Noun
Een zelfstandig naamwoord is een zelfstandig deel van de spraak dat antwoord geeft op de vragen "wie?", "wat?" en de namen van personen, dieren en voorwerpen aanduidt. Zelfstandige naamwoorden hebben geslacht, aantal en naamval.
Grammaticale categorieën
Geslacht (Рід) |
Nummer (Число) |
Naamval (Відмінок) bijv. мова - taal, v |
Mannelijk:дім [dim] (huis), пісок [pis`ok] (zand) Vrouwelijk: газета [haz`eta] (krant), гора [hor`a] (berg) Onzijdig: сонце [s`ontse] (zon), озеро [`ozero] (meer) Gewone naamval: postbode[lyston`osha] (postbode), wees[syrot`a] (wees) |
- птахи (vogels), стіна (muur) - стіни (muren) Alleen in het enkelvoud: молоко (melk), молодь (jeugd), мідь (koper) Alleen meervoud: двері (deuren), канікули (vakantie), ножиці (schaar) |
Nominative - Називний wie? wat? мова Genitief - Родовий van wie? van wat?мови Datief - Давальний aan wie? aan wat?/i>мові Accusatief - Знахідний wie? wat?мову Instrumenteel - Орудний door wie? door wat? мовою Lokatief - Місцевий op wie? op wat? на мові Vocatief - Кличний Wie,..? Wat,...?(imperatief) Мово! |
Geslacht
Mannelijk (Чоловічий) |
Vrouwelijk (Жіночий) |
Onzijdig (Середній) |
Gewoon (Спільний) |
1. zero uitgang: стіл (tafel), чай (tea) 2. -а (-я) uitgang: Микола (Mykola, de naam) 3. -o uitgang: батько (vader),Петро (Petro, de naam) |
1. -а (-я) uitgang: стіна (muur), куля (kogel) 2. zero uitgang: ніч (nacht), радість (vreugde) 3. het zelfstandig naamwoord мати (moeder) |
1. -о (-е) uitgang: озеро (meer), море (zee), поле (veld) 2. -а (-я) uitgang: знаня (kennis), насіння (zaden) |
Namen van persoonlijkheden afhankelijk van hun eigen acties, karaktereigenschappen en gedrag: каліка (gehandicapt), непосида (friemelen), нероба (opgever) |
Verbuigingen van zelfstandige naamwoorden
Onthoud dat zelfstandige naamwoorden die altijd meervoud zijn geen declinatie hebben. Er zijn vier declinaties van zelfstandige naamwoorden in de Oekraïense taal.
1e |
Zelfstandige naamwoorden van het vrouwelijke, mannelijke en gewone geslacht eindigend op-а, -я in de naamval enkelvoud: хата (hut), пісня (lied), Микита (Mykyta), каліка (gehandicapt). |
2e |
1. Mannelijke zelfstandige naamwoorden met nul uitgang: вітер_ (wind), гектар_ (hectare), сніг_ (sneeuw) 2. Mannelijke zelfstandige naamwoorden eindigend op -о in de naamval: дядько (oom), Петро (Petro) 3. Onzijdige zelfstandige naamwoorden eindigend op -о, -е, -я:озеро (meer), море (zee), життя (leven) 4. Zelfstandige naamwoorden met de achtervoegsels -ище-, -исько- (onhandigheid aanduiden): вітрище (storm), дівчисько (hoyden) |
3e |
1. Vrouwelijke zelfstandige naamwoorden met nul uitgang: ніч_ (nacht), піч_ (fornuis), радість_ (vreugde) 2. Het zelfstandig naamwoord мати (moeder) |
4e |
De naamwoorden van het onzijdige geslacht die eindigen op -а, -я die de achtervoegsels -ат-, -ят-, -ен- krijgen wanneer ze worden uitgesproken: немовля (baby) - немовляти (van een baby) , ім'я (naam) - імені (van een naam) |
Groepen zelfstandige naamwoorden
De zelfstandige naamwoorden van de 1e en de 2e verbuiging zijn verdeeld in drie groepen:
Hard |
Zacht |
Gemengd |
Woordstam die eindigt op een harde medeklinker: хата (hut), двір (erf), дорога (weg) |
Woordstam die eindigt op een zachte medeklinker: воля (vrijheid), край (rand), праця (werk) |
Woordstam die eindigt op een sissende klank: груша (peer), дощ (regen), плече (schouder) |
Let op! De zelfstandige naamwoorden van de 3e en de 4e verbuiging zijn niet in groepen verdeeld.
Naamvallen van zelfstandige naamwoorden
1e verbuiging
Naamvallen |
Harde groep |
Zachte groep |
Gemengde groep |
|
Enkelvoud |
||||
Nominatief Genitief Datief Accusatief Instrumentaal Lokatief Vocatief |
казк а казк и казц і казк у казк ою …казц і казк о |
рукавиц я рукавиц і рукавиц і рукавиц ю рукавиц ею ...рукавиц і рукавиц е |
мрі я мрі ї мрі ї мрі ю мрі єю ...мрі ї мрі є |
круч а круч і круч і круч у круч ею ...круч і круч е |
Meervoud |
||||
Nominatief Genitief Datief Accusatief Instrumentaal Lokatief Vocatief |
казк и каз ок казк ам казк и казк ами …казк ах казк и |
рукавиц і рукавиц ь рукавиц ям рукавиц і рукавиц ями ...рукавиц ях рукавиц і |
мрі ї мрі й мрі ям мрі ї мрі ями ...мрі ях мрі ї |
круч і круч круч ам круч і круч ами ...круч ах круч і |
2e verbuiging
Naamvallen |
Enkelvoud |
Meervoud |
||
Harde groep |
||||
Nominatief Genitief Datief Accusatief Instrumentaal Lokatief Vocatief |
поїзд_ поїзд а поїзд у(-ові) поїзд_ поїзд ом ...поїзд і поїзд е |
озер о озер а озер у(-ові) озер о озер ом ...озер і озер о |
поїзд и поїзд ів поїзд ам поїзд и поїзд ами ...поїзд ах поїзд и |
озер а озер_ озер ам озер а озер ами ...озер ах озер а |
Zachte groep |
||||
Nominatief Genitief Datief Accusatief Instrumentaal Lokatief Vocatief |
лось_ лос я лос ю(-еві) лос я лос ем ...лос і лос ю |
мор е мор я мор ю мор е мор ем ...мор і мор е |
лос і лос ів лос ям лос ів лос ями ...лос ях лос і |
мор я мор ів мор ям мор я мор ями ...мор ях мор я |
Gemengde groep |
||||
Nominative Genitive Dative Accusative Instrumental Locative Vocative |
дощ_ дощ у дощ у дощ_ дощ ем ...дощ і дощ у |
плеч е плеч а плеч у плеч е плеч ем ...плеч і плеч е |
дощ і дощ ів дощ ам дощ і дощ ами ...дощ ах дощ і |
плеч і плеч ей/пліч плеч ам плеч і плеч има ...плеч ах плеч і |
3e verbuiging
Naamvallen |
Enkelvoud |
||
Nominative Genitive Dative Accusative Instrumental Locative Vocative |
повість повіст і повіст і повість повіст ю ...повіст і повіст е |
річ реч і реч і річ річч ю ...реч і реч е |
мати (матір) матер і матер і мати (матір) матір’ ю ...матер і мати |
Meervoud |
|||
Nominatief Genitief Datief Accusatief Instrumentaal Lokatief Vocatief |
повіст і повіст ей повіст ям повіст і повіст ями ...повіст ях повіст і |
реч і реч ей реч ам реч і реч ами ...реч ах реч і |
матер і матер ів матер ям матер ів матер ями ...матер ях матер і |
4e verbuiging
Naamvallen |
Enkelvoud |
Meervoud |
Nominatief Genitief Datief Accusatief Instrumentaal Lokatief Vocatief |
курч а ім’ я курчат и імен і курчат і імен і курч а ім’ я курч ам імен ем ...курчат і ...імен і курч а ім’ я |
курчат а імен а курчат імен курчат ам імен ам курчат імен а курчат ами іменами ...курчат ах ...іменах курчат а імен а |
Altijd meervoud
Nominatief Genitief Datief Accusatief Instrumentaal Lokatief Vocatief |
окуляр и окуляр ів окуляр ам окуляр и окуляр ами ...окуляр ах окуляр и |
радощ і радощ ів радощ ам радощ і радощ ами ...радощ ах радощ і |
парфум и парфум ів парфум ам парфум и парфум ами ...парфум ах парфум и |
In de Oekraïense taal hebben mannelijke naamwoorden van de 2e verbuiging in de naamval enkelvoud de uitgang -a, -я of -у, -ю, afhankelijk van de naamwoordgroep.
Bij een aantal zelfstandige naamwoorden is de keuze van de uitgang van grote invloed op de betekenis van het woord. Tegelijkertijd zijn de spellingsregels die de keuze van de juiste uitgang regelen nogal complex en verwarrend. In de meeste gevallen zult u een orthografisch woordenboek moeten raadplegen om de juiste uitgang te kiezen voor een enkelvoudig zelfstandig naamwoord in de naamval.
Leer in de tussentijd de onderstaande regels om dichter bij perfectie te komen.
-а, -я
Nee |
Regels |
Voorbeelden |
1. |
Namen van personen, voor- en achternamen, gepersonifieerde voorwerpen en fenomenen, en sprookjesfiguren. |
студента, Дмитра, Івана Франка, Санта-Клауса |
2. |
Namen van dieren en bomen. |
ведмедя, вовка, ясеня |
3. |
Namen van objecten. |
ножа, олівця, стола (і столу) |
4. |
Plaatsnamen. |
Києва, Львова, Харкова |
5. |
Geografische namen waarvan, in de genitief, de laatste lettergreep beklemtoond is, of die de achtervoegsels -ов, -ев(-єв), -ин(-їн) hebben. |
Дністра, Орла, Чигирина |
6. |
Namen van lengtematen, gewichten, tijd, maanden en dagen van de week, en bankbiljetten. |
кілометра, грама, жовтня, понеділка, долара |
7. |
Namen van auto's en hun details. |
автомобіля, тролейбуса, дизеля |
8. |
Termen van buitenlandse oorsprong en de huidige Oekraïense termen. |
атома, квадрата, ромба; відмінка, додатка |
-у, -ю
Nee |
Regels |
Voorbeelden |
1. |
Namen van stoffen, massa en materiaal. |
бензину, граніту, льоду, спирту |
2. |
Algemene termen. |
батальйону, колективу |
3. |
Namen van struiken en planten en soorten fruitbomen. |
лісу, барвінку, гороху |
4. |
Namen van gebouwen, constructies of lokalen en hun onderdelen. |
вокзалу, клубу, магазину, коридору |
5. |
Namen van bedrijven en organisaties. |
інституту, комітету |
6. |
Woorden met de betekenis van plaats en ruimte |
лугу, краю, світу |
7. |
Natuurlijke fenomenen. |
вітру, грому, дощу, снігу |
8. |
Namen van gevoelens. |
болю, гніву, сорому, страху |
9. |
Namen van processen, toestanden, eigenschappen, kenmerken, formaties, verschijnselen in het openbare leven, algemene en abstracte termen. |
винятку, галасу, капіталізму, принципу, руху, спорту, стану, шуму |
10. |
Termen van buitenlandse oorsprong die betrekking hebben op fysische of chemische processen, een deel van het gebied, en literaire termen. |
аналізу, синтезу, образу, нарису, стилю, сюжету |
11. |
Namen van spellen en dansen. |
вальсу, тенісу, хокею |
12. |
Complexe woorden zonder achtervoegsel. |
живопису, трубопроводу |
13. |
Prefіxale zelfstandige naamwoorden. |
вибою, опіку, успіху |
14. |
Geografische namen. |
Алтаю, Бугу, Дону |