Verb
Czasownik określa czynność lub stan obiektu. Znaczenie gramatyczne czasownika jest następujące:
1. Aspekt:
Dokonany: радіти (що робити?);
Niedokonany: зрадіти ( що зробити?).
2. Przechodniość:
Przechodni: будувати
Nieprzechodni: збудувати
3. Tryb:
Oznajmujący: зустрічаю;
Łączący: зустрічав би;
Rozkazujący: зустрінь.
4. Czas:
Teraźniejszy: дарую;
Przeszły: подарував;
Przyszły: подарую.
5. Liczba:
Pojedyncza: дивлюсь;
Mnoga: дивляться.
6. Osoba:
| Liczba pojedyncza | Liczba mnoga | |
| Pierwsza osoba | Я шаную | ми шануємо; |
| Druga osoba | Ти шануєш | ви шануєте; |
| Trzecia osoba | Він (вона, воно) шанує | вони шанують |
7. Strona:
Czynna: я славлю;
Bierna: славиться людьми.
8. Rodzaj:
Męski: бачив;
Żeński: бачила;
Nijaki: бачило.
Podstawowe formy czasownika
| Skończona | Nieskończona |
|
|
Bezokolicznik jest nieokreśloną formą czasownika z końcówką -ти. Nie wskazuje on wykonawcy czynności ani czasu jej wykonania.
Не (Nie) pisze się oddzielnie z czasownikami. Istnieją dwa wyjątki:
- Jeśli czasownik nie może być użyty bez
не: нехтувати, незчутися; - Jeśli czasownik ma przedrostek
недо-: недобачати, недочувати.
Aspekt czasownika
| Aspekt | Wyznacza czynność | Odpowiada na pytanie | Formy czasowe | Przykłady |
|---|---|---|---|---|
| Dokonana | zakończone, ograniczone w czasie działanie | що робив? що зробив? що зроблю? |
минулий майбутній (проста форма) |
прочитав, відніс прочитаю, віднесу |
| Niedokonana | niekompletne, nieograniczone działanie | що робити? що робив? що роблю? що робитиму? що буду робити? |
минулий теперішній майбутній (складна форма, складена форма) |
читав, відносив читаю, відношу читатиму, відноситиму буду читати,буду відносити |
Tryb
| Tryb | Wyraża znaczenie | Odpowiada na pytania | Zmiany wprowadzone przez | Przykłady |
|---|---|---|---|---|
| Wskazujący | prawdziwe działanie | що робить? що зробить? що робив? |
czasy, liczby i osoby lub rodzaje | не гріє вивчиться ходитиме заспівав |
| Tryb łączący | działanie, które jest możliwe w określonym stanie; pożądane działanie | що робив би? що зробив би? |
liczby i rodzaje (liczba pojedyncza) | грів би вивчився б ходив би заспівав би |
| Tryb rozkazujący | rozkaz, życzenie, rada | що роби? що зроби? |
liczby i rodzaje | грій, вивчіть, ходи, заспівайте |
Koniugacja
| 1. Koniugacja | 2. Koniugacja |
|---|---|
| 1. możesz zdefiniować koniugację przez 3. osobę liczby mnogiej: | |
| -уть, -ють пишуть, беруть, малюють, кидають |
-ать, -ять бачать, роблять, кричать |
| 2. możesz zdefiniować koniugację przez rdzeń bezokolicznika: | |
|
|
Czas przeszły
Czasowniki w czasie przeszłym odpowiadają na pytania: що робив? що робила? що робило? що робили?
| читати | писати | стояти | дивитися | ||
|---|---|---|---|---|---|
| я, ти, він я, ти, вона ми, ви, вони |
читав читала читали |
писав писала писали |
стояв стояла стояли |
дивився дивилась дивились |
-в -ла ся/сь -ли сь |
Czas przyszły. Forma złożona
Złożona forma czasownika jest łatwa do nauczenia. Tworzy się go z czasownika бути w przyszłości i bezokolicznika czasownika głównego
| я ти він, вона, воно ми ви вони |
буду будеш буде будемо будете будуть |
читати вчити розмовляти гуляти снідати їхати |
Czas przyszły. Złożona forma
Złożoną formę czasowników w czasie przyszłym tworzy się przez dodanie przyrostka -им- do rdzenia i odpowiedniej końcówki osobowej
| я ти він, вона, воно ми ви вони |
читатиму читатимеш читатиме читатимемо читатимете читатимуть |
вчитиму вчитимеш вчитиме вчитимемо вчитимете вчитимуть |
дивитимуся дивитимешся дивитиметься дивитимемось дивитиметесь дивитимуться |
Czas teraźniejszy
Czasowniki w czasie teraźniejszym mają następujące końcówki:
| я ти він, вона, воно ми ви вони |
читаю читаєш читає читаємо читаєте читають |
бачу бачиш бачить бачимо бачите бачать |
-у, -ю -єш, -еш, -иш, -їш -е, -є, -ить, -їть -емо, -ємо, -имо, -їмо -ете, -єте, -ите, -їте -уть, -ють, -ать, -ять |