×

Używamy ciasteczek, aby ulepszyć LingQ. Odwiedzając stronę wyrażasz zgodę na nasze polityka Cookie.

image

Co w mowie piszczy?, Skąd pochodzi słowo "alkohol" i czy wódka była kiedyś małą wodą.

Skąd pochodzi słowo "alkohol" i czy wódka była kiedyś małą wodą.

- Katarzyna Kłosińska, witam, dzień dobry.

- Dzień dobry.

- Taki temat dziś bardzo karnawałowy.

- No tak, piątek, popołudniu, koniec tygodnia.

- Prawda?

- Można zapytać o wino, o lampkę wina.

- Ano właśnie. Ta lampka jest ciekawa.

- No właśnie, pani Marta o to pyta. Inaczej mówiąc pyta o to dlaczego na kieliszek wina mówimy lampka wina i też zastanawia się czy to jest poprawne. Zresztą z podobną sprawą zwróciła się do mnie pani Elżbieta z Krakowa. Rzeczywiście wiem, że niektórzy specjaliści od wina buntują się, gdy słyszą o lampce wina, uważają ją za wymysł PRLu. Ale to nie jest wymysł PRLu, to jest wyrażenie bardzo dawne, np. w tekście z drugiej połowy XVIII w. czytamy:

„...obaśmy razem pili z tą różnicą że (ktoś tam) małą lampką a ja dużą szklanicą”. Tak więc lampka dawniej to nie była tylko wina ale naprzykład lodu, czy... miodu, przepraszam, czy likieru, oznaczała takie bardziej wytworne, a przede wszystkim mniejsze naczynie niż szklanka, naczynie oczywiście do picia alkoholu. A skąd się ona wzięła, no... przez podobieństwo wyglądu, prawda... Kieliszek jest pękaty i też szklany i taki trochę delikatny, jak mała lampa.

- No ale z tego wniosek nawet z tego cytatu wynika, że nawet bezpieczniej jest raczyć się tą lampką jednak.

- ...niż szklanicą

- Prawda?

Jeśli mamy do czynienia z mocniejszym alkoholem, to słowo alkohol...

- To jest ciekawe.

- ...skąd się wzięło w naszym języku?

- O to pyta pan Kuba, ale nie ten, który siedzi tutaj...

- Nie, pan Kuba z Poznania, tak.

-Otóż alkohol się wziął z języka arabskiego i wcale w języku arabskim - tam było takie słowo »al-khul« [الكحول] - nie oznaczał tego, co oznacza u nas, tylko oznaczał sproszkowaną substancję, która służyła (uwaga!) kobietom do... kolorowania powiek. A więc poprostu alkohol - to arabskie słowo oznaczające alkohol - nazywało poprostu cienie do powiek, tylko właśnie w formie takiego proszku.

- To bardzo ciekawe jak to się stało, że ten proszek zamienił się w płyn.

- No tak, to jakiś [poprawnie: jakieś] cuda musiały się tu... musiały zdarzać, a tym cudem były pewne zmiany znaczeniowe tego słowa, a mianowicie ten proszek oznaczał... właśnie to było coś takiego delikatnego, coś takiego czystego, nieskażonego niczym. Tam była jakaś taka substancja, która była czystą esencją jakieś substancji chemicznej, jakiegoś rodzaju rośliny. I właśnie potem już w Europie, głównie w Hiszpanii, bo wiadomo, że Hiszpania, no... największe związki utrzymywała z krajami arabskimi; to coś czystego, nieskażonego utożsamiano właśnie z esencją jakieś substancji i właśnie początkowo alkohol, początkowo właśnie w języku hiszpańskim i francuskim znaczył: esencja wina. No a stąd oczywiście już bardzo prosta droga do tego znaczenia współczesnego, czyli do tego znaczenia ogólnego - substancja chemiczna, np. no właśnie ten C2H5OH.

- Pytanie o alkohole, jest więcej: pan Andrzej np. z Mikołajek pyta czy wódka oznaczała kiedyś małą wodę.

- No właśnie, czy wódka oznaczała kiedyś małą wodę: to ciekawe, że w języku polskim w ogóle nie ma zdrobnienia od słowa woda, np. Czesi mają, Słowacy mają, a Polacy - my nie mamy. Nie mówimy o małej wodzie w żaden sposób. Inaczej, nie mówimy pieszczotliwie o wodzie. Wódka była w gwarach zdrobniałą wodą, natomiast jako nazwa alkoholu jakby powstała w inny sposób; a mianowicie ten przyrostek -ka- w słowie wódka wskazywał na podobieństwo wódki do wody, a nie na to, że to była mała woda - inaczej nie miał charakteru zdrabniającego. Inaczej wódka oznaczała napój, taki... znaczy właściwie nie napój tylko taki płyn - kosmetyk bardziej -przypominający wodę początkowo. Coś takiego jak woda kolońska.

- Ciekawe, że wodę [poprawnie: wody] nie zdrabniamy, a z miłością zdrabniamy wódkę.

- z miłością... oczywiście..tak.

- Panowie się umawiają „na wódeczkę”. Jeszcze dodają uspokając w domu „na małą wódeczkę”.

- Tak...bo na wodeczkę się chyba nie umawiają. I w każdym razie ta wódka oznaczała, tak jak już powiedziałam, taką poprostu wodę kolońską. Wódką nazywano też płyn do płukania gardła, no...można uznać, że w tej kwestii się niewiele zmieniło bo i obecnie niektórzy traktują wódkę jako środek lecznicy. I tak było mniej więcej do XVII w., ta wódka nie miała nic wspólnego z pijaństwem, z alkoholem, tylko - też co ciekawe - wódką nazywano człowieka, który pije wodę, a nie żaden alkohol. No i dopiero potem mniej więcej od XVII w. wódka zaczęła nazywać ten rodzaj alkoholu. Zapewne dlatego, że wcześniej nazywała taki płyn, którym, no... przepłukiwano gardło, taki leczniczy.

- Ale ta wódka... ta wódka wcześniej miała też inną nazwę, prawda...?

- Tak, no bo oczywiście - to, że się w XVII w. nazwa pojawiła na wódkę, znaczy... ta wódka zaczęła nazywać się wódką, to wcale nie znaczyło, że wcześniej nie było. Wcześniej mówiliśmy „okowita”, no i to jest z polszczenie z łacińskiego »aquavity«, czyli woda życia. No i też gorzałka. Z gorzałką wiąże się taka zabawna anegdota, nie wiem czy pan słyszał.

- O ile ta okowita jest dość prosta do wytłumaczenia, to ciekawe jak pani poradzi sobie z gorzałką.

- Otóż niektórzy sądzili, że nazwa ta powstała na pamiątkę pewnego cudzoziemca, który miał na imię albo miał przezwisko Ka. I tenże pan Ka napił się podobno naszego trunku, który był tak mocny, że wypalił mu (temu nieszczęsnemu cudzoziemcowi) wnętrzności, co ktoś opisał: „zgorzał Ka”. I stąd jakoby miałaby pochodzić nazwa gorzałka. Ale oczywiście to jest nieprawdą.

- Gorzał, czyli palił się, tak? Od wewnatrz.

- Tak, wewnątrz się spalił ten pan Ka, ale to nie stąd się wzięło. Oczywiście gorzałka wzięła swoją nazwę stąd, że to był napój palony, czyli destylowany na ogniu, a więc gorzał. Rzeczywiście tam jest ten czasownik, ale gorzał nie ten, kto wypił - to mógł gorzeć potem, tylko sam płyn.

- Na zdrowie!

- Na zdrowie!

Learn languages from TV shows, movies, news, articles and more! Try LingQ for FREE

Skąd pochodzi słowo "alkohol" i czy wódka była kiedyś małą wodą. ||||||||||водой |stammt aus||Alkohol|||Wodka|||| |||alcohol|||vodka||"once"|small|water ||||||горілка|||| ||||||vodka|||| Woher das Wort "Alkohol" kommt und ob Wodka früher ein kleines Wasser war. Where does the word "alcohol" come from and was vodka once a small water. De dónde viene la palabra "alcohol" y si el vodka fue una vez una pequeña agua. De onde vem a palavra "álcool" e se a vodka já foi uma pequena água. Откуда взялось слово "спирт" и была ли водка когда-то маленькой водичкой. Звідки походить слово "алкоголь" і чи була колись горілка маленькою водою. “酒精”这个词从何而来?伏特加曾经是小水?

- Katarzyna Kłosińska, witam, dzień dobry. - Katarzyna Klosińska, hallo, guten Morgen. - Katarzyna Kłosińska, hello, good morning.

- Dzień dobry.

- Taki temat dziś bardzo karnawałowy. ||||карнавальный ||||carnival ||||carnival-like ||||carnavalero ||||карнавальний - Takové téma je dnes velmi karneval. - Das ist heute ein sehr karnevalistisches Thema. - This is a very carnival topic today. - Un tel sujet aujourd'hui est très carnaval.

- No tak, piątek, popołudniu, koniec tygodnia. ||пятница||| ||Freitag|nachmittags|| ||Friday|in the afternoon|end|"week" |||вдень|| - Nun, ja, Freitag Nachmittag, Ende der Woche. - Yeah, Friday afternoon, end of the week. - Eh bien, vendredi après-midi, fin de semaine.

- Prawda? Правда (1) <Right?> - Truth?

- Można zapytać o wino, o lampkę wina. |спросить о||||стакан вина| |||Wein||| |ask about||wine||glass of wine| |||||una copa| |||||лампочку| - Sie können nach Wein fragen, nach einem Glas Wein. - You can ask for wine, for a glass of wine. - Vous pouvez demander un verre de vin. - Можна попросити вина, келих вина.

- Ano właśnie. да| ja|genau so - Exactly.|"Exactly." так| - Nun, das ist richtig. - Exactly. - C'est vrai. - Що ж, це вірно. Ta lampka jest ciekawa. |||интересная |Diese Lampe ist interessant.|| |This lamp is interesting.||interesting Dieses Licht ist interessant. This lamp is interesting. Cette lampe est intéressante.

- No właśnie, pani Marta o to pyta. ||Mrs|||| - Nun, das ist die Frage von Frau Marta. - Exactly, Marta is asking about it. - C'est vrai, Marta demande à ce sujet. Inaczej mówiąc pyta o to dlaczego na kieliszek wina mówimy lampka wina i też zastanawia się czy to jest poprawne. |иначе говоря||||||||||||||||||правильно |||||||Glas|||||||überlegt|||||korrekt Otherwise|saying||||||glass|||glass|||||||||correct ||||||||||чашка||||задумується|||||правильне Mit anderen Worten, er fragt sich, warum wir ein Glas Wein ein Glas Wein nennen, und er fragt sich auch, ob dies richtig ist. In other words, he asks why we say a glass of wine for a glass of wine, and he also wonders if it is correct. En d'autres termes, il demande pourquoi on dit un verre de vin pour un verre de vin et se demande également si cela est correct. Zresztą z podobną sprawą zwróciła się do mnie pani Elżbieta z Krakowa. ||||обратилась|||||Елизавета||Кракова Übrigens||ähnlichen|Angelegenheit|sich wandte|||||||Krakau besides||similar||turned|||||Elizabeth|| ||||звернулася|||||||Кракова Übrigens wurde ich von einer Dame namens Elżbieta aus Krakau mit einem ähnlichen Problem angesprochen. Anyway, Mrs. Elżbieta from Krakow contacted me with a similar matter. En tout cas, Elżbieta de Cracovie s’est tournée vers moi avec un cas similaire. Rzeczywiście wiem, że niektórzy specjaliści od wina buntują się, gdy słyszą o lampce wina, uważają ją za wymysł PRLu. |||||||бунтуют||||||||||вымысел ПНР| ||||||||||||Glas Wein|||||Erfindung des PRL| |||||||rebel|||hear||glass of wine||they consider|||invention of PRL|People's Republic of Poland Дійсно|||декотрі||||||коли|||склянка вина|||||вимисел| Ich weiß sogar, dass einige Weinfachleute empört sind, wenn sie von einem Glas Wein hören, denn sie halten es für eine kommunistische Erfindung. Indeed, I know that some wine specialists rebel when they hear about a glass of wine, they consider it an invention of the People's Republic of Poland. En effet, je sais que certains spécialistes du vin se rebellent quand ils entendent parler d'un verre de vin, ils le considèrent comme une invention de la République populaire polonaise. Ale to nie jest wymysł PRLu, to jest wyrażenie bardzo dawne, np. |||||ПНР|||||древнее| ||||Erfindung||||Ausdruck||sehr alt| ||||||||||very old| ||||вигадка||||||| Aber das ist keine Erfindung der Volksrepublik, sondern ein sehr alter Ausdruck, z.B. But this is not an invention of the People's Republic of Poland, it is a very old expression, e.g. w tekście z drugiej połowy XVIII w. czytamy: |||||||читаем |text|||second half|18th century||we read heißt es in einem Text aus der zweiten Hälfte des 18. Jahrhunderts: in the text from the second half of the 18th century we read:

„...obaśmy razem pili z tą różnicą że (ktoś tam) małą lampką a ja dużą szklanicą”. ||пили|||||||||||| wir beide||tranken|||Unterschied|||||kleines Glas||||großem Glas "we both"|||||difference||||small|small glass||||large glass обидва||пили|||різницею|||||лампочка||||склянкою "...wir haben beide zusammen getrunken, mit dem Unterschied, dass (jemand dort) mit einem kleinen Glas und ich mit einem großen Glas". "... we both drank together with the difference that (someone there) a small glass and I a large glass." "... nous avons tous deux bu ensemble avec la différence qu'il y a une petite lampe et moi un grand verre." Tak więc lampka dawniej to nie była tylko wina ale naprzykład lodu, czy... miodu, przepraszam, czy likieru, oznaczała takie bardziej wytworne, a przede wszystkim mniejsze naczynie niż szklanka, naczynie oczywiście do picia alkoholu. ||||||||||||||||||||изысканное|||||сосуд||||||| ||||||||||zum Beispiel|Eis|||||Likör||||vornehme|||||Gefäß||Glas|Gefäß|||| ||||||||||for example|ice|||||liqueur||||elegant||before|everyone||vessel|||drinking vessel|||| ||чашка|||||||||льоду|||||||||вишукані|||||посудина|||посудина для пиття|||| Ein Glas war also früher nicht nur für Wein, sondern zum Beispiel auch für Eis oder... Honig, Entschuldigung, oder Likör, es bedeutete ein raffinierteres und vor allem kleineres Gefäß als ein Glas, ein Gefäß, natürlich, um Alkohol zu trinken. So a glass in the past was not only wine but, for example, ice, or ... honey, sorry, or liqueur, it meant a more refined, and above all smaller vessel than a glass, a vessel for drinking alcohol, of course. Ainsi, dans le passé, la lampe n'était pas seulement du vin, mais par exemple de la glace ou ... du miel, pardon, ou de la liqueur, signifiait un tel plat plus raffiné et surtout plus petit qu'un verre, un plat pour boire de l'alcool. A skąd się ona wzięła, no... przez podobieństwo wyglądu, prawda... Kieliszek jest pękaty i też szklany i taki trochę delikatny, jak mała lampa. ||||||||внешности|||||||||||||| ||||nahm|||Ähnlichkeit|Aussehen||Glas.||bauchig|||||||delikat|||Lampe |||||||similarity|appearance||||bulbous|||glass|||a bit|delicate|||lamp |||||||схожість|вигляду||||пухкий||||||||||лампа Und woher kam es, nun.... durch die Ähnlichkeit des Aussehens, richtig.... Das Glas ist rissig und auch aus Glas und damit ein bisschen zart, wie eine kleine Lampe. And where did it come from, well ... because of the similar appearance, right ... The glass is bulky and also glass, and a bit delicate like a small lamp. Et d'où il vient, eh bien ... à cause de la similitude d'aspect, c'est vrai ... Le verre est trapu et aussi en verre et aussi délicat que celui d'une petite lampe.

- No ale z tego wniosek nawet z tego cytatu wynika, że nawet bezpieczniej  jest raczyć się tą lampką jednak. |||||||||выводится|||более безопасно|||||| ||||Schlussfolgerung||||Zitat|ergibt sich|||sicherer||sich gönnen|||| ||||conclusion||||quote|results|||more safely||to indulge|||| ||||висновок|||||висновок випливає|||безпечніше||потішити себе|||лампою| - Nun, die Schlussfolgerung aus diesem Zitat ist, dass es sogar noch sicherer ist, mit diesem Licht umzugehen. - Well, from this conclusion, even from this quote, it appears that it is even safer to enjoy this lamp, however. - Bien, mais la conclusion même de cette citation montre qu'il est encore plus sûr de profiter de cette lampe. - Из этой цитаты можно сделать вывод, что обращаться с этим светом все же безопаснее.

- ...niż szklanicą than|with a glass |склянкою - ...als mit einem Glas - ... than a large one

- Prawda? True, right? - Truth?

Jeśli mamy do czynienia z mocniejszym alkoholem, to słowo alkohol... |||имеем дело|||||| |||mit zu tun||stärkerem|Alkohol||| |||||stronger|alcohol||| |||справи||сильнішим|||| Wenn es sich um stärkeren Alkohol handelt, ist das Wort Alkohol... If we are dealing with stronger alcohol, then the word alcohol ... Si nous avons affaire à un alcool plus fort, le mot alcool ...

- To jest ciekawe. - Das ist interessant. - It's interesting. - Isto é interessante.

- ...skąd się wzięło w naszym języku? ||взялось||| ||herkommt||| ||came from||| - ... woher kommt es in unserer Sprache? - ... where does it come from in our language? - ... d'où vient-il dans notre langue?

- O to pyta pan Kuba, ale nie ten, który siedzi tutaj... |||||||||сидит| ||||Kuba|||||| ||||Jacob|||||sits| ||||Куба|||||| - Das fragt Herr Kuba, aber nicht der, der hier sitzt.... - This is what Mr. Kuba is asking, but not the one who is sitting here ... - C'est ce que demande M. Kuba, mais pas celui qui est assis ici ...

- Nie, pan Kuba z Poznania, tak. ||господин Куба||Познани| No||||from Poznań| - Nein, Herr Kuba aus Poznań, ja. - No, Mr. Kuba from Poznań, yes. - Non, monsieur Kuba de Poznań, oui.

-Otóż alkohol się wziął z języka arabskiego i wcale w języku arabskim - tam było takie słowo »al-khul« [الكحول] - nie oznaczał tego, co oznacza u nas, tylko oznaczał sproszkowaną substancję, która służyła (uwaga!) ||||||арабского языка|||||||||||алкоголь|||||||||||||||замечание Nun|||nahm|||aus dem Arabischen||||||||||||||||||||||pulverisierte|||diente dazu| ||||||Arabic language|like|at all|in|language||there|was|such|word|the||powdered substance|not||||||||meant|powdered|substance||served| Також||||||арабського||||||||||ал|алкоголь|алкоголь||||||||||порошкоподібну|речовину||| -Nun, Alkohol kommt aus dem Arabischen, und im Arabischen überhaupt - es gab so ein Wort "al-khul" [الكحول] - bedeutete es nicht das, was es bei uns bedeutet, es bedeutete einfach eine pulverisierte Substanz, die dazu diente (Anmerkung!) -Well, alcohol came from Arabic and not in Arabic at all - there was such a word »al-khul« [الكحول] - it did not mean what it means with us, but it meant a powdered substance that served (attention!) - Bien, l'alcool venait de l'arabe et pas du tout en arabe - il y avait le mot "al-khul" [الكحول] - ça ne voulait pas dire ce que ça voulait dire en nous, ça voulait juste dire une substance en poudre qui servait (attention!) kobietom do... kolorowania powiek. женщинам|||глазных век Frauen für|||Lider women||coloring|eyelids |||повік Frauen sollen... ihre Augenlider färben. for women to ... color their eyelids. femmes pour ... coloration des paupières. A więc poprostu alkohol - to arabskie słowo oznaczające alkohol - nazywało poprostu cienie do powiek, tylko właśnie w formie takiego proszku. |||||арабское|||||||||||||| |||||||||||Lidschatten||Lider||||||Pulverform |||||Arabic||||was called||shadows||||||||powder |||||||||||тіні||повік||||||порошку Es war also einfach Alkohol - das arabische Wort für Alkohol - der Lidschatten hieß, nur in Form eines solchen Puders. So it was just alcohol - that Arabic word for alcohol - it simply called eye shadow, just in powder form. Il suffit donc d’alcool - le mot arabe pour alcool - vient d’appeler les ombres à paupières, sous la forme d’une telle poudre.

- To bardzo ciekawe jak to się stało, że ten proszek zamienił się w płyn. ||||||||||превратился||| |||||||||Pulver|sich verwandelte||| |||||||||powder|turned into|||liquid |||||||||порошок||||рідину - Es ist sehr interessant, wie sich dieses Pulver in eine Flüssigkeit verwandelt hat. - It's very interesting how this powder turned into a liquid. - C'est très intéressant de voir comment cette poudre s'est transformée en liquide.

- No tak, to jakiś [poprawnie: jakieś] cuda musiały się tu... musiały zdarzać, a tym cudem były pewne zmiany znaczeniowe tego słowa, a mianowicie ten proszek oznaczał... właśnie to było coś takiego delikatnego, coś takiego czystego, nieskażonego niczym. ||||правильно|||||||||||||||||||||||||||||||непорочного| ||||||Wunder|||||sich ereignen|||Wunder||||bedeutungsmäßige Veränderungen||||nämlich||Puder|||||||zartes, reines|||reinen|unberührten| ||||||miracles|||||occur|||miracle||certain||meaning changes||||namely|||||||||delicate|||clean|"uncontaminated by anything"| ||||правильно||чудеса|||||відбуватися|||||||||||а саме||порошок|||||||||||незайманого| - Nun, ja, dann müssen hier einige [richtig: einige] Wunder geschehen.... geschehen sein, und dieses Wunder war eine Veränderung in der Bedeutung des Wortes, nämlich dieses Pulver gemeint.... es war einfach etwas so Zartes, etwas so Reines, das durch nichts befleckt war. - Well, then some [correctly: some] miracles had to happen here ... had to happen, and this miracle there were some semantic changes of the word, namely this powder meant ... it was something so delicate, something so pure, unspoiled by anything. - Eh bien, certains miracles devaient se produire ici… ils devaient se produire, et ce miracle consistait en quelques changements de sens du mot, à savoir que cette poudre signifiait… c'était quelque chose de si délicat, de si pur, non contaminé. Tam była jakaś taka substancja, która była czystą esencją jakieś substancji chemicznej, jakiegoś rodzaju rośliny. |||||||||||химической субстанции||| ||||Substanz|||reine|reine Essenz||Substanz|chemischen||| ||||substance|||pure essence|pure essence||substance|chemical substance|||plant species ||||||||суть речовини|||||| Es gab dort eine Substanz, die die reine Essenz einer chemischen Substanz, einer Art Pflanze, war. There was some kind of substance which was the pure essence of some chemical, some kind of plant. Il y avait une sorte de substance qui était l'essence pure d'un produit chimique, une sorte de plante. I właśnie potem już w Europie, głównie w Hiszpanii, bo wiadomo, że Hiszpania, no... największe związki utrzymywała z krajami arabskimi;  to coś czystego, nieskażonego utożsamiano właśnie z  esencją jakieś substancji i właśnie początkowo alkohol, początkowo właśnie w języku hiszpańskim i francuskim znaczył: esencja wina. ||||||||||||Испания|||связи|||||||||||||||||||||||||||| ||||||||||||||||unterhielt|||arabischen Ländern||||unverfälscht|gleichgesetzt mit||||||||anfangs||anfangs||||spanischen|||bedeutete|Essenz| |||||Europe|mainly||Spain||it's known||Spain||the largest|connections|maintained||"countries"|Arab countries|||||was identified||||||||initially||initially||||Spanish language||French|meant|essence| ||||||головним чином||Іспанії||||||||||||||||уподобляли||||||||||||||||||есенція| Und etwas später schon in Europa, vor allem in Spanien, denn es ist bekannt, dass Spanien, nun.... die engsten Beziehungen zu den arabischen Ländern hatte; es war etwas Reines, Unverfälschtes, das mit der Essenz einer Substanz identifiziert wurde, und genau das war es, was Alkohol im Spanischen und Französischen zunächst bedeutete: die Essenz des Weins. And then in Europe, mainly in Spain, because it is known that Spain, well ... had the greatest ties with Arab countries; that something pure, uncontaminated was identified with the essence of a substance, and it was alcohol that initially meant in Spanish and French: the essence of wine. Et puis en Europe, principalement en Espagne, parce que l’on sait que l’Espagne, euh… avait les plus grandes connexions avec les pays arabes; cette chose pure et non polluée a été identifiée à l’essence d’une substance. Au début, l’alcool signifiait: l’essence du vin. No a stąd oczywiście już bardzo prosta droga do tego znaczenia współczesnego, czyli do tego znaczenia ogólnego - substancja chemiczna, np. ||отсюда||||||||||||||||| |||||||||dieser||zeitgenössischen|||||allgemeinen||chemische Substanz| ||from here|||||||||modern|||||general||chemical| ||тут|||||||||сучасного|||||загального|речовина|хімічна| Und von dort aus ist es natürlich ein sehr einfacher Weg zur modernen Bedeutung, d.h. zur allgemeinen Bedeutung - eine chemische Substanz, z.B. eine Chemikalie. And hence, of course, a very simple path to this modern meaning, i.e. to this general meaning - a chemical substance, e.g. Bien sûr, il existe un moyen très simple d’atteindre ce sens moderne, c’est-à-dire ce sens général - une substance chimique, par ex. no właśnie ten C2H5OH. ||||гидроксильный| ||||Е|ОГ just this C2H5OH.

- Pytanie o alkohole, jest więcej: pan Andrzej np. вопрос о алкоголе||||||| ||Alkohole||||| ||alcoholic beverages||more people||| ||||більше||| - Die Frage nach den Spirituosen, es gibt mehr: Herr Andrew, zum Beispiel, ist eine Frage über den Alkohol. - Question about alcohol, there are more: Mr. Andrzej, for example z Mikołajek pyta czy wódka oznaczała kiedyś małą wodę. |Миколайчик|||||||вода |Nikolaus||||||| |Little Nicholas||||||| |Миколайчик||||||| des Weihnachtsmannes fragt, ob Wodka früher ein wenig Wasser bedeutet hat. from Mikołajki asks if vodka once meant little water.

- No właśnie, czy wódka oznaczała kiedyś małą wodę: to ciekawe, że w języku polskim w ogóle nie ma zdrobnienia od słowa woda, np. |||||||||||||||||||||вода| ||||||||||||||||||Verkleinerungsform|||| ||||||||||||||||||diminutive form|||| |||||||||||||||взагалі|||зменшення|||| - Nun, wódka bedeutete früher kleines Wasser: Es ist interessant, dass es im Polnischen überhaupt kein Diminutiv von dem Wort Wasser gibt, z. B. "Wasser". - Well, did vodka once mean little water: it's interesting that in Polish there is no diminutive of the word water at all, e.g. - Exactement, si vodka désignait autrefois une petite eau: il est intéressant de noter qu'en polonais, il n'y a pas de diminutif du mot eau, par ex. Czesi mają, Słowacy mają, a Polacy -  my nie mamy. чехи|||||поляки||| The Czechs||Slovaks|||||| Die Tschechen haben es, die Slowaken haben es, und die Polen - wir haben es nicht. The Czechs have, the Slovaks have, and the Poles - we don't. Les Tchèques, les Slovaques et les Polonais - nous non. Nie mówimy o małej wodzie w żaden sposób. ||||||никаким образом| ||||water||| Wir sprechen hier keineswegs von kleinen Gewässern. We are not talking about low water in any way. Nous ne parlons en aucun cas de la petite eau. Inaczej, nie mówimy pieszczotliwie o wodzie. |||||воде |||zärtlich|| |||affectionately|| |||ніжно|| Ansonsten sprechen wir nicht gerne über Wasser. Otherwise, we are not talking affectionately about water. Sinon, nous ne parlons pas affectueusement de l'eau. Wódka była w gwarach zdrobniałą wodą, natomiast jako nazwa alkoholu jakby powstała w inny sposób; a mianowicie ten przyrostek -ka- w słowie wódka wskazywał na podobieństwo wódki do wody, a nie na to, że to była mała woda - inaczej nie miał charakteru zdrabniającego. |||уменьшительный суффикс||||||||||||||||||||||||||||||||||||||| |||Umgangssprache|verniedlicht|||||||entstanden|||||nämlich||Suffix|-ka-||||hinwies auf||||||||||||||||||Charakter|verkleinerndem Charakter |||dialects|diminutive||on the other hand|||||was created|||||||diminutive|-ka||word||indicated|||vodka|||||||||||||||diminutive character|diminutive |||гварки|зменшувальна||||||||||||а саме||суфікс|якобы, як||||вказував на||схожість|||||||||||||||||зменшувального Wódka war im Dialekt ein Diminutiv von Wasser, während es als Name für Alkohol auf eine andere Weise entstanden zu sein scheint; nämlich dieses Suffix -ka- im Wort Wodka deutete auf die Ähnlichkeit von Wodka mit Wasser hin, nicht darauf, dass es sich um ein kleines Wasser handelte - sonst hätte es keinen Diminutivcharakter. In dialects, vodka was diminutive of water, while as the name of alcohol it seemed to have arisen in a different way; namely, that suffix -ka- in the word vodka indicated the similarity of vodka to water, not that it was a little water - otherwise it was not diminutive. La vodka était de l'eau diminutive dans les dialectes, tandis que le nom de l'alcool apparaissait comme s'il avait été créé d'une manière différente; à savoir, le suffixe -ka- dans le mot vodka indiquait la similitude de la vodka avec de l'eau et non du fait qu'il s'agissait d'une petite eau - sinon, elle n'était pas diminutive. Inaczej wódka oznaczała napój, taki... znaczy właściwie nie napój tylko taki płyn - kosmetyk bardziej -przypominający wodę początkowo. ||||||||||||косметическое средство|||| |||Getränk|||||||||Kosmetik||ähnlich wie|| |||beverage|||||||||cosmetic product||resembling|| |||||означає|власне кажучи|||||рідину||||| Ansonsten war Wodka ein Getränk, eine Art .... Ich meine, nicht wirklich ein Getränk, sondern eine Flüssigkeit - ein kosmetisches Mittel, das anfangs eher wie Wasser aussah. In other words, vodka meant a drink, such ... it actually means not a drink, but a liquid - a cosmetic that resembles water at first. Autrement, vodka signifiait boisson, par exemple ... cela ne signifie pas une boisson, mais un tel liquide - un produit cosmétique ressemblant davantage à de l’eau au début. Coś takiego jak woda kolońska. ||||одеколон ||||Kölnisch |||cologne water|cologne water ||||колонська вода So etwas wie Kölnisch Wasser. Something like cologne.

- Ciekawe, że wodę [poprawnie: wody] nie zdrabniamy, a z miłością zdrabniamy wódkę. |||||||||любовью|| ||||||verniedlichen|||mit Liebe|verniedlichen|Wodka ||||waters||diminish|||with love||vodka |||правильно, вірно|||зменшуємо|||любов'ю|уменьшуємо| - Es ist interessant, dass wir Wasser [richtig: Wasser] nicht vermindern, aber wir vermindern liebevoll Wodka. - It is interesting that we do not crush water [correctly: water], and with love we crush vodka. - Fait intéressant, nous ne coupons pas l'eau [correctement], et nous aimons la vodka avec amour.

- z miłością... oczywiście..tak. |с любовью|| |mit Liebe|| - mit Liebe... natürlich... ja. - with love ... of course ... yes. - avec amour ... bien sûr ... oui.

- Panowie się umawiają „na wódeczkę”. ||||на рюмочку die Herren||verabreden sich||auf ein Wässerchen Gentlemen||are meeting||little vodka ||домовляються||водичку - Die Männer vereinbaren, "etwas zu trinken". - The gentlemen make an appointment "for vodka". - Messieurs, prenez rendez-vous pour "vodka". Jeszcze dodają uspokając w domu „na małą wódeczkę”. |добавляют|успокаивая||||| |hinzufügen|beruhigend einladend||||| |they add|calming down||||| |додають|успокоюючи|||||горілочку Zu Hause fügen sie noch beruhigend hinzu "für ein bisschen Schnaps". They also add by calming down at home "on a little vodka". Ils ajoutent en se calmant à la maison "pour une petite vodka".

- Tak...bo na wodeczkę się chyba nie umawiają. |||водочку|||| |||Wodka||||verabreden sich |||vodka|||| |||водичку||||зустрічаються - Ja... denn sie scheinen keinen Wodka zu trinken. - Yes ... because they probably do not arrange a vodka. - Oui ... parce qu'ils ne sont pas d'accord sur une vodka. I w każdym razie ta wódka oznaczała, tak jak już powiedziałam, taką poprostu wodę kolońską. ||||||||||сказала||||одеколон ||||||||||||||Kölnischwasser ||||||||||||||cologne water ||||||||||сказала||||косметичну воду Und auf jeden Fall bedeutete dieser Wodka, wie gesagt, ein so einfaches Kölnisch Wasser. And at least that vodka meant, as I said, just cologne. Et de toute façon, cette vodka voulait dire, comme je l'ai dit, juste de l'eau de cologne. Wódką nazywano też płyn do płukania gardła, no...można uznać, że w tej kwestii się niewiele zmieniło bo i obecnie niektórzy traktują wódkę jako środek lecznicy. водка|||||||||||||||мало что|||||||||| mit Wodka|||||Spülen|Halses|||anerkennen||||||||||||behandeln|||Heilmittel|heilend vodka|||||rinsing|throat|||to consider||||issue||||||||treat|||remedy|medicinal remedy Горілкою|||рідину||полоскання|горла|||можна вважати||||питання||||||зараз||трактують|||засіб| Wodka wurde auch als Rachenspülung bezeichnet, nun ja... man kann davon ausgehen, dass sich in dieser Hinsicht nicht viel geändert hat, denn auch heute noch wird Wodka von manchen Menschen als Heilmittel angesehen. Vodka was also called gargle, well ... it can be concluded that little has changed in this matter because some people now treat vodka as a healing agent. La vodka s'appelait aussi un gargarisme, eh bien ... on peut dire que peu de choses ont changé dans ce domaine car de nos jours, certains considèrent la vodka comme un agent thérapeutique. I tak było mniej więcej do XVII w., ta wódka nie miała nic wspólnego z pijaństwem, z alkoholem, tylko - też co ciekawe -  wódką nazywano człowieka, który pije wodę, a nie żaden alkohol. ||||||XVII век||||||||||||||||||||||||| |||||||||||||||Trunkenheit|||||||||||||||| ||||||17th|||||||||drunkenness||alcoholic beverage|||||water drinker||||||||| Und das war mehr oder weniger bis zum 17. Jahrhundert der Fall, dieser Wodka hatte nichts mit Trunkenheit, mit Alkohol zu tun, nur - auch interessant - Wodka wurde eine Person genannt, die Wasser trinkt, nicht irgendeinen Alkohol. And it was like that until the 17th century, this vodka had nothing to do with drunkenness, with alcohol, only - also interestingly - vodka was called a person who drinks water, not any alcohol. C'est donc vers le 17ème siècle que cette vodka n'avait rien à voir avec l'ivresse, mais avec l'alcool, mais plutôt curieusement, la vodka était appelée un homme qui boit de l'eau, pas de l'alcool. No i dopiero potem mniej więcej od XVII w. wódka zaczęła nazywać ten rodzaj alkoholu. |||||||||||называть||| |||||||||||nennen||| |||||||||||"to be called"||| ||лише потім|||||||||||| Und erst später, mehr oder weniger ab dem 17. Jahrhundert, begann man, Wodka als diese Art von Alkohol zu bezeichnen. And only then, more or less from the 17th century, vodka began to call this type of alcohol. Et alors seulement, vers le 17ème siècle, la vodka a commencé à appeler ce type d’alcool. Zapewne dlatego, że wcześniej nazywała taki płyn, którym, no... przepłukiwano gardło, taki leczniczy. |||||||||промывали||| Wahrscheinlich|||||||||ausspülte|der Hals||heilend |||||||||rinsed|||medicinal Напевно||||||рідину|||промивали|||лікувальний Wahrscheinlich, weil sie zuvor eine solche Flüssigkeit, die zum Spülen des Halses verwendet wurde, nun.... verwendet wurde, um die Kehle zu spülen, die heilende Art. Probably because she used to call it such a liquid that was rinsed the throat, so healing. Probablement parce qu'elle avait précédemment appelé un tel fluide qui, eh bien ... la gorge était rincée, tellement thérapeutique.

- Ale ta wódka... ta wódka wcześniej miała też inną nazwę, prawda...? |||||||||название| ||||||||another|name| - Aber dieser Wodka... dieser Wodka hatte früher auch einen anderen Namen, nicht wahr...? - But this vodka ... this vodka had a different name before, right ...? - Mais cette vodka ... cette vodka avait un nom différent auparavant, non ...?

- Tak, no bo oczywiście - to, że się w XVII w. nazwa pojawiła na wódkę, znaczy... ta wódka zaczęła nazywać się wódką, to wcale nie znaczyło, że wcześniej nie było. ||||||||||||||||||||||||bedeutete|||| |||||||||||appeared|||||||||||||meant|||| - Ja, denn natürlich - nur weil der Name für Wodka im 17. Jahrhundert aufkam, d.h. dass dieser Wodka anfing, Wodka genannt zu werden, heißt das nicht, dass es ihn nicht schon vorher gab. - Yes, because of course - the fact that in the 17th century the name appeared on vodka, it means ... this vodka started to be called vodka, it did not mean that it had not been there before. Wcześniej mówiliśmy  „okowita”, no i to jest z polszczenie z łacińskiego »aquavity«, czyli woda życia. ||Aqua vitae||||||Eindeutschung|||Aqua vitae||| ||aqua vitae||||||Polish translation|||aqua vitae||| ||горілка||||||полонізація|||вода життя||| Früher sagten wir 'eaux-de-vie', das ist eine Abfrage aus dem lateinischen 'aquavita', was so viel wie 'Wasser des Lebens' bedeutet. Earlier we used to say "spirit", and this is from the Latin "aquavity", meaning water of life. Un peu plus tôt nous avons dit "okowita", et cela vient de la polification du latin "aquavity", ou de l'eau de la vie. No i też gorzałka. |||Schnaps |||liquor |||горілка Und auch Schnaps. And also booze. Et de l'alcool. Z gorzałką wiąże się taka zabawna anegdota, nie wiem czy pan słyszał. |mit Schnaps|verbunden ist|||lustige|||||| |with alcohol||||funny|funny story|||||heard |горілкою|пов'язане||||||||| Es gibt eine lustige Anekdote im Zusammenhang mit Alkohol, ich weiß nicht, ob Sie sie kennen. There is such a funny anecdote connected with booze, I don't know if you've heard. Il y a une anecdote amusante sur la vodka, je ne sais pas si vous l'avez entendue.

- O ile ta okowita jest dość prosta do wytłumaczenia, to ciekawe jak pani poradzi sobie z gorzałką. |||Branntwein|||||zu erklären|||||zurechtkommt|||Schnaps ||||||||explanation|||||"will handle"|||moonshine ||||||||пояснення||||||||горілкою - Während der Branntwein recht einfach zu erklären ist, frage ich mich, wie die Dame mit dem Alkohol umgehen wird. - While this spirit is quite easy to explain, I wonder how you handle the booze. - Bien que cet esprit soit assez simple à expliquer, je me demande comment vous allez gérer l'alcool.

- Otóż niektórzy sądzili, że nazwa ta powstała na pamiątkę pewnego cudzoziemca, który miał na imię albo miał przezwisko Ka. ||dachten||||||Andenken an||Fremden|||||||Spitzname| ||thought||||||||foreigner|||||||nickname| Ось||вважали||||||||іноземця|||||||прізвисько| - Nun, einige Leute dachten, der Name sei in Erinnerung an einen bestimmten Ausländer entstanden, dessen Name oder Spitzname Ka war. - Well, some thought that the name was derived from a certain foreigner whose name was or was nicknamed Ka. - Eh bien, certains ont pensé que le nom avait été créé à la mémoire d'un étranger dont le nom était ou portait le surnom Ka. - Некоторые полагали, что название возникло в память о некоем иностранце, чье имя или прозвище было Ка. I tenże pan Ka napił się podobno naszego trunku, który był tak mocny, że wypalił mu (temu nieszczęsnemu cudzoziemcowi) wnętrzności, co ktoś opisał: „zgorzał Ka”. |derselbe|||getrunken hat||||||||||ausgebrannt hat|||unglücklichen|dem Ausländer|Eingeweide||||verbrannte Ka| |that same||Mr. Ka|drank||||beverage||||||burned|||unfortunate|foreigner|intestines|||described|burned up|Mr. Ka |той самий|||напис||мовляв||напою, напій||||||випалив йому|||нещасному|чужинцеві|внутрішності||||згорів Ка| Und dieser Herr Ka trank angeblich unseren Schnaps, der so stark war, dass er seine (des unglücklichen Ausländers) Eingeweide verbrannte, was jemand beschrieb: "Er hat Ka geröstet". And the same mr. Ka supposedly drank our drink, which was so strong that he burnt his (that unfortunate foreigner) entrails, which someone described: "burned Ka". Et le même M. Ka aurait soi-disant bu notre boisson, qui était si forte qu'il a brûlé ses entrailles (cet étranger malheureux), que quelqu'un a décrite: "zgogo Ka". И этот мистер Ка, как сообщается, выпил наш ликер, который был настолько крепким, что обжег его (этого несчастного иностранца) внутренности, что кто-то описал: "он поджарил Ка". I stąd jakoby miałaby pochodzić nazwa gorzałka. ||als ob|hätte sollen|herkommen||Schnaps ||as if|would have|to originate|| |звідси||мала б|||горілка Und daher kommt wohl auch der Name Booze. And hence the name booze. Et c'est de là que vient le nom de l'alcool. Ale oczywiście to jest nieprawdą. ||||Unwahrheit ||||not true Aber das ist natürlich nicht wahr. But of course this is not true.

- Gorzał, czyli palił się, tak? Brennend||brannte|| Burned||burned|| горів|||| - Alkohol, das heißt, es hat gebrannt, ja? - Boozed, or burned, right? Od wewnatrz. von|Von innen. |from within |всередині Von innen. From the inside. De l'intérieur

- Tak, wewnątrz się spalił ten pan Ka, ale to nie stąd się wzięło. |innen drin||ist verbrannt||||||||| |inside||burned out||||||||| |всередині|||||||||не звідси|| - Ja, im Inneren brannte dieser Herr Ka, aber das war nicht der Grund dafür. - Yes, that Mr. Ka got burnt inside, but it didn't come from here. - Oui, ce M. Ka s'est brûlé, mais ça ne vient pas d'ici. Oczywiście gorzałka wzięła swoją nazwę stąd, że to był napój palony, czyli destylowany na ogniu, a więc gorzał. |Schnaps|||||||||gebrannt||destilliert||Feuer|||brannte ||||||||||burned|that is|distilled||fire|||burnt |||||тут|||||паленний||дистильований|||||горілка Natürlich hat der Schnaps seinen Namen von der Tatsache, dass es sich um ein geräuchertes Getränk handelte, d.h. über einem Feuer destilliert, und somit um Schnaps. Of course, booze got its name from the fact that it was a roasted drink, that is, distilled on fire, so boiled. Bien sûr, la vodka tire son nom du fait qu’il s’agissait d’une boisson rôtie, c’est-à-dire distillée sur un feu, c’était donc de l’alcool. Rzeczywiście tam jest ten czasownik, ale gorzał nie ten, kto wypił - to mógł gorzeć potem, tylko sam płyn. ||||||brannte||||getrunken|||brennen|||| ||||||||||drank|||burn||||liquid дійсно||||дієслово|||||||||горіти||||рідину Das Verb ist zwar da, aber der Schnaps ist nicht derjenige, der getrunken hat - er könnte nachher kochen, sondern die Flüssigkeit selbst. This verb is indeed there, but the booze not the one who drank - it could boil afterwards, only the liquid itself. En effet, il existe ce verbe, mais ce n’est pas l’alcool qui a bu.

- Na zdrowie! |to health - Bless you!

- Na zdrowie! - Bless you!