Πότε Ήρθαν οι Πρώτοι Έλληνες στον Ελλαδικό Χώρο;
Ένα θέμα που έχει απασχολήσει δεκάδες κορυφαίους επιστήμονες,
χωρίς μέχρι σήμερα να έχει απαντηθεί με απόλυτη βεβαιότητα
είναι το πότε έφτασαν στην Ελλάδα οι χρήστες της πρωτοελληνικής γλώσσας.
Τι είναι όμως η πρωτοελληνική γλώσσα;
Έτσι ονομάζεται συμβατικά η αρχαιότερη μορφή της ελληνικής γλώσσας
μετά από τη διαφοροποίησή της από την πρωτοινδοευρωπαϊκή και πριν από τη διαίρεσή της στις μετέπειτα ελληνικές διαλέκτους
(μυκηναϊκή, δωρική, αττική-ιωνική, αρκαδοκυπριακή, αιολική κλπ).
Πρωτοελλαδική περίοδος ονομάζεται η πρώτη υποδιαίρεση της Εποχής του Χαλκού στην Ελλάδα, γνωστής και ως ελλαδικής περιόδου.
Η Πρωτοελλαδική περίοδος ακολούθησε τη νεολιθική εποχή και εκτείνεται χρονικά από το 3000 ως το 1900 π.Χ. περίπου.
Την πρωτοελλαδική περίοδο ακολούθησαν η μεσοελλαδική (περ. 1900-1580 π.Χ.)
και η υστεροελλαδική περίοδος (περ. 1580-1100 π.Χ.), ευρύτερα γνωστή ως μινωική.
Καλώς ήρθατε στο κανάλι Alpha Ωmega.
Σε αυτό το βίντεο θα μιλήσουμε για τις διάφορες επιστημονικές θεωρίες σχετικά με την άφιξη
των Πρωτοελλήνων στην Ελλάδα όπως τις κατέγραψε ο ιστορικός και ακαδημαϊκός Μιχαήλ Σακελλαρίου.
Αν επισκέπτεσθε για πρώτη φορά το κανάλι μας μην ξεχάσετε να κάνετε Εγγραφή
και να πατήσετε στο εικονίδιο με το κουδούνι για να ειδοποιήστε κάθε φορά που ανεβάζουμε νέο βίντεο.
Τι λέτε πάμε να ξεκινήσουμε;
Μεταξύ των ερευνητών υπάρχουν πολλές διαφωνίες για το πότε ήρθαν στην Ελλάδα οι χρήστες της πρωτοελληνικής
που τους ονομάζουν κυρίως Πρωτοέλληνες αλλά και Έλληνες.
Ως το τέλος του 20ου αιώνα είχαν προταθεί για το θέμα αυτό περισσότερες από 12 χρονολογίες.
Ο Μιχαήλ Σακελλαρίου ήδη από το 1980 είχε διατυπώσει την άποψη ότι οι Πρωτοέλληνες ήρθαν στον ελλαδικό χώρο μεταξύ 2000 και 1800 π.Χ.
Ο ίδιος χρησιμοποιεί ως επικρατέστερη τη συμβατική χρονολογία 1900 π.Χ.
Η άποψή του βρίσκει πλέον σύμφωνους τους περισσότερους επιστήμονες και βασίζεται σε ένα απλό σκεπτικό.
Εφόσον η Ελλάδα κατοικούνταν από Έλληνες κατά τη μυκηναϊκή εποχή,
η άφιξή τους θα έγινε κατά τον χρονολογικό ορίζοντα ο οποίος πριν την εποχή αυτή παρουσιάζει σημεία μετανάστευσης μεγάλης κλίμακας.
Η θέση που υποστηρίχτηκε στις αρχές του 20ου αιώνα από τους ιστορικούς E. Meyer και K. J. Beloch
ότι οι Έλληνες ήρθαν στην περιοχή μας στα τέλη της 3ης π.Χ. χιλιετίας,
επιβεβαιώθηκε από πολλούς αρχαιολόγους,με σημαντικότερες τις μελέτες των C. Blegen και John Caskey.
Οι R. A. van Royen και B. H. Isaac υπολογίζουν ότι οι Έλληνες θα έφτασαν στην Ελλάδα
κατά τη μετάβαση από τη Μεσοελλαδική στην Υστεροελλαδική Εποχή δηλαδή γύρω στο 1600 π.Χ.
Οι T. V. Camkrelidze και V. Ivanov στο πλαίσιο της θέσης τους σύμφωνα με την οποία οι χρήστες της ινδοευρωπαϊκής
που διαμορφώθηκε στην Αρμενία και γύρω απ' αυτή το 6000 π.Χ. διασκορπίστηκαν κατά τη διάρκεια της 6ης και 5ης χιλιετίας,
θεωρούν ότι οι Πρωτοέλληνες μετανάστευσαν από την Ανατολία στην Ελλάδα.
Ο Σακελλαρίου διαφωνεί ριζικά με την άποψη αυτή.
Ο I. M. Diakonov αντλώντας στοιχεία από τους Camkrelidze και Ivanov διατύπωσε
με επιφύλαξη πάντως,την άποψη ότι η ινδοευρωπαϊκή διαμορφώθηκε στον καρπαθοβαλκανικό χώρο την 5η και 4η χιλιετία π.Χ.
και διασπάστηκε κατά την 3η π.Χ. χιλιετία, δεν προβάλλει όμως κανένα επιχείρημα.
Σύμφωνα με τον C. Renfrew, οι κινήσεις των Ινδοευρωπαίων ήταν αποτέλεσμα
της εξάπλωσης της γεωργίας από τη Μεσοποταμία στην Ευρώπη και τον ιρανοϊνδικό χώρο.
Επικαλείται το γεγονός ότι η γεωργία εξαπλώθηκε διαδοχικά στην Ανατολία και έπειτα στην Κρήτη και την υπόλοιπη Ελλάδα γύρω στο 6500 π.Χ.,
στη συνέχεια στα Βαλκάνια, την Κεντρική, τη Δυτική και τέλος στη Βόρεια Ευρώπη.
Ο Renfrew δέχτηκε την ύπαρξη μιας αλληλουχίας των ινδοευρωπαϊκών γλωσσών
η οποία θα οδήγησε από τη γλώσσα της Ανατολίας στην πρωτοελληνική,
από την πρωτοελληνική στην πρωτοιλλυρική, από αυτή στην πρωτοκελτική κ.ο.κ.
Ο Μ. Σακελλαρίου γράφει ότι η θεωρία του Renfrew είναι απαράδεκτη στο σύνολό της.
Ο Robert Drews, υποστηρίζει ότι τα αρχαιολογικά στοιχεία που συνήθως θεωρούνται ενδεικτικά
της άφιξης των Πρωτοελλήνων σε χρονολογίες προγενέστερες της Ύστερης Εποχής του Χαλκού ,δεν είναι πειστικά
και θεωρεί ότι οι Πρωτοέλληνες ήρθαν στην Ελλάδα γύρω στο 1600 π.Χ., όταν εμφανίστηκαν τα πρώτα ανάκτορα στις Μυκήνες.
Η θεωρία έχει επικριθεί με πολλά επιχειρήματα από διάφορους ερευνητές.
Ο James Makkay, θεωρεί ότι οι πρόγονοι των Πρωτοελλήνων κατάγονταν από ένα χώρο δυτικά των Καρπαθίων
και διέσχισαν τον Δούναβη σε κάποια εποχή πολύ προγενέστερη από το τέλος της 3ης π.Χ. χιλιετίας.
Σε μεταγενέστερη εργασία του ο Makkay, αναφέρει ότι το άλογο στην Ελλάδα έφεραν Ιρανοί κατακτητές (!),
τους οποίους συνδέει και με τους αρχαιότερους λακκοειδείς τάφους των Μυκηνών (17ος αι. π.Χ.).
Επίσης, υποστηρίζει ότι η ιρανική μεταναστευτική ομάδα που κατέλαβε τις Μυκήνες χωρίς να δίνει όμως επαρκή εξήγηση στο ερώτημα «γιατί μόνο τις Μυκήνες;,
κινήθηκε ταυτόχρονα με άλλες ομάδες ομογενών της που εξαπλώθηκαν νότια της Κασπίας,
με τους Κασσίτες (που διείσδυσαν στη Βαβυλωνία), με τους Υξώς (που επικράτησαν στην Αίγυπτο) ή, τέλος, ταυτόχρονα με την εμφάνιση του άρματος στην Ανατολία.
Σε πρόσφατη μονογραφία του ο Makkay, υποστηρίζει ότι η περίοδος μεταξύ 2100-2000 π.Χ.
είναι η πιο πιθανή για τη μετανάστευση των Πρωτοελλήνων, λόγω των εκτεταμένων καταστροφών οικισμών.
Μακρόπνοο και οξυδερκές, κατά τον Μ. Σακελλαρίου, είναι το έργο του Joseph Maran,
στο οποίο εξετάζονται οι πολιτισμικές αλλαγές και οι καταστροφές που συνέβησαν στην Ελλάδα κατά το δεύτερο μισό της 3ης π.Χ. χιλιετίας.
Με επιφύλαξη, ο Maran, τοποθετεί την άφιξη των Πρωτοελλήνων μεταξύ 2.570 και 2.410 π.Χ.
Αναφέρει ότι οι «μετανάστες» προέρχονταν από το δυτικό τμήμα της Βαλκανικής Χερσονήσου και εγκαταστάθηκαν αρχικά στη Λευκάδα και τη Βορειοδυτική Πελοπόννησο.
Ωστόσο, ο Μ. Σακελλαρίου, θεωρεί ότι οι Πρωτοέλληνες αποβιβάστηκαν σε κάποιες παραλίες των ανατολικών ακτών της Κεντρικής Ελλάδας.
Ο J.E. Coleman, χρησιμοποιώντας πλούσια τεκμηρίωση και επιχειρηματολογία,
υποστηρίζει ότι οι Πρωτοέλληνες κατέλαβαν όλη την ηπειρωτική Ελλάδα στις αρχές της Πρωτοελλαδικής Περιόδου.
Ο John Hooker, δήλωσε το 1989:
«Προσωπικά πιστεύω ότι προς το παρόν δεν μπορεί να δοθεί τελικά ή έστω και προσωρινή απάντηση».
Ο A. Hansler, θεωρεί ότι η διαμόρφωση των Ελλήνων έγινε μέσα στον ίδιο τον ελλαδικό χώρο.
Τέλος ο Ιωάννης Ξηροτύρης, συμπεραίνει ότι καμία μετανάστευση δεν έλαβε χώρα στην Ελλάδα κατά την Εποχή του Χαλκού,
βασιζόμενος σε σκελετικά δεδομένα που προέκυψαν σε περιβάλλοντα χρονολογούμενα στην Πρώιμη, Μέση και Ύστερη Εποχή του Χαλκού
στα νησιά του Αιγαίου και την Κρήτη, τα οποία απ' την πλευρά τους συνεπάγονται σ' αυτό ,τον χώρο και τον χρόνο του «μεσογειακού» ανθρωπολογικού τύπου.
Αυτές είναι λοιπόν οι διάφορες επιστημονικές θεωρίες σχετικά με την άφιξη των Πρωτοελλήνων στην Ελλάδα.
Θα θέλαμε πολύ να διαβάσουμε τις απόψεις σας για το συγκεκριμένο θέμα στα σχόλια.
Ένα είναι το σίγουρο.
Ότι οι Έλληνες όποτε και να ήρθαν στον ελλαδικό χώρο, θα παραμείνουν σε αυτόν όσο και αν προσπαθούν κάποιοι για το αντίθετο. Ο νοών νοείτο…
Σε αυτό το σημείο κλείνουμε το αφιέρωμά μας με την άποψη του αείμνηστου Μ.Β. Σακελλαρίου:
