Verbs
Szwedzkie czasowniki są bardzo łatwe, nawet łatwiejsze niż angielskie. Są takie same w każdym czasie i nie zmieniają się ze względu na osobę ani liczbę. Istnieją cztery grupy czasowników:
grupy 1-3 to czasowniki regularne (czasami nazywane słabymi), a grupa 4 to czasowniki nieregularne (lub mocne).
Tryb rozkazujący
Jest to forma, od której zaczniesz tworzyć wszystkie inne formy czasownika. Trybu rozkazującego używasz, wydając różnego rodzaju rozkazy.
Lyssna! - Słuchaj!
Stäng fönstret! - Zamknij okno!
Läs texten! - Przeczytaj tekst!
Tro mig! - Uwierz mi!
Skriv! - Pisz!
Tryb rozkazujący jest także rdzeniem, podstawową formą czasownika.
Koniugacja: Czasowniki regularne (słabe)
Grupa | Tryb rozkazujący (rdzeń) | Bezokolicznik (rdzeń + -a) | Czas teraźniejszy (rdzeń + -r/-er) | Czas przeszły (rdzeń + -de) | Supine(rdzeń + -t) |
1. | Arbeta! Fråga! | *att arbeta (pracować) att fråga (pytać) | arbetar frågar | arbetade frågade | (har/hade) arbetat (har/hade) frågat |
2a. | Ring! Stäng! | att ringa (zadzwonić) att stänga (zamknąć) | ringer stänger | ringde stängde | (har/hade) ringt (har/hade) stängt |
2b. | Läs! Köp! **Kör! | att läsa (czytać) att köpa (kupować) att köra (prowadzić) | läser köper kör | läste köpte körde | (har/hade) läst (har/hade) köpt (har/hade) kört |
3. | Tro! Må! | att tro (wierzyć) att må (czuć) | tror mår | trodde mådde | (har/hade) trott (har/hade) mått |
*Uwaga: -a nie jest podwajane w przypadku formy bezokolicznika.
*Forma trybu rozkazującego i forma czasu teraźniejszego wyglądają tak samo w przypadku niektórych czasowników w drugiej koniugacji. Aby utworzyć czas teraźniejszy czasownika, nie dodaje się żadnego dodatkowego –r ani –er.
Grupa 2 jest podzielona na dwie grupy: słowa kończące się spółgłoskami dźwięcznymi i słowa kończące się spółgłoskami bezdźwięcznymi -k, -p, -s, -t lub -x..
Kilka typów czasowników z grupy 2 ma nieco inne wzorce:
-
Czasowniki, których rdzeń kończy się na -d lub -t, w czasie przeszłym dodaj tylko -e i usuń -d/-t w supine:
använd - att använda (używać) - använder - använde - använt
gift - att gifta (brać ślub) - gifter - gifte - gift -
Czasowniki, których tematy kończą się na -mm i -nn, odrzucają m lub n przed dodaniem-de w czasie przeszłym i -t w supine:
glöm - att glömma (zapominać) - glömmer - glömde - glömt
känn - att känna (czuć) - känner - kände - känt -
Czasowniki, których rdzenie kończą się na krótkie ä lub ö z dodatkowym -j w bezokoliczniku i czasie teraźniejszym, usuwają -j i mają długą samogłoskę w innych czasach:
välj - att välja (wybierać) - väljer - valde - valt
Koniugacja: Czasowniki mocne
Grupa 4 to czasowniki mocne. Są one bardzo zróżnicowane i czasami, podobnie jak w języku angielskim, łatwiej jest zapamiętać różne formy czasu niż wzór.
Grupa 4 | Tryb rozkazujący | Bezokolicznik | Teraźniejszość | Czas przeszły | Supine |
i-e-i (długie i) | Skriv! Skrik! Bli! | att skriva (pisać) att skrika (krzyczeć) att bli (stać się) | skriver skriker blir | skrev skrek blev | skrivit skrikit blivit |
i-a-u (krótkie i) | Drick! Sitta! Finns! | att dricka (pić) att sitta (siedzieć) (att) finnas (istnieć) | dricker sitter finns | drack satt fanns | druckit suttit funnits |
y-ö-u | Flyg! Frys! Kryp! | att flyga (latać) att frysa (zamrażać) att krypa (pełzać) | flyger fryser kryper | flög frös kröp | flugit frusit krupit |
ju-ö-u | Sjung! Bjud! Njut! | att sjunga (śpiewać) att bjuda (zapraszać) att njuta (bawić się) | sjunger bjuder njuter | sjöng bjöd njöt | sjungit bjudit njutit |
Kilka innych wzorców:
Tryb rozkazujący | Bezokolicznik | Teraźniejszość | Czas przeszły | Supine |
Dra! | att dra (ciągnąć) | drar | drog | dragit |
Bär! | att bära (nieść) | bär | bar | burit |
Kom! | att komma (przyjść) | kommer | kom | kommit |
Ät! | att äta (jeść) | äter | åt | åtit |
Var! | att vara (być) | är | var | varit |
Czasowniki nieregularne
Czasowniki nieregularne nie pasują do żadnego wzorca i należy się ich uczyć indywidualnie. Niektóre z nich to:
Tryb rozkazujący | Bezokolicznik | Teraźniejszość | Czas przeszły | Supine |
Betala! Koka! | att betala (płacić) att koka (gotować) | betalar kokar | betalade/betalte kokade/kokte | (har/hade) betalt (har/hade) kokt |
Gör! Ha! - - Säg! Vet! - |
att göra (robić) att ha (mieć) att kunna (móc) att skola (będzie) att säga (powiedzieć) att veta (wiedzieć) att vilja (chcieć) |
gör har kan ska säger vet vill |
gjorde hade kunde skulle sa(de) visste ville |
(har/hade) gjort (har/hade) haft (har/hade) kunnat (har/hade) skolat (har/hade) sagt (har/hade) vetat (har/hade) velat |
Be! Dö! Få! Ge! Gå! Le! Se! Stå! |
att be (prosić) att dö (umrzeć) att få (otrzymywać) att ge (dawać) att gå (iść) att le (uśmiechać się) att se (widzieć) att stå (stawać) |
ber dör får ger går ler ser står |
bad dog fick gav gick log såg stod |
(har/hade) bett (har/hade) dött (har/hade) fått (har/hade) gett (har/hade) gått (har/hade) lett (har/hade) sett (har/hade) stått |
Negacja
Aby nadać zdaniu przeczenie, wystarczy dodać słowo inte po czasowniku:
- Jag äter inte. - Nie jem
- Han talar inte svenska. - On nie mówi po szwedzku.
Czas przyszły
Czas przyszły wyraża się osobnym słowem ska (will) i bezokolicznikiem bez jego znacznika:
- Jag ska arbeta. - Będę pracować.
- De ska läsa. - Będą czytać.
Innym sposobem wyrażenia przyszłości jest użycie kommer att (zamierzam):
- Du kommer att skriva. - Zamierzasz napisać.
- Vi kommer inte att sova. - Nie będziemy spać.
Trzeci sposób wyrażania przyszłości polega na użyciu czasu teraźniejszego w odniesieniu do czasu:
- Hon arbetar imorgon. - Ona pracuje jutro.
- Ni har ett möte imorgon. - Jutro masz spotkanie.
Czasowniki posiłkowe
Czasowniki pomocnicze (modalne) zwykle łączy się z bezokolicznikiem czasownika.
Najpopularniejsze czasowniki pomocnicze to:
brukar (zwykle coś zrobić) - Jag brukar läsa tidningen. - Zwykle czytam gazetę.
får (pozwolić, maj) - Han får inte röka. - Nie wolno mu palić.
kan (potrafić, potrafić) - Du kan prata svenska. - Potrafisz mówić po szwedzku.
måste (muszę, muszę) - Vi måste äta. - Musimy jeść.
vill (chcieć) - Jag vill köpa en väska. - Chcę kupić torbę.
behöver (musieć) - Du behöver gå hem. - Musisz iść do domu.