Απ' τον πάγκο στην αγορά- μια ιστορία 15 χρόνων στην Ελλάδα: Δημήτρης Κουρετας at TEDxAcademy - YouTube
Μεταγραφή: Katerina Filippidou Επιμέλεια: Chryssa R. Takahashi
Πριν από αρκετά χρόνια, για ένα προσωπικό στοίχημα,
ήμουν υποψήφιος νομάρχης Λάρισας.
Και είχα πάει και πάρα πολύ καλά.
Στην πρώτη δεν με ήξερε ο κόσμος, με ήξερε σαν καθηγητή.
Μας φώναξαν, λοιπόν, όλους τους υποψήφιους νομάρχες σ' ένα πάνελ να μιλήσουμε.
Και ξεκίνησαν απ' τον πρώτο, την πρώτη ερώτηση.
Την έκαναν σε όλους μας την ίδια.
«Τι νόημα έχει η πολιτική; Τι προτεραιότητα στη ζωή σου;»
Λέει ο πρώτος, «Πρώτη». Ο δεύτερος, «Πρώτη», «Πρώτη», «Πρώτη».
Έρχεται σε μένα, ήμουν τελευταίος και άγνωστος.
«Τι προτεραιότητα;» «Έκτη», λέω.
«Έκτη; Καλά, τότε γιατί ανακατεύεσαι;»
Λέω, «Πρώτη προτεραιότητα είναι η οικογένεια μου,
δεύτερη η δουλειά μου, τρίτη είναι ο αθλητισμός,
τέταρτη τα χόμπι μου, πέμπτη οι φίλοι μου και έκτη η πολιτική.
Άρα, αν ψηφίζετε κάποιον ο οποίος δεν έχει οικογένεια,
δεν έχει φίλους, δεν έχει δουλειά, δεν έχει χόμπι, ψηφίστε αυτόν».
(Χειροκρότημα)
Το χρησιμοποίησα και ξεκίνησα απ' αυτό,
γιατί ήθελα να σχολιάσω τη σημασία του προφανούς.
Έτσι, λοιπόν, συχνά οι φοιτητές μου με ρωτούν τι σημαίνουν γηρατειά.
Και τους απαντώ, «Ποιος δεν είναι γέρος;» Και τους δείχνω αυτή τη φωτογραφία.
Είναι μια Γαλλίδα, 121 ετών, η οποία μέχρι τα 100 χρησιμοποιούσε ποδήλατο.
Και το λέω αυτό, όπως και το επόμενο, δείχνω, που βλέπετε μια 80χρονη,
η οποία έχει αυτήν την ευλυγισία
και ανατρέπει όλες τις στατιστικές που γίνονται στην ιατρική,
οι οποίες πώς προκύπτουν;
Βάζουν 200 ανθρώπους 30 ετών, 200 ανθρώπους των 40, των 50, των 60
και κάνουνε έτσι, έτσι, έτσι,
και λέει, ο 70χρονος, επειδή απέχει τόσο είναι 70 χρονών.
Βλέπετε, όμως, ότι ορισμένα πράγματα προφανή
θα πρέπει να τα βλέπουμε μ' έναν σκεπτικισμό.
Γι' αυτό και τα 'βαλα αυτά και βλέπετε ανθρώπους
οι οποίοι είναι 93 και 96 χρονών, οι οποίοι τερματίζουν στον μαραθώνιο.
Επομένως, τα προφανή πράγματα θα πρέπει να τα βλέπουμε με μια διαφορετική ματιά.
Να βλέπουμε και πίσω από το τζάμι.
Βέβαια, τα ερωτήματα αυτά που βάζουν οι φοιτητές μου
και ο κόσμος στη Δύση, στην άλλη πλευρά της γης,
όπου η γη, όπως ξέρετε, είναι χωρισμένη σε δύο κατηγορίες, ο κόσμος,
σ'αυτούς που κάνουν δίαιτα και σ'αυτούς που πεθαίνουν της πείνας.
Εμείς, ευτυχώς, είμαστε στην πρώτη.
Σ' αυτούς, λοιπόν, οι φοιτητές κάνουν άλλα ερωτήματα.
Κάνουν ερωτήματα για τις πρώτες βοήθειες,
άρα, τα ερωτήματα της επιστήμης έχουν έναν τοπικό χαρακτήρα.
Δεν είναι παγκόσμια. Σε κάθε περιοχή έχουν και διαφορετικά ερωτήματα.
Βλέπετε εδώ πέρα το τι έγινε στις Ηνωμένες Πολιτείες μέσα σε μια γενιά.
Από το 1985 μέχρι το 2001 περίπου πάνω από το 60% των πολιτειών
περάσανε στο κόκκινο στην παχυσαρκία.
Η απάντηση ποια είναι;
Λέει, λοιπόν, μια τάση της επιστήμης ότι θα 'σαι χοντρός,
θα πάρεις το φάρμακο και θα αδυνατίσεις.
Λέει μια άλλη πλευρά, λέει όχι αυτό,
θα κάνεις άσκηση, καλή διατροφή και αυτή θα είναι η θεραπεία.
Ποια είναι σωστή; Και οι δυο σωστές είναι.
Και η μία και η άλλη. Άρα, τι γίνεται τελικά; Τι επικρατεί;
Η επιστήμη δεν είναι μια απλή καταγραφή της αλήθειας.
Είναι μια υπόθεση, η οποία διαμορφώνεται μέσα στην κοινωνία
κάτω από την πίεση κοινωνικών επιταγών.
Άρα, αν μια κοινωνία φροντίσει να τραβήξει την τάση εκείνη
η οποία θα λέει διατροφή και καλή άσκηση, θα επικρατήσει εκείνη.
Εάν τραβήξει η άλλη, το φάρμακο, στον χοντρό, θα επικρατήσει εκείνη.
Άρα, πάντοτε, κάθε φορά,
θα πρέπει να είμαστε υποψιασμένοι γι' αυτές τις τάσεις της επιστήμης.
Μ' αυτά, λοιπόν, μ' αυτές τις σκέψεις, όταν γύρισα στην Ελλάδα από τις ΗΠΑ
πριν από περίπου 18 χρόνια και πήγα στο Πανεπιστήμιο της Θεσσαλίας,
για αρκετά χρόνια ταλαιπωρούμουν για να βρω τον λόγο που είμαι στην Ελλάδα.
Και δεν μπορούσα να βρω έναν ικανοποιητικό λόγο,
γιατί όλα αυτά τα πράγματα που έκανα στην Ελλάδα,
θα μπορούσα να τα κάνω και εκεί.
Άρα, λέω, γιατί να είμαι εδώ και όχι εκεί;
Έτσι, λοιπόν, είχα πάρει τα βουνά, έτρεχα, μαραθώνιους και λοιπά.
Μια μέρα είχα πάρει το ποδήλατο μου, στην Ελασσόνα, 40 χιλιόμετρα απ' τη Λάρισα.
Καθώς γυρνούσα, μου μύρισε τυρί. Γυρίζω, ψάχνω εκεί,
βλέπω σ' ένα τυροκομείο, άδειαζαν το τυρόγαλο κάπου έξω,
σ' ένα ποταμάκι, σ' ένα χωράφι.
Ώσπου να φτάσω στη Λάρισα, είχα φτιάξει το όραμα μου.
Δέκα χρόνια μετά, έχουμε φτιάξει τα εξής πράγματα.
Προσπαθήσαμε και βρήκαμε και ξεκινήσαμε από αυτό το απλό, το οποίο το πετούσαν.
Είναι, στην Ελλάδα ξέρετε ότι η φέτα είναι ένα ελληνικό προϊόν,
το οποίο προέρχεται από αιγοπρόβειο γάλα
και το τυρόγαλο από αυτό το τυρί είναι μοναδικό στον κόσμο.
Και βρήκαμε ότι απ' αυτό, το οποίο θα μπορούσε να είναι απόρριμα,
τα συστατικά τα οποία έχει, θα μπορούσαν να είναι
- και το αποδείξαμε, θα δείτε σε λίγο -
μια πολύ σημαντική συνταγή για την ανθρώπινη υγεία με φοβερές συνέπειες.
Αποκαθιστά ένα σωρό σημαντικές διεργασίες μετά από την κόπωση
και μπορεί να υποκαταστήσει ένα πλήρες γεύμα.
Έτσι, λοιπόν, η ιδέα αυτή, η οποία γεννήθηκε και ολοκληρώθηκε στο μυαλό μου
μέχρι να φτάσω στη Λάρισα, περίπου σε μιάμιση ώρα, ήταν αυτή.
Πώς θα λύσουμε το περιβαλλοντικό πρόβλημα το οποίο είδα,
πώς θα έφτιαχνα κάτι το οποίο θα μπορούσα να απομονώσω.
Αυτά τώρα την ώρα που έκανα ποδήλατο, έτσι;
Και τελικά να φτιάξουμε ένα συμπλήρωμα. Αυτά γίνανε.
Πέρασε αρκετός καιρός,
αλλά λόγω της επιμονής που είχαμε εγώ και οι συνεργάτες μου γίνανε.
Και εδώ βλέπετε κάποιες δημοσιεύσεις μας, περσινές και προπερσινές,
που δείχνουν τη σημασία αυτών των συστατικών.
Και απ' όλη αυτή τη δραστηριότητα φτιάξαμε μια εταιρία,
η οποία ήταν συμβεβλημένη με το πανεπιστήμιο
και η οποία φτιάχνει διάφορα προϊόντα.
Τα βλέπετε εδώ πέρα. Αυτά και αυτά.
Και εδώ βλέπετε και μια διάκριση που πήραμε πέρσι.
Ένα μεγάλο βραβείο στην Κοινότητα πάνω στην καινοτομία,
ξεκινώντας από ένα περιφερειακό πανεπιστήμιο, απ' το τίποτα, δηλαδή.
Και εδώ θέλω να τονίσω τη σημασία της πίστης σε κάτι.
Το 2004, όταν ήμουνα στους Ολυμπιακούς Αγώνες σαν εμπειρογνώμονας,
καθόμουν και συζητούσα με τον Μπούπκα, τον επικοντιστή.
Και είχαμε πιάσει την κουβέντα και μου έλεγε το εξής.
Μου λέει, «Όταν πηδούσαμε εμείς, ήτανε κάτι υγρά γυμναστήρια, άθλια
και είχαμε βγάλει ένα σωρό παγκόσμιους πρωταθλητές.
Όταν μετά, λόγω των επιτυχιών μας, φτιάξαμε τα φοβερά γυμναστήρια,
δεν ξαναπήραμε ποτέ κανένα μετάλλιο».
Γιατί το λέω αυτό;
Γιατί μη πιστέψει κανείς, ειδικά οι νέοι, αν είναι εδώ μέσα νέοι επιστήμονες,
ότι οι ιδέες γεννιούνται στα καλύτερα περιβάλλοντα.
Το λέω και στους φοιτητές μου.
Θα φύγετε από έναν χώρο που δεν είναι και ο καλύτερος
και όπου και θα πάτε θα τον αναπολείτε.
Λοιπόν, αποτέλεσμα αυτής της προσπάθειας
ήτανε να γίνουν συμβόλαια με το εργαστήριο και με το πανεπιστήμιο,
τα οποία συμβόλαια δίνουν στο πανεπιστήμιο 10 φορές παραπάνω
απ' όσα μου δίνει εμένα στο μισθό μου το κράτος.
Δηλαδή, αποδείξαμε στην πράξη ποια είναι η χρησιμότητα του πανεπιστημίου.
Το πανεπιστήμιο παράγει δυο «προϊόντα»: Τον απόφοιτο και την έρευνα.
Άρα, αν δεν μπορεί κανείς αυτά τα δύο να τ'αγοράσει, να τα πάρει έξω,
τότε ποιος ο λόγος να υπάρχει το πανεπιστήμιο;
Μήπως πρέπει να ξανασκεφτούμε σαν κοινωνία αν θέλουμε να έχουμε τον Χ Κουρέτα,
ο οποίος κάνει το κέφι του και δεν αποδίδει τίποτα πίσω στην κοινωνία;
Διότι κάποια στιγμή, αν το αφήσουμε να συμβαίνει αυτό το πράγμα,
όπως είπε και ένας συνάδελφος το πρωί,
μπορεί να έρθει μια ωραία πρωία, να 'ρθει η κοινωνία
και να πει: «Δεν μου λες, Κουρέτα, γιατί σε πληρώνω;»
Θα πω: «Κάνω». «Μα τι κάνεις; Σε μένα τι μου επιστρέφεις πίσω;»
Και αν δεν μπορέσω πειστικά να του απαντήσω,
μπορεί ν'αποφασίσει τα λεφτά που δίνει σ' εμένα και στον Χ Κουρέτα
να τα κάνει ένα κρεβάτι στην Εντατική της Λάρισας
να σώζονται τα παιδιά τα οποία έχουν ανάγκη.
Και δεν θα πρέπει να τ' αφήσουμε αυτό να συμβεί.
Και αυτό που είπε ο συνάδελφος το πρωί είναι πάρα πολύ σωστό,
διότι αν τα πανεπιστήμια, τα οποία τώρα κλείνουν και ανοίξουν ξανά,
εάν ξανακλείσουν μετά από κάποιο Χ διάστημα,
πιθανόν να μην ενδιαφέρεται η κοινωνία να τα ξανανοίξει.
Η προσπάθεια αυτή, λοιπόν, απέκτησε μια ιδιαίτερη, έτσι, δημοσιότητα
και ήτανε η αφορμή για να γίνει μια ταινία της γαλλογερμανικής τηλεόρασης,
η οποία προβλήθηκε στις 16 Αυγούστου 2013 με αρκετή, έτσι, επιτυχία.
Τι αποδείξαμε μ' αυτήν την προσπάθεια;
Αποδείξαμε ότι αυτή η επιστήμη, η πολύ high tech, η μοριακή βιολογία,
εάν πραγματικά λειτουργήσει σωστά,
μπορεί ν' αποτελέσει έναν μοχλό τοπικής ανάπτυξης,
δημιουργώντας τοπικά προϊόντα,
μη αντιγράψιμα, με τεράστια προστιθέμενη αξία.
Αυτό το ονομάζω εγώ τοπικοποίηση σε αντιδιαστολή με την παγκοσμιοποίηση.
Και βέβαια, ανάλογες προσπάθειες μπορούν να εξελιχθούν στην Ελλάδα
δημιουργώντας νέες συνθήκες ανάπτυξης για το ελληνικό πανεπιστήμιο.
Και νέες αφορμές για συλλογική δράση.
Διότι η συλλογική δράση θα προέλθει από παραδείγματα
τα οποία θα σας πω μόλις τώρα τι εννοώ.
Καινούργια και πώς θα βγει το πανεπιστήμιο από το τέλμα το οποίο βρίσκεται.
Πριν από αρκετά χρόνια, τα βράδια συνήθως ανέβαινα στο εργαστήριο,
δούλευα και ανέβαινα να δω τους φοιτητές, να κουβεντιάσω προς το βράδυ.
Πήγα, λοιπόν, εκεί και βλέπω μια κοπέλα, η οποία είχε λερωθεί η μπλούζα της
και τη φώναξα, της λέω, «Έλα εδώ», κάπως αυστηρά.
«Σας έχω πει ότι όταν λερώνεστε, θα φοράτε τη ποδιά και δεν θα...
γιατί μπορεί να πέσει κάτι και να σας κάψει κλπ».
Έρχεται εκεί δίπλα και μου λέει,
«Κύριε Κουρέτα, να σας πω κάτι; Είναι από γάλα».
Λέω, «Τι γάλα;» Λέει, «Πήγα να θηλάσω πριν από μισή ώρα».
Λοιπόν, η ανατροπή θα έρθει από τέτοιες συμπεριφορές.
Από τέτοιους φοιτητές, από νέους,
οι οποίοι είναι αφοσιωμένοι στην προσπάθεια
και είναι εντελώς μπροστά και δουλεύουν σκληρά.
Και όχι από αυτόν ο οποίος θα πάρει την πέτρα.
Η ανατροπή θα 'ρθει από τους πρώτους.
Τελειώνοντας, ήθελα να σας πω το εξής.
Πριν από τις πρώτες φουρνιές στο πανεπιστήμιο
ήρθε ένας φοιτητής μου και με ρώτησε.
Μου λέει, «Γιατί είσαστε τόσο επίμονος και επιμένετε σε κάποια πράγματα;»
Του λέω, «Κάθησε». Κάθισε απέναντι.
Του λέω, «Ο Προμηθέας, στον Προμηθέα Δεσμώτη, τον ρώτησε ο Χορός
«Τι κακό έκανες και σε καταδίκασαν σ' αυτό το φρικτό βασανιστήριο;»
Λέει, λοιπόν, ο Προμηθέας στον Χορό,
λέει, «Φύτεψα στο μυαλό των ανθρώπων τυφλές ελπίδες».
Λέει ο Χορός, «Και τι σημαίνει αυτό;»
Λέει, «Τους έμαθα να έχουν σκοπό,
τη στιγμή που ξέρουν ότι στη ζωή σκοπός δεν υπάρχει».
Ευχαριστώ πολύ.
(Χειροκρότημα)
