Begin nu met het leren van deze les

Conversazioni d'autore, 'Libri pericolosi', con Giorgio Caravale e Marino Sinibaldi

'Libri pericolosi', con Giorgio Caravale e Marino Sinibaldi

la terza del giovane storico

modernista Giorgio Caravale

benvenuto Giorgio buon pomeriggio

ben ritrovato si chiama Libri

pericolosi il sottotitolo

censura e cultura italiana in

età moderna descrive

oggettivamente e sobriamente il

campo di ricerca in realtà si

tratta di un volume molto ampio

e molto ricco non solo per l'arco

temporale che crea ma anche per

l'arco di ricerca e per il

ricercatore ma anche per l'arco

temporale che copre diciamo da

metà del del cv c'è c'è a metà

del secolo dell'invenzione della

stampa insomma dall'invenzione

della stampa fino a fine settecento

inizio ottocento c'è alla

normalizzazione no alla norme

che precisano il diritto d'autore

poi vedremo che connessione c'è

tra censura e diritto d'autore

quindi la data finale può essere

collocata nell'epoca in cui si

articolarono in realtà in Italia

in Italia nel secolo ottocento

si precisarono le leggi intorno

alla certezza dell'autore dei suoi

diritti in questo arco già

sufficientemente ampio eh di

tempo il Giorgio Caravale ha

raccolto un'infinità intanto di

storie di storie di di censura

ovviamente quindi di di

proibizione di cancellazione ma

anche di concessioni di

manipolazione di riscritture di

mutilazioni dei testi ma anche

di privilegi che ne consentivano

di una eh circolazione di

strategie che

intendevano più o meno cancellare

un libro il contributo

culturale che conteneva

le eccezioni che tutto sommato hanno permesso

in parte almeno a quei tipi di di

conservarsi e di essere

non solo ancora letti ma studiati

perché ecco da profano esiste la curiosità

di come si studia la gli oggetti della

censura se la censura funzionasse

del così così totalmente

completamente con l'efficacia

e quindi non ci sarebbero

oggetti da studiare ma è solo

un'osservazione volutamente

ingenua e in un certo senso

ironica rispetto al lavoro di Giorgio

Caravale che è un storico

insegnato all'università di Roma 3

e dicevo

ha eh ampliato enormemente

la materia che il sottotitolo del libro

suggerire appunto la censura

e la cultura perché per esempio ha intuito

le connessioni che questa epoca

decisiva con la modernità diciamo che

si tratta di un numero di secoli

piuttosto ampio si tratta comunque di un

frammento nella secolare millenaria

storia della censura

delle censure che cominciano con le

tavolette distrutte eh

dagli imperi conquistati più antichi

regno imperi conquistati e

continuano le forme enigmatiche

indubbiamente che ha la censura digitale

cioè la censura paradossale

trattandosi di oggetti immateriali

dunque apparentemente impossibili

da eh distruggere e cancellare

questo libro di Giorgio Caravale

molto istruttivo e suggerisce molte

connessioni molti pensieri sul presente

se non altro perché con un colpo di scena

finale che il sottotitolo del libro

non fa intuire si occupa non solo

e nemmeno il titolo non si occupa solo di libri

ma anche di eh iconografie

quindi di immagini e ancor più

di una della censura della parola

la censura dell'oralità che è qualcosa

di ancora più affascinante ancora

più sfuggente. Allora per cominciare

intanto salutiamo Giorgio Caravale ben ritrovato

e motiviamo perché definisci

comunque questa l'età aurea

della censura quella che permette

effettivamente di studiare questi meccanismi

in tutta la sua la loro completezza

ma sì

ciao innanzitutto sono molto felice

di essere qui con con te

ci siamo conosciuti tantissimi anni fa

non diciamo quanti eh tra le mura

di una biblioteca e ci ritroviamo

in mezzo ai libri di nuovo dopo tanti anni

quindi mi fa

un gran piacere e

sì tu hai detto bene

insomma il

il periodo che che analizzo io diciamo

è un frammento di un

di una lunga storia che è quella della storia

della censura che si accompagna diciamo alla storia del potere

adesso per per fare iniziare

con una nota di attualità insomma

ci sono paesi come la Russia

la Cina, l'India che

ancora utilizzano diciamo degli strumenti

espliciti di controllo

diciamo dell'informazione, della circolazione

di idee strumenti

anche

tecnologici raffinati

strumenti digitali appunto come

per esempio i filtri che

le autorità di governo cinesi

utilizzano per intercettare

tutti i messaggi

che in qualche modo contengono appunto parole

sediziose potenzialmente

pericolose per le autorità di governo

questa che io

di cui mi occupo in questo

libro l'ho definita

l'età d'oro

dell'età aurea della

censura perché

diciamo che la nascita

della diffusione della stampa

indussero le autorità di governo

di tutta Europa a ripensare e rafforzare

i loro sistemi di controllo

ma già prima

della nascita della stampa naturalmente

questa elite culturale e politica europee

non sono

quelle cattoliche naturalmente erano convinte

diciamo che il sapere era

necessariamente una prerogativa di pochi

un piccolo numero

e che c'era un abisso che separava

questi pochi dal resto del volgo

e questo era un dato

inderogabile della natura umana

che nessun

progresso del sistema educativo

nessuna evoluzione del sistema di comunicazione

avrebbe potuto mettere

in discussione e la stampa

con il suo ancora limitato

ma significativo processo di democratizzazione

delle idee

mette in discussione profondamente

questo impianto

un conto era regolare e controllare

la circolazione di poche copie

poche centinaia di manoscritti

un conto era

far fronte invece a un flusso

ben più sostanziale

di libri a stampa

quindi ovunque

in Europa c'è un rafforzamento

delle misure di controllo

del sapere

il sistema che mette in piedi Roma

la Chiesa Cattolica

si distingue

per due elementi sostanzialmente

uno è quello degli obiettivi

mentre

la tutela degli interessi

di Stato in Europa

coincide

con il rafforzamento

dell'autorità politica

a Roma invece

si traduce nella difesa corporativa

degli interessi clericali dell'apparato ecclesiastico

il secondo punto

è la rigidità degli strumenti di sorveglianza

perché Roma

l'unica che

segue la strada di Roma

è la Spagna ma Roma è l'unica

che adotta questo strumento dell'indice

dei libri proibiti che è una lista

nella quale vengono elencati

tutti i libri che sono considerati retici

pericolosi, sospetti

e che viene con difficoltà

aggiornata nel tempo ma che

come dire

fissa il numero e la qualità

di questi test una volta

per sempre

questa ambizione

in qualche modo

totalizzante

di controllare l'intero sapere universale

l'intero sapere universale

pericoloso in questo senso

in questo caso agli occhi

della Chiesa, a noi oggi

appare una roba

grottesca, velleitaria

quasi ridicola

chiunque

adesso anche con gli strumenti

di motore di ricerca

eccetera

non può neppure immaginare

di acquisire una piccola parte

del sapere universale

e invece nei secoli di cui ci stiamo

occupando, nel secolo della nascita della stampa

la conquista del sapere universale

appariva agli eruditi

un obiettivo

certo molto difficile ma non impossibile

da realizzare, una aspirazione

quasi legittima e quindi

possiamo dire che quest'idea di concepire

uno strumento come l'indice dei proibiti

che sia capace di

contenere tutto il sapere dannoso

trae origine

anche dalla condivisione di quell'orizzonte

mentale e conoscitivo che è molto diverso

da quello nostro

questo aiuta a dirci

che questa definizione che devi tu

il potere

è molto

ampia nel senso che c'è un potere

c'è una cultura, c'è uno scontro

e c'è nella storia

della censura, è una banalità

ma è bene ricordarlo, c'è sempre

il calco, il negativo

della storia culturale

di un tempo, di un periodo, nel tuo caso dell'arco di secoli

hai usato delle parole

nel libro per definire questa

tentativa, l'ampiezza

degli obiettivi e la rigidità degli strumenti

degli strumenti

di sorveglianza

e hai usato anche qui

degli aggettivi di giudizio

di bilancio se vogliamo

utopico, grottesco, forse

ridicolo, sicuramente velleitario

questa tentativa

hai appuntato bene questi quattro aggettivi

nelle prime pagine del libro

però quando parliamo degli strumenti

di sorveglianza

uno degli aspetti affascinanti del tuo libro

Giorgio Caravalli, gli elementi avventurosi

è poi l'articolazione

che hanno questi strumenti

la censura si esercitava in forme molto diverse

non so se si può dire anche

graduali, nel senso che nel caso

delle mutilazioni, delle censure parziali

lasciava i tipi e chiedeva

degli aggiustamenti

quali sono

questi strumenti? Come possiamo dare un'idea

dell'ampiezza di questi strumenti in una società

ricordiamolo, almeno quella dei colti, degli eruditi

degli alfabetizzati

molto ridotta

come si è risolta in effetti ad oggi?

Sì

diciamo che gli strumenti

di controllo e di censura

erano molteplici, si passa

dalla perquisizione

di librerie

e biblioteche fino al

sequestro dei libri, i roghi di libri

in alcuni casi

le mutilazioni, le cancellazioni

di paragrafi o pagine nocive

un strumento

fondamentale è quello delle

spurgazioni, le spurgazioni dei libri

è un'idea che nasce

dalla convinzione che

il libro, diciamo che

molti libri, alcuni

di questi libri che venivano elencati per esempio

all'interno dell'indice dei libri proibiti non fossero

dei libri totalmente negativi

totalmente da condannare

da escludere dalla circolazione

a che contenessero alcuni elementi

alcuni paragrafi, alcune pagine

alcune parti nocive e che una volta

eliminate quelle si potevano restituire

la circolazione libraria

in una nuova veste editoriale

rinnovata, corretta e spurgata

questa qua è un'idea che nasce

da un sostrato culturale

umanistico

molto attento alle ragioni della filologia

e del testo

cioè

all'inizio il tentativo

è effettivamente molto generoso

quanto per l'Etat

quello di provare a eliminare

solamente alcune piccole parti

senza disarticolare

il tutto, il testo

nella sua interessa

però questa è un'operazione

molto difficile da realizzare

perché come è facile intuire

è come un palazzo

se tu tocchi

con dei pezzetti o delle fondamenta

o delle pareti

il palazzo crolla

quindi gradualmente

questa idea dell'espurgazione

viene sostituita da una massiccia

opera di riscrittura

io insisto molto nel libro

sul fatto che

la censura non è solo

eliminazione, soppressione, cancellazione

ma è anche sostituzione

riscrittura, restituzione

di testi

la controriforma è una grande

operazione di riscrittura

in qualche modo

dei testi

questo che vuol dire che

vengono riscritte opere letterarie

che vengono spiritualizzate

oppure laicizzate a seconda dei casi

per esempio quando vengono coinvolte

delle opere letterarie che coinvolgevano

personaggi ecclesiastici che erano

compromessi in situazioni

scabrose o scandalose

una delle soluzioni che viene adottata

dai censori o dai riscrittori

è quella di laicizzare queste figure

di farle diventare messeri, madame

anche a costo

di disarticolare, di perdere

completamente il contesto

e il senso del testo

riscrittura

vuol dire anche riscrittura

per esempio delle operette popolari

questi fogli volanti che venivano

venduti e fatti circolari

dai charlatani

nelle piazze, nelle strade

delle città del tempo

e queste

ottave che venivano

proibite perché veicolavano dei contenuti

pericolosi vengono

in qualche modo riscritte

e quindi restituite ai loro lettori

in una forma diversa

più consona in qualche modo al progetto

culturale e religioso, faccio un esempio

solo per rendere

le idee, per esempio c'era un

filone di queste operette

popolari che

parlavano del tema della povertà e

denunciavano le conseguenze economiche

e politiche della

carestia e le ragioni economiche e politiche

della carestia

vengono sostituite da

operette

equivalenti

nell'aspetto formale ma dal contenuto

radicalmente diverso che mettono invece

risalto l'origine divina della carestia

come punizione

che Dio manda per i peccati

dell'uomo e quindi la figura del povero

scontento e rancoroso viene sostituita

da quella del povero

allegro e riconoscente

poi riscrittura è anche

riscrittura di

opere di storia

per esempio, cioè la storia

viene costantemente riscritta

nel corso di questi secoli perché

gli storiografici, così venivano chiamati

allora, gli storici

sono costretti in qualche modo a riformulare

i loro giudizi storici a seconda

del mutato contesto politico

per esempio il Cinquecento

è un secolo nel quale

si alternano e si succedono papi

come dire, spesso

invisi gli uni dagli altri

e quando

succede un papa a un altro sul

soglio pontificio, gli storici

che avevano scritto per esempio le vite

dei pontefici, mi riferisco per esempio

faccio il caso di Onofrio Pionvini

o Bartolomeo Platina, delle vite

dei pontefici, sono costretti a riformulare

il loro giudizio sui singoli pontefici

denigrando l'uno

piuttosto che esaltando l'altro, diversamente

da come avevano fatto precedentemente

anche in duecce è nata prima

la storia dell'arte

la storia delle immagini

è una battaglia

delle immagini che avviene

in età moderna, è una battaglia

che viene combattuta a colpi di scrittura

ancora una volta, perché

riscrivono

i cosiddetti filoprotestanti

che c'erano in Italia, che per esempio

fanno imbiancare le chiese

fanno imbiancare tutte le chiese

perché erano convinti

che le immagini distraessero

i fedeli dall'ascolto

e dalla meditazione della parola divina

e le sostituiscono con dei

semplicissimi

crocifissi lignei

la chiesa cattolica di fronte a questo

tipo di operazioni

è costretta a inseguire gli avversari

sul loro stesso terreno, che è quello della riscrittura

e nei secoli

che seguono

alla fine del 500 e nel 600

mettono in atto

un'opera

di riscrittura, ancora una volta

riempendo di nuovo

quelle chiese svuotate e imbiancate

di quelle immagini di madonne

e santi che invece

i protestanti avevano

eliminato, e poi tante altre

forme di riscrittura di cui parlo

nel testo, e non togliamo

aspetta non è il microfono Marino

dicevo, nel testo

nel libro c'è una casistica veramente

molto ampia e fantasiosa

fantasioso è il potere, fantasioso è la cultura

diciamo che queste in parte

abbiamo già risposto a un paio di domande

arrivate nella chat che accompagna

questa presentazione, quelle da Andrea

che

si ricordava che

in epoca contro i formista fu pubblicato

un Decameron rassettato

tra virgolette, usa questa immagine

Andrea, immagino

che faccia parte Giorgio di questi modelli

di riscrittura

non so che forme di rassetto

poteva avere un testo come il Decameron

insomma immagino che l'abilità

o la fantasia o la

acriglia dei censori

riuscisse a entrare dentro

questi testi

quel processo di laicizzazione

delle figure ecclesiastiche che venivano

descritte da Boccaccio in situazioni compromettenti

o scandalose riguarda esattamente

il Decameron appunto

poi c'era una domanda

che appunto richiamava a cui

hai risposto in parte con questo esempio delle pitture

che ci chiedeva se anche in ambito protestante

nel mondo protestante c'era qualcosa di simile

all'indice dei libri proibiti

alla battaglia luterana

diciamo così è dedicato un'ampia parte

un capitolo ampio del libro di Giorgio Caravale

che riguarda però l'Italia

quindi insomma

e anzi descrive molto bene come il pericolo

protestante

evapori rapidamente almeno

da questo punto di vista nella cultura italiana

sì

la differenza diciamo rispetto

ai paesi protestanti

è che nei paesi protestanti non c'è

un indice dei libri proibiti

non c'è uno strumento così rigido

come un libro

che controlla come dire

la circolazione di tutti gli altri libri

ci sono dei decreti

contingenti che

diciamo vengono presi

delle decisioni

di proibire alcuni libri che vengono presi appunto

a seconda delle contingenze del momento

e quindi è uno strumento in qualche modo

che lascia

una certa flessibilità e un certo

margine anche come dire

all'accomodamento

al compromesso e alla contrattazione

cosa che invece almeno formalmente

a Roma non c'è

di solito ringraziamo Andrea e Gemma

che sono gli autori di queste due domande

che aiutano ovviamente a rendere

meno monocorde

o ridottano dura

la conversazione. Dicevi Giorgio?

No, diciamo che poi

per quanto riguarda le strategie

della censura che mi chiedevi

tutto un altro grosso capitolo

è quello delle strategie per aggirare

la censura

Ecco, questo è interessante, vediamo le reazioni

intanto voglio capire

leggendo il libro lo capisco, ma volevo farti spiegare

questa rigidità

comunque prevedesse dei varchi

in qualche modo legittimati

dei privilegi, non solo di stampa

istituzione della quale era al corrente

molti libri da moderna

manifestano, dichiarano

il privilegio, ma dei privilegi di lettura

insomma

categoria

concessione assai più

interessante, se esistessero dei varchi

o delle strategie di difesa

che dentro gli ambiti

di legge, quindi senza

mettere a rischio la propria vita

perché ci ricorda che i rovi

non furono solo dei libri

di cui parliamo

riuscivano ad aggirare questi divieti?

Sì, allora

il discorso sulle strategie

per aggirare la censura è molto complesso

quello che tu menzioni è

uno di questi, ma diciamo

basti pensare, diciamo, ci sono

varie forme per aggirare

la censura, la costruzione

di circuiti clandestini

di smercio del libro proibito

per esempio che molti librai riescono

a costruire attraverso i confini

geografici è uno di questi

la rete, per esempio, dei prestiti

librai, qui siamo più sul versante

dei lettori, dei prestiti librari

cioè tra semplici lettori che

ricevono in prestito da amici o da conoscenti

copie di libri proibiti

e si affrettano magari a

ricopiarne le parti che gli interessano di più

prima di restituirle, prima che passi

di un'altra mano

poi ci sono

naturalmente gli stampatori

che

per motivi

ideali

ma anche per motivi commerciali

perché poi non dimentichiamo che gli stampatori

sono dei mercanti

dei mercanti di libri

si rifiutano di fronte

al muro della censura

si rifiutano di convertire

il loro catalogo

spiritualizzarlo, di riformularla

la loro offerta editoriale in senso

spirituale e devozionale e decidono di fuggire

oltre Alpe

e se ne vanno in esilio

per esempio in città come

Ginevra, Basilea, Londra

che diventano delle specie di

diciamo

di capitali di una Repubblica

letteraria in esilio

e pubblicano tutti quei libri che

in Italia non era più possibile pubblicare

ma che evidentemente ancora avevano

un mercato editoriale

una richiesta appunto di

lettori, autori come Machiavelli

Boccaccio, Guicciardini, lo stesso Dante

la monarchia di Dante che non era

che era rimasta

manoscritta perché appunto

esaltava l'autorità imperiale

viene pubblicata oltre Alpe

poi c'è la circolazione dei manoscritti

i manoscritti

continuano a circolare

grandemente

questo non solo per aggirare la censura

ma perché

fino all'invece della stampa

la circolazione di idee era avvenuta

attraverso i manoscritti

e come io ricordo

nel testo

l'avvento di un nuovo

mezzo di comunicazione

non fa scomparire quello precedente

così come

la televisione non ha fatto scomparire la radio

e il libro

l'ebook non ha fatto scomparire

il libro a stampa

il libro cartaceo

i due mezzi si affiancano anche perché

alcuni uomini di quel periodo

dell'età moderna preferivano

stampare, far circolare

pubblicare come si diceva allora

le loro opere

manoscritte perché avevano un maggiore

controllo su quelle opere

perché potevano riservare

alla loro opera una circolazione

più ristretta

e le motivazioni più straordinarie

però naturalmente è chiaro che

il manoscritto diventa poi

con l'attuazione delle misure di censura

anche un modo per aggirare

la censura perché

controllare i manoscritti

era davvero più difficile

poi ci sono tante altre strategie

per aggirare

le misure di censura

la dissimulazione

l'uso di

codici dissimulatori

lo scrivere coperto

le omissioni, i silenzi

e poi

l'autocensura

l'autocensura è

per definizione

lo strumento di autosorveglianza

è qualcosa che

sposta il terreno di battaglia

dal confronto tra autore e censore

al confronto tra

autore

e il suo superiore censore

un confronto serrato

tra quello che l'autore vorrebbe dire

e quello che invece si aspetta

che secondo il potere

lui dovrebbe dire

è interessante

perché

fa capire che esistevano dei privilegi

anche sociali che per molti classi

non so quale termine usare nell'età moderna

mi dirà quale

forma di distinzione

più adatta a definire l'età moderna

l'alto, tu lo chiami l'alto

tu dividi molto l'alto e il basso

anche perché l'attenzione al basso ha bisogno di tutti gli altri strumenti

stiamo parlando di una società

nella quale l'alfabetizzazione era

limitatissima e dunque il basso

praticava altre culture, altre forme

di comunicazione

si può dire che in alto qualche

possibilità di accedere al testo c'era

da questo punto di vista, per esempio hai citato

le città straniere, mi sembra tre nel libro

quella di Ginevra, Basilea e Londra

cui ti riferivi anche ora

che erano raggiungibili solo con dei privilegi

all'epoca molto ridotti

di possibilità di movimento

di disponibilità di beni

e relazioni, in basso cosa succedeva?

non c'era nessuna possibilità

di accedere a quello che era proibito

c'era minore richiesta, scattavano

quei meccanismi veramente affascinanti

e devo dire almeno per me

inediti che racconti tu

della censura dell'oralità

ma sì

questa distinzione

tra alto e basso

tra una minoranza

diciamo che in qualche modo

attraverso questo sistema delle licenze di lettura

riesce ad accedere

seppur attraverso la mediazione ecclesiastica

al libro, perché

in qualche modo

la raccomandazione ecclesiastica, la rassicurazione

sull'ortodossia

e sulla moralità del richiedente

consentiva

diciamo alle autorità ecclesiastiche

di concedere in lettura

questi libri

e anche perché

questo sistema di

dalla parte

c'è questo sistema

di licenze

e di privilegi che viene

portato avanti, dall'altro l'offensiva

si rivolge

principalmente verso il basso

io parlo di un'offensiva

contro il volgare

lì ci sono anche delle ragioni

come dire

diciamo il volgare in sé

tu parli di un'offensiva contro

il parlare, il sermone

mi sembra di essere volgare

l'idea stessa che si adotti in una lingua volgare

questo stesso è l'elemento

di sospetto e oggetto

di punizione e di censura

sì, diciamo questo è vero

sia nell'ambito del sacro

quindi dei testi religiosi

ma è vero anche

nell'ambito di

diciamo

della letteratura profana

non sacra, nel momento in cui

alcune opere che prima invece in latino

circolavano indisturbatamente

nel momento in cui vengono

tradotte in lingua volgare

si interviene censurandole

questo perché

diciamo, perché ci si rivolge soprattutto

verso il basso, c'è anche un motivo

politico, perché diciamo nell'Italia moderna

io parlo di un'alleanza

elitaria, diciamo tra

i tanti

poteri politici locali, le tante ambizioni

locali

e Roma che è appunto il centro

della cristianità, e in cosa consiste

questa alleanza? Cioè da una parte

questi poteri locali come dire prestano

il loro aiuto nell'attuazione

delle misure di censura

e dall'altra ricevono in qualche modo una garanzia

di immunità rispetto

all'impatenza della censura ecclesiastica

una sorta di

di intangibilità delle condizioni

di privilegio di cui

di cui godevano, e quindi naturalmente

questo sistema, nella licenza di lettura

che favoriva

la nobiltà, favoriva

il patriziato urbano che era

connesso anche con le elite ecclesiastiche

riscuote

un entusiasmo straordinario

nell'elite

politiche e culturali

della penisola italiana

viceversa, diciamo, questa

alleanza elitaria si cementa

contro

il lettore

indotto, quello che era

il meno colto, no? Perché

nella scala di pericolosità

diciamo

delle gerarchie ecclesiastiche

subito dopo la figura del dotto

eretico, che era diciamo l'incarnazione

del male assoluto, veniva quella

del dell'indotto

dal cervello

sottile, questa è una definizione che

Menocchio, che è il famoso mugnaio

reso celebre

dalle

ricerche di Carlo Ginzburg

usa come autodefinizione

appunto nel suo confronto con

con gli inquisitori

lui dice

cioè la figura diciamo

dell'indotto che con la sua

intelligenza, con la sua fantasia, con la sua curiosità

pur essendo ignorante

come dire, dal punto di vista dottrinale

deduceva

diciamo

traeva delle conclusioni fantastiche

in qualche modo

immaginifiche e quindi

non controllabili dai testi

i più

i più banali che circolavano la lingua volgare

questo è lo spettro diciamo più

inquietante che si aggira nelle stanze

nelle stanze ecclesiastiche

e quindi si interviene per

eliminare ogni

forma di sapere, diciamo soprattutto

dal punto di vista

nella sfera del sacro

che non sia mediato

dalle autorità ecclesiastiche

scusami

c'è una cosa forse che

posso aggiungere che

mi sembra interessante

una delle

linee di intervento, dei campi nei quali

intervengono le autorità ecclesiastiche

è quella delle preghiere

le preghiere

in lingua volgare

vengono sostanzialmente proibite

perché nella liturgia

potevano circolare, potevano essere

utilizzate solo preghiere

in lingua latina

qual era la razza di questo intervento?

era che la familiarità

e l'intimità con il sacro

conducevano inevitabilmente

all'irriverenza

e quindi il latino

restituiva

quella distanza tra il fedele

e la materia del sacro

che

avrebbe dovuto

contenere queste irriverenze

e anzi insufflare un senso

di profondo rispetto

l'effetto poi paradossale

invece di queste proibizioni

è che i fedeli

fanno di tutto per

come dire

per rendere conoscibile l'inconoscibile

per rendere familiare

l'ignoto

e quindi nel

meccanismo di ripetere

biascicando queste preghiere che non capivano

in latino le fanno proprie

e da qui

nascono delle figure anche

come dire fantasiose, straordinarie

come la famosa Donna Abisodia

che era

che nasceva dalla formula

del padre nostro

donna nobis odie

e poi diventa donna abisodio

c'è il linguista Beccaria

che ci ha scritto delle pagine

molto belle su questo

credo anche Meneghello

anche perché il fenomeno

è tutt'altro che scomparso

con la fine dell'età moderna

perché la messa

in volgare arriva

nella seconda metà degli anni

del secolo scorso

ricordo bene

dunque

ci fermiamo un attimo qua

perché c'è un'altra osservazione che in realtà

sollecita una tua competenza globale

Giorgio che non so

che è questa la richiesta di Marco di capire se c'è

nel mondo musulmano un livello di censura

simile a quello dell'occidente cristiano

naturalmente fare pubblicamente

questi dibattiti, si chiara sotto forze a domande

anche a sorpresa

non so se hai studiato la censura musulmana

non ho studiato la censura nei paesi islamici

ma c'erano delle forme di

non ho studiato specificamente ma c'erano senz'altro

delle forme di controllo

della circolazione liberale del sapere

perché la stampa si diffonde

in maniera capillare anche in quel mondo

e insieme all'introduzione

della stampa arriva anche

come dire una maggiore consapevolezza della necessità

di controllare

la circolazione delle idee

cambiano naturalmente gli obiettivi

e la portata di questi interventi

tu sottolinei, l'hai fatto poco fa

anche nel libro, che la specificità

della censura ecclesiale

all'interno di quella rete molto interessante

che ha descritto di relazioni

tra Roma e le elit politiche

principali, insomma qui c'è un

davvero un interessante

capito, un interessante

riferimento che rispecchia

alcuni tratti della storia politica

d'Italia, della storia dell'Italia

moderna anche da questo punto di vista politico

hai sottolineato che la specificità stava

nella costruzione di un

testo, l'index di una sanzione

e poi di una

macchina, diciamo organizzata

deficiente, questo non vuol dire che era

più o meno violento che in altri paesi

in altre culture, ma aveva questa

struttura particolare

la censura ecclesiale

e quindi la vicenda della censura

in Italia, mi pare di poter

riassumere così le risposte

che puoi dare sia a chi ci chiedeva un confronto

con la cultura protestante

sia a chi se lo credeva con la

cultura islamica

assolutamente si

Ti voglio dire

questi riferimenti che fai

appunto a come

per esempio ha influito sul modo di pregare

che è durato fino ad oggi insomma

nel modo di pregare non c'è naturalmente solo

l'espressione della devozione

dei fedeli, c'è qualcosa

che riguarda la cultura confessiana

mi spingerò una domanda a di fondo e anche

un chiarimento rispetto a un'impressione

perché diciamo

molto spesso

si incontrano, o ci capita

di citare, questa rottura

culturale che la censura ha rappresentato

nella storia d'Italia

pensando a

ovviamente piegato a un lato e giocando

uno dall'altro e anche a pensare qui

nel capitolo che riguarda la scienza

la connessione tra atomismo

e ateismo per esempio

che indichi nei libri

scientifici appunto

anch'essi perseguiti e in vario modo censurati

ecco si intravede una frattura nella storia

d'Italia che

giustificherebbe o persino influenzerebbe

o persino provocherebbe un ritardo

culturale che è arrivato fin qui

ora questa interpretazione ti lascia, mi sembra un po'

perplesso, non ti sembra soddisfacente

ma perché? Non ti sembra così grave?

Ti sembra troppo banale come

spiegazione? Non ti sembra appunto

così grave la ferita inferta da quel periodo?

Perché questa interpretazione insomma

largamente diffusa in una diciamo così

concezione progressista o addirittura

anti-clericale della storia d'Italia

ti sembra

da rettificare?

Almeno da rettificare?

mi sembra da rettificare questa costruzione

del canone nazionale come dire

rovesciato, messo nel negativo

io insisto molto sul fatto che

la censura come dicevo

anche all'inizio

è un tratto tipico

oltre a essere un tratto tipico

della storia del potere politico

è un tratto tipico della cultura

di antico regime

e non è quindi un tratto

esclusivo della cultura

cattolica, non è qualcosa che avviene

esclusivamente all'interno

della penisola

italiana e

soprattutto non è quell'elemento

come dire

distruttivo della conoscenza, del

progresso, del sapere

che diciamo siamo stati

diciamo quella categoria con la quale

siamo stati abituati a

pensarla, nel senso che

secondo me

per studiare la censura

e la censura di antico regime

bisogna fare lo sforzo

per me è stato anche un piacere, spero che

lo sia anche per i lettori

quando ci arriveranno

di immergersi diciamo in una cultura

che è molto diversa dalla nostra

che è una cultura nella quale

il libro aveva uno statuto

se così possiamo dire molto

fragile, nel senso che

non esisteva appunto un diritto

d'autore e chiunque

uno stampatore

un traduttore, un copista

un altro autore

se ne poteva appropriare e lo

poteva in qualche modo manipolare

a suo piacimento

e questa operazione di

manipolazione che vogliamo anche

di scrittura

restituzione del testo in forme

molto diverse

non è, questo è un punto

secondo me importante, non è

non è fatta con l'idea

di danneggiare quel testo

non è fatta con l'idea di eliminarlo

dalla circolazione, di isolarlo

anzi, tutti quelli che

in qualche modo si appropriano di un testo

e lo rilavorano

lo riscrivono, lo manipolano

in forme diverse

hanno come obiettivo

quello di renderlo più fluibile

da parte del lettore contemporaneo

cioè di, caso mai, di eliminare

quegli elementi che ne impedirebbero

in qualche modo

la ricezione, che ne impedirebbero

il successo editoriale

poi certo c'è anche l'interiorizzazione

dei divieti e quindi spesso questi interventi

sono delle

manipolazioni, delle riscritture

che vanno nella direzione

autocensurare il testo

di eliminare quelle parti che sanno

che sarebbero poi

oggetto di censura

ma in generale l'atteggiamento è quello

come dire, di empatia con il testo

e il tentativo è quello

appunto di riformularlo nella maniera

con la quale possa avere

il maggior successo editoriale

possibile

Ecco,

così ci introduci anche all'ultima parte di questa

conversazione, perché che rapporto

c'è, Giorgio, tra

diritto d'autore e censura?

Allora tu racconti attraverso la storia

della censura anche delle magnifiche storie

sulla incerta costituzione

dell'autorialità del testo

anzi, addirittura ne racconti

una che non solo è clamorosa ma ha uno sviluppo creativo

perché almeno così

sembra, anzi almeno così dichiarò

lui Cervantes scrisse la

seconda parte del Don Quixote perché

ne era apparsa un apocrifa di

Avellaneda, era lo pseudonimo dell'autore

della seconda parte apocrifa del Don

Quixote e questo lo spinse a scrivere

la sua, almeno così dichiara, per

evitare che circolasse, come dire,

senza concorrenti addirittura a quella

apocrifa, non solo ma con una strategia letteraria

che adesso non possiamo riassumere

anche penso per la nostra inferiorità

rispetto al genio di Cervantes

inserendo dentro la storia del

Don Quixote la storia dell'apocrifa, nel senso

che lui lo incontravede il libro, adesso

non lo ricordo bene ma è fantastica

la soluzione che Don Quixote

e Cervantes dà di questa cosa. Ecco

ma al di là, punto, non

al di là, qui vediamo come la censura a volte può

essere creativa oppure le

forme di manipolazione possono essere creative

ma che connessione c'è tra

censura

e diritto all'autore? Perché

la stabilizzazione del secondo

garantisce rispetto all'efficacia

della censura? Di più? Garantisce

di più? Difende? Permette di difendersi

meglio?

Sono due processi

diciamo questo della

libertà di stampa e della

nascita del diritto all'autore che procedono parallelamente

però faccio un piccolo passo indietro perché

la conclusione di questa storia

che racconto io

che non si conclude perché come ho detto

appunto

la storia della censura si accompagna

appunto alla storia del potere

e possiamo dire che cambiano

soprattutto le forme in cui

questa censura si manifesta

nel corso della storia

però l'inizio della fine

di questa storia che io racconto

dell'età aurea della censura

inizia con

il passaggio dalla censura ecclesiastica

alla censura di Stato che avviene

alla metà del Settecento

questi antichi stati italiani a un certo punto

si appropriano degli strumenti

della censura

di fronte a un indebolimento della censura ecclesiastica

dicono no, siamo noi che dobbiamo

controllare la circolazione

del sapere e non più

gli ecclesiastici

vada bene Marino che non è che

diciamo questi stati

mettono in discussione

come dire

l'utilità o

la necessità

della censura

sono assolutamente convinti che sia uno strumento

ancora fondamentale di governo

e sono anche convinti

in tutti i sensi legittimo

non stiamo parlando

di un'emancipazione culturale

stiamo parlando di una ridistribuzione

dei poteri che avviene

esattamente

la laicizzazione della censura

non coincide assolutamente

con l'abolizione

della censura

e anche come dire

gli obiettivi di fondo in qualche modo

obiettivi sociali

rimangono costanti

perché anche le autorità statali

sono fortemente convinte

che la censura vada esercitata

soprattutto verso il basso nei confronti

delle donne, degli ignoranti

del popolo come dire

indotto che deve essere protetto

le cui orecchie devono essere

protette e cambiano naturalmente gli obiettivi

con la censura di Stato

perché invece di indirizzarsi

la censura a difesa

del corpo ecclesiastico

la censura agisce

a difesa della reputazione e dell'onorabilità

dei principi, delle autorità

politiche, a difesa della giurisdizione

laica piuttosto che

quella ecclesiastica

in realtà

avviene

in Italia, nella provincia italiana, quello che

in Europa era avvenuto qualche secolo

prima, cioè il passaggio

ad una censura di Stato

una censura di Stato che

difende la giurisdizione temporale

e l'autorità politica

e non

l'autorità ecclesiastica

mentre altrove

si discuteva

di proprietà intellettuale

e libertà di espressione

da noi invece

ci si preoccupava

di consolidare

le recenti conquiste di stampo giurisdizionalistico

quindi c'è come dire anche uno scarto

e un certo ritardo temporale

in quello che avviene nella provincia italiana

quello che dicevi, a cui accennavi tu

il rinunzio in qualche modo parallelo

della libertà di stampa

e del diritto d'autore

avviene più o meno

a metà dell'Ottocento

qual è il legame

non abbiamo tantissimo tempo

per approfondire questo

onesto, ma il legame

è che

la libertà di stampa

che piano piano, sempre più fortemente

si afferma

implica un allargamento

del mercato editoriale

una democratizzazione della lettura

un ampliamento del numero dei libri che circolano

un ampliamento anche dei lettori

e quindi anche un ampliamento della portata economica

del mercato editoriale

aumentano i guadagni sia per gli autori che per gli stampatori

i quali per la prima volta

in qualche modo si rendono conto

di poter effettivamente vivere

del proprio mestiere

e quindi avanzano con molta più forza rispetto a quanto

non avevano fatto precedentemente

le loro richieste appunto

dell'attuazione

di un diritto di proprietà intellettuale

di un diritto d'autore

la coincidenza infatti

è abbastanza significativa come era d'altra parte

successo altrove

in Francia alla fine del

Settecento, anche in Italia

nel 1848 lo Statuto Albertino

concede

la libertà di stampa

e pochi anni dopo

nel 1865

viene attuata

l'attuazione alla prima normativa organica

a tutela appunto delle opere di

ingegno e a tutela del diritto d'autore

ecco ma questo cambia anche

cosa cambia?

Nel senso che appunto la censura sopravvive

qual elemento di frattura c'è qui?

appunto riguarda le modalità

riguarda la centralizzazione

riguarda le forme di punizione

riguarda le possibilità di resistenza o di aggirare

lo dico perché un'ultima domanda che

arriva da Alessandro

voleva raccogliere quest'idea del basso

sostenendo, citando tra l'altro

un volume di Marina Ruggiero che si chiama

Le vie dei libri

che una parte dei testi scritti erano accessibili

anche a una certa larghezza al popolo basso

Ruggiero li chiama letture di svago

questo fa parte di tutta

una zona, quella della

se ho capito bene nel tuo libro

della volgarizzazione, cioè di quelle forme

di letteratura e di sapere

che nella volgarizzazione della lingua

implicavano anche un certo

non so se dire

un riferimento dei contenuti

naturalmente alla base c'è sempre una rivoluzione tecnologica

quella della stampa e delle forme

progressive di miglioramento

delle tecniche di stampa che permette

forme di

insomma il romanzo si inventa perché c'è

la stampa, se no non sarebbe esistito

il romanzo, credo di poter dire

la più importante

e anche la più nobile diciamo

delle letture di svago

dunque io

non credo che

la censura abbia in qualche

modo

influito in maniera

così determinante sulla

questione dell'analfabetismo

uno degli elementi su cui io

insisto di più

nel mio libro è il fatto

appunto quando parlo di

sostituzione di riscrittura di restituzione

dei testi è che

la circolazione dei libri

non diminuisce affatto, cioè la quantità

di libri che passano sotto le

mani anche del lettore più indotto

il lettore che conosce

solamente la lingua

volgare o la conosce

anche a malapena, non

si riduce, anzi se vuoi aumenta

quindi diciamo stabilire

un rigidamente un nesso tra

censura

e tasso di analfabetismo

secondo me è una lettura

una forzatura interpretativa

quello che io vedo

come proiezione

sull'oggi

questa configurazione

che emerge dalla mia ricerca

che in qualche modo individua

una

una ristretta cerchia di

erit

culturali, professionali

politiche ecclesiastiche

che

complice la mediazione ecclesiastica

seppur attraverso

sistemi di filtro

di privilegi

di lettura

ha un accesso, riesce a leggere più o meno

tutto quello che vuole

e una maggioranza che vive

diciamo anche

in un clima dominato dal

dal sospetto, dalla colpa di leggere

dalla difficoltà

dalla diffidenza nei confronti della lettura

io questa configurazione sociale la vedo

proiettata come dire anche sull'Italia

contemporanea

e quando

stavo lavorando

a questo libro

era uscito

un bellissimo

libretto di

Giovanni Solimine, L'Italia che legge

che ci restituiva appunto

le percentuali, la configurazione

sociale dei lettori italiani

ecco, io vedevo come dire

nella configurazione che

ci restituiva questa analisi

sulla lettura

sui lettori contemporanei

questa configurazione di una grandissima

maggioranza di non lettori

di una diciamo

55% di non lettori

di un 20% di lettori

medi che leggono 1, 2, 3

4 libri e

poi una

stretta minoranza di lettori

fortissimi

che leggono più di 15

libri all'anno

io e che mandano avanti

come dire un mercato editoriale

come quello italiano che è comunque

il settimo ottavo per il mondo

tu lo sai meglio di me

io ci vedo

come dire una proiezione

di lungo periodo di quella configurazione sociale

che emerge dalla

mia ricerca

poi se

posso aggiungere un elemento

anche ulteriore, non so se abbiamo

ancora un minuto di tempo

non ti sento ma

abbiamo un paio di minuti, tre

per un eventuale

un finale che se non hai tu ti sottopongo

io però

tu che finale avevi? Io ne ho uno

molto affascinante, dimmi il tuo

come è che è un doppio finale

ti lascio

il tempo per il tuo

l'accento che facevi ai dati

della lettura d'Italia Oggi che nel

tuo libro ci sono e manifestano

mi autorizzano una domanda che non avevo

non ti avevo anticipato nella conversazione che

ho fatto, come è ovvio precede queste

presentazioni per cercare di rendere le

meno casuali possibile, cioè

è una domanda che non ti avevo anticipato

anche forse mi avresti impedito di fartela

come tutti gli studenti serici a capire

se da questa storia c'è qualche

frammento, non dirò di lezione

però per l'oggi, ma di esperienza

che può essere messa in contatto

con le forme, dobbiamo dire

anche assai differenti che ha la censura

nel mondo contemporaneo

citavi c'era la Cina, si potrebbero

dire, ma anche la censura di

conflitto in parte lo è stata persino

nel periodo del Covid, lo è sicuramente

la guerra in corso in Ucraina

che implicano delle forme di censura

per esempio vietare la parola guerra

questa singolare, non è affatto

singolare ma questa trasparente

forma di censura

in Russia

per cui l'uso stesso della parola

guerra viene in qualche modo sanzionato

in modi diversi, non tutti

immediatamente carcerari

a questione dei libri che circolano

anche se alcune cose che dicevi hanno acceso delle lampadine

noi, il libro manoscritto

il libro imparato a memoria, sono forme

che non stanno solo nella letteratura, in fare net

451 ma anche nella pratica

sotto regimi

totalitari, per esempio la pratica

non in sovietica di far sopravvivere

poesie peraltro di grandissimi poeti

imparandole a memoria

impedendo dunque che venissero

distrutte e dimenticate, c'è da questa storia

qualcosa Giorgio che può

servirci per l'oggi

può aiutarci a capire meglio

quali strategie hanno i poteri e quali strategie

possono essere messe in atto

in situazioni del tutto diverse da tutti i punti di vista

in primo luogo quello tecnologico

per aggirare le censure e restituire

la piena libertà che è un po' l'obiettivo

il desiderio

penso di chiunque

acquare la cultura e diciamo di chiunque

credo partecipi a queste nostre conversazioni

quello che dicevi sull'oralità che poi era

un argomento che avevo isolato prima

ma che non avevo in qualche modo fatto in tempo

mi sembra un elemento

molto importante da ricordare

c'è una bellissima

testimonianza che io ricordo nel libro

di un imputato

di un processo inquisitoriale

che si chiama Mario Galeota

che viene processato per il possesso

di libri proibiti

e dice

in modo abbastanza sfacciato

insolente all'inquisitore che lo interroga

dice tanto che potete

levare tutti i libri che volete

di torno ma io li tengo nell'animo

cioè li tengo nella testa

a memoria che poi appunto come tu ricordavi

in qualche modo la soluzione

immaginifica

pensata da Bradbury in Fire Night 451

quando immagina

come dire una soluzione

a questo potere

che distrugge

e brucia tutti i libri

la soluzione di una comunità

immaginaria composta di

tanti uomini quanti sono i libri

ciascun uomo in qualche modo

incaricato di tenere a memoria

l'intero

testo appunto del

libro

quindi la memoria e l'oralità

come antidoto

alla censura, antidoto fondamentale

alla censura

sull'oggi

è una domanda

da 100 milioni di dollari quindi

non ho una risposta

credo che

se si

guarda al passato

mi viene da essere come dire

realista e pessimista

nel senso che

tanto più

in epoca di guerra

la censura è uno strumento

fondamentale

della battaglia politica

e anche militare in corso

in questa traiettoria

noi ci siamo fermati alla libertà di stampa

dello stato di Albertino ma durante la prima guerra mondiale

ci sono degli studi che

testimoniano come in qualche modo

il controllo delle notizie, delle informazioni

durante la prima guerra mondiale

era rinato

riesploso come strumento

di potere

quindi temo che

dobbiamo imparare a convivere

con le forme

a combattere le forme più esplicite

e a convivere

con le forme più implicite di censura

che stanno anche come dire

nei difetti dell'essere umano

nelle caratteristiche

dell'opportunismo

della reticenza

dell'autocensura

del conformismo

assolutamente

che sono altrettante forme di autocensura

delle quali più consapevolezza

abbiamo

più riusciamo a combatterle

diciamo

a confrontarle

grazie Giorgio

abbiamo 54 minuti di live

come dicono i contatori

di questi collegamenti

spero, credo

degnamente riempito il tempo

che abbiamo a disposizione

il libro come ricordavo

si dice sempre ma in questo caso

non è veramente rituale

la constatazione

il libro che si chiama Libri Pericolosi

è molto più ampio anche in quanto a storie raccontate

storie di singoli libri o storie di singole figure

grandi e piccole

che sono entrate nel meccanismo

vorticoso

nella macchina

che triturava idee

anche uomini per la verità

e contributi, ne sono usciti o non ne sono usciti

sono tante storie molto ricche

in un'epoca molto ampia e stessa ricca e avventurosa

io vi ringrazio Giorgio Caravale

è stato un piacere ritrovarti

condiviso con te questa conversazione

ospitata da Casa La Terza

che ringraziamo l'ospitalità

e in particolare ringrazio Dario Bassani

per l'assistenza

grazie Marino e grazie a tutti

'Libri pericolosi', con Giorgio Caravale e Marino Sinibaldi Βιβλία|επικίνδυνα|με|Τζόρτζιο|Καραβάλες|και|Μαρίνο|Σινιμπάλντι dangerous|dangerous|with|||||Sinibaldi Gefährliche Bücher", mit Giorgio Caravale und Marino Sinibaldi 'Dangerous Books,' with Giorgio Caravale and Marino Sinibaldi Libros peligrosos", con Giorgio Caravale y Marino Sinibaldi Dangerous Books", avec Giorgio Caravale et Marino Sinibaldi 危険な本」、ジョルジョ・カラヴァーレ、マリーノ・シニバルディと共著 Niebezpieczne książki", z Giorgio Caravale i Marino Sinibaldim Dangerous Books", com Giorgio Caravale e Marino Sinibaldi Опасные книги", с Джорджио Каравале и Марино Синибальди Farliga böcker", med Giorgio Caravale och Marino Sinibaldi 乔治·卡拉瓦莱和马里诺·西尼巴尔迪合作的《危险书籍》 'Επικίνδυνα βιβλία', με τον Τζόρτζιο Καραβάλ και τον Μαρίνο Σινιμπάλντι

la terza del giovane storico η|τρίτη|του|νέου|ιστορικού |third||| η τρίτη του νεαρού ιστορικού

modernista Giorgio Caravale μοντερνιστής|Τζόρτζιο|Καραβάλες μοντερνιστή Τζόρτζιο Καραβάλ

benvenuto Giorgio buon pomeriggio καλώς ήρθες|Γιώργο|καλό|απόγευμα welcome|||afternoon καλώς ήρθες Τζόρτζιο καλησπέρα

ben ritrovato si chiama Libri καλά|βρήκαμε|αυτός|ονομάζεται|Λίβρι καλώς ήρθατε λέγεται Βιβλία

pericolosi il sottotitolo επικίνδυνοι|ο|υπότιτλος επικίνδυνα ο υπότιτλος

censura e cultura italiana in λογοκρισία|και|πολιτισμός|ιταλικός|σε censorship|||| λογοκρισία και ιταλική κουλτούρα στην

età moderna descrive εποχή|σύγχρονη|περιγράφει σύγχρονη εποχή περιγράφει

oggettivamente e sobriamente il αντικειμενικά|και|νηφάλια|το αντικειμενικά και με νηφαλιότητα το

l'arco di ricerca e per il το τόξο|της|έρευνας|και|για|το το εύρος της έρευνας και για τον

ricercatore ma anche per l'arco ερευνητής|αλλά|επίσης|για|το τόξο ερευνητή αλλά και για το εύρος

temporale che copre diciamo da καταιγίδα|που|καλύπτει|ας πούμε|από χρονικό διάστημα που καλύπτει ας πούμε από

metà del del cv c'è c'è a metà μισό|του||βιογραφικού|υπάρχει||σε|μισό η μισή του βιογραφικού είναι στη μέση

del secolo dell'invenzione della του|αιώνα|της εφεύρεσης|της του αιώνα της εφεύρεσης της

stampa insomma dall'invenzione εκτύπωση|τελικά|από την εφεύρεση τυπογραφίας, δηλαδή από την εφεύρεση

inizio ottocento c'è alla αρχές|19ου αιώνα|υπάρχει|στην αρχές του 19ου αιώνα υπάρχει στην

normalizzazione no alla norme κανονικοποίηση|όχι|στις|κανόνες κανονικοποίηση όχι στους κανόνες

che precisano il diritto d'autore που|διευκρινίζουν|το|δικαίωμα|πνευματικής ιδιοκτησίας που προσδιορίζουν το δικαίωμα πνευματικής ιδιοκτησίας

poi vedremo che connessione c'è τότε|θα δούμε|τι|σύνδεση|υπάρχει στη συνέχεια θα δούμε ποια σύνδεση υπάρχει

tra censura e diritto d'autore μεταξύ|λογοκρισία|και|δικαίωμα|του δημιουργού Between censorship and copyright μεταξύ λογοκρισίας και πνευματικών δικαιωμάτων

collocata nell'epoca in cui si τοποθετημένη|στην εποχή|σε|στην οποία|(αντωνυμία) placed in the era in which the τοποθετημένη στην εποχή που

articolarono in realtà in Italia άρθρωσαν|σε|πραγματικότητα|στην|Ιταλία διαμορφώθηκαν στην πραγματικότητα στην Ιταλία

in Italia nel secolo ottocento Στην|Ιταλία|τον|αιώνα|δέκατο όγδοο στην Ιταλία τον 19ο αιώνα

si precisarono le leggi intorno (si)||οι|νόμοι|γύρω καθορίστηκαν οι νόμοι γύρω

alla certezza dell'autore dei suoi στην|βεβαιότητα|του συγγραφέα|των|δικών του από την βεβαιότητα του συγγραφέα για τα δικαιώματά του

diritti in questo arco già δικαιώματα|σε|αυτό|τόξο|ήδη σε αυτή την περίοδο ήδη

sufficientemente ampio eh di αρκετά|ευρύς|ε;|από αρκετά ευρύ ε;

tempo il Giorgio Caravale ha χρόνος|ο|Γιώργος|Καραβάλες|έχει χρόνο ο Γιώργος Καραβάλας έχει

raccolto un'infinità intanto di συλλεγμένο|μια ατελείωτη ποσότητα|εν τω μεταξύ|από μαζέψει μια ατελείωτη εν τω μεταξύ από

storie di storie di di censura ιστορίες|για||||λογοκρισία ιστορίες ιστορίες της λογοκρισίας

ovviamente quindi di di προφανώς|άρα|από|του προφανώς λοιπόν του του

proibizione di cancellazione ma απαγόρευση|της|ακύρωσης|αλλά απαγόρευσης διαγραφής αλλά

anche di concessioni di επίσης|από|παραχωρήσεις|από και παραχωρήσεων του

manipolazione di riscritture di χειρισμός|από|επαναγραφές|από χειρισμού επαναγραφών του

mutilazioni dei testi ma anche ακρωτηριασμός|των|κειμένων|αλλά|επίσης ακρωτηριασμούς των κειμένων αλλά και

di privilegi che ne consentivano από|προνόμια|που|τους|επέτρεπαν προνομίων που επέτρεπαν

di una eh circolazione di της|μια|ε|κυκλοφορίας|της μια εε κυκλοφορία των

strategie che στρατηγικές|που στρατηγικών που

intendevano più o meno cancellare ήθελαν|περισσότερο|ή|λιγότερο|να διαγράψουν σκόπευαν περισσότερο ή λιγότερο να διαγράψουν

un libro il contributo ένα|βιβλίο|το|συμβολή ένα βιβλίο τη συμβολή

culturale che conteneva πολιτιστική|που|περιείχε πολιτιστική που περιείχε

conservarsi e di essere διατηρείται|και|του|είναι να διατηρούνται και να είναι

perché ecco da profano esiste la curiosità γιατί|να|από|κοσμικός|υπάρχει|η|περιέργεια γιατί να, ως αδαής υπάρχει η περιέργεια

di come si studia la gli oggetti della di|πώς|si|μελετά|το|τα|αντικείμενα|της πώς μελετώνται τα αντικείμενα της

censura se la censura funzionasse λογοκρισία|αν|η|λογοκρισία|λειτουργούσε λογοκρισίας αν η λογοκρισία λειτουργούσε

del così così totalmente του|έτσι|| έτσι έτσι εντελώς

completamente con l'efficacia εντελώς|με|την αποτελεσματικότητα εντελώς με την αποτελεσματικότητα

e quindi non ci sarebbero και|άρα|δεν|μας|θα υπήρχαν και έτσι δεν θα υπήρχαν

un'osservazione volutamente μια παρατήρηση|σκόπιμα μια παρατήρηση σκόπιμα

ingenua e in un certo senso αφελής|και|σε|ένα|определенный|νόημα αφελής και με μια έννοια

Caravale che è un storico Καραβάλες|που|είναι|ένας|ιστορικός Καραβέλα που είναι ιστορικός

insegnato all'università di Roma 3 διδάχθηκε|στο πανεπιστήμιο|της|Ρώμη δίδαξε στο πανεπιστήμιο της Ρώμης 3

e dicevo και|έλεγα και έλεγα

ha eh ampliato enormemente έχει|έχει|επεκτείνει|εξαιρετικά έχει επεκταθεί σημαντικά

la materia che il sottotitolo del libro η|ύλη|που|το|υπότιτλος|του|βιβλίου το θέμα που υποδηλώνει ο υπότιτλος του βιβλίου

suggerire appunto la censura προτείνω|ακριβώς|η|λογοκρισία υποδηλώνει ακριβώς τη λογοκρισία

le connessioni che questa epoca οι|συνδέσεις|που|αυτή|εποχή οι συνδέσεις που αυτή η εποχή

si tratta di un numero di secoli (verbo riflessivo)|tratta|di|un|αριθμός|di|αιώνες πρόκειται για έναν αριθμό αιώνων

frammento nella secolare millenaria θραύσμα|στην|κοσμική|χιλιετής κομμάτι στη χιλιετή ιστορία

storia della censura ιστορία|της|λογοκρισίας της λογοκρισίας

tavolette distrutte eh ταμπλέτες|κατεστραμμένες|ε; κατεστραμμένες πλάκες ε;

dagli imperi conquistati più antichi από τους|αυτοκρατορίες|κατακτημένους|πιο|αρχαίους από τις πιο αρχαίες κατακτημένες αυτοκρατορίες

regno imperi conquistati e βασίλειο|αυτοκρατορίες|κατακτημένα|και βασίλειο κατακτημένων αυτοκρατοριών και

continuano le forme enigmatiche συνεχίζουν|οι|μορφές|αινιγματικές συνεχίζουν οι αινιγματικές μορφές

cioè la censura paradossale δηλαδή|η|λογοκρισία|παραδοξότατη δηλαδή η παράδοξη λογοκρισία

trattandosi di oggetti immateriali πρόκειται|για|αντικείμενα|άυλα dealing with||| αναφερόμενοι σε άυλα αντικείμενα

dunque apparentemente impossibili λοιπόν|φαινομενικά|αδύνατα άρα φαινομενικά αδύνατα

da eh distruggere e cancellare από|είναι|καταστρέφει|και|διαγράφει να καταστραφούν και να διαγραφούν

questo libro di Giorgio Caravale αυτό|βιβλίο|του|Γιώργου|Καραβάλες αυτό το βιβλίο του Giorgio Caravale

molto istruttivo e suggerisce molte πολύ|διδακτικός|και|προτείνει|πολλές πολύ διδακτικό και προτείνει πολλές

connessioni molti pensieri sul presente συνδέσεις|πολλοί|σκέψεις|για τον|παρόν συνδέσεις πολλές σκέψεις για το παρόν

se non altro perché con un colpo di scena αν|όχι|άλλο|γιατί|με|ένα|χτύπημα|του|σκηνής αν μη τι άλλο γιατί με μια ανατροπή

finale che il sottotitolo del libro τέλος|που|το|υπότιτλος|του|βιβλίου τελικός που ο υπότιτλος του βιβλίου

ma anche di eh iconografie αλλά|επίσης|από|εε|εικονογραφίες αλλά και με εε εικονογραφίες

di una della censura della parola από|μία|της|λογοκρισίας|της|λέξης από μια από τη λογοκρισία του λόγου

di ancora più affascinante ancora από|ακόμα|πιο|γοητευτικός|ακόμα ακόμη πιο συναρπαστικό ακόμα

più sfuggente. Allora per cominciare πιο|αποφεύγων|Τότε|για|να αρχίσουμε πιο διαφεύγων. Λοιπόν, για να αρχίσουμε

e motiviamo perché definisci και|παρακινούμε|γιατί|ορίζεις και ας δούμε γιατί το ορίζεις

comunque questa l'età aurea πάντως|αυτή|η εποχή|χρυσή παρ' όλα αυτά, αυτή είναι η χρυσή εποχή

della censura quella che permette της|λογοκρισίας|αυτή|που|επιτρέπει της λογοκρισίας αυτή που επιτρέπει

effettivamente di studiare questi meccanismi πράγματι|να|μελετήσει|αυτά|μηχανισμούς πραγματικά να μελετηθούν αυτοί οι μηχανισμοί

in tutta la sua la loro completezza σε|όλη|η|||τους|πληρότητα σε όλη την πληρότητά τους

ma sì αλλά|ναι μα ναι

ciao innanzitutto sono molto felice γειά σου|πρώτα απ' όλα|είμαι|πολύ|χαρούμενος γεια σου καταρχάς είμαι πολύ χαρούμενος

di essere qui con con te να|είμαι|εδώ|με||εσένα που είμαι εδώ μαζί σου

di una biblioteca e ci ritroviamo της|μια|βιβλιοθήκης|και|μας|ξαναβρίσκουμε μιας βιβλιοθήκης και ξαναβρισκόμαστε

quindi mi fa άρα|μου|κάνει οπότε με κάνει

un gran piacere e ένα|μεγάλο|ευχαρίστηση|και μεγάλη χαρά και

sì tu hai detto bene ναι|εσύ|έχεις|πει|καλά ναι, έχεις δίκιο

insomma il δηλαδή|ο λοιπόν, το

il periodo che che analizzo io diciamo το|διάστημα|που||αναλύω|εγώ|ας πούμε περίοδος που αναλύω εγώ, ας πούμε

è un frammento di un είναι|ένα|κομμάτι|από|ένα είναι ένα κομμάτι ενός

adesso per per fare iniziare τώρα|για|να|κάνω|αρχίσω τώρα για να ξεκινήσουμε

la Cina, l'India che η|Κίνα||που η Κίνα, η Ινδία που

ancora utilizzano diciamo degli strumenti ακόμα|χρησιμοποιούν|ας πούμε|κάποια|εργαλεία ακόμα χρησιμοποιούν, ας πούμε, εργαλεία

espliciti di controllo ρητοί|του|ελέγχου ρητής ελέγχου

diciamo dell'informazione, della circolazione λέμε|της πληροφορίας|της|κυκλοφορίας ας μιλήσουμε για την πληροφορία, για την κυκλοφορία

di idee strumenti από|ιδέες|εργαλεία ιδεών εργαλείων

anche επίσης και

tecnologici raffinati τεχνολογικοί|εκλεπτυσμένοι εκλεπτυσμένων τεχνολογιών

strumenti digitali appunto come εργαλεία|ψηφιακά|ακριβώς|όπως ψηφιακά εργαλεία ακριβώς όπως

per esempio i filtri che για|παράδειγμα|οι|φίλτρα|που για παράδειγμα τα φίλτρα που

le autorità di governo cinesi οι|αρχές|της|κυβέρνηση|Κινέζικες οι κινεζικές κυβερνητικές αρχές

utilizzano per intercettare χρησιμοποιούν|για|να εντοπίσουν χρησιμοποιούν για να παγιδεύσουν

tutti i messaggi όλοι|οι|μηνύματα όλα τα μηνύματα

sediziose potenzialmente υποκινητικές|δυνητικά επικίνδυνες πιθανώς

pericolose per le autorità di governo επικίνδυνες|για|τις|αρχές|της|κυβέρνησης για τις κυβερνητικές αρχές

questa che io αυτή|που|εγώ αυτή που εγώ

di cui mi occupo in questo από|του|μου|ασχολούμαι|σε|αυτό την οποία ασχολούμαι σε αυτό

libro l'ho definita βιβλίο|το έχω|ορίσει το βιβλίο το έχω ορίσει

l'età d'oro η εποχή|του χρυσού την χρυσή εποχή

dell'età aurea della της εποχής|χρυσής|της της χρυσής εποχής της

censura perché λογοκρισία|γιατί λογοκρισίας γιατί

diciamo che la nascita ας πούμε|ότι|η|γέννηση λέμε ότι η γέννηση

della diffusione della stampa της|διάδοσης|της|εκτύπωσης της διάδοσης της εκτύπωσης

indussero le autorità di governo οδήγησαν|τις|αρχές|της|κυβέρνησης ανάγκασε τις κυβερνητικές αρχές

di tutta Europa a ripensare e rafforzare από|όλη|Ευρώπη|να|ξανασκεφτεί|και|ενισχύσει σε όλη την Ευρώπη να επανεξετάσουν και να ενισχύσουν

i loro sistemi di controllo οι|τους|συστήματα|ελέγχου|ελέγχου τα συστήματα ελέγχου τους

ma già prima αλλά|ήδη|πριν αλλά ήδη πριν

della nascita della stampa naturalmente της|γέννησης|της|εκτύπωσης|φυσικά της γέννησης της τυπογραφίας φυσικά

non sono δεν|είμαι δεν είναι

quelle cattoliche naturalmente erano convinte εκείνες|καθολικές|φυσικά|ήταν|πεπεισμένες αυτές οι καθολικές φυσικά ήταν πεπεισμένες

diciamo che il sapere era ας πούμε|ότι|το|γνώση|ήταν ας πούμε ότι η γνώση ήταν

necessariamente una prerogativa di pochi αναγκαία|μια|προνόμιο|των|λίγων αναγκαία προνόμιο λίγων

un piccolo numero ένα|μικρό|νούμερο ένας μικρός αριθμός

e che c'era un abisso che separava και|ότι|υπήρχε|ένα|άβυσσος|που|χώριζε και ότι υπήρχε ένα χάσμα που χώριζε

e questo era un dato και|αυτό|ήταν|ένα|δεδομένο και αυτό ήταν ένα δεδομένο

inderogabile della natura umana αμετάκλητη|της|φύσης|ανθρώπινης απαραβίαστο της ανθρώπινης φύσης

che nessun ότι|κανένας που κανείς

progresso del sistema educativo πρόοδος|του|συστήματος|εκπαιδευτικού πρόοδος του εκπαιδευτικού συστήματος

avrebbe potuto mettere θα|μπορούσε|να βάλει θα μπορούσε να θέσει

in discussione e la stampa |συζήτηση|και|η|τύπος σε αμφισβήτηση και ο τύπος

con il suo ancora limitato με|το|δικό του|ακόμα|περιορισμένο με τον ακόμα περιορισμένο της

ma significativo processo di democratizzazione αλλά|σημαντική|διαδικασία|της|δημοκρατίας αλλά σημαντική διαδικασία εκδημοκρατισμού

delle idee delle|ιδέες των ιδεών

mette in discussione profondamente θέτει|σε|αμφισβήτηση|βαθιά θέτει σε βαθιά αμφισβήτηση

questo impianto αυτό|σύστημα αυτή η εγκατάσταση

la circolazione di poche copie η|κυκλοφορία|των|λίγες|αντίτυπα η κυκλοφορία λίγων αντιτύπων

poche centinaia di manoscritti λίγες|εκατοντάδες|από|χειρόγραφα μερικές εκατοντάδες χειρόγραφα

un conto era ένα|λογαριασμός|ήταν ένας λογαριασμός ήταν

ben più sostanziale πολύ|πιο|ουσιαστικός πολύ πιο ουσιαστική

di libri a stampa των|βιβλίων|σε|εκτύπωση από εκτυπωμένα βιβλία

quindi ovunque άρα|παντού άρα παντού

in Europa c'è un rafforzamento στην|Ευρώπη|υπάρχει|μια|ενίσχυση στην Ευρώπη υπάρχει μια ενίσχυση

delle misure di controllo των|μέτρων|του|ελέγχου των μέτρων ελέγχου

del sapere του|γνώση της γνώσης

la Chiesa Cattolica η|Εκκλησία|Καθολική η Καθολική Εκκλησία

si distingue αυτός|διακρίνει διακρίνεται

per due elementi sostanzialmente για|δύο|στοιχεία|ουσιαστικά για δύο ουσιαστικά στοιχεία

uno è quello degli obiettivi ένα|είναι|εκείνος|των|στόχων ένας είναι αυτός των στόχων

mentre ενώ ενώ

la tutela degli interessi η|προστασία|των|συμφερόντων η προστασία των συμφερόντων

di Stato in Europa του|κράτους|στην|Ευρώπη του κράτους στην Ευρώπη

coincide συμπίπτει συμπίπτει

con il rafforzamento με|το|ενίσχυση με την ενίσχυση

dell'autorità politica της εξουσίας|πολιτικής της πολιτικής εξουσίας

a Roma invece στη|Ρώμη|αντίθετα στη Ρώμη αντίθετα

si traduce nella difesa corporativa (si)|μεταφράζεται|στην|άμυνα|εταιρική μεταφράζεται στην υπεράσπιση των εταιρικών συμφερόντων

degli interessi clericali dell'apparato ecclesiastico των|συμφερόντων|κληρικών|της δομής|εκκλησιαστικής των κληρικών συμφερόντων της εκκλησιαστικής δομής

il secondo punto το|δεύτερο|σημείο το δεύτερο σημείο

è la rigidità degli strumenti di sorveglianza είναι|η|αυστηρότητα|των|εργαλείων|της|παρακολούθησης είναι η αυστηρότητα των εργαλείων παρακολούθησης

perché Roma γιατί|Ρώμη γιατί η Ρώμη

l'unica che η μόνη|που η μοναδική που

segue la strada di Roma ακολουθεί|η|δρόμος|προς|Ρώμη ακολουθεί τον δρόμο της Ρώμης

che adotta questo strumento dell'indice που|υιοθετεί|αυτό|εργαλείο|του δείκτη που υιοθετεί αυτό το εργαλείο του δείκτη

nella quale vengono elencati στην|οποία|έρχονται|καταγεγραμμένοι στην οποία αναφέρονται

pericolosi, sospetti επικίνδυνοι|ύποπτοι επικίνδυνοι, ύποπτοι

e che viene con difficoltà και|που|έρχεται|με|δυσκολία και που έρχεται με δυσκολία

aggiornata nel tempo ma che ενημερωμένη|στο|χρόνο|αλλά|που ενημερωμένη με την πάροδο του χρόνου αλλά που

come dire πώς|να πεις πως να το πω

fissa il numero e la qualità καθόρισε|το|νούμερο|και|την|ποιότητα καθόρισε τον αριθμό και την ποιότητα

di questi test una volta di|questi|test|una|volta αυτών των δοκιμών μία φορά

per sempre για|πάντα για πάντα

questa ambizione αυτή|φιλοδοξία αυτή η φιλοδοξία

in qualche modo σε|κάποιον|τρόπο με κάποιο τρόπο

totalizzante συνολικός συνολικός

di controllare l'intero sapere universale να|ελέγξει|ολόκληρο|γνώση|παγκόσμιο να ελέγξει όλη τη γνώση του σύμπαντος

l'intero sapere universale όλο|γνώση|παγκόσμιο όλη τη γνώση του σύμπαντος

pericoloso in questo senso επικίνδυνος|σε|αυτόν|νόημα επικίνδυνο με αυτή την έννοια

in questo caso agli occhi σε|αυτήν|περίπτωση|στα|μάτια σε αυτή την περίπτωση στα μάτια

della Chiesa, a noi oggi της|Εκκλησίας|σε|εμάς|σήμερα της Εκκλησίας, σε εμάς σήμερα

appare una roba εμφανίζεται|ένα|πράγμα φαίνεται ένα πράγμα

grottesca, velleitaria γκροτέσκα|βελεταρια γκροτέσκα, βελλεταριστική

quasi ridicola σχεδόν|γελοία σχεδόν γελοία

chiunque οποιοσδήποτε οποιοσδήποτε

adesso anche con gli strumenti τώρα|επίσης|με|τα|όργανα τώρα και με τα εργαλεία

di motore di ricerca του|μηχανή|του|αναζήτησης μηχανής αναζήτησης

eccetera κά κ.λπ.

non può neppure immaginare δεν|μπορεί|ούτε|να φανταστεί δεν μπορεί ούτε να φανταστεί

di acquisire una piccola parte di|αποκτήσει|μια|μικρή|μερίδα να αποκτήσει ένα μικρό μέρος

del sapere universale του|γνώση|παγκόσμια της παγκόσμιας γνώσης

la conquista del sapere universale η|κατάκτηση|του|γνώση|παγκόσμια η κατάκτηση της παγκόσμιας γνώσης

appariva agli eruditi φαινόταν|στους|λόγιους φαίνονταν στους λόγιους

un obiettivo ένα|στόχος ένας στόχος

da realizzare, una aspirazione να|πραγματοποιηθεί|μια|επιθυμία να επιτευχθεί, μια επιθυμία

quasi legittima e quindi σχεδόν|νόμιμη|και|άρα σχεδόν νόμιμη και επομένως

che sia capace di να|είναι|ικανός|να που να είναι ικανό να

contenere tutto il sapere dannoso περιέχει|όλη|το|γνώση|επιβλαβές να περιέχει όλη τη βλαβερή γνώση

trae origine προέρχεται|προέλευση προέρχεται επίσης

anche dalla condivisione di quell'orizzonte επίσης|από|κοινή χρήση|του|εκείνου του ορίζοντα από την κοινή χρήση αυτού του ορίζοντα

da quello nostro από|εκείνος|δικός μας από αυτό το δικό μας

questo aiuta a dirci αυτό|βοηθάει|να|μας πει αυτό βοηθά να μας πει

il potere το|δύναμη η δύναμη

è molto είναι|πολύ είναι πολύ

ampia nel senso che c'è un potere ευρεία|στο|νόημα|ότι|υπάρχει|μια|δύναμη ευρεία με την έννοια ότι υπάρχει μια δύναμη

e c'è nella storia και|υπάρχει|στην|ιστορία και υπάρχει στην ιστορία

della censura, è una banalità της|λογοκρισίας|είναι|μια|κοινοτοπία της λογοκρισίας, είναι μια κοινοτοπία

il calco, il negativo το αποτύπωμα, το αρνητικό

della storia culturale της|ιστορίας|πολιτισμικής της πολιτιστικής ιστορίας

hai usato delle parole έχεις|χρησιμοποιήσει|μερικές|λέξεις χρησιμοποίησες κάποιες λέξεις

nel libro per definire questa στο|βιβλίο|για|να ορίσει|αυτή στο βιβλίο για να ορίσεις αυτήν την

tentativa, l'ampiezza προσπάθεια|το πλάτος προσπάθεια, το εύρος

degli obiettivi e la rigidità degli strumenti των|στόχων|και|η|αυστηρότητα|των|εργαλείων των στόχων και της αυστηρότητας των εργαλείων

degli strumenti των|εργαλείων των εργαλείων

di sorveglianza της|παρακολούθησης παρακολούθησης

e hai usato anche qui και|έχεις|χρησιμοποιήσει|επίσης|εδώ και το έχεις χρησιμοποιήσει και εδώ

degli aggettivi di giudizio των|επιθέτων|κρίσης|αξιολόγησης των επιθέτων κρίσης

di bilancio se vogliamo του|προϋπολογισμού|αν|θέλουμε του ισολογισμού αν θέλουμε

utopico, grottesco, forse ουτοπικός|γκροτέσκος|ίσως ουτοπικό, γελοίο, ίσως

ridicolo, sicuramente velleitario γελοίο|σίγουρα|φιλόδοξο γελοίο, σίγουρα φιλόδοξο

questa tentativa αυτή|προσπάθεια αυτή η απόπειρα

nelle prime pagine del libro στις|πρώτες|σελίδες|του|βιβλίου στις πρώτες σελίδες του βιβλίου

però quando parliamo degli strumenti αλλά|όταν|μιλάμε|για τα|εργαλεία όμως όταν μιλάμε για τα εργαλεία

di sorveglianza της|παρακολούθησης της επιτήρησης

Giorgio Caravalli, gli elementi avventurosi Γιώργο|Καραβάλι|οι|στοιχεία|περιπετειώδη Γιώργος Καραβάλι, τα περιπετειώδη στοιχεία

è poi l'articolazione είναι|μετά|η άρθρωση είναι στη συνέχεια η άρθρωση

che hanno questi strumenti που|έχουν|αυτά|εργαλεία που έχουν αυτά τα εργαλεία

graduali, nel senso che nel caso σταδιακοί|στο|νόημα|ότι|στο|περίπτωση σταδιακά, με την έννοια ότι στην περίπτωση

delle mutilazioni, delle censure parziali των|ακρωτηριασμών||λογοκρισιών|μερικών των ακρωτηριασμών, των μερικών λογοκρισιών

lasciava i tipi e chiedeva άφηνε|τους|τύπους|και|ρωτούσε άφηνε τους τύπους και ρωτούσε

degli aggiustamenti των|ρυθμίσεων για κάποιες ρυθμίσεις

quali sono ποια|είναι ποια είναι

dell'ampiezza di questi strumenti in una società της έκτασης|των|αυτά|εργαλεία|σε|μια|κοινωνία της έκτασης αυτών των εργαλείων σε μια κοινωνία

degli alfabetizzati των|αναλφάβητων των αλφαβητισμένων

molto ridotta πολύ|μειωμένη πολύ περιορισμένη

Sì Ναι Ναι

diciamo che gli strumenti ας πούμε|ότι|τα|εργαλεία ας πούμε ότι τα εργαλεία

di controllo e di censura του|έλεγχος|και|του|λογοκρισία έλεγχος και λογοκρισία

erano molteplici, si passa ήταν|πολλαπλές|(αντωνυμία)|περνά ήταν πολλαπλές, περνάμε

dalla perquisizione από|έρευνα από την έρευνα

di librerie από|βιβλιοθήκες βιβλιοθηκών

e biblioteche fino al και|βιβλιοθήκες|μέχρι|στο και βιβλιοθήκες μέχρι τον

sequestro dei libri, i roghi di libri κατάσχεση|των|βιβλίων|οι|πυρκαγιές|των|βιβλίων κατασχέσεις βιβλίων, οι πυρκαγιές βιβλίων

in alcuni casi σε|μερικές|περιπτώσεις σε ορισμένες περιπτώσεις

le mutilazioni, le cancellazioni οι|ακρωτηριασμοί||διαγραφές οι ακρωτηριασμοί, οι διαγραφές

di paragrafi o pagine nocive di|παράγραφοι|ή|σελίδες|επιβλαβείς παραγράφων ή επιβλαβών σελίδων

un strumento ένα|εργαλείο ένα εργαλείο

fondamentale è quello delle θεμελιώδης|είναι|εκείνο|των θεμελιώδες είναι αυτό των

spurgazioni, le spurgazioni dei libri αποκαθαρτικές διαδικασίες|οι|αποκαθαρτικές διαδικασίες|των|βιβλίων καθαρισμών, οι καθαρισμοί των βιβλίων

è un'idea che nasce είναι|μια ιδέα|που|γεννιέται είναι μια ιδέα που γεννιέται

dalla convinzione che από|πεποίθηση|ότι από την πεποίθηση ότι

il libro, diciamo che το|βιβλίο|ας πούμε|ότι το βιβλίο, ας πούμε ότι

molti libri, alcuni πολλοί|βιβλία|μερικοί πολλά βιβλία, μερικά

dei libri totalmente negativi dei|βιβλία|εντελώς|αρνητικά βιβλία εντελώς αρνητικά

totalmente da condannare τελείως|από|καταδίκη εντελώς καταδικαστέα

da escludere dalla circolazione από|να αποκλειστεί|από|κυκλοφορία να αποκλειστούν από την κυκλοφορία

a che contenessero alcuni elementi σε|που|περιείχαν|μερικά|στοιχεία που να περιέχουν ορισμένα στοιχεία

alcuni paragrafi, alcune pagine μερικοί|παράγραφοι|μερικές|σελίδες ορισμένα παραγράφους, ορισμένες σελίδες

alcune parti nocive e che una volta μερικά|μέρη|επιβλαβή|και|που|μία|φορά ορισμένα επιβλαβή μέρη και ότι μια φορά

eliminate quelle si potevano restituire αφαίρεστε|εκείνες|(αντωνυμία)|μπορούσαν|να επιστραφούν αφαιρέστε αυτές που μπορούσαν να επιστραφούν

la circolazione libraria η|κυκλοφορία|βιβλιοθήκης η κυκλοφορία βιβλίων

in una nuova veste editoriale σε|μια|νέα|ένδυση|εκδοτική σε μια νέα εκδοτική μορφή

rinnovata, corretta e spurgata ανανεωμένη|διορθωμένη||καθαρισμένη ανανεωμένη, διορθωμένη και καθαρισμένη

da un sostrato culturale από|ένα|υπόστρωμα|πολιτισμικό από ένα πολιτισμικό υπόβαθρο

umanistico ανθρωπιστικός ανθρωπιστικό

e del testo και|του|κειμένου και του κειμένου

cioè δηλαδή δηλαδή

all'inizio il tentativo στην αρχή|ο|προσπάθεια στην αρχή η προσπάθεια

è effettivamente molto generoso είναι|πραγματικά|πολύ|γενναιόδωρος είναι πράγματι πολύ γενναιόδωρη

quanto per l'Etat πόσο|για|το κράτος πόσο για το Etat

quello di provare a eliminare αυτό|να|προσπαθήσει|να|εξαλείψει αυτό της προσπάθειας να αφαιρεθούν

solamente alcune piccole parti μόνο|μερικές|μικρές|μέρη μόνο μερικά μικρά μέρη

senza disarticolare χωρίς|αποσυνδέω χωρίς να αποσυναρμολογηθεί

il tutto, il testo το|όλο|το|κείμενο το όλο, το κείμενο

nella sua interessa στην|δική της|ενδιαφέρον στην ενδιαφέροντά του

però questa è un'operazione αλλά|αυτή|είναι|μια επιχείρηση όμως αυτή είναι μια επιχείρηση

molto difficile da realizzare πολύ|δύσκολο|να|πραγματοποιηθεί πολύ δύσκολη να πραγματοποιηθεί

perché come è facile intuire γιατί|πώς|είναι|εύκολο|να καταλάβει γιατί όπως είναι εύκολο να καταλάβεις

è come un palazzo είναι|όπως|ένα|παλάτι είναι σαν ένα παλάτι

se tu tocchi αν|εσύ|αγγίξεις αν αγγίξεις

o delle pareti ο|των|τοίχων ή των τοίχων

il palazzo crolla το|παλάτι|καταρρέει το παλάτι καταρρέει

quindi gradualmente άρα|σταδιακά έτσι σταδιακά

questa idea dell'espurgazione αυτή|ιδέα|της εκκαθάρισης αυτή η ιδέα της εκκαθάρισης

viene sostituita da una massiccia έρχεται|αντικαθίσταται|από|μια|μαζική αντικαθίσταται από μια μαζική

opera di riscrittura έργο|της|επαναγραφής εργασία επαναγραφής

io insisto molto nel libro εγώ|επιμένω|πολύ|στο|βιβλίο επιμένω πολύ στο βιβλίο

sul fatto che για το|γεγονός|ότι στο γεγονός ότι

la censura non è solo η|λογοκρισία|δεν|είναι|μόνο η λογοκρισία δεν είναι μόνο

eliminazione, soppressione, cancellazione εξάλειψη|καταστολή|διαγραφή αφαίρεση, καταστολή, διαγραφή

ma è anche sostituzione αλλά|είναι|επίσης|αντικατάσταση αλλά είναι και αντικατάσταση

riscrittura, restituzione επαναγραφή|επιστροφή ξαναγραφή, αποκατάσταση

di testi di|κείμενα κειμένων

la controriforma è una grande η|αντεπίθεση|είναι|μια|μεγάλη η αντεπίθεση είναι μια μεγάλη

operazione di riscrittura επιχείρηση|της|επαναγραφής επιχείρηση επαναγραφής

in qualche modo σε|κάποιον|τρόπο με κάποιο τρόπο

dei testi των|κειμένων των κειμένων

questo che vuol dire che αυτό|τι|θέλει|να πει|ότι αυτό σημαίνει ότι

vengono riscritte opere letterarie γίνονται|ξαναγραφόμενες|έργα|λογοτεχνικά αναγράφονται λογοτεχνικά έργα

che vengono spiritualizzate που|έρχονται|πνευματοποιημένες που πνευματοποιούνται

oppure laicizzate a seconda dei casi ή|εκκοσμικευμένες|ανάλογα||των|περιπτώσεων ή αλλιώς εκκοσμικευμένες ανάλογα με την περίπτωση

per esempio quando vengono coinvolte για|παράδειγμα|όταν|έρχονται|εμπλέκονται για παράδειγμα όταν εμπλέκονται

delle opere letterarie che coinvolgevano των|έργων|λογοτεχνικών|που|περιλάμβαναν λογοτεχνικά έργα που εμπλέκουν

personaggi ecclesiastici che erano πρόσωπα|εκκλησιαστικά|που|ήταν εκκλησιαστικούς χαρακτήρες που ήταν

compromessi in situazioni συμβιβασμοί|σε|καταστάσεις συμβιβασμούς σε καταστάσεις

scabrose o scandalose σκανδαλώδεις|ή|σκανδαλώδεις δύσκολες ή σκανδαλώδεις

dai censori o dai riscrittori από|λογοκριτές|ή|από|επαναγραφείς από τους λογοκριτές ή τους επαναγράφοντες

di farle diventare messeri, madame να|τις|γίνουν||κυρία να τις κάνουμε κυρίους, κυρίες

anche a costo επίσης|σε|κόστος ακόμα και με κόστος

di disarticolare, di perdere από|αποδιοργανώσω|από|χάσω να αποσυνθέσουμε, να χάσουμε

completamente il contesto εντελώς|το|πλαίσιο εντελώς το πλαίσιο

e il senso del testo και|το|νόημα|του|κειμένου και το νόημα του κειμένου

riscrittura επαναγραφή ξαναγραφή

vuol dire anche riscrittura θέλει|να πει|επίσης|επαναγραφή σημαίνει επίσης ξαναγραφή

per esempio delle operette popolari για|παράδειγμα|των|οπερέτες|λαϊκών για παράδειγμα δημοφιλή οπερέτα

questi fogli volanti che venivano αυτοί|φύλλα|ιπτάμενα|που|ερχόντουσαν αυτά τα φυλλάδια που πωλούνταν

venduti e fatti circolari πωληθέντες|και|γεγονότα|κυκλικά και γίνονταν κυκλικά

dai charlatani από|τσαρλατάνοι από τους τσαρλατάνους

nelle piazze, nelle strade στις|πλατείες|στις|δρόμους στις πλατείες, στους δρόμους

delle città del tempo των|πόλεων|του|χρόνου των πόλεων του καιρού

e queste και|αυτές και αυτές

ottave che venivano οκτάβες|που|ερχόντουσαν οι οκτάβες που έρχονταν

proibite perché veicolavano dei contenuti απαγορευμένες|γιατί|μετέφεραν|κάποιους|περιεχόμενους απαγορευμένες γιατί μετέφεραν περιεχόμενο

pericolosi vengono επικίνδυνοι|έρχονται επικίνδυνα γίνονται

in qualche modo riscritte σε|κάποιον|τρόπο|ξαναγραφεί με κάποιο τρόπο ξαναγράφονται

in una forma diversa σε|μια|μορφή|διαφορετική με μια διαφορετική μορφή

solo per rendere μόνο|για|να αποδώσει μόνο για να αποδώσω

filone di queste operette ρεύμα|di|αυτές|οπερέτες ρεύμα αυτών των μικρών έργων

popolari che λαϊκοί|που που μιλούσαν για το θέμα της φτώχειας και

denunciavano le conseguenze economiche κατήγγειλαν|τις|συνέπειες|οικονομικές κατήγγειλαν τις οικονομικές συνέπειες

e politiche della και|πολιτικές|της και πολιτικές της

carestia e le ragioni economiche e politiche πείνα|και|οι|λόγοι|οικονομικές|και|πολιτικές πείνας και τους οικονομικούς και πολιτικούς λόγους

della carestia της|πείνας της πείνας

vengono sostituite da έρχονται|αντικαθίστανται|από αντικαθίστανται από

operette οπερέτα οπερέτες

equivalenti ισοδύναμα ισοδύναμες

nell'aspetto formale ma dal contenuto στην εμφάνιση|επίσημο|αλλά|από|περιεχόμενο στην τυπική εμφάνιση αλλά με περιεχόμενο

radicalmente diverso che mettono invece ριζικά|διαφορετικός|που|βάζουν|αντίθετα ριζικά διαφορετικό που αντίθετα βάζουν

risalto l'origine divina della carestia τονίζω|η προέλευση|θεϊκή|της|πείνας έμφαση στην θεϊκή προέλευση της πείνας

come punizione ως|τιμωρία ως τιμωρία

dell'uomo e quindi la figura del povero του ανθρώπου|και|επομένως|η|μορφή|του|φτωχού του ανθρώπου και έτσι η φιγούρα του φτωχού

scontento e rancoroso viene sostituita δυσαρεστημένος|και|κακόβουλος|έρχεται|αντικαθίσταται δυσαρεστημένου και πικραμένου αντικαθίσταται

da quella del povero από|αυτή|του|φτωχού από αυτήν του φτωχού

allegro e riconoscente χαρούμενος|και|ευγνώμον χαρούμενου και ευγνώμον

poi riscrittura è anche τότε|επαναγραφή|είναι|επίσης τότε η επαναγραφή είναι επίσης

riscrittura di επαναγραφή|του επανεγγραφή των

opere di storia έργα|της|ιστορίας έργων ιστορίας

per esempio, cioè la storia για|παράδειγμα|δηλαδή|η|ιστορία για παράδειγμα, δηλαδή η ιστορία

viene costantemente riscritta έρχεται|συνεχώς|ξαναγραφεί αναθεωρείται συνεχώς

gli storiografici, così venivano chiamati οι|ιστοριογράφοι|έτσι|ήταν|ονομαζόμενοι οι ιστοριογράφοι, έτσι τους αποκαλούσαν

allora, gli storici τότε|οι|ιστορικοί τότε, οι ιστορικοί

del mutato contesto politico του|μεταβαλλόμενου|πλαισίου|πολιτικού με το μεταβαλλόμενο πολιτικό πλαίσιο

per esempio il Cinquecento για|παράδειγμα|ο|16ος αιώνας για παράδειγμα τον 16ο αιώνα

è un secolo nel quale είναι|ένας|αιώνας|σε|οποίο είναι ένας αιώνας στον οποίο

come dire, spesso πώς|να πεις|συχνά όπως να το πω, συχνά

invisi gli uni dagli altri αόρατοι|οι|άλλοι|από|άλλους απαγορευμένοι ο ένας από τον άλλον

e quando και|πότε και όταν

soglio pontificio, gli storici θρόνος|παπικός|οι|ιστορικοί παπικό θρόνο, οι ιστορικοί

o Bartolomeo Platina, delle vite ο|Μπαρτολομέο|Πλατίνα|των|βίων ή του Βαρθολομαίου Πλατίνα, των βίων

denigrando l'uno δυσφημώντας|ο ένας κατακρίνοντας τον έναν

piuttosto che esaltando l'altro, diversamente μάλλον|από|εξυμνώντας|τον άλλον|διαφορετικά αντί να εξυμνούν τον άλλο, διαφορετικά

da come avevano fatto precedentemente από|πώς|είχαν|κάνει|προηγουμένως από ό,τι είχαν κάνει προηγουμένως

la storia dell'arte η|ιστορία|της τέχνης η ιστορία της τέχνης

la storia delle immagini η|ιστορία|των|εικόνων η ιστορία των εικόνων

è una battaglia είναι|μια|μάχη είναι μια μάχη

delle immagini che avviene των|εικόνων|που|συμβαίνει των εικόνων που συμβαίνει

ancora una volta, perché ακόμα|μία|φορά|γιατί ξανά μια φορά, γιατί

riscrivono ξαναγράφουν ξαναγράφουν

i cosiddetti filoprotestanti οι|λεγόμενοι|φιλοπροτεστάντες οι λεγόμενοι φιλοπροτεστάντες

fanno imbiancare le chiese κάνουν|να ασπρίσουν|τις|εκκλησίες κάνουν να ασπρίζουν οι εκκλησίες

fanno imbiancare tutte le chiese κάνουν|να ασπρίσουν|όλες|οι|εκκλησίες ασπρίζουν όλες τις εκκλησίες

perché erano convinti γιατί|ήταν|πεπεισμένοι γιατί ήταν πεπεισμένοι

che le immagini distraessero ότι|οι|εικόνες| ότι οι εικόνες αποσπούσαν

i fedeli dall'ascolto οι|πιστοί|από την ακρόαση τους πιστούς από την ακρόαση

e le sostituiscono con dei και|τις|αντικαθιστούν|με|κάποιους και τα αντικαθιστούν με

semplicissimi πολύ απλοί πολύ απλά

crocifissi lignei σταυροί|ξύλινοι ξύλινα σταυρούς

tipo di operazioni τύπος|των|επιχειρήσεων τον τύπο των επιχειρήσεων

e nei secoli και|στους|αιώνες και στους αιώνες

che seguono που|ακολουθούν που ακολουθούν

alla fine del 500 e nel 600 στο|τέλος|του|και|τον στο τέλος του 500 και στο 600

mettono in atto βάζουν|σε|δράση θέτουν σε εφαρμογή

un'opera ένα έργο ένα έργο

di riscrittura, ancora una volta της|επαναγραφής|ξανά|μία|φορά επανεγγραφής, για άλλη μια φορά

riempendo di nuovo γεμίζοντας|από|ξανά ξαναγεμίζοντας ξανά

quelle chiese svuotate e imbiancate εκείνες|εκκλησίες|αδειασμένες|και|λευκασμένες αυτές τις εκκλησίες που έχουν αδειάσει και ασπριστεί

di quelle immagini di madonne από|εκείνες|εικόνες|των|παρθένων αυτών των εικόνων της Παναγίας

e santi che invece και|άγιοι|που|αντίθετα και των αγίων που αντίθετα

i protestanti avevano οι|προτεστάντες|είχαν οι προτεστάντες είχαν

eliminato, e poi tante altre διαγραφεί|και|μετά|πολλές|άλλες εξαλείψει, και μετά τόσες άλλες

forme di riscrittura di cui parlo μορφές|di|επαναγραφής|di|cui|μιλάω μορφές επαναγραφής για τις οποίες μιλάω

nel testo, e non togliamo στο|κείμενο|και|δεν|αφαιρούμε στο κείμενο, και δεν αφαιρούμε

dicevo, nel testo έλεγα|στο|κείμενο έλεγα, στο κείμενο

molto ampia e fantasiosa πολύ|ευρεία|και|φανταστική πολύ ευρεία και φανταστική

fantasioso è il potere, fantasioso è la cultura φανταστικός|είναι|το|δύναμη|||η|κουλτούρα φανταστική είναι η δύναμη, φανταστική είναι η κουλτούρα

diciamo che queste in parte ας πούμε|ότι|αυτές|σε|μέρος ας πούμε ότι αυτά εν μέρει

abbiamo già risposto a un paio di domande έχουμε|ήδη|απαντήσει|σε|ένα|ζευγάρι|από|ερωτήσεις έχουμε ήδη απαντήσει σε μερικές ερωτήσεις

arrivate nella chat che accompagna φτάσατε|στη|συνομιλία|που|συνοδεύει που ήρθαν στη συνομιλία που συνοδεύει

questa presentazione, quelle da Andrea αυτή|παρουσίαση|εκείνες|από|Αντρέα αυτή την παρουσίαση, αυτές από τον Αντρέα

che τι που

si ricordava che ο ίδιος|θυμόταν|ότι θυμόταν ότι

un Decameron rassettato ένα|Δεκαήμερο|τακτοποιημένο ένα αναδιορθωμένο Δεκαήμερο

tra virgolette, usa questa immagine μεταξύ|εισαγωγικά|χρησιμοποίησε|αυτή|εικόνα με εισαγωγικά, χρησιμοποίησε αυτή την εικόνα

Andrea, immagino Αντρέα|φαντάζομαι Αντρέα, φαντάζομαι

di riscrittura του|επαναγραφής ανασύνταξης

insomma immagino che l'abilità τέλος πάντων|φαντάζομαι|ότι|η ικανότητα λοιπόν φαντάζομαι ότι η ικανότητα

o la fantasia o la ή|η|φαντασία|| ή η φαντασία ή η

acriglia dei censori ακρίβεια|των|λογοκριτών ακρίβεια των λογοκριτών

riuscisse a entrare dentro κατάφερνε|να|μπει|μέσα να καταφέρει να μπει μέσα

questi testi αυτοί|κείμενα αυτά τα κείμενα

quel processo di laicizzazione εκείνος|διαδικασία|της|εκκοσμίκευσης αυτή η διαδικασία εκκοσμίκευσης

delle figure ecclesiastiche che venivano των|προσώπων|εκκλησιαστικών|που|ερχόντουσαν των εκκλησιαστικών προσώπων που ερχόταν

o scandalose riguarda esattamente το|σκάνδαλο|αφορά|ακριβώς ή σκανδαλώδεις αφορούν ακριβώς

il Decameron appunto το|Δεκαήμερο|ακριβώς το Δεκαήμερο ακριβώς

poi c'era una domanda μετά|υπήρχε|μια|ερώτηση μετά υπήρχε μια ερώτηση

che appunto richiamava a cui που|ακριβώς|καλούσε|σε|ποιον που ακριβώς καλούσε σε αυτό

all'indice dei libri proibiti στον κατάλογο|των|βιβλίων|απαγορευμένων στον κατάλογο των απαγορευμένων βιβλίων

alla battaglia luterana στη|μάχη|λουθηρανική στη λουθηρανική μάχη

che riguarda però l'Italia που|αφορά|αλλά|η Ιταλία που αφορά όμως την Ιταλία

quindi insomma άρα|τέλος πάντων λοιπόν εν ολίγοις

protestante προτεστάντης προτεσταντικός

evapori rapidamente almeno εξατμίζεται|γρήγορα|τουλάχιστον εξατμίζονται γρήγορα τουλάχιστον

sì ναι ναι

la differenza diciamo rispetto η|διαφορά|ας πούμε|σε σχέση με η διαφορά ας πούμε σε σχέση

ai paesi protestanti στους|χώρες|προτεστάντες στις προτεσταντικές χώρες

un indice dei libri proibiti ένα|ευρετήριο|των|βιβλίων|απαγορευμένων ένας κατάλογος απαγορευμένων βιβλίων

come un libro όπως|ένα|βιβλίο σαν ένα βιβλίο

che controlla come dire που|ελέγχει|πώς|να πει που ελέγχει πώς να πει

ci sono dei decreti υπάρχουν|είναι|κάποιοι|διατάγματα υπάρχουν διατάγματα

contingenti che ενδεχόμενα|που συγκυρίες που

diciamo vengono presi λέμε|έρχονται|ληφθέντες λέμε ότι λαμβάνονται

delle decisioni των|αποφάσεων αποφάσεις

che lascia που|αφήνει που αφήνει

margine anche come dire περιθώριο|επίσης|πώς|να πεις περιθώριο επίσης να πούμε

all'accomodamento στην προσαρμογή στην προσαρμογή

al compromesso e alla contrattazione στο|συμβιβασμό|και|στη|διαπραγμάτευση στον συμβιβασμό και στη διαπραγμάτευση

cosa che invece almeno formalmente πράγμα|που|αντίθετα|τουλάχιστον|τυπικά κάτι που τουλάχιστον τυπικά

a Roma non c'è στη|Ρώμη|δεν|υπάρχει στη Ρώμη δεν υπάρχει

che aiutano ovviamente a rendere που|βοηθούν|προφανώς|να|κάνουν που βοηθούν προφανώς να γίνουν

meno monocorde μείον|μονόχορδο λιγότερο μονοκόμματα

o ridottano dura ο|ριζωτόν|σκληρό ή σκληραίνουν

la conversazione. Dicevi Giorgio? η|συζήτηση|Έλεγες|Γιώργο την συνομιλία. Έλεγες Γιώργο;

No, diciamo che poi Όχι|λέμε|ότι|μετά Όχι, ας πούμε ότι μετά

per quanto riguarda le strategie per|quanto|riguarda|le|στρατηγικές όσον αφορά τις στρατηγικές

della censura che mi chiedevi της|λογοκρισίας|που|μου|ρωτούσες της λογοκρισίας που με ρωτούσες

tutto un altro grosso capitolo όλο|ένα|άλλο|μεγάλο|κεφάλαιο ένα εντελώς άλλο μεγάλο κεφάλαιο

la censura η|λογοκρισία η λογοκρισία

intanto voglio capire εν τω μεταξύ|θέλω|να καταλάβω εν τω μεταξύ θέλω να καταλάβω

questa rigidità αυτή|αυστηρότητα αυτή η αυστηρότητα

comunque prevedesse dei varchi πάντως|προέβλεπε|κάποιους|διαδρόμους en cualquier caso previsto ωστόσο προέβλεπε κάποιες ρωγμές

in qualche modo legittimati σε|κάποιον|τρόπο|νομιμοποιημένοι με κάποιο τρόπο νομιμοποιημένες

molti libri da moderna πολλοί|βιβλία|από|σύγχρονη πολλά βιβλία από τη σύγχρονη εποχή

manifestano, dichiarano εκδηλώνουν|δηλώνουν εκδηλώνουν, δηλώνουν

insomma δηλαδή κατά συνέπεια

categoria κατηγορία κατηγορία

concessione assai più παραχώρηση|πολύ|περισσότερο παραχώρηση πολύ περισσότερο

interessante, se esistessero dei varchi ενδιαφέρον|αν|υπήρχαν|κάποιοι|διάδρομοι ενδιαφέρον, αν υπήρχαν κάποιες διόδους

o delle strategie di difesa ο|των|στρατηγικές|άμυνας|άμυνας ή στρατηγικές άμυνας

che dentro gli ambiti που|μέσα|οι|τομείς που εντός των πλαισίων

di legge, quindi senza του|νόμου|άρα|χωρίς του νόμου, επομένως χωρίς

perché ci ricorda che i rovi γιατί|μας|θυμίζει|ότι|οι|βάτοι γιατί μας θυμίζει ότι οι βάτοι

non furono solo dei libri δεν|ήταν|μόνο|των|βιβλίων δεν ήταν μόνο βιβλία

di cui parliamo από|του|μιλάμε για τα οποία μιλάμε

riuscivano ad aggirare questi divieti? μπορούσαν|να|παρακάμψουν|αυτούς τους|περιορισμούς κατάφερναν να παρακάμπτουν αυτούς τους περιορισμούς;

Sì, allora Ναι|τότε Ναι, τότε

il discorso sulle strategie το|λόγος|για τις|στρατηγικές η ομιλία για τις στρατηγικές

quello che tu menzioni è αυτό|που|εσύ|αναφέρεις|είναι αυτό που αναφέρεις είναι

uno di questi, ma diciamo ένα|από|αυτοί|αλλά|ας πούμε ένα από αυτά, αλλά ας πούμε

basti pensare, diciamo, ci sono αρκεί|να σκεφτείς|ας πούμε|σε|υπάρχουν αρκεί να σκεφτούμε, ας πούμε, υπάρχουν

varie forme per aggirare διάφορες|μορφές|για|να παρακάμψουν διάφορες μορφές για να παρακάμψουμε

la censura, la costruzione η|λογοκρισία|η|κατασκευή την λογοκρισία, την κατασκευή

di circuiti clandestini των|κυκλωμάτων|παράνομων παράνομων κυκλωμάτων

di smercio del libro proibito του|εμπορίου|του|βιβλίου|απαγορευμένου διακίνησης του απαγορευμένου βιβλίου

a costruire attraverso i confini σε|χτίσει|μέσω|οι|σύνορα να κατασκευάσουν μέσω των συνόρων

geografici è uno di questi γεωγραφικοί|είναι|ένα|από|αυτά γεωγραφικοί είναι ένας από αυτούς

dei lettori, dei prestiti librari των|αναγνωστών||δανεισμάτων|βιβλίων των αναγνωστών, των δανείων βιβλίων

cioè tra semplici lettori che δηλαδή|μεταξύ|απλοί|αναγνώστες|που δηλαδή μεταξύ απλών αναγνωστών που

ricevono in prestito da amici o da conoscenti δανείζονται|σε|δάνειο|από|φίλους|ή|από|γνωστούς δανείζονται από φίλους ή γνωστούς

copie di libri proibiti αντίγραφα|από|βιβλία|απαγορευμένα αντίγραφα απαγορευμένων βιβλίων

e si affrettano magari a και|αυτοί|βιάζονται|ίσως|να και βιάζονται ίσως να

ricopiarne le parti che gli interessano di più να αντιγράψει|τις|μέρη|που|του|ενδιαφέρουν|από|περισσότερο να αντιγράψει τα μέρη που τον ενδιαφέρουν περισσότερο

di un'altra mano της|άλλης|χέρι σε άλλα χέρια

poi ci sono μετά|σε εμάς|είναι μετά υπάρχουν

naturalmente gli stampatori φυσικά|οι|εκτυπωτές φυσικά οι εκτυπωτές

che τι που

per motivi για|λόγους για λόγους

ideali ιδανικά ιδεαλιστικούς

ma anche per motivi commerciali αλλά|επίσης|για|λόγους|εμπορικούς αλλά και για εμπορικούς λόγους

perché poi non dimentichiamo che gli stampatori γιατί|μετά|δεν|ξεχνάμε|ότι|οι|εκτυπωτές γιατί μετά δεν ξεχνάμε ότι οι εκτυπωτές

sono dei mercanti είναι|οι|έμποροι είναι έμποροι

dei mercanti di libri των|εμπόρων|των|βιβλίων έμποροι βιβλίων

si rifiutano di fronte αυτοί|αρνούνται|να|μπροστά αρνούνται μπροστά

al muro della censura στον|τοίχο|της|λογοκρισίας στον τοίχο της λογοκρισίας

si rifiutano di convertire αυτοί|αρνούνται|να|μεταστραφούν αρνούνται να μετατρέψουν

il loro catalogo το|τους|κατάλογος τον κατάλογό τους

spiritualizzarlo, di riformularla πνευματοποιήσει|di|να την επαναδιατυπώσει να το πνευματοποιήσουν, να το αναδιατυπώσουν

spirituale e devozionale e decidono di fuggire πνευματική|και|ευλαβική||αποφασίζουν|να|φύγουν πνευματική και λατρευτική και αποφασίζουν να δραπετεύσουν

oltre Alpe πέρα από|Άλπεις πέρα από τις Άλπεις

per esempio in città come για|παράδειγμα|σε|πόλεις|όπως για παράδειγμα σε πόλεις όπως

Ginevra, Basilea, Londra Γενεύη|Βασιλεία|Λονδίνο η Γενεύη, η Βασιλεία, το Λονδίνο

che diventano delle specie di που|γίνονται|κάποιες|είδη|του που γίνονται είδη

diciamo λέμε ας πούμε

di capitali di una Repubblica των|πρωτευουσών|μιας||Δημοκρατίας για τα κεφάλαια μιας Δημοκρατίας

letteraria in esilio λογοτεχνική|σε|εξορία λογοτεχνικής σε εξορία

ma che evidentemente ancora avevano αλλά|που|προφανώς|ακόμα|είχαν αλλά που προφανώς ακόμα είχαν

un mercato editoriale ένα|αγορά|εκδοτικός μια εκδοτική αγορά

una richiesta appunto di μια|αίτηση|σημείωμα|για μια ζήτηση ακριβώς για

lettori, autori come Machiavelli αναγνώστες|συγγραφείς|όπως|Μακιαβέλι αναγνώστες, συγγραφείς όπως ο Μακιαβέλι

Boccaccio, Guicciardini, lo stesso Dante Βοκακίος|Γκουιτσαρντίνι|το|ίδιο|Δάντης ο Μποκκάκιο, ο Γκουτσιαρντίνι, ο ίδιος ο Δάντης

la monarchia di Dante che non era η|μοναρχία|του|Δάντη|που|δεν|ήταν η μοναρχία του Δάντη που δεν ήταν

che era rimasta που|ήταν|μείνει που είχε μείνει

manoscritta perché appunto χειρόγραφη|γιατί|ακριβώς χειρόγραφο γιατί ακριβώς

esaltava l'autorità imperiale εξύψωνε|η εξουσία|αυτοκρατορική υπογράμμισε την αυτοκρατορική εξουσία

viene pubblicata oltre Alpe έρχεται|δημοσιεύεται|πέρα από|Άλπεις δημοσιεύεται πέρα από τις Άλπεις

i manoscritti οι|χειρόγραφα τα χειρόγραφα

continuano a circolare συνεχίζουν|να|κυκλοφορούν συνεχίζουν να κυκλοφορούν

grandemente πολύ μεγάλα

questo non solo per aggirare la censura αυτό|δεν|μόνο|για|να παρακάμψει|την|λογοκρισία ||||to circumvent|| αυτό όχι μόνο για να παρακάμψει τη λογοκρισία

ma perché αλλά|γιατί αλλά γιατί

fino all'invece della stampa μέχρι|αντί|της|εκτύπωσης μέχρι την αντίθεση της εκτύπωσης

la circolazione di idee era avvenuta η|κυκλοφορία|των|ιδεών|ήταν|έχει συμβεί |||||that occurred η κυκλοφορία ιδεών είχε συμβεί

attraverso i manoscritti μέσω|οι|χειρόγραφα μέσω των χειρογράφων

e come io ricordo και|πώς|εγώ|θυμάμαι και όπως θυμάμαι

nel testo στο|κείμενο στο κείμενο

l'avvento di un nuovo η έλευση|ενός|νέου| η έλευση ενός νέου

mezzo di comunicazione μέσο|επικοινωνίας|επικοινωνία μέσο επικοινωνίας

non fa scomparire quello precedente δεν|κάνει|εξαφανίζει|εκείνο|προηγούμενο δεν εξαφανίζει το προηγούμενο

così come έτσι|όπως έτσι όπως

e il libro και|το|βιβλίο και το βιβλίο

l'ebook non ha fatto scomparire το ebook|δεν|έχει|κάνει|εξαφανίσει το ebook δεν έχει εξαφανίσει

il libro a stampa το|βιβλίο|σε|εκτύπωση το έντυπο βιβλίο

il libro cartaceo το|βιβλίο|έντυπο το χαρτί βιβλίο

alcuni uomini di quel periodo μερικοί|άνδρες|από|εκείνη|περίοδο ορισμένοι άνδρες εκείνης της εποχής

dell'età moderna preferivano της εποχής|σύγχρονης|προτιμούσαν της σύγχρονης εποχής προτιμούσαν

stampare, far circolare εκτύπωση|| να εκτυπώνουν, να κυκλοφορούν

pubblicare come si diceva allora δημοσιεύει|πώς|(αντωνυμία υποκείμενου)|έλεγε|τότε να δημοσιεύσουν όπως λεγόταν τότε

le loro opere οι|τους|έργα τα έργα τους

manoscritte perché avevano un maggiore χειρόγραφα|γιατί|είχαν|ένα|μεγαλύτερο χειρόγραφα γιατί είχαν μεγαλύτερο

controllo su quelle opere έλεγχος|σε|εκείνες|έργα έλεγχο σε αυτά τα έργα

perché potevano riservare γιατί|μπορούσαν|να κρατήσουν γιατί μπορούσαν να διατηρήσουν

alla loro opera una circolazione στην|τους|εργασία|μια|κυκλοφορία για το έργο τους μια κυκλοφορία

più ristretta πιο|περιορισμένη πιο περιορισμένη

e le motivazioni più straordinarie και|οι|κίνητρα|πιο|εξαιρετικές και τις πιο εξαιρετικές αιτιολογίες

però naturalmente è chiaro che αλλά|φυσικά|είναι|σαφές|ότι όμως φυσικά είναι σαφές ότι

il manoscritto diventa poi το|χειρόγραφο|γίνεται|τότε το χειρόγραφο γίνεται τότε

anche un modo per aggirare επίσης|ένα|τρόπος|για|να παρακάμψει και ένας τρόπος για να παρακαμφθεί

la censura perché η|λογοκρισία|γιατί η λογοκρισία γιατί

controllare i manoscritti ελέγξτε|τα|χειρόγραφα να ελέγχουν τα χειρόγραφα

era davvero più difficile ήταν|πραγματικά|πιο|δύσκολο ήταν πραγματικά πιο δύσκολο

per aggirare για|να παρακάμψει για να παρακάμψω

le misure di censura οι|μέτρα|της|λογοκρισίας τα μέτρα λογοκρισίας

la dissimulazione η|απόκρυψη η απόκρυψη

l'uso di η χρήση|του η χρήση του

codici dissimulatori κωδικοί|αποσιωπητικοί κωδικοί αποκρυπτογράφησης

lo scrivere coperto το|γράψιμο|καλυμμένο η συγγραφή καλυμμένη

le omissioni, i silenzi οι|παραλείψεις|οι|σιωπές οι παραλείψεις, οι σιωπές

e poi και|μετά και μετά

l'autocensura η αυτολογοκρισία η αυτολογοκρισία

l'autocensura è η αυτολογοκρισία|είναι η αυτολογοκρισία είναι

per definizione κατά|ορισμό κατά τον ορισμό

lo strumento di autosorveglianza το|εργαλείο|της|αυτοπαρακολούθησης το εργαλείο αυτοεπιτήρησης

è qualcosa che είναι|κάτι|που είναι κάτι που

sposta il terreno di battaglia μετακίνησε|το|έδαφος|της|μάχης μεταφέρει το πεδίο της μάχης

al confronto tra στο|σύγκριση|μεταξύ στη σύγκρουση μεταξύ

autore συγγραφέας συγγραφέας

e il suo superiore censore και|ο|του|ανώτερος|λογοκριτής και ο ανώτερος του λογοκριτής

un confronto serrato ένα|σύγκριση|σφιχτός μια σφιχτή σύγκριση

che secondo il potere που|σύμφωνα με|το|δύναμη ότι σύμφωνα με την εξουσία

lui dovrebbe dire αυτός|θα έπρεπε|να πει θα έπρεπε να πει

è interessante είναι|ενδιαφέρον είναι ενδιαφέρον

perché γιατί γιατί

mi dirà quale μου|θα πει|ποιο θα μου πει ποια

forma di distinzione μορφή|της|διάκρισης μορφή διάκρισης

l'alto, tu lo chiami l'alto το ψηλό|εσύ|το|λες| το ψηλό, εσύ το λες ψηλό

tu dividi molto l'alto e il basso εσύ|χωρίζεις|πολύ|το ψηλό|και|| εσύ χωρίζεις πολύ το ψηλό και το χαμηλό

stiamo parlando di una società μιλάμε|για|μια|εταιρεία|κοινωνία μιλάμε για μια κοινωνία

nella quale l'alfabetizzazione era στην|οποία|η αλφαβητισμός|ήταν στην οποία η αλφαβητισμός ήταν

limitatissima e dunque il basso |και|επομένως|το|χαμηλό πολύ περιορισμένη και επομένως το χαμηλό

praticava altre culture, altre forme ασκούσε|άλλες|κουλτούρες|άλλες|μορφές ασκούσε άλλες κουλτούρες, άλλες μορφές

di comunicazione της|επικοινωνίας επικοινωνίας

si può dire che in alto qualche μπορεί|να|πει|ότι|σε|ψηλά|κάποιος μπορεί να πει κανείς ότι ψηλά κάποια

cui ti riferivi anche ora ποιον|σε|αναφερόσουν|και|τώρα σε ποιον αναφερόσουν και τώρα

all'epoca molto ridotti τότε|πολύ|μειωμένοι τότε πολύ περιορισμένα

di possibilità di movimento di|δυνατότητα|di|κίνησης σε δυνατότητες κίνησης

di disponibilità di beni di|διαθεσιμότητα|di|αγαθών διαθεσιμότητας αγαθών

non c'era nessuna possibilità δεν|υπήρχε|καμία|δυνατότητα δεν υπήρχε καμία δυνατότητα

c'era minore richiesta, scattavano υπήρχε|μικρότερη|ζήτηση|ενεργοποιούνταν υπήρχε μικρότερη ζήτηση, ενεργοποιούνταν

quei meccanismi veramente affascinanti εκείνοι|μηχανισμοί|πραγματικά|συναρπαστικοί αυτοί οι πραγματικά συναρπαστικοί μηχανισμοί

inediti che racconti tu αδημοσίευτα|που|λες|εσύ αδημοσίευτοι που διηγείσαι εσύ

della censura dell'oralità της|λογοκρισίας|της προφορικότητας της λογοκρισίας της προφορικότητας

ma sì αλλά|ναι μα ναι

questa distinzione αυτή|διάκριση αυτή η διάκριση

tra alto e basso μεταξύ|ψηλό|και|χαμηλό μεταξύ υψηλού και χαμηλού

tra una minoranza μεταξύ|μια|μειονότητα μεταξύ μιας μειονότητας

diciamo che in qualche modo λέμε|ότι|σε|κάποιο|τρόπο ας πούμε ότι με κάποιο τρόπο

riesce ad accedere καταφέρνει|να|αποκτήσει πρόσβαση καταφέρνει να έχει πρόσβαση

seppur attraverso la mediazione ecclesiastica αν και|μέσω|η|μεσολάβηση|εκκλησιαστική αν και μέσω της εκκλησιαστικής μεσολάβησης

al libro, perché στο|βιβλίο|γιατί στο βιβλίο, γιατί

in qualche modo σε|κάποια|τρόπος με κάποιο τρόπο

la raccomandazione ecclesiastica, la rassicurazione η|σύσταση|εκκλησιαστική|η|διαβεβαίωση η εκκλησιαστική σύσταση, η διαβεβαίωση

sull'ortodossia για την ορθοδοξία για την ορθοδοξία

e sulla moralità del richiedente και|για|ηθική|του|αιτούντος και για την ηθική του αιτούντος

consentiva συγκατανεύει συμφωνούσε

diciamo alle autorità ecclesiastiche λέμε|στις|αρχές|εκκλησιαστικές ας πούμε στις εκκλησιαστικές αρχές

di concedere in lettura di|παραχώρηση|σε|ανάγνωση να παραχωρήσει προς ανάγνωση

questi libri αυτοί|βιβλία αυτά τα βιβλία

e anche perché και|επίσης|γιατί και επίσης γιατί

questo sistema di αυτό|σύστημα|του αυτό το σύστημα του

dalla parte από|πλευρά από την πλευρά

c'è questo sistema υπάρχει|αυτός|σύστημα υπάρχει αυτό το σύστημα

di licenze di|άδειες αδειών

e di privilegi che viene και|από|προνόμια|που|έρχεται και προνομίων που έρχεται

portato avanti, dall'altro l'offensiva προχωρημένο|μπροστά|από την άλλη|η επίθεση προχωρημένο, από την άλλη η επίθεση

si rivolge ο ίδιος|απευθύνεται απευθύνεται

principalmente verso il basso κυρίως|προς|το|κάτω κυρίως προς τα κάτω

io parlo di un'offensiva εγώ|μιλάω|για|μια επίθεση μιλάω για μια επίθεση

contro il volgare κατά|το|κοινό κατά του κοινόχρηστου

come dire πώς|να πεις να το πω διαφορετικά

diciamo il volgare in sé λέμε|το|λαϊκή γλώσσα|μέσα|στον εαυτό του ας πούμε το κοινόχρηστο καθαυτό

tu parli di un'offensiva contro εσύ|μιλάς|για|μια επίθεση|κατά μιλάς για μια επίθεση κατά

il parlare, il sermone το|μίλημα||κήρυγμα την ομιλία, τον λόγο

mi sembra di essere volgare μου|φαίνεται|να|είμαι|χυδαίος μου φαίνεται ότι είμαι χυδαίος

questo stesso è l'elemento αυτό|ίδιο|είναι|το στοιχείο αυτό το ίδιο είναι το στοιχείο

di sospetto e oggetto του|υποψία|και|αντικείμενο της υποψίας και αντικείμενο

di punizione e di censura της|τιμωρίας|και|της|λογοκρισίας της τιμωρίας και της λογοκρισίας

sì, diciamo questo è vero ναι|ας πούμε|αυτό|είναι|αληθινό ναι, ας πούμε αυτό είναι αλήθεια

sia nell'ambito del sacro είτε|στον τομέα|του|ιερού είτε στον τομέα του ιερού

quindi dei testi religiosi άρα|των|κειμένων|θρησκευτικών άρα και των θρησκευτικών κειμένων

ma è vero anche αλλά|είναι|αληθινό|επίσης αλλά είναι αλήθεια και

nell'ambito di στο πλαίσιο|του στον τομέα του

diciamo λέμε ας πούμε

della letteratura profana της|λογοτεχνίας|κοσμικής για την κοσμική λογοτεχνία

circolavano indisturbatamente κυκλοφορούσαν|αδιάκοπα κυκλοφορούσαν ανενόχλητα

nel momento in cui vengono στο|στιγμή|σε|τον|έρχονται τη στιγμή που μεταφράζονται

tradotte in lingua volgare μεταφρασμένες|σε|γλώσσα|λαϊκή στην κοινή γλώσσα

si interviene censurandole (si)|παρεμβαίνει|λογοκρίνοντάς τους παρεμβαίνουν λογοκρίνοντάς τις

questo perché αυτό|γιατί αυτό γιατί

politico, perché diciamo nell'Italia moderna πολιτικός|γιατί|λέμε|στην Ιταλία|σύγχρονη πολιτικός, γιατί ας πούμε στην σύγχρονη Ιταλία

io parlo di un'alleanza εγώ|μιλάω|για|μια συμμαχία μιλάω για μια συμμαχία

elitaria, diciamo tra ελιτίστικη|ας πούμε|μεταξύ ελιτιστική, ας πούμε μεταξύ

i tanti οι|πολλοί των πολλών

locali τοπικά τοπικά

della cristianità, e in cosa consiste της|χριστιανότητας|και|σε|τι|συνίσταται της χριστιανοσύνης, και σε τι συνίσταται

il loro aiuto nell'attuazione το|τους|βοήθεια|στην εφαρμογή τη βοήθειά τους στην εφαρμογή

delle misure di censura των|μέτρων|της|λογοκρισίας των μέτρων λογοκρισίας

di immunità rispetto της|ασυλίας|σε σχέση με της ασυλίας σχετικά

all'impatenza della censura ecclesiastica της υπομονής|της|λογοκρισίας|εκκλησιαστικής με την υπομονή της εκκλησιαστικής λογοκρισίας

una sorta di μια|είδους|του μια μορφή

di intangibilità delle condizioni di|αμεσότητα|delle|συνθηκών της απαραβίαστης κατάστασης

di privilegio di cui από|προνόμιο|του|του προνομίου του οποίου

di cui godevano, e quindi naturalmente από|του|απολάμβαναν|και|άρα|φυσικά του οποίου απολάμβαναν, και επομένως φυσικά

che favoriva που|ευνοούσε που ευνοούσε

la nobiltà, favoriva η|αριστοκρατία|ευνοούσε η αριστοκρατία, ευνοούσε

il patriziato urbano che era το|πατρικιακό|αστικό|που|ήταν την αστική αριστοκρατία που ήταν

riscuote εισπράττει εισπράττει

un entusiasmo straordinario ένα|ενθουσιασμός|εξαιρετικός μια εξαιρετική ενθουσιασμό

nell'elite στην ελίτ στην ελίτ

politiche e culturali πολιτικές|και|πολιτιστικές πολιτικές και πολιτιστικές

della penisola italiana της|χερσόνησος|ιταλική της ιταλικής χερσονήσου

viceversa, diciamo, questa αντίστροφα|ας πούμε|αυτή αντίστροφα, ας πούμε, αυτή

alleanza elitaria si cementa συμμαχία|ελίτ|(ρήμα)|εδραιώνεται η ελιτίστικη συμμαχία εδραιώνεται

contro κατά κατά

il lettore ο|αναγνώστης τον αναγνώστη

indotto, quello che era ενδογενής|εκείνο|που|ήταν επαγωγός, αυτό που ήταν

il meno colto, no? Perché ο|λιγότερο|μορφωμένος|ε;|γιατί ο λιγότερο μορφωμένος, έτσι; Γιατί

nella scala di pericolosità στην|κλίμακα|της|επικινδυνότητας στην κλίμακα επικινδυνότητας

diciamo λέμε ας πούμε

delle gerarchie ecclesiastiche των|ιεραρχιών|εκκλησιαστικών των εκκλησιαστικών ιεραρχιών

eretico, che era diciamo l'incarnazione αιρετικός|που|ήταν|ας πούμε|η ενσάρκωση αιρετικού, που ήταν ας πούμε η ενσάρκωση

del male assoluto, veniva quella του|κακού|απόλυτου|ερχόταν|εκείνη του απόλυτου κακού, ερχόταν αυτή

del dell'indotto του|της δευτερογενούς παραγωγής του παραγόμενου

dal cervello από|εγκέφαλο από τον εγκέφαλο

reso celebre έγινε| έγινε διάσημο

dalle από από

ricerche di Carlo Ginzburg έρευνες|του|Κάρλο|Γκίντσμπουργκ τις έρευνες του Carlo Ginzburg

usa come autodefinizione χρησιμοποιεί|ως|αυτοκαθορισμός χρησιμοποιεί ως αυτοπροσδιορισμό

appunto nel suo confronto con ακριβώς|στο|δικό του|σύγκριση|με ακριβώς στη σύγκρισή του με

con gli inquisitori με|τους|ανακριτές με τους ανακριτές

lui dice αυτός|λέει λέει

cioè la figura diciamo δηλαδή|η|μορφή|ας πούμε δηλαδή η φιγούρα ας πούμε

dell'indotto che con la sua της υποδομής|που|με|την|δική του της παρενέργειας που με τη δική της

intelligenza, con la sua fantasia, con la sua curiosità νοημοσύνη|με|την|δική της|φαντασία||||περιέργεια νοημοσύνη, με τη δική της φαντασία, με τη δική της περιέργεια

pur essendo ignorante αν και|όντας|αμαθής παρά το γεγονός ότι είναι αδαής

deduceva υπέθετε συμπέρανε

diciamo λέμε ας πούμε

traeva delle conclusioni fantastiche έβγαζε|κάποιες|συμπεράσματα|φανταστικές έβγαζε φανταστικά συμπεράσματα

in qualche modo σε|κάποιον|τρόπο με κάποιο τρόπο

immaginifiche e quindi φανταστικές|και|άρα φανταστικές και επομένως

non controllabili dai testi μη|ελεγχόμενοι|από|κείμενα μη ελέγξιμες από τα κείμενα

i più οι|περισσότεροι οι πιο

nelle stanze ecclesiastiche στις|αίθουσες|εκκλησιαστικές στα εκκλησιαστικά δωμάτια

e quindi si interviene per και|άρα|(αντωνυμία)|επεμβαίνει|για και έτσι επεμβαίνουμε για

eliminare ogni να αφαιρέσει|κάθε να αφαιρέσουμε κάθε

forma di sapere, diciamo soprattutto μορφή|του|γνώσης|λέμε|κυρίως μορφή γνώσης, ας πούμε κυρίως

dal punto di vista από|σημείο|του|όραση από την άποψη

nella sfera del sacro στην|σφαίρα|του|ιερού στη σφαίρα του ιερού

che non sia mediato που|δεν|είναι|μεσολαβημένος ότι δεν είναι μεσολαβημένο

dalle autorità ecclesiastiche από τις|αρχές|εκκλησιαστικές ||ecclesiastical από τις εκκλησιαστικές αρχές

scusami συγχώρεσέ με συγγνώμη μου

c'è una cosa forse che υπάρχει|μία|πράγμα|ίσως|που υπάρχει ίσως κάτι που

posso aggiungere che μπορώ|να προσθέσω|ότι μπορώ να προσθέσω ότι

mi sembra interessante μου|φαίνεται|ενδιαφέρον μου φαίνεται ενδιαφέρον

una delle μία|από τις ένα από τα

intervengono le autorità ecclesiastiche παρεμβαίνουν|οι|αρχές|εκκλησιαστικές παρεμβαίνουν οι εκκλησιαστικές αρχές

è quella delle preghiere είναι|εκείνη|των|προσευχών είναι αυτή των προσευχών

le preghiere οι|προσευχές οι προσευχές

in lingua volgare σε|γλώσσα|κοινή στην κοινή γλώσσα

vengono sostanzialmente proibite έρχονται|ουσιαστικά|απαγορευμένες απαγορεύονται ουσιαστικά

perché nella liturgia γιατί|στην|λειτουργία επειδή στη λειτουργία

potevano circolare, potevano essere μπορούσαν|να κυκλοφορούν|μπορούσαν|να είναι μπορούσαν να κυκλοφορούν, μπορούσαν να είναι

utilizzate solo preghiere χρησιμοποιήστε|μόνο|προσευχές χρησιμοποιούμενες μόνο προσευχές

in lingua latina σε|γλώσσα|λατινική στην λατινική γλώσσα

era che la familiarità ήταν|που|η|οικειότητα ήταν ότι η οικειότητα

e l'intimità con il sacro και|η οικειότητα|με|το|ιερό και η εγγύτητα με το ιερό

conducevano inevitabilmente οδηγούσαν|αναπόφευκτα οδήγαγαν αναπόφευκτα

all'irriverenza στην ασέβεια στην ασέβεια

e quindi il latino και|άρα|το|λατινικά και έτσι τα λατινικά

restituiva επιστρέφει επέστρεφαν

quella distanza tra il fedele εκείνη|απόσταση|μεταξύ|ο|πιστός η απόσταση αυτή μεταξύ του πιστού

e la materia del sacro και|το|ύλη|του|ιερού και της ύλης του ιερού

che τι που

avrebbe dovuto θα|έπρεπε θα έπρεπε να

contenere queste irriverenze να συγκρατήσει|αυτές|ασέβειες να περιέχει αυτές τις ασέβειες

e anzi insufflare un senso και|μάλιστα|να εμφυσήσει|ένα|νόημα και μάλιστα να εμφυσήσει μια αίσθηση

di profondo rispetto του|βαθύ|σεβασμού βαθιάς εκτίμησης

l'effetto poi paradossale το αποτέλεσμα|στη συνέχεια|παράδοξο το αποτέλεσμα στη συνέχεια είναι παράδοξο

invece di queste proibizioni αντί|από|αυτές|απαγορεύσεις αντί για αυτές τις απαγορεύσεις

è che i fedeli είναι|ότι|οι|πιστοί είναι ότι οι πιστοί

fanno di tutto per κάνουν|να|τα πάντα|για κάνουν τα πάντα για

come dire πώς|να πεις σαν να λέμε

per rendere conoscibile l'inconoscibile για|να καταστήσει|γνωστό| για να καταστήσουμε γνωστό το άγνωστο

per rendere familiare για|να κάνει|οικείο για να το κάνουμε οικείο

l'ignoto το άγνωστο το άγνωστο

e quindi nel και|άρα|στο και έτσι στο

meccanismo di ripetere μηχανισμός|του|επανάληψη μηχανισμός επανάληψης

in latino le fanno proprie σε|λατινικά|τους|κάνουν|δικές τους στα λατινικά τις κάνουν δικές τους

e da qui και|από|εδώ και από εδώ

nascono delle figure anche γεννιούνται|κάποιες|μορφές|επίσης γεννιούνται και κάποιες φιγούρες

come dire fantasiose, straordinarie ||φανταστικές|εξαιρετικές όπως να το πω φανταστικές, εξαιρετικές

come la famosa Donna Abisodia όπως|η|διάσημη|Κυρία|Αμπισοδία όπως η διάσημη Ντόνα Αμπισοδία

che era που|ήταν που ήταν

che nasceva dalla formula που|γεννιόταν|από τη|φόρμουλα που γεννιόταν από τον τύπο

del padre nostro του|πατέρα|μας του πατέρα μας

donna nobis odie γυναίκα|σε εμάς|σήμερα γυναίκα μας σήμερα

e poi diventa donna abisodio και|μετά|γίνεται|γυναίκα|αβυσσιώδης και μετά γίνεται γυναίκα αβισόδιο

c'è il linguista Beccaria υπάρχει|ο|γλωσσολόγος|Μπεκαρία είναι ο γλωσσολόγος Μπεκαρία

molto belle su questo πολύ|όμορφες|για|αυτό πολύ όμορφες για αυτό

credo anche Meneghello πιστεύω|επίσης|Μενεγέλλο πιστεύω και ο Μενεγέλλο

anche perché il fenomeno επίσης|γιατί|το|φαινόμενο και γιατί το φαινόμενο

è tutt'altro che scomparso είναι|εντελώς άλλο|από|εξαφανισμένος δεν έχει καθόλου εξαφανιστεί

con la fine dell'età moderna με|την|τέλος|της εποχής|σύγχρονης με το τέλος της σύγχρονης εποχής

perché la messa γιατί|η|θεία λειτουργία γιατί η θεία λειτουργία

in volgare arriva σε|κοινή|φτάνει στα κοινά φτάνει

nella seconda metà degli anni στην|δεύτερη|μισή|των|ετών στη δεύτερη μισή του αιώνα

del secolo scorso του|αιώνα|περασμένου του περασμένου αιώνα

ricordo bene θυμάμαι|καλά θυμάμαι καλά

dunque άρα λοιπόν

ci fermiamo un attimo qua μας|σταματάμε|ένα|λεπτό|εδώ σταματάμε λίγο εδώ

sollecita una tua competenza globale ζητάει|μια|δική σου|ικανότητα|παγκόσμια ζητάει μια παγκόσμια ικανότητά σου

Giorgio che non so Γιώργος|που|δεν|ξέρω Γιώργος που δεν ξέρω

simile a quello dell'occidente cristiano παρόμοιο|σε|εκείνο|της Δύσης|χριστιανικής παρόμοιο με αυτό της χριστιανικής Δύσης

naturalmente fare pubblicamente φυσικά|να κάνεις|δημόσια φυσικά να κάνεις δημόσια

anche a sorpresa επίσης|σε|έκπληξη ακόμα και ξαφνικά

ma c'erano delle forme di αλλά|υπήρχαν|μερικές|μορφές|του αλλά υπήρχαν κάποιες μορφές

delle forme di controllo των|μορφών|ελέγχου|ελέγχου κάποιες μορφές ελέγχου

della circolazione liberale del sapere της|κυκλοφορίας|ελεύθερης|του|γνώσης της ελεύθερης κυκλοφορίας της γνώσης

perché la stampa si diffonde γιατί|η|τύπος|(αναφορική αντωνυμία)|διαδίδεται γιατί η εκτύπωση διαδίδεται

e insieme all'introduzione και|μαζί|στην εισαγωγή και μαζί με την εισαγωγή

della stampa arriva anche της|εκτύπωσης|φτάνει|επίσης της εκτύπωσης έρχεται επίσης

di controllare να|ελέγξει να ελέγξουμε

la circolazione delle idee η|κυκλοφορία|των|ιδεών την κυκλοφορία των ιδεών

cambiano naturalmente gli obiettivi αλλάζουν|φυσικά|οι|στόχοι αλλάζουν φυσικά οι στόχοι

anche nel libro, che la specificità επίσης|στο|βιβλίο|που|η|ειδικότητα και στο βιβλίο, ότι η ειδικότητα

della censura ecclesiale της|λογοκρισίας|εκκλησιαστικής της εκκλησιαστικής λογοκρισίας

che ha descritto di relazioni που|έχει|περιέγραψε|για|σχέσεις που έχει περιγράψει σχέσεις

principali, insomma qui c'è un κύριοι|λοιπόν|εδώ|υπάρχει|ένα κύριοι, εν ολίγοις εδώ υπάρχει ένα

davvero un interessante πραγματικά|ένα|ενδιαφέρον πραγματικά ενδιαφέρον

capito, un interessante κατάλαβα|ένα|ενδιαφέρον κατανοητό, ένα ενδιαφέρον

riferimento che rispecchia αναφορά|που|αντικατοπτρίζει αναφορά που αντικατοπτρίζει

alcuni tratti della storia politica μερικά|χαρακτηριστικά|της|ιστορίας|πολιτικής ορισμένα χαρακτηριστικά της πολιτικής ιστορίας

d'Italia, della storia dell'Italia της Ιταλίας|της|ιστορίας|της Ιταλίας της Ιταλίας, της ιστορίας της Ιταλίας

nella costruzione di un στην|κατασκευή|του|ένα στην κατασκευή ενός

testo, l'index di una sanzione κείμενο|ο δείκτης|μιας||ποινής κειμένου, ο δείκτης μιας ποινής

e poi di una και|μετά|di|μία και μετά μιας

macchina, diciamo organizzata αυτοκίνητο|λέμε|οργανωμένη μηχανής, ας πούμε οργανωμένης

struttura particolare δομή|ιδιαίτερη ιδιαίτερη δομή

la censura ecclesiale η|λογοκρισία|εκκλησιαστική η εκκλησιαστική λογοκρισία

e quindi la vicenda della censura και|άρα|η|υπόθεση|της|λογοκρισίας και έτσι η υπόθεση της λογοκρισίας

riassumere così le risposte συνοψίζω|έτσι|τις|απαντήσεις να συνοψίσω έτσι τις απαντήσεις

con la cultura protestante με|την|κουλτούρα|προτεσταντική με τον προτεσταντισμό

sia a chi se lo credeva con la να είναι|σε|ποιος|αν|το|πίστευε|με|την όσο και σε αυτούς που το πίστευαν με την

cultura islamica κουλτούρα|ισλαμική ισλαμική κουλτούρα

assolutamente si απολύτως|ναι απολύτως ναι

Ti voglio dire Σου|θέλω|να πω Θέλω να σου πω

questi riferimenti che fai αυτοί|αναφορές|που|κάνεις αυτές οι αναφορές που κάνεις

appunto a come σημείωμα|σε|πώς ακριβώς για το πώς

l'espressione della devozione η έκφραση|της|αφοσίωσης η έκφραση της ευλάβειας

dei fedeli, c'è qualcosa των|πιστών|υπάρχει|κάτι των πιστών, υπάρχει κάτι

che riguarda la cultura confessiana που|αφορά|η|κουλτούρα|ομολογιακή που αφορά τον εκκλησιαστικό πολιτισμό

mi spingerò una domanda a di fondo e anche μου|θα σπρώξω|μια|ερώτηση|σε|από|βάθος|και|επίσης θα προχωρήσω σε μια θεμελιώδη ερώτηση και επίσης

un chiarimento rispetto a un'impressione ένα|διευκρίνιση|σε σχέση με|σε| μια διευκρίνιση σχετικά με μια εντύπωση

perché diciamo γιατί|λέμε γιατί λέμε

molto spesso πολύ|συχνά πολύ συχνά

si incontrano, o ci capita αυτοί|συναντιούνται|ή|σε εμάς|συμβαίνει συναντιούνται, ή μας συμβαίνει

di citare, questa rottura di|αναφορά|αυτή|ρήξη να αναφέρουμε, αυτή τη ρήξη

nella storia d'Italia στην|ιστορία|της Ιταλίας στην ιστορία της Ιταλίας

pensando a σκέπτομαι|σε σκεπτόμενος για

ovviamente piegato a un lato e giocando προφανώς|λυγισμένος|σε|μια|πλευρά|και|παίζοντας προφανώς στραμμένο προς τη μία πλευρά και παίζοντας

la connessione tra atomismo η|σύνδεση|μεταξύ|ατομισμός η σύνδεση μεταξύ ατομισμού

e ateismo per esempio και|αθεϊσμός|για|παράδειγμα και αθεϊσμού για παράδειγμα

che indichi nei libri που|υποδεικνύεις|στα|βιβλία που υποδεικνύει στα βιβλία

scientifici appunto επιστημονικοί|σημείωμα επιστημονικά ακριβώς

d'Italia che της Ιταλίας|που της Ιταλίας που

giustificherebbe o persino influenzerebbe θα δικαιολογούσε|ή|ακόμη και|θα επηρέαζε θα δικαιολογούσε ή ακόμη και θα επηρέαζε

o persino provocherebbe un ritardo ή|ακόμα και|θα προκαλούσε|μια|καθυστέρηση ή ακόμη και θα προκαλούσε μια καθυστέρηση

perplesso, non ti sembra soddisfacente απορημένος|δεν|σου|φαίνεται|ικανοποιητικός περίεργος, δεν σου φαίνεται ικανοποιητική

Ti sembra troppo banale come Σου|φαίνεται|πολύ|κοινότυπο|όπως Σου φαίνεται πολύ απλό όπως

spiegazione? Non ti sembra appunto εξήγηση|Όχι|σου|φαίνεται|ακριβώς εξήγηση; Δεν σου φαίνεται ακριβώς

Perché questa interpretazione insomma Γιατί|αυτή|ερμηνεία|τελικά Γιατί αυτή η ερμηνεία, εν ολίγοις

concezione progressista o addirittura αντίληψη|προοδευτική|ή|ακόμα και προοδευτική ή ακόμα και

anti-clericale della storia d'Italia ||της|ιστορίας|της Ιταλίας αντικληρική αντίληψη της ιστορίας της Ιταλίας

ti sembra σου|φαίνεται σου φαίνεται

da rettificare? από|διόρθωση να χρειάζεται διόρθωση;

Almeno da rettificare? τουλάχιστον|να|διορθωθεί Τουλάχιστον να διορθωθεί;

Si Ναι Ναι

del canone nazionale come dire του|κανονισμού|εθνικού|πώς|να πει του εθνικού κανονισμού όπως να το πω

rovesciato, messo nel negativo αναστραμμένο|τοποθετημένο|στο|αρνητικό αναποδογυρισμένο, τοποθετημένο στο αρνητικό

la censura come dicevo η|λογοκρισία|όπως|έλεγα η λογοκρισία όπως έλεγα

anche all'inizio και|στην αρχή και στην αρχή

è un tratto tipico είναι|ένα|χαρακτηριστικό|τυπικό είναι ένα τυπικό χαρακτηριστικό

della storia del potere politico της|ιστορίας|της|πολιτικής|εξουσίας της ιστορίας της πολιτικής εξουσίας

di antico regime του|παλαιού|καθεστώτος της αρχαίας καθεστώτος

e non è quindi un tratto και|δεν|είναι|άρα|ένα|χαρακτηριστικό και δεν είναι επομένως ένα χαρακτηριστικό

esclusivo della cultura αποκλειστικός|της|κουλτούρας αποκλειστικά της κουλτούρας

esclusivamente all'interno αποκλειστικά|εντός αποκλειστικά εντός

della penisola της|χερσονήσου της χερσονήσου

italiana e ιταλική|και της Ιταλίας και

soprattutto non è quell'elemento κυρίως|δεν|είναι|εκείνο το στοιχείο κυρίως δεν είναι αυτό το στοιχείο

come dire πώς|να πεις πως να πω

distruttivo della conoscenza, del καταστροφικός|της|γνώσης|του καταστροφικό της γνώσης, του

progresso, del sapere πρόοδος|του|γνώση προόδου, της γνώσης

che diciamo siamo stati τι|λέμε|είμαστε|ήμασταν που λέμε ότι έχουμε υπάρξει

siamo stati abituati a είμαστε|συνηθισμένοι|να|σε έχουμε συνηθίσει να

pensarla, nel senso che να το σκεφτείς|στο|νόημα|ότι τη σκεφτόμαστε, με την έννοια ότι

secondo me σύμφωνα με|εμένα κατά τη γνώμη μου

per studiare la censura για|να μελετήσει|η|λογοκρισία για να μελετήσουμε τη λογοκρισία

bisogna fare lo sforzo πρέπει|να κάνεις|το|esfuerzo πρέπει να καταβληθεί προσπάθεια

quando ci arriveranno πότε|σε μας|θα φτάσουν όταν θα φτάσουν σε εμάς

il libro aveva uno statuto το|βιβλίο|είχε|ένα|καταστατικό το βιβλίο είχε ένα καθεστώς

se così possiamo dire molto αν|έτσι|μπορούμε|να πούμε|πολύ αν μπορούμε να το πούμε πολύ

fragile, nel senso che εύθραυστο|στο|νόημα|ότι εύθραυστο, με την έννοια ότι

non esisteva appunto un diritto δεν|υπήρχε|ακριβώς|ένα|δικαίωμα δεν υπήρχε ακριβώς ένα δικαίωμα

d'autore e chiunque του συγγραφέα|και|οποιοσδήποτε πνευματικής ιδιοκτησίας και οποιοσδήποτε

uno stampatore ένας|εκτυπωτής ένας τυπογράφος

un traduttore, un copista ένας|μεταφραστής||αντιγραφέας ένας μεταφραστής, ένας αντιγραφέας

un altro autore ένα|άλλο|συγγραφέας ένας άλλος συγγραφέας

poteva in qualche modo manipolare μπορούσε|σε|κάποιον|τρόπο|να χειραγωγήσει μπορούσε με κάποιο τρόπο να τον χειριστεί

a suo piacimento σε|δικό του|ευχαρίστηση κατά βούληση

e questa operazione di και|αυτή|επιχείρηση|di και αυτή η διαδικασία του

manipolazione che vogliamo anche χειραγώγηση|που|θέλουμε|επίσης χειρισμού που θέλουμε επίσης

di scrittura di|γραφή της γραφής

restituzione del testo in forme αποκατάσταση|του|κειμένου|σε|μορφές επιστροφής του κειμένου σε μορφές

molto diverse πολύ|διαφορετικές πολύ διαφορετικές

secondo me importante, non è σύμφωνα με|εμένα|σημαντικό|δεν|είναι κατά τη γνώμη μου σημαντικό, δεν είναι

non è fatta con l'idea δεν|είναι|φτιαγμένη|με|την ιδέα δεν είναι φτιαγμένο με την ιδέα

di danneggiare quel testo να|βλάψει|εκείνο|κείμενο να βλάψει αυτό το κείμενο

dalla circolazione, di isolarlo από|κυκλοφορία|να|τον απομονώσει από την κυκλοφορία, να το απομονώσει

anzi, tutti quelli che αντί|όλοι|αυτοί|που αντίθετα, όλοι αυτοί που

e lo rilavorano και|το|ξαναδουλεύουν και το επεξεργάζονται

lo riscrivono, lo manipolano το|ξαναγράφουν||χειραγωγούν το ξαναγράφουν, το χειρίζονται

in forme diverse σε|μορφές|διαφορετικές σε διάφορες μορφές

hanno come obiettivo έχουν|ως|στόχο έχουν ως στόχο

quello di renderlo più fluibile αυτό|να|τον κάνει|πιο|ροτό να το κάνουν πιο ρέον

da parte del lettore contemporaneo από|πλευρά|του|αναγνώστη|σύγχρονου από τον σύγχρονο αναγνώστη

quegli elementi che ne impedirebbero εκείνοι|παράγοντες|που|τους|θα εμπόδιζαν τα στοιχεία που θα το εμπόδιζαν

in qualche modo σε|κάποιον|τρόπο με κάποιο τρόπο

la ricezione, che ne impedirebbero η|παραλαβή|που|σε|θα εμπόδιζαν την λήψη, που θα το εμπόδιζαν

il successo editoriale το|επιτυχία|εκδοτικός την εκδοτική επιτυχία

poi certo c'è anche l'interiorizzazione μετά|σίγουρα|υπάρχει|επίσης|η εσωτερίκευση μετά βέβαια υπάρχει και η εσωτερίκευση

sono delle είναι|μερικές είναι

manipolazioni, delle riscritture χειρισμοί|των|επαναγραφών χειρισμοί, επαναγραφές

che vanno nella direzione που|πηγαίνουν|προς|κατεύθυνση που πηγαίνουν προς την κατεύθυνση

di από του

autocensurare il testo αυτολογοκρισία|το|κείμενο αυτολογοκρισίας του κειμένου

che sarebbero poi τι|θα ήταν|μετά τι θα ήταν μετά

oggetto di censura αντικείμενο|της|λογοκρισίας αντικείμενο λογοκρισίας

come dire, di empatia con il testo πώς|να πεις|di|ενσυναίσθηση|με|το|κείμενο να το πω, της ενσυναίσθησης με το κείμενο

e il tentativo è quello και|το|εγχείρημα|είναι|εκείνο και η προσπάθεια είναι αυτή

appunto di riformularlo nella maniera σημείωμα|να|το ξαναδιατυπώσεις|με|τρόπο ακριβώς να το αναδιατυπώσουμε με τον τρόπο

con la quale possa avere με|την|οποία|να μπορεί|έχει με τον οποίο μπορεί να έχει

il maggior successo editoriale το|μεγαλύτερο|επιτυχία|εκδοτικό τη μεγαλύτερη εκδοτική επιτυχία

possibile δυνατό δυνατό

Ecco, Ορίστε Ορίστε,

conversazione, perché che rapporto συζήτηση|γιατί|ποιος|σχέση της συνομιλίας, γιατί ποια είναι η σχέση

c'è, Giorgio, tra υπάρχει|Γιώργο|μεταξύ υπάρχει, Γιώργο, ανάμεσα

diritto d'autore e censura? δικαίωμα|πνευματικής ιδιοκτησίας|και|λογοκρισία στο δικαίωμα πνευματικής ιδιοκτησίας και τη λογοκρισία;

sulla incerta costituzione πάνω στην|αβέβαιη|σύσταση για την αβέβαιη σύσταση

dell'autorialità del testo της αυθεντικότητας|του|κειμένου της αυθεντίας του κειμένου

anzi, addirittura ne racconti αντίθετα|μάλιστα|για αυτόν|διηγείται μάλιστα, μάλιστα να διηγηθείς

perché almeno così γιατί|τουλάχιστον|έτσι γιατί τουλάχιστον έτσι

sembra, anzi almeno così dichiarò φαίνεται|μάλιστα|τουλάχιστον|έτσι|δήλωσε φαίνεται, μάλλον τουλάχιστον έτσι δήλωσε

lui Cervantes scrisse la αυτός|Θερβάντες|έγραψε|τη αυτός ο Θερβάντες έγραψε τη

Avellaneda, era lo pseudonimo dell'autore Αβεγιανέντα|ήταν|το|ψευδώνυμο|του συγγραφέα Αβελανέντα, ήταν το ψευδώνυμο του συγγραφέα

Quixote e questo lo spinse a scrivere Δον Κιχώτης|και|αυτός|τον|ώθησε|να|γράψει Κιχώτη και αυτό τον ώθησε να γράψει

evitare che circolasse, come dire, αποφεύγοντας|να|κυκλοφορούσε|πώς|να πω να αποτρέψει να κυκλοφορήσει, όπως να το πω,

senza concorrenti addirittura a quella χωρίς|ανταγωνιστές|μάλιστα|σε|εκείνη χωρίς ανταγωνιστές μάλιστα σε εκείνη

che adesso non possiamo riassumere που|τώρα|δεν|μπορούμε|να συνοψίσουμε που τώρα δεν μπορούμε να συνοψίσουμε

rispetto al genio di Cervantes σεβασμό|προς|ιδιοφυία|του|Θερβάντες σε σχέση με το ταλέντο του Θερβάντες

inserendo dentro la storia del εισάγοντας|μέσα|την|ιστορία|του ενσωματώνοντας μέσα στην ιστορία του

la soluzione che Don Quixote η|λύση|που|Δον|Κιχώτης η λύση που προτείνει ο Δον Κιχώτης

al di là, qui vediamo come la censura a volte può al|di|là|εδώ|βλέπουμε|πώς|η|λογοκρισία|σε|φορές|μπορεί πέρα από αυτό, εδώ βλέπουμε πώς η λογοκρισία μερικές φορές μπορεί να

essere creativa oppure le να είσαι|δημιουργική|ή|τις είναι δημιουργική ή οι

ma che connessione c'è tra αλλά|ποια|σύνδεση|υπάρχει|μεταξύ αλλά ποια είναι η σύνδεση μεταξύ

censura λογοκρισία λογοκρισίας

e diritto all'autore? Perché και|δικαίωμα|του συγγραφέα|Γιατί και του δικαιώματος του δημιουργού; Γιατί

la stabilizzazione del secondo η|σταθεροποίηση|του|δεύτερου η σταθεροποίηση του δεύτερου

garantisce rispetto all'efficacia εγγυάται|σε σχέση με|την αποτελεσματικότητα εγγυάται σε σχέση με την αποτελεσματικότητα

della censura? Di più? Garantisce της|λογοκρισίας|Από|περισσότερα|Εγγυάται της λογοκρισίας; Περισσότερα; Εγγυάται

meglio? καλύτερα καλύτερα;

Sono due processi Είναι|δύο|διαδικασίες Είναι δύο διαδικασίες

diciamo questo della λέμε|αυτό|της ας πούμε αυτό για την

libertà di stampa e della ελευθερία|της|τύπου|και|της ελευθερία του τύπου και της

la conclusione di questa storia η|σύγκριση|της|αυτή|ιστορία η κατάληξη αυτής της ιστορίας

che racconto io τι|αφήγηση|εγώ που διηγούμαι εγώ

appunto σημείωμα ακριβώς

appunto alla storia del potere σημείωμα|στην|ιστορία|της|εξουσίας ακριβώς από την ιστορία της εξουσίας

e possiamo dire che cambiano και|μπορούμε|να πούμε|ότι|αλλάζουν και μπορούμε να πούμε ότι αλλάζουν

soprattutto le forme in cui κυρίως|οι|μορφές|στις|στις οποίες κυρίως οι μορφές στις οποίες

questa censura si manifesta αυτή|λογοκρισία|(αντωνυμία)|εκδηλώνεται αυτή η λογοκρισία εκδηλώνεται

nel corso della storia κατά|τη διάρκεια|της|ιστορίας κατά τη διάρκεια της ιστορίας

però l'inizio della fine αλλά|η αρχή|της|τέλος όμως η αρχή του τέλους

dell'età aurea della censura της εποχής|χρυσής|της|λογοκρισίας της χρυσής εποχής της λογοκρισίας

inizia con αρχίζει|με ξεκινά με

il passaggio dalla censura ecclesiastica το|πέρασμα|από|λογοκρισία|εκκλησιαστική η μετάβαση από την εκκλησιαστική λογοκρισία

alla metà del Settecento στη|μέση|του|18ου αιώνα στα μέσα του 18ου αιώνα

si appropriano degli strumenti αυτοί|οικειοποιούνται|των|εργαλείων καταλαμβάνουν τα εργαλεία

della censura της|λογοκρισίας της λογοκρισίας

controllare la circolazione ελέγξει|η|κυκλοφορία έλεγχος της κυκλοφορίας

del sapere e non più του|γνώσης|και|δεν|πια της γνώσης και όχι πια

gli ecclesiastici οι|εκκλησιαστικοί οι κληρικοί

diciamo questi stati ας πούμε|αυτά|κράτη ας πούμε αυτές οι καταστάσεις

mettono in discussione βάζουν|σε|αμφισβήτηση θέτουν σε αμφισβήτηση

come dire πώς|να πεις δηλαδή

l'utilità o η χρησιμότητα|ή την χρησιμότητα ή

la necessità η|ανάγκη η ανάγκη

della censura της|λογοκρισίας της λογοκρισίας

ancora fondamentale di governo ακόμα|θεμελιώδης|της|κυβέρνησης ακόμα θεμελιώδες της κυβέρνησης

e sono anche convinti και|είναι|επίσης|πεπεισμένοι και είναι επίσης πεπεισμένοι

in tutti i sensi legittimo σε|όλους|τους|τομείς|νόμιμος σε όλους τους νόμιμους τομείς

non stiamo parlando δεν|είμαστε|μιλώντας δεν μιλάμε

di un'emancipazione culturale της|απελευθέρωση|πολιτιστική για μια πολιτιστική απελευθέρωση

stiamo parlando di una ridistribuzione μιλάμε|για|μια|επανακατανομή|ανακατανομή μιλάμε για μια ανακατανομή

dei poteri che avviene των|δυνάμεων|που|συμβαίνει της εξουσίας που συμβαίνει

esattamente ακριβώς ακριβώς

la laicizzazione della censura η|εκκοσμίκευση|της|λογοκρισίας η εκκοσμίκευση της λογοκρισίας

non coincide assolutamente δεν|συμπίπτει|απολύτως δεν συμπίπτει απολύτως

con l'abolizione με| με την κατάργηση

della censura της|λογοκρισίας της λογοκρισίας

e anche come dire και|επίσης|πώς|να πεις και επίσης όπως να το πω

obiettivi sociali στόχοι|κοινωνικοί κοινωνικοί στόχοι

rimangono costanti παραμένουν|σταθερές παραμένουν σταθεροί

perché anche le autorità statali γιατί|επίσης|οι|αρχές|κρατικές επειδή και οι κρατικές αρχές

sono fortemente convinte είμαι|έντονα|πεπεισμένες είμαι έντονα πεπεισμένη

che la censura vada esercitata ότι|η|λογοκρισία|να ασκείται|ασκείται ότι η λογοκρισία πρέπει να ασκείται

delle donne, degli ignoranti των|γυναικών|των|αγράμματων γυναικών, των αγράμματων

del popolo come dire του|λαού|πώς|να πει του λαού όπως να πω

indotto che deve essere protetto εισόδημα|που|πρέπει|να είναι|προστατευμένο η επιρροή που πρέπει να προστατευθεί

le cui orecchie devono essere οι|των|αυτιά|πρέπει|να είναι των οποίων τα αυτιά πρέπει να είναι

con la censura di Stato με|την|λογοκρισία|του|κράτους με τη λογοκρισία του κράτους

perché invece di indirizzarsi γιατί|αντί|να|κατευθυνθεί γιατί αντί να κατευθύνεται

la censura a difesa η|λογοκρισία|υπέρ|άμυνα η λογοκρισία υπέρ

del corpo ecclesiastico του|σώματος|εκκλησιαστικού του εκκλησιαστικού σώματος

la censura agisce η|λογοκρισία|ενεργεί η λογοκρισία ενεργεί

dei principi, delle autorità των|πριγκίπων|των|αρχών των αρχών, των αρχών

politiche, a difesa della giurisdizione πολιτικές|προς|υπεράσπιση|της|δικαιοδοσίας πολιτικής, υπέρ της δικαιοδοσίας

laica piuttosto che κοσμική|μάλλον|από κοσμική παρά

quella ecclesiastica εκείνη|εκκλησιαστική την εκκλησιαστική

in realtà σε|πραγματικότητα στην πραγματικότητα

avviene συμβαίνει συμβαίνει

prima, cioè il passaggio πρώτα|δηλαδή|το|πέρασμα νωρίτερα, δηλαδή η μετάβαση

ad una censura di Stato σε|μία|λογοκρισία|του|κράτους σε μια κρατική λογοκρισία

una censura di Stato che μια|λογοκρισία|του|κράτους|που μια κρατική λογοκρισία που

difende la giurisdizione temporale υπερασπίζεται|η|δικαιοδοσία|χρονική υπερασπίζεται τη χρονική δικαιοδοσία

e l'autorità politica και||πολιτική και την πολιτική εξουσία

e non και|δεν και όχι

l'autorità ecclesiastica η εξουσία|εκκλησιαστική η εκκλησιαστική αρχή

mentre altrove ενώ|αλλού ενώ αλλού

si discuteva (si pronome riflessivo)|συζητούσε συζητούνταν

di proprietà intellettuale της|ιδιοκτησίας|πνευματικής για την πνευματική ιδιοκτησία

e libertà di espressione και|ελευθερία|της|έκφρασης και ελευθερία της έκφρασης

da noi invece από|εμάς|αντίθετα ενώ εμείς

ci si preoccupava μας|ανα|ανησυχούσε ανησυχούσαμε

di consolidare di|ενοποιήσει να εδραιώσουμε

e un certo ritardo temporale και|ένα|σίγουρο|καθυστέρηση|χρονικός και μια ορισμένη χρονική καθυστέρηση

della libertà di stampa της|ελευθερίας|της|δημοσιογραφίας της ελευθερίας του τύπου

e del diritto d'autore και|του|δικαιώματος|πνευματικής ιδιοκτησίας και του δικαιώματος πνευματικής ιδιοκτησίας

avviene più o meno συμβαίνει|περισσότερο|ή|λιγότερο συμβαίνει περισσότερο ή λιγότερο

a metà dell'Ottocento σε|μέση|του δέκατου όγδοου αιώνα στα μέσα του 19ου αιώνα

qual è il legame ποιος|είναι|ο|σύνδεσμος ποια είναι η σύνδεση

non abbiamo tantissimo tempo δεν|έχουμε|πάρα πολύ|χρόνο δεν έχουμε πάρα πολύ χρόνο

per approfondire questo για|να εμβαθύνουμε|αυτό για να εμβαθύνουμε σε αυτό

onesto, ma il legame έντιμος|αλλά|το|δεσμός ειλικρινής, αλλά ο δεσμός

è che είναι|ότι είναι ότι

la libertà di stampa η|ελευθερία|της|τύπου η ελευθερία του τύπου

si afferma αυτο|δηλώνει επιβεβαιώνεται

implica un allargamento συνεπάγεται|ένα|διεύρυνση σημαίνει μια διεύρυνση

del mercato editoriale του|αγορά|εκδοτικού της εκδοτικής αγοράς

una democratizzazione della lettura μια|δημοκρατικοποίηση|της|ανάγνωσης μια δημοκρατικοποίηση της ανάγνωσης

un ampliamento anche dei lettori ένα|επέκταση|επίσης|των|αναγνωστών μια διεύρυνση και των αναγνωστών

del mercato editoriale του|αγορά|εκδοτικού της εκδοτικής αγοράς

di poter effettivamente vivere di|poter|effettivamente|vivere να μπορείς πραγματικά να ζήσεις

del proprio mestiere του|δικού|επαγγέλματος από το επάγγελμά σου

non avevano fatto precedentemente δεν|είχαν|κάνει|προηγουμένως δεν είχαν κάνει προηγουμένως

le loro richieste appunto οι|τους|αιτήσεις|ακριβώς οι αιτήσεις τους ακριβώς

dell'attuazione της εφαρμογής της εφαρμογής

di un diritto d'autore του|ένα|δικαιώματος|πνευματικής ιδιοκτησίας ενός δικαιώματος πνευματικής ιδιοκτησίας

la coincidenza infatti η|σύνδεση|πράγματι η σύμπτωση στην πραγματικότητα

successo altrove επιτυχία|αλλού έχει συμβεί αλλού

in Francia alla fine del στην|Γαλλία|alla|τέλος|του στη Γαλλία στο τέλος του

Settecento, anche in Italia Εκατονταετία|επίσης|στην|Ιταλία Επτακόσια, επίσης στην Ιταλία

nel 1848 lo Statuto Albertino το|το|Σύνταγμα|Αλβερτίνου το 1848 το Σύνταγμα του Αλβέρτου

concede παραχωρεί παρέχει

la libertà di stampa η|ελευθερία|της|τύπου την ελευθερία του τύπου

e pochi anni dopo και|λίγα|χρόνια|μετά και λίγα χρόνια αργότερα

nel 1865 το το 1865

viene attuata έρχεται|εφαρμόζεται εφαρμόζεται

l'attuazione alla prima normativa organica η εφαρμογή|στην|πρώτη|νομοθεσία|οργανική η εφαρμογή της πρώτης οργανικής νομοθεσίας

ingegno e a tutela del diritto d'autore ευφυΐα|και|στη|προστασία|του|δικαιώματος|πνευματικής ιδιοκτησίας πνεύματος και για την προστασία του δικαιώματος του δημιουργού

ecco ma questo cambia anche να|αλλά|αυτό|αλλάζει|επίσης να, αλλά αυτό αλλάζει επίσης

cosa cambia? τι|αλλάζει τι αλλάζει;

appunto riguarda le modalità σημείωμα|αφορά|τις|μεθόδους αφορά τις μεθόδους

riguarda la centralizzazione αφορά|η|κεντρικοποίηση αφορά την κεντροποίηση

riguarda le forme di punizione αφορά|τις|μορφές|της|τιμωρίας αφορά τις μορφές τιμωρίας

riguarda le possibilità di resistenza o di aggirare αφορά|τις|δυνατότητες|της|αντίστασης|ή|του|παρακάμματος αφορά τις δυνατότητες αντίστασης ή παράκαμψης

arriva da Alessandro φτάνει|από|Αλεσάντρο έρχεται από τον Αλέξανδρο

voleva raccogliere quest'idea del basso ήθελε|να συλλέξει|αυτή την ιδέα|του|μπάσου ήθελε να συλλέξει αυτή την ιδέα του χαμηλού

sostenendo, citando tra l'altro υποστηρίζοντας|αναφέροντας|μεταξύ|των άλλων υποστηρίζοντας, αναφέροντας μεταξύ άλλων

Le vie dei libri Οι|δρόμοι|των|βιβλίων Οι δρόμοι των βιβλίων

Ruggiero li chiama letture di svago Ρουτζέρο|τους|ονομάζει|αναγνώσεις|ψυχαγωγία|αναψυχής |||||entertainment Ο Ρουτζέρο τα ονομάζει αναγνώσεις ψυχαγωγίας

questo fa parte di tutta αυτό|κάνει|μέρος|από|όλη αυτό είναι μέρος όλου

una zona, quella della μια|περιοχή|εκείνη|της μια περιοχή, αυτή της

di letteratura e di sapere της|λογοτεχνίας|και|της|γνώσης λογοτεχνίας και γνώσης

che nella volgarizzazione della lingua ότι|στην|εκλαΐκευση|της|γλώσσας που στην εκλαΐκευση της γλώσσας

implicavano anche un certo περιλάμβαναν|επίσης|ένα|συγκεκριμένο συμπεριλάμβαναν επίσης μια ορισμένη

non so se dire δεν|ξέρω|αν|να πω δεν ξέρω αν να πω

un riferimento dei contenuti ένα|αναφορά|των|περιεχομένων μια αναφορά των περιεχομένων

quella della stampa e delle forme εκείνη|της|εκτύπωσης|και|των|μορφών αυτή της εκτύπωσης και των μορφών

progressive di miglioramento προοδευτική|του|βελτίωσης προοδευτικών βελτιώσεων

forme di μορφές|του μορφές του

la stampa, se no non sarebbe esistito η|τύπος|αν|όχι|δεν|θα ήταν|υπήρχε η εκτύπωση, αλλιώς δεν θα υπήρχε

la più importante η|πιο|σημαντική η πιο σημαντική

delle letture di svago των|αναγνωσμάτων|του|ψυχαγωγίας από τις αναγνώσεις ψυχαγωγίας

dunque io λοιπόν|εγώ λοιπόν εγώ

non credo che δεν|πιστεύω|ότι δεν νομίζω ότι

la censura abbia in qualche η|λογοκρισία|έχει|σε|κάποιο η λογοκρισία έχει με κάποιο τρόπο

modo τρόπος επηρεάσει

influito in maniera επηρεασμένο|με|τρόπο με τρόπο

così determinante sulla τόσο|καθοριστικός|πάνω σε τόσο καθοριστικός για

questione dell'analfabetismo ζήτημα|του αναλφαβητισμού το ζήτημα του αναλφαβητισμού

insisto di più επιμένω|σε|περισσότερο επιμένω περισσότερο

appunto quando parlo di ακριβώς|όταν|μιλάω|για ακριβώς όταν μιλάω για

sostituzione di riscrittura di restituzione αντικατάσταση|της|επαναγραφή|της|επιστροφή αντικατάσταση, επαναγραφή, επιστροφή

dei testi è che των|κειμένων|είναι|που των κειμένων είναι ότι

la circolazione dei libri η|κυκλοφορία|των|βιβλίων η κυκλοφορία των βιβλίων

il lettore che conosce ο|αναγνώστης|που|γνωρίζει ο αναγνώστης που γνωρίζει

solamente la lingua μόνο|η|γλώσσα μόνο τη γλώσσα

volgare o la conosce κοινή γλώσσα|ή|αυτή|γνωρίζει ή τη γνωρίζει

anche a malapena, non και|σε|λίγο|όχι έστω και με δυσκολία, δεν

quindi diciamo stabilire άρα|ας πούμε|καθορίσουμε άρα ας πούμε να καθορίσουμε

un rigidamente un nesso tra un|αυστηρά|un|σύνδεσμος|μεταξύ ένα αυστηρά σύνδεσμο μεταξύ

censura λογοκρισία λογοκρισίας

e tasso di analfabetismo και|ποσοστό|του|αναλφαβητισμού και ποσοστό αναλφαβητισμού

secondo me è una lettura σύμφωνα με|εμένα|είναι|μια|ανάγνωση κατά τη γνώμη μου είναι μια ανάγνωση

una forzatura interpretativa μια|επιβολή|ερμηνευτική μια ερμηνευτική επιβολή

quello che io vedo αυτό|που|εγώ|βλέπω αυτό που βλέπω

come proiezione πώς|προβολή ως πρόβλεψη

sull'oggi για το σήμερα για το σήμερα

questa configurazione αυτή|ρύθμιση αυτή η διαμόρφωση

che emerge dalla mia ricerca που|προκύπτει|από|την|έρευνα που προκύπτει από την έρευνά μου

che in qualche modo individua που|σε|κάποιον|τρόπο|προσδιορίζει που με κάποιο τρόπο προσδιορίζει

una μία μία

una ristretta cerchia di μια|περιορισμένη|ομάδα|του μία περιορισμένη ομάδα από

erit θα είναι ερυθρούς

culturali, professionali πολιτισμικές|επαγγελματικές πολιτισμικές, επαγγελματικές

politiche ecclesiastiche πολιτικές|εκκλησιαστικές εκκλησιαστικές πολιτικές

che τι που

complice la mediazione ecclesiastica συνένοχος|η|μεσολάβηση|εκκλησιαστική συνεργάτης η εκκλησιαστική μεσολάβηση

seppur attraverso αν και|μέσα από παρόλο που μέσω

sistemi di filtro συστήματα|φίλτρου|φίλτρο συστημάτων φιλτραρίσματος

di privilegi di|προνόμια προνομίων

di lettura di|ανάγνωσης ανάγνωσης

tutto quello che vuole όλα|εκείνο|που|θέλει ό,τι θέλει

e una maggioranza che vive και|μια|πλειοψηφία|που|ζει και μια πλειοψηφία που ζει

diciamo anche λέμε|επίσης ας πούμε και

in un clima dominato dal σε|ένα|κλίμα|κυριαρχούμενο|από σε ένα κλίμα που κυριαρχείται από

dalla difficoltà από|δυσκολία την δυσκολία

proiettata come dire anche sull'Italia προβαλλόμενη|όπως|να πω|και|στην Ιταλία προβαλλόμενη όπως να το πω και στην Ιταλία

contemporanea σύγχρονη τη σύγχρονη

e quando και|πότε και όταν

stavo lavorando ήμουν|δουλεύοντας δούλευα

a questo libro σε|αυτό|βιβλίο σε αυτό το βιβλίο

era uscito ήταν|βγει είχε βγει

un bellissimo ένα|πολύ όμορφο ένα πανέμορφο

libretto di βιβλίο|του βιβλιαράκι του

Giovanni Solimine, L'Italia che legge Giovanni|Solimine|Η Ιταλία|που|διαβάζει Giovanni Solimine, Η Ιταλία που διαβάζει

che ci restituiva appunto που|μας|επέστρεφε|ακριβώς που μας επέστρεφε ακριβώς

le percentuali, la configurazione οι|ποσοστά|η|ρύθμιση τα ποσοστά, η διαμόρφωση

sociale dei lettori italiani κοινωνικό|των|αναγνωστών|Ιταλών κοινωνικό των Ιταλών αναγνωστών

ecco, io vedevo come dire να|εγώ|έβλεπα|πώς|να πω να, έβλεπα όπως να λέω

nella configurazione che στην|ρύθμιση|που στη διαμόρφωση που

ci restituiva questa analisi μας|επιστρέφει|αυτή|ανάλυση μας επέστρεφε αυτή η ανάλυση

sulla lettura για|ανάγνωση για την ανάγνωση

sui lettori contemporanei στους|αναγνώστες|σύγχρονους για τους σύγχρονους αναγνώστες

questa configurazione di una grandissima αυτή|ρύθμιση|ενός||πολύ μεγάλης αυτή η διαμόρφωση μιας πολύ μεγάλης

maggioranza di non lettori πλειοψηφία|των|μη|αναγνωστών πλειοψηφίας μη αναγνωστών

di una diciamo από|μία|λέμε ας πούμε

55% di non lettori di|non|αναγνώστες 55% μη αναγνωστών

di un 20% di lettori του|ένα|από|αναγνώστες 20% αναγνωστών

medi che leggono 1, 2, 3 μέσοι|που|διαβάζουν μέσων που διαβάζουν 1, 2, 3

4 libri e βιβλία|και 4 βιβλία και

poi una μετά|μία μετά μια

stretta minoranza di lettori στενή|μειονότητα|των|αναγνωστών στενή μειονότητα αναγνωστών

fortissimi πολύ δυνατοί πολύ δυνατών

che leggono più di 15 που|διαβάζουν|περισσότερα|από που διαβάζουν περισσότερα από 15

libri all'anno βιβλία|το χρόνο βιβλία το χρόνο

io e che mandano avanti εγώ|και|που|στέλνουν|μπροστά εγώ και που προχωρούν

come dire un mercato editoriale πώς|να πεις|ένα|αγορά|εκδοτικός όπως να το πω, μια εκδοτική αγορά

tu lo sai meglio di me εσύ|το|ξέρεις||από|εμένα το ξέρεις καλύτερα από μένα

io ci vedo εγώ|μας|βλέπω εγώ το βλέπω

come dire una proiezione πώς|να πεις|μια|προβολή πώς να πω μια πρόβλεψη

che emerge dalla που|αναδύεται|από που προκύπτει από την

mia ricerca μου|έρευνα έρευνά μου

poi se τότε|αν μετά αν

posso aggiungere un elemento μπορώ|να προσθέσω|ένα|στοιχείο μπορώ να προσθέσω ένα στοιχείο

ancora un minuto di tempo ακόμα|ένα|λεπτό|του|χρόνου ακόμα ένα λεπτό χρόνο

non ti sento ma δεν|σε|ακούω|αλλά δεν σε ακούω αλλά

per un eventuale για|ένα|ενδεχόμενο για μια ενδεχόμενη

un finale che se non hai tu ti sottopongo ένα|φινάλε|που|αν|δεν|έχεις|εσύ|σε|υποβάλλω ένα φινάλε που αν δεν το έχεις εσύ σου προτείνω

io però εγώ|αλλά εγώ όμως

molto affascinante, dimmi il tuo πολύ|γοητευτικό|πες μου|το|δικό σου πολύ γοητευτικό, πες μου το δικό σου

ti lascio σε|αφήνω σου αφήνω

il tempo per il tuo το|χρόνο|για|το|δικό σου τον χρόνο για το δικό σου

l'accento che facevi ai dati το τονισμένο|που|έδινες|στα|δεδομένα την προφορά που έκανες στα δεδομένα

mi autorizzano una domanda che non avevo μου|επιτρέπουν|μια|ερώτηση|που|δεν|είχα μου επιτρέπουν μια ερώτηση που δεν είχα

meno casuali possibile, cioè λιγότερο|τυχαία|δυνατή|δηλαδή λιγότερο τυχαίες όσο το δυνατόν, δηλαδή

è una domanda che non ti avevo anticipato είναι|μία|ερώτηση|που|δεν|σε|είχα|προειδοποιήσει είναι μια ερώτηση που δεν σου είχα προαναγγείλει

frammento, non dirò di lezione απόσπασμα|δεν|θα πω|της|διδασκαλίας κομμάτι, δεν θα πω μάθημα

con le forme, dobbiamo dire με|τις|μορφές|πρέπει|να πούμε με τις μορφές, πρέπει να πούμε

nel mondo contemporaneo στον|κόσμο|σύγχρονο στο σύγχρονο κόσμο

questa singolare, non è affatto αυτή|μοναδική|δεν|είναι|καθόλου αυτή η μοναδική, δεν είναι καθόλου

singolare ma questa trasparente ενικός|αλλά|αυτή|διαφανής μοναδικό αλλά αυτή η διαφανής

forma di censura μορφή|της|λογοκρισίας μορφή λογοκρισίας

in Russia στην|Ρωσία στη Ρωσία

in modi diversi, non tutti με|τρόπους|διαφορετικούς|δεν|όλοι με διάφορους τρόπους, όχι όλους

immediatamente carcerari αμέσως|φυλακισμένος άμεσα φυλακισμένοι

noi, il libro manoscritto εμείς|το|βιβλίο|χειρόγραφο εμείς, το χειρόγραφο βιβλίο

451 ma anche nella pratica αλλά|επίσης|στην|πράξη 451 αλλά και στην πράξη

sotto regimi κάτω|καθεστώτα κάτω από καθεστώτα

totalitari, per esempio la pratica ολοκληρωτικά|για|παράδειγμα|η|πρακτική ολιγαρχικά, για παράδειγμα η πρακτική

poesie peraltro di grandissimi poeti ποιήματα|άλλωστε|από|πολύ σπουδαίους|ποιητές ποιήματα άλλωστε από πολύ μεγάλους ποιητές

imparandole a memoria μαθαίνοντάς τις|κατά|απ' έξω μαθαίνοντάς τα απ' έξω

impedendo dunque che venissero εμποδίζοντας|επομένως|να|έρθουν εμποδίζοντας λοιπόν να καταστραφούν

qualcosa Giorgio che può κάτι|Γιώργο|που|μπορεί κάτι Γιώργο που μπορεί

servirci per l'oggi να μας εξυπηρετήσει|για|σήμερα να μας εξυπηρετήσει για σήμερα

può aiutarci a capire meglio μπορεί|να μας βοηθήσει|να|κατανοήσουμε|καλύτερα μπορεί να μας βοηθήσει να κατανοήσουμε καλύτερα

possono essere messe in atto μπορούν|να είναι|τοποθετημένες|σε|δράση μπορούν να εφαρμοστούν

in primo luogo quello tecnologico σε|πρώτο|τόπο|εκείνο|τεχνολογικό πρώτα απ' όλα αυτήν της τεχνολογίας

il desiderio το|επιθυμία η επιθυμία

penso di chiunque σκέφτομαι|για|οποιοσδήποτε νομίζω οποιουδήποτε

acquare la cultura e diciamo di chiunque αγοράζω|τη|κουλτούρα|και|λέμε|για|οποιονδήποτε να αποκτήσουμε τον πολιτισμό και ας πούμε οποιουδήποτε

mi sembra un elemento μου|φαίνεται|ένα|στοιχείο μου φαίνεται ένα στοιχείο

molto importante da ricordare πολύ|σημαντικό|να|θυμάσαι πολύ σημαντικό να θυμόμαστε

c'è una bellissima υπάρχει|μια|πανέμορφη υπάρχει μια όμορφη

testimonianza che io ricordo nel libro μαρτυρία|che|εγώ|θυμάμαι|στο|βιβλίο μαρτυρία που θυμάμαι στο βιβλίο

di un imputato του|ένας|κατηγορούμενος ενός κατηγορούμενου

di un processo inquisitoriale του|μια|διαδικασία|ανακριτική ενός ανακριτικού διαδικασίας

che si chiama Mario Galeota που|(αναφέρεται σε τρίτο πρόσωπο)|ονομάζεται|Μάριο|Γκαλεότα που ονομάζεται Μάριο Γκαλεότα

di libri proibiti των|βιβλίων|απαγορευμένων απαγορευμένων βιβλίων

e dice και|λέει και λέει

in modo abbastanza sfacciato με|τρόπο|αρκετά|θρασύς με αρκετή θρασύτητα

insolente all'inquisitore che lo interroga ανυπότακτος|στον ανακριτή|που|τον|ανακρίνει αναιδώς στον ανακριτή που τον ανακρίνει

dice tanto che potete λέει|τόσο|ότι|μπορείτε λέει τόσα πολλά που μπορείτε

levare tutti i libri che volete να πάρετε|όλα|οι|βιβλία|που|θέλετε να αφαιρέσετε όλα τα βιβλία που θέλετε

cioè li tengo nella testa δηλαδή|τους|κρατώ|μέσα|κεφάλι δηλαδή τα κρατώ στο μυαλό

in qualche modo la soluzione σε|κάποιον|τρόπο|η|λύση με κάποιο τρόπο η λύση

immaginifica φανταστική φανταστική

quando immagina όταν|φαντάζεται όταν φαντάζεται

come dire una soluzione πώς|να πεις|μια|λύση πώς να πει μια λύση

a questo potere σε|αυτή|δύναμη σε αυτή τη δύναμη

che distrugge που|καταστρέφει που καταστρέφει

e brucia tutti i libri και|καίει|όλα|τα|βιβλία και καίει όλα τα βιβλία

la soluzione di una comunità η|λύση|μιας||κοινότητας η λύση μιας κοινότητας

immaginaria composta di φανταστική|σύνθετη|από φανταστικής που αποτελείται από

ciascun uomo in qualche modo κάθε|άνθρωπος|σε|κάποιον|τρόπο κάθε άνθρωπος με κάποιον τρόπο

incaricato di tenere a memoria υπεύθυνος|να|κρατήσει|σε|μνήμη υπεύθυνος να κρατήσει στη μνήμη

l'intero το σύνολο το σύνολο

testo appunto del κείμενο|σημείωμα|του του κειμένου αυτού

libro βιβλίο βιβλίο

quindi la memoria e l'oralità άρα|η|μνήμη|και| άρα η μνήμη και η προφορικότητα

come antidoto πώς|αντίδοτο |antidote ως αντίδοτο

alla censura, antidoto fondamentale στη|λογοκρισία|αντίδοτο|θεμελιώδες στη λογοκρισία, θεμελιώδες αντίδοτο

alla censura στη|λογοκρισία στη λογοκρισία

sull'oggi για το σήμερα σήμερα

è una domanda είναι|μια|ερώτηση είναι μια ερώτηση

da 100 milioni di dollari quindi από|εκατομμύρια|του|δολαρίων|άρα 100 εκατομμυρίων δολαρίων επομένως

non ho una risposta δεν|έχω|μία|απάντηση δεν έχω μια απάντηση

credo che πιστεύω|ότι νομίζω ότι

se si αν|ναι αν ναι

guarda al passato κοίτα|στο|παρελθόν κοίτα στο παρελθόν

realista e pessimista ρεαλιστής|και|απαισιόδοξος ρεαλιστής και απαισιόδοξος

nel senso che στο|νόημα|ότι με την έννοια ότι

tanto più τόσο|περισσότερο όσο περισσότερο

in epoca di guerra σε|εποχή|του|πολέμου σε εποχή πολέμου

la censura è uno strumento η|λογοκρισία|είναι|ένα|εργαλείο η λογοκρισία είναι ένα εργαλείο

fondamentale θεμελιώδης θεμελιώδες

della battaglia politica της|μάχης|πολιτικής της πολιτικής μάχης

e anche militare in corso και|επίσης|στρατιωτική|σε|μάθημα και επίσης στρατιωτική σε εξέλιξη

in questa traiettoria σε|αυτή|τροχιά σε αυτή τη διαδρομή

ci sono degli studi che μας|υπάρχουν|κάποια|μελέτες|που υπάρχουν μελέτες που

testimoniano come in qualche modo μαρτυρούν|πώς|σε|κάποιο|τρόπο μαρτυρούν πώς με κάποιο τρόπο

durante la prima guerra mondiale κατά|η|πρώτη|πόλεμος|παγκόσμιος κατά τη διάρκεια του πρώτου παγκοσμίου πολέμου

era rinato ήταν|αναγεννημένος είχε αναγεννηθεί

riesploso come strumento ριέσπλωσε|ως|εργαλείο ξαναέσκασε ως εργαλείο

di potere του|δύναμη δύναμης

quindi temo che άρα|φοβάμαι|ότι γι' αυτό φοβάμαι ότι

dobbiamo imparare a convivere πρέπει|να μάθουμε|να|συμβιώνουμε πρέπει να μάθουμε να συμβιώνουμε

con le forme με|τις|μορφές με τις μορφές

e a convivere και|να|συμβιώνουν και να συμβιώνουμε

con le forme più implicite di censura με|τις|μορφές|πιο|έμμεσες|της|λογοκρισίας με τις πιο έμμεσες μορφές λογοκρισίας

che stanno anche come dire τι|λένε|επίσης|όπως|να πει που είναι επίσης, ας πούμε

nei difetti dell'essere umano στους|ελαττώματα|του ανθρώπου|ανθρώπου στα ελαττώματα του ανθρώπου

nelle caratteristiche στις|χαρακτηριστικά στις χαρακτηριστικές

dell'opportunismo του ευκαιριασμού του ευκαιριασμού

della reticenza της|επιφυλακτικότητας της επιφυλακτικότητας

dell'autocensura της αυτολογοκρισίας της αυτολογοκρισίας

del conformismo του|συμμόρφωσης του συμμορφωτισμού

assolutamente απολύτως απολύτως

delle quali più consapevolezza των|οποίων|περισσότερη|συνείδηση των οποίων έχουμε περισσότερη συνείδηση

abbiamo έχουμε έχουμε

più riusciamo a combatterle όσο|μπορούμε|να|τις πολεμήσουμε όσο περισσότερο καταφέρνουμε να τις πολεμήσουμε

diciamo λέμε λέμε

a confrontarle σε|να τις αντιμετωπίσει να τις αντιμετωπίσουμε

grazie Giorgio ευχαριστώ|Γιώργο ευχαριστώ Γιώργο

abbiamo 54 minuti di live έχουμε|λεπτά|ζωντανής|μετάδοσης έχουμε 54 λεπτά ζωντανά

come dicono i contatori πώς|λένε|οι|μετρητές όπως λένε οι μετρητές

di questi collegamenti από|αυτούς|συνδέσεις de|| αυτών των συνδέσεων

spero, credo ελπίζω|πιστεύω ελπίζω, πιστεύω

degnamente riempito il tempo αξιοπρεπώς|γεμισμένο|το|χρόνο αξιοπρεπώς γεμισμένος ο χρόνος

che abbiamo a disposizione τι|έχουμε|σε|διάθεση που έχουμε στη διάθεσή μας

il libro come ricordavo το|βιβλίο|όπως|θυμόμουν το βιβλίο όπως θυμόμουν

non è veramente rituale δεν|είναι|πραγματικά|τελετουργικό δεν είναι πραγματικά τελετουργικό

la constatazione η|διαπίστωση η διαπίστωση

grandi e piccole μεγάλα|και|μικρά μεγάλων και μικρών

che sono entrate nel meccanismo που|είναι|εισήλθαν|στο|μηχανισμό που έχουν εισέλθει στον μηχανισμό

vorticoso στροβιλώδης στροβιλώδη

nella macchina στο|αυτοκίνητο στο αυτοκίνητο

che triturava idee που|θρυμματίζε|ιδέες που θρυμματίζει ιδέες

anche uomini per la verità και|άνδρες|για|την|αλήθεια ακόμα και ανθρώπους για την αλήθεια

sono tante storie molto ricche είναι|πολλές|ιστορίες|πολύ|πλούσιες είναι πολλές πολύ πλούσιες ιστορίες

io vi ringrazio Giorgio Caravale εγώ|σας|ευχαριστώ|Γιώργο|Καραβάλες σας ευχαριστώ Γιώργο Καραβέλα

è stato un piacere ritrovarti είναι|ήταν|ένα|ευχαρίστηση|να σε ξαναβρώ ήταν χαρά μου να σε ξαναβρώ

condiviso con te questa conversazione μοιρασμένο|με|εσένα|αυτή|συζήτηση μοιράστηκα μαζί σου αυτή τη συνομιλία

ospitata da Casa La Terza φιλοξενουμένη|από|Casa|La|Terza φιλοξενούμενη από το Casa La Terza

che ringraziamo l'ospitalità που|ευχαριστούμε|τη φιλοξενία που ευχαριστούμε για τη φιλοξενία

per l'assistenza για|την υποστήριξη για την υποστήριξη

SENT_CWT:AFkKFwvL=98.82 PAR_TRANS:gpt-4o-mini=14.81 el:AFkKFwvL openai.2025-02-07 ai_request(all=2028 err=0.00%) translation(all=1622 err=0.06%) cwt(all=7089 err=0.82%)