Trzy odsłony kryzysu męskości okiem terapeuty | Bogdan de Barbaro | TEDxKrakówSalon Der Blick eines Therapeuten auf die Krise der Männlichkeit in drei Dimensionen | Bogdan de Barbaro | TEDxKrakówSalon Three facets of the crisis of masculinity through the eyes of a therapist | Bogdan de Barbaro | TEDxKrakówSalon Lo sguardo di un terapeuta sulla crisi della mascolinità in tre dimensioni | Bogdan de Barbaro | TEDxKrakówSalon Погляд терапевта на кризу маскулінності у трьох вимірах | Богдан де Барбаро | TEDxKrakówSalon

Transcriber: Alicja Majczak Korekta: Rysia Wand Transcriber: Alicja Majczak Proofreading: Rysia Wand

(Brawa) (Applause)

Będę mówił o męskości albo o kryzysie męskości I'm going to talk about masculinity or the crisis of masculinity

i moja perspektywa jest właśnie taka dlatego, and my perspective is that's why,

że będzie to perspektywa gabinetu terapeutycznego. That it would be the perspective of a therapist's office.

Na co dzień jestem psychiatrą i terapeutą rodzinnym. By day, I am a psychiatrist and family therapist.

I moje doświadczenie, And my experience,

co prawda będzie pewnego rodzaju uogólnieniem which admittedly will be a generalization of sorts

tego, co się dzieje w gabinecie, ale pamiętajcie państwo, What is happening in the cabinet, but remember,

że to uogólnienie zawsze jest wątpliwe, That this generalization is always questionable,

gdyż opiera się nie na badaniach socjologicznych, because it is based not on sociological research,

nie wnioskach antropologów kulturowych, tylko na tym, co właśnie przytrafia mi się not the conclusions of cultural anthropologists, but on what just happens to me

w spotkaniu z rodzinami, parami, małżeństwami w gabinecie. In meeting with families, couples, married couples in the study.

To jest taka sytuacja burzliwa. This is such a turbulent situation.

To jest sytuacja taka, kiedy ludzie są w kryzysie This is a situation like this, when people are in crisis

i szukają pomocy. And they are looking for help.

Chcę państwu powiedzieć o kryzysie męskości, zaznaczając, I want to tell you about the crisis of masculinity, pointing out,

że to jest właściwie dobra wiadomość. That this is actually good news.

Ten kryzys jest dobrą wiadomością. This crisis is good news.

Troszkę zgodnie z takim powiedzeniem, że może być początkiem czegoś dobrego. A little according to such a saying that it can be the beginning of something good.

A o tym kryzysie chcę państwu powiedzieć And about this crisis I want to tell you

poprzez takie trzy odsłony. Through such three unveilings.

Pierwsza odsłona to jest sytuacja mężczyzny, który traci władzę. The first installment is the situation of a man who loses power.

Trochę to jest tak, jak na tym obrazku po lewej stronie. It's a bit like this image on the left.

Z jednej strony przypomina to może państwu koronę, On the one hand, it may remind you of a crown,

a to jest także kastet. and this is also a caster.

Ale kobieta powiedziała, że sobie poradzi, But the woman said she could handle it,

że może wygrać, a w każdym razie, że nie da się poniżać. That he can win, and in any case, that he will not be humiliated.

To będzie, w tym sensie, dalszy ciąg tego, It will be, in this sense, a continuation of that,

o czym państwo przed chwilką słyszeliście z poprzedniego TED-a. As you have just heard about from the previous TED.

I gdyby popatrzeć na to z perspektywy gabinetu terapeutycznego, And if one were to look at it from the perspective of a therapist's office,

to można powiedzieć o czymś takim, jak o zdetronizowaniu macho. then you can talk about something like dethroning the macho.

Państwo może macie taką wiedzę, jak wygląda genogram, You may have such knowledge of what a genogram looks like,

czyli pewien rodzaj graficznego zapisu drzewa rodzinnego. Which is a kind of graphic record of the family tree.

Ci na czerwono, to są rodzice, a potem jest taki król. Those in red are the parents, and then there's this king.

Król, władca, ten, który wie lepiej, ten, który dysponuje władzą finansową, The king, the ruler, the one who knows better, the one with financial power,

prawem kultury rządzi. The law of culture rules.

A po prawej ten ród niebieski to są z wzorca egalitarnego, And on the right this family of blue are from the egalitarian pattern,

gdzie kobieta ma równe prawa jak mężczyzna, Where a woman has equal rights as a man,

gdzie jest szanowana, gdzie zarówno dostęp do pracy i pieniędzy jest taki, Where it is respected, where both access to work and money is such,

że ona twierdzi, że może coś zrobić i ma takie prawa jak ten mężczyzna. That she claims she can do something and has rights like this man.

No i oczywiście taka sytuacja rodzi konflikt. Well, and of course, such a situation breeds conflict.

Taka sytuacja sprawia, że nie wiadomo, co ten chłopczyk na zielono zaznaczony Such a situation makes it unclear what the boy in green marked

będzie robił. will do.

To zderzenie dwóch wzorców, patriarchalnego i egalitarnego, It's a clash of two patterns, patriarchal and egalitarian,

to będzie coś, co będzie w dodatku, początkowo przeżywane it will be something that will be in addition, initially experienced

jako naturalne prawo walki: As a natural law of combat:

"Ja mam rację, ja wygram, ja przekonam drugiego", "I am right, I will win, I will convince the other."

ale od pewnego momentu będzie oznaczało but from a certain point it will mean

"Ty mnie widocznie nie kochasz". "You apparently don't love me."

"Bo jeżeli ty się ze mną nie zgadzasz, jeżeli ty chcesz iść do pracy, "Because if you don't agree with me, if you want to go to work,

a w mojej rodzinie było tak, AND in my family it was like this,

że kobieta - moja mama, moja babcia, That woman - my mother, my grandmother,

była od tak zwanego 'krzątactwa', czyli kuchnia, wikt, opierunek; was from the so-called 'busyness', i.e. kitchen, wikt, care;

a ja byłem tym, który przynosił kasę, ja byłem tym, który rządził, and I was the one who brought in the cash, I was the one who ruled,

to jeżeli ty tego nie chcesz zrobić, jeżeli ty masz jakieś fochy then if you don't want to do it, if you're the one who has some sort of a phoebe

i wymyślasz sobie, że pójdziesz do pracy, to widocznie ty jesteś przeciwko mnie". and you make up your mind to go to work, then apparently you are against me."

I to jest sytuacja, która można by powiedzieć, And this is a situation that could be said,

jest odsłoną pierwszą. is the first installment.

Odsłona druga to jest odsłona mężczyzny, który goni za sukcesem. Part two is the unveiling of a man who chases success.

To jest sytuacja taka, gdzie, znowu - nauczeni, This is a situation where, again - learned,

że mamy dostarczać nie tylko pieniędzy, ale należy nam się sława, That we are to provide not only money, but fame is due,

należy nam się honor i należą nam się złote medale, We deserve honor and we deserve gold medals,

no więc najlepiej to będzie, jeżeli będziemy dużo w pracy. Well, so it's best if we're at work a lot.

Tak, jak tu macie państwo na tej fotografii po prawej stronie. As you have here in this photograph on the right.

Już jest chyba północ, a oni wszyscy jeszcze pracują. It's probably midnight already, and they're all still working.

Tutaj małymi literkami stoi napisane, że: Here in small letters it says:

On jej unika, bo ona go goni. He avoids her because she chases him.

Ona go goni, bo chce mieć go więcej przy sobie. She chases him because she wants more of him with her.

Ona potrzebuje czułości, bliskości, rozmowy, kontaktu. She needs tenderness, closeness, conversation, contact.

No najkrócej rzecz biorąc - miłości. Well, in the shortest terms - love.

Ale ona tego tak chce, albo tak o to prosi, But she wants it that way, or asks for it that way,

że on się chowa w pracy. That he is hiding at work.

Jak on się chowa w pracy, How he hides at work,

to ją to jeszcze bardziej boli. It hurts her even more.

Jak ją to boli, to ona jeszcze bardziej prosi o to, When it hurts her, she asks for it even more,

żeby tego więcej mieć. To have more of that.

Ale może tak prosi natarczywie, w ten sposób on ucieka do pracy, But maybe that's how he asks insistently, that's how he escapes to work,

ale nie mówi: "Ja uciekam do pracy", tylko mówi: "Ja muszę pracować, But he does not say: "I'm running away to work," but says: "I have to work,

bo muszę ciebie utrzymywać". Because I have to support you."

Zauważcie państwo, że jest coś, co my w terapii nazywamy Note that there is what we in therapy call a

przyczynowością kolistą. circular causality.

To znaczy, mówimy: That is, we say:

to nie jest on winien, to nie jest ona winna, It is not he who is to blame, it is not she who is to blame,

tylko to jest to sprzężenie zwrotne winne. that's the only one to blame for this feedback.

W ten sposób możemy bardziej im pomóc, In this way, we can help them more,

ponieważ gorzej się pomaga w ten sposób, że się obwinia. Because it's worse to help in this way that you blame yourself.

A łatwiej jest pomóc, kiedy pokażemy tej parze, And it's easier to help when we show the couple,

że ich kłopotem jest nie to, że ona jego potrzebuje That their trouble is not that she needs him

albo że on jej unika, Or that he is avoiding her,

tylko że są w takiej pętli zarzutów. Only that they are in such a loop of accusations.

I to jest ta odsłona samotnego pracoholika. And this is the unveiling of the lonely workaholic.

Samotny pracoholik. Lonely workaholic.

Wiadomo, że ci, którzy dużo pracują, It is known that those who work a lot,

z jednej strony, o godzinie 20., mniej więcej, mają wykład, On the one hand, at 8 p.m., more or less, they have a lecture,

a także w tym czasie, as well as at the time,

moja żona czeka w domu i pyta się, czy mi zrobić kolację. My wife is waiting at home and asks to make me dinner.

Ale ona też pracuje, But she also works,

więc nie muszę się tak uważać za samotnego. So I don't have to consider myself so alone.

W każdym razie, mogę uznać, a właściwie chcę państwa zachęcić In any case, I can consider, and actually want to encourage you

do takiego spojrzenia, że kiedy jesteście w konflikcie To such an outlook that when you are in conflict

z partnerem, z partnerką, to starajcie się unikać takiej wersji With a partner, with a partner, then try to avoid this version of the

pod tytułem "To twoja wina". Under the title "It's your fault."

Bo po pierwsze w zamian będziecie mieli to samo, tylko w rewersie, Because first of all, in return you will have the same thing, only in reverse,

a po drugie nie da to żadnego rozwiązania. and secondly, it will not provide any solution.

Raczej postarajcie się zobaczyć, jakie jest sprzężenie zwrotne, Rather, try to see what the feedback is,

na czym polega to, że dzieje się to po kole. On what is happening after the wheel.

Troszeczkę tak, jak na takiej karuzeli, gdzie dwa koniki jeżdżą dookoła A little like on such a carousel, where two horses ride around

i trudno powiedzieć, jeżeli są po przeciwnej stronie tej osi, and it is difficult to tell if they are on the opposite side of this axis,

to trudno powiedzieć, kto kogo łapie, a kto kogo goni. it's hard to tell who's catching whom and who's chasing whom.

Zwłaszcza, jeżeli są właśnie dokładnie po drugiej stronie. Especially if they are just exactly on the other side.

I często małżeństwa, często pary, And often married couples, often couples,

które trafiają do gabinetu terapeutycznego, Which end up in the therapist's office,

są właśnie w takiej sytuacji. are in just such a situation.

Wtedy pokazujemy, że to nie on winien, nie ona winna, Then we show that he is not to blame, not she is to blame,

tylko to, że wsiedli na tę karuzelę i tej karuzeli mechanizm Only that they got on this merry-go-round and this merry-go-round mechanism

warto by było zobaczyć. would be worth seeing.

I trzecia sytuacja, coraz bardziej popularna, And a third situation, increasingly popular,

w związku z tym klimatem, który nazywamy, chyba trafnie, in connection with this climate we call, probably aptly,

postmodernistycznym - gdzie wiele wolno postmodern - where much is allowed

i gdzie nie zawsze coś innego niż przyjemność jest prymarne. and where something other than pleasure is not always primary.

Otóż, mówimy o tym rodzina 'patchworkowa', Well, we refer to it as a 'patchwork' family,

a to oznacza, że ta rodzina składa się z kilku rodzin. and that means that this family consists of several families.

To jest moje doświadczenie, właściwie z aktualnie prowadzonych This is my experience, actually, of the currently running

przeze mnie terapii. By me therapy.

Rzecz jasna, nie jest to moim prawem, ani ochotą, żeby szczegóły ujawniać, Of course, it is not my right or desire to disclose the details,

ale sytuacja polega na tym, że jest para małżeńska, But the situation is that there is a married couple,

to jest ten pan niebieski i z tą panią zieloną po drugiej stronie, This is the gentleman in blue and with the lady in green on the other side,

taką szaro-zieloną, Such a gray-green,

i ta para jest w rozwodzie. and the couple is in a divorce.

I ta para ma dwójkę dzieci. And this couple has two children.

Ale ta pani zielona ma też męża tego żółtego i oni są razem. But the green lady also has the husband of the yellow one, and they are together.

Ale ona ma także córkę z poprzedniego małżeństwa But she also has a daughter from a previous marriage

i jest w rozwodzie.

Ten pan, który był w rozwodzie drugim, ma także syna The gentleman, who was in divorce two, also has a son

z poprzedniego rozwodu. From a previous divorce.

Daję słowo honoru, to nie jest sytuacja wymyślona przeze mnie I give my word of honor, this is not a situation invented by me

na potrzebę spotkania z państwem. On the need to meet with the state.

I problem polega na tym, że ta kobieta i ten mężczyzna And the problem is that this woman and this man

oni mają tak zwaną rozdartą lojalność. They have what is called torn loyalty.

Oni chcą być dobrymi ludźmi, oni nie chcą zostawiać swoich dzieci They want to be good people, they don't want to leave their children behind

z poprzednich związków samopas. From previous relationships alone.

Oni chcą zadbać o ich wykształcenie. They want to take care of their education.

Oni chcą przemyśleć, jak im pomagać. They want to rethink how to help them.

Oni się spotykają na każde święta w kilku miejscach. They meet every Christmas in several places.

I to jest coś, co można by nazwać And this is something that could be called a

niedomkniętym związkiem i chaosem zobowiązań. An unfinished relationship and chaos of commitments.

To jest sytuacja, których będzie coraz więcej, This is a situation that will become more and more prevalent,

właśnie z uwagi na to, jak zmienia się wzorzec rodziny, precisely because of how the family pattern is changing,

jak zmienia się wzorzec miłości, How the pattern of love is changing,

jak zmienia się sens słowa zobowiązanie. How the meaning of the word commitment is changing.

Nie jestem teraz od tego, żeby to poddawać krytyce, Now I'm not here to criticize it,

czy mówić: co należy, a co nie należy. Whether to say: what should be done and what should not be done.

Ale w każdym razie, przypomina to ów patchwork, But in any case, it resembles that patchwork,

czyli coś troszeczkę jak kolaż, tak. Which is something a bit like a collage, yes.

W każdym razie, zauważcie państwo, że obok tego problemu, In any case, note that next to this problem,

który się przewijał przez nasze dzisiejsze spotkanie, which ran through our meeting today,

to znaczy, jaki mężczyzna ma kłopot z okazywaniem emocji, uczuć, That is, what kind of man has trouble showing emotions, feelings,

w szczególności uczuć słabości, bo nie wypada, In particular, feelings of weakness, because it is not appropriate,

bo wzorzec kulturowy zakazuje. Because the cultural pattern prohibits it.

To jest jeszcze coś takiego, zobowiązanie wewnętrzne, It is still something like that, an internal commitment,

na przykład do bycia dobrym dla tych, których się poczęło, For example, to be good to those whom one has conceived,

albo bycia dobrym dla kobiety, z którą było się w związku. Or being good to the woman with whom one was in a relationship.

W ten sposób powstaje pewien, może uproszczony, This creates a certain, perhaps simplified,

portret współczesnego mężczyzny. A portrait of the modern man.

Jak państwo widzicie, zważywszy, że cały w rdzy, As you can see, given that all in rust,

to da się uznać, że on jest w kryzysie. then it is possible to recognize that he is in crisis.

On jest unieważniony, własnie przez tę sytuację He is invalidated, precisely because of this situation

utraty tronu. loss of the throne.

To jest ten mężczyzna, który już wie, że nie ma prawa This is the man who already knows that he has no right

do bycia monowładcą. To be a monopoly.

On jest zmęczony tą rywalizacją, która mu nakazuje He is tired of this rivalry that commands him

cały dzień i całą noc pracować i marzyć o karierze, All day and all night to work and dream of a career,

i uczestniczyć w tym rat-race'ie. And participate in this rat-race.

On jest też bezradny wobec tego rozdarcia lojalnościowego, He is also helpless in the face of this loyalty rift,

między koniecznością tego, żeby być dobrym dla wszystkich. Between the need to be good to everyone.

A co kobiety uznają za męskość? And what do women consider masculinity?

To jest pytanie, jak się ma ten jego wyścig, It's a question of how his race is doing,

ta jego detronizacja i ta jego rozdarta lojalność This dethronement of his and his torn loyalty

do tego, co statystyki podpowiadają. To what the statistics suggest.

Otóż kobieta życzy sobie opiekuńczości. Well, the woman wishes to be taken care of.

No tylko czy on może dać jej opiekuńczość Well just can he give her care

wtedy, kiedy on jest tak długo w pracy? Then, when he is so long at work?

Kobieta życzy sobie szacunku. The woman wishes for respect.

No tak, ale jeżeli on jest tym królem, tam szacunku wiele nie będzie. Well, yes, but if he is that king, there respect will not be much there.

No ale czy on może dać jej może trochę więcej stabilności materialnej? Well, but can he give her maybe a little more material stability?

No nie bardzo, jak on jest taki rozszczepiony Well not really, as he is so split

między szereg dzieci, szereg kobiet z poprzednich związków. Between a number of children, a number of women from previous relationships.

Te trzy najważniejsze wartości procentowo wyliczone, These three most important percentages calculated,

okazuje się, że w tej wersji dotychczasowej it turns out that in this version of the existing

słabo się spełnią. will perform poorly.

I to jest właśnie ten kryzys, o którym myślę, że to dobrze się składa, And this is the crisis that I think is a good thing,

że ten kryzys ma miejsce, bo w ten sposób, That this crisis is happening, because in this way,

jeżeli będzie więcej opiekuńczości, więcej szacunku if there is more care, more respect

i więcej poczucia bezpieczeństwa, And more sense of security,

to, co prawda, ten mężczyzna będzie musiał zakwestionować then, admittedly, this man will have to challenge the

swoją dotychczasową męskość, His previous masculinity,

ten pomysł, który ma z dziada pradziada, on jako patriarcha rodziny, this idea that he has from his great-grandfather, he as the patriarch of the family,

ale możliwe, że bardziej, w gruncie rzeczy, odpowie na to, But it's possible that more, in fact, will respond to it,

czego kobieta potrzebuje. What a woman needs.

Okazuje się, że zaledwie 10% kobiet It turns out that only 10% of women

potrzebuje dominacji w związku. needs dominance in a relationship.

To jest dobra wiadomość This is good news

dla 90% mężczyzn i 100% kobiet. For 90% of men and 100% of women.

Zatem, mężczyzna stoi przed wyzwaniem. So, the man faces a challenge.

Musi lepiej zrozumieć to, co się dzieje dookoła. He needs to better understand what is going on around him.

Te filmy, które państwo widzieliście w minionej godzinie, These films you have seen in the past hour,

to jest właśnie wgląd, to jest taka okazja this is the insight, this is such an opportunity

do zobaczenia, jak to jest od środka. To see what it's like from the inside.

Ale jednocześnie mężczyzna musi stworzyć siebie na nowo, But at the same time, a man must create himself anew,

to znaczy, już nie ma być tym królem, That is, he is no longer to be that king,

już nie musi być tym biegaczem, no longer has to be that runner,

ani taki porozdzierany na szereg zobowiązań. Nor so torn over a series of commitments.

No w tym sensie jest źle, ale nawet dobrze dlatego, Well in this sense it is bad, but even good because of this,

że, chcąc nie chcąc, jak to drzewo z plaży w Grecji, That, willy-nilly, like that tree from the beach in Greece,

musi się utrzymać, jeżeli nie chce zginąć. must support itself if it does not want to die.

Musi się utrzymać na nowy sposób. It needs to support itself in a new way.

Dziękuję bardzo.

(Brawa) (Applause)