Forming Questions

In het Khmer wordt een ja- of nee-vraag eenvoudigweg gevormd door twee woorden aan een uitspraak toe te voegen op de volgende manier:

daer តើ + onderwerp + werkwoord ... day/ot ទេ/អត់?

Het eerste woord ‘daer’ kan niet direct in het Engels worden vertaald, het dient in feite als een vraagmarkering. Deze vraagmarkering komt vaak voor in formele toespraken, maar wordt vaak weggelaten in algemene conversatie. Merk ook op dat je kunt kiezen uit twee woorden om de vraag te eindigen, ‘day’ of ‘ot’. Beide zijn acceptabel, maar ‘ot’ is informeler en gebruikelijker in algemene conversatie.

Kun je Khmer spreken? - daer bong jeh peeasaa Khmer ot? តើ បង ចេះ ភាសា ខ្មែរ អត់?

Ken je Dara? - daer neak skoal Dara day? តើ អ្នក ស្គាល់ ដារ៉ា ទេ?

Omdat zowel ‘ot’ als ‘day’ gebruikt worden om de ontkenning te vormen, helpt het om ze te zien als toevoeging van ‘...of niet?’ aan het einde van de zin die je zegt, waardoor een ja/nee-vraag ontstaat. Om dit beter te begrijpen, kunnen we naar een andere optie kijken die wordt gebruikt om een ja/nee-vraag in het Khmer te creëren:

daer+ onderwerp+ werkwoord... reu dag/reu niet?

In dit geval is er slechts één kleine toevoeging, en dat is het woord ឬ (reu). Dit woord betekent ‘of’ in het Engels.

Vind je het leuk om in Phnom Penh te werken (of niet)? - neak joal jut twer gaa nau Phnom Penh reu ot? អ្នកចូលចិត្តធ្វើការនៅភ្នំពេញឬអត់?

Nu we hebben gekeken naar de meest voorkomende manieren om ja/nee-vragen te vormen, laten we eens kijken naar hoe je die vragen kunt beantwoorden.

Ja (als je een man bent) - baard បាទ
Ja (als je een vrouw bent) - jaa ចាស៎
Nee - day/ot/ot day ទេ/អត់/អត់ទេ

Hoewel je misschien verwacht dat de bovenstaande vertalingen worden gebruikt om ja- en nee-vragen te beantwoorden, is dit meestal niet het geval! Het woord voor ‘ja’ wordt eigenlijk het meest gebruikt om te reageren wanneer iemand je naam roept, of als iemand iets zegt en je het niet hebt gehoord/begrepen. Dit is vergelijkbaar met hoe we het woord ‘wat’ in bepaalde situaties in het Engels zouden gebruiken. De meest gebruikelijke manier om positief op een vraag te reageren is door het werkwoord (of bijvoeglijk naamwoord) uit de vraag te herhalen als volgt:

Ken je Dara? - daer neak skoal Dara day? តើ អ្នក ស្គាល់ ដារ៉ា ទេ?
Ja – skoal ស្គាល់

Merk op dat de reactie simpelweg het werkwoord herhaalt. De vraag is ‘ken je Dara’, en de gegeven reactie is simpelweg ‘kennen’. De ontkenning wordt op dezelfde manier gevormd als waarop we de ontkennende zinnen hebben gevormd die in hoofdstuk 1 zijn gegeven:

Ken je Dara? - daer neak skoal Dara day? តើ អ្នក ស្គាល់ ដារ៉ា ទេ?
Nee – ot skoal day/mun skoal day អត់ ស្គាល់ ទេ/មិន ស្គាល់ ទេ

Hoewel dit de meest voorkomende patronen zijn, is het ook mogelijk om het woord voor ja/nee aan het begin van de zin in te voegen als je een langer antwoord wilt geven (maar het mag niet op zichzelf worden gebruikt om positief op de vraag te antwoorden). Op dezelfde manier kun je ook het onderwerp toevoegen als je daar behoefte aan voelt. In het Khmer worden zinnen meestal zo kort mogelijk gemaakt. Dit betekent dat als het onderwerp al bekend is uit de context, het weggelaten kan worden. Hier is een voorbeeld van de vorige zin in zijn volledige vorm:

Ken je Dara? - daer neak skoal Dara day? តើ អ្នក ស្គាល់ ដារ៉ា ទេ?
Ja, ik ken Dara – baart knyom skoal Dara បាទ ខ្ញុំ ស្គាល់ ដារ៉ា