er war so stark, dass er Hufeisen zerbrechen und Weißbleche biegen konnte. He was so strong that he could break horseshoes and bend tin plates. No, nie jestem pewny czy tak do kończ to jest prawda. |||sicher||||Ende||| |||sure|if|||end||| Nun, ich bin mir nicht sicher, ob dies bis zum Ende zutrifft. No, I'm not sure if this is entirely true. Podobno, kiedy umierał powiedział: Całe moje życie było jednym nieprzerwanym grzechem. |||||||||непрерывным| ||starb|||||||ununterbrochenen|Sünde Apparently||he was dying|||||||uninterrupted|sin Схоже, що||||||||||гріхом Anscheinend sagte er im Sterben: Mein ganzes Leben war eine ununterbrochene Sünde. Apparently, when he was dying he said: My whole life has been one uninterrupted sin.

Nawet Caryca Katarzyna II miała wpływ na wybór króla Polski. |||||влияние|||| |die Zarin|||||||| |Empress Catherine II|Catherine|||influence on||selection of|| |Цариця|||||||| Selbst Zarin Katharina II. nahm Einfluss auf die Wahl des polnischen Königs. Even Empress Catherine II had an influence on the choice of the King of Poland.

Caryca Katarzyna II miała polskiego kochanka Stanisława Poniatowskiego… i właśnie ten system wyborów króla, system elekcyjny, miał wpływ na to, że wybrany został Stanisław Poniatowski naszym królem. Kaiserin|||||Liebhaber||Stanislaus Poniatowski|||||Wahlen|||Wahl-||||||gewählt|||Stanislaus Poniatowski|| Empress|||||lover|Stanisław Poniatowski|Stanisław Poniatowski|||||election|||electoral||influence|||||||Stanisław Poniatowski|| |||||коханця||Понятовського||саме||||||||||||||||| Zarin Katharina II. hatte einen polnischen Liebhaber, Stanisław Poniatowski ... und es war dieses System der Königswahl, das Wahlsystem, das die Wahl von Stanisław Poniatowski zu unserem König beeinflusst hat. Catherine Catherine II had a Polish lover, Stanisław Poniatowski ... and it was this system of election of the king, the electoral system, that influenced our elected Stanisław Poniatowski. I właśnie za rządów Stanisława Poniatowskiego doszło do rozbiorów Polski. ||||||||разделов| |||Regierungszeit|||kam||Teilungen| |||the reign of||Poniatowski's reign|occurred||partitions of| |||правління|||дійшло||поділів Польщі| Und während der Herrschaft von Stanislaus Poniatowski wurde Polen geteilt. And it was during the reign of Stanisław Poniatowski that the partitions of Poland took place. Именно во время правления Станислава Понятовского произошел раздел Польши.

Jak widzicie ten model demokracji w Polsce był bardzo ciekawy, ponieważ to co mamy teraz, to mamy dwie strony… jesli jedna strona wygrywa, druga jest niezadowolona… a wtedy w Polsce było tak, że wszyscy musieli dojść do porozumienia i wszyscy byli dzięki temu zadowoleni. |||||||||||||||||||||||||недовольна|||||||||||||||||| |||||||||||||||||||||||||unzufrieden||||||||||zu einer Einigung kommen||Einigung|||||| |||model||||||||||||||||if|||wins|||dissatisfied||||||||||come to||agreement||||||satisfied ||||||||||тому що||||||||||||перемагає|||||||||||||дійти|||||||| Wie Sie sehen, war dieses Modell der Demokratie in Polen sehr interessant, denn was wir jetzt haben, haben wir zwei Seiten ... wenn eine Seite gewinnt, ist die andere unzufrieden ... und dann war es in Polen so, dass alle zu einer Einigung kommen mussten und alle damit zufrieden waren . As you can see this model of democracy in Poland was very interesting, because what we have now, we have two sides ... if one side wins, the other is dissatisfied ... and then in Poland it was so that everyone had to agree and everyone was happy about it .

Nie było przegranych. ||Verlierer ||losers Es gab keine Verlierer. There were no losers.

OK, to tyle na dzisiaj. OK, das war's für heute. OK, that's it for today.

Tyle chciałem opowiedzieć Wam o demokracji szlacheckiej w Polsce, o systemie demokratycznym w dawnej Polsce. ||||||adeligen|||||||| ||||||noble democracy||||system|democratic system||former| Стільки||||||шляхетської|||||||| So viel wollte ich Ihnen über die edle Demokratie in Polen, das demokratische System im alten Polen erzählen. That's all I wanted to tell you about noble democracy in Poland and the democratic system in old Poland. Jeśli macie jakieś pytania do mnie, oczywiście czekam na nie. |||||||||them Wenn Sie Fragen an mich haben, freue ich mich natürlich auf sie. If you have any questions for me, of course I am waiting for them. Jeśli tylko będę znał odpowiedź, chętnie odpowiem. ||||||I will answer ||||||відповім Sobald ich die Antwort kenne, werde ich gerne antworten. If I only know the answer, I will gladly answer. Czekam na Wasze komentarze, na Wasze sugestie, byś może mogę coś poprawić w moich podkastach… chcę, żeby wszyscy byli zadowoleni. ||||||предложения||||||||||||| ||||||Vorschläge||||||||Podcasts||||| ||||||suggestions|||||improve|||podcasts|||||satisfied |||||||може ви|||||||||||| Ich warte auf Ihre Kommentare, auf Ihre Vorschläge, damit ich vielleicht etwas in meinen Podcasts verbessern kann ... Ich möchte, dass alle zufrieden sind. Waiting for your comments, for your suggestions, maybe you can improve something in my podcasts ... I want everyone to be happy. Piszcie co mogę poprawić, co mogę ulepszyć. ||||||улучшить ||||||verbessern |||improve|||improve Schreiben Sie, was ich verbessern kann, was ich verbessern kann. Write what I can improve, what I can improve.

To tyle na dzisiaj, żegnam się z Wami bardzo serdecznie. ||||verabschiede mich||||| ||||I bid farewell|||you|| ||||прощаюся||||| Das war's für heute, ich verabschiede mich ganz herzlich von Ihnen. That's it for today, I say goodbye to you very much.

Trzymajcie się, do następnego razy, cześć, pa, pa! Mach's gut, bis zum nächsten Mal, tschüss, tschüss, tschüss! Hang on until the next time, hello, bye, bye!