7. Η Περιπέτεια του Γαλάζιου Γρανάτη (1)
Είχα επισκεφθεί το φίλο μου, τον Σέρλοκ Χολμς, το δεύτερο πρωινό κατόπιν των Χριστουγέννων, με την πρόθεση να του ευχηθώ τις ευχές της περιόδου. Ρεμπέλευε στον καναπέ φορώντας μια πορφυρή ρόμπα, με μια βάση για πίπες στα δεξιά σε απόσταση χεριού, κι ένα σωρό από τσαλακωμένες πρωινές εφημερίδες, προφανώς μόλις διαβασμένες, πλησίον του. Πλάι στον καναπέ βρισκόταν μια ξύλινη καρέκλα, και στη μια μεριά της κρεμόταν ένα ιδιαιτέρως φτωχικό και (disreputable hard felt) καπέλο, πάρα πολύ φθαρμένο από χρήση, και σκισμένο σε αρκετά σημεία. Ένας μεγεθυντικός και μια λαβίδα που αναπαύονταν στο κάθισμα της καρέκλας υποδείκνυαν πως το καπέλο είχε τοποθετηθεί καθαυτό τον τρόπο για τους σκοπούς της εξέτασης.
«Είσαι απασχολημένος,» είπα· «μήπως σε διακόπτω.»
«Διόλου. Χαίρομαι που έχω ένα φίλο με τον οποίο να συζητήσω τα αποτελέσματα μου. Το ζήτημα είναι τελείως επουσιώδες»—κούνησε τον αντίχειρα του προς την κατεύθυνση του παλιού καπέλου—«εντούτοις υπάρχουν σημεία σχετιζόμενα μαζί του τα οποία δεν είναι εντελώς κενά ενδιαφέροντος ή ακόμη και διδακτικά.»
Κάθισα στην πολυθρόνα του και ζέστανα τα χέρια μου μπροστά από την φωτιά που τριζοβολούσε, μιας και ένα δριμύ κρύο είχε πέσει, και τα παράθυρα ήταν φορτωμένα από τους παγοκρυστάλλους. «Υποθέτω,» παρατήρησα, «πως, όσο απλό κι αν δείχνει, το πράγμα έχει μια θανάσιμη ιστορία να συνδέεται μαζί του—πως αποτελεί το στοιχείο το οποίο θα σε οδηγήσει στην λύση κάποιου μυστηρίου και την τιμωρία κάποιου εγκλήματος.»
«Όχι, όχι. Κανένα έγκλημα,» είπε ο Σέρλοκ Χολμς, γελώντας. «Μόνο ένα από εκείνα τα γουστόζικα μικρά περιστατικά τα οποία προκύπτουν όταν έχεις τέσσερα εκατομμύρια ανθρώπους να στριμώχνονται σε χώρο μόλις λίγων τετραγωνικών χιλιομέτρων. Καταμεσής της δράσης και της αντίδρασης μιας τόσο πυκνής ορδής ανθρωπότητας, κάθε πιθανός συνδυασμός γεγονότων είναι δυνατόν να είναι αναμενόμενο ότι θα λάβει χώρα, και πάμπολλα μικρά προβλήματα θα παρουσιαστούν τα οποία ενδεχομένως να είναι εκπληκτικά και παράδοξα δίχως να είναι εγκληματικά. Έχουμε ήδη εμπειρία από παρόμοια.»
«Έτσι είναι περίπου,» σχολίασα, «ώστε από τις τελευταίες έξι υποθέσεις τις οποίες προσέθεσα στις σημειώσεις μου, τρεις τους υπήρχαν απολύτως κενές από κάθε νομικό αδίκημα.»
«Ακριβώς. Αναφέρεσαι ακροθιγώς στην απόπειρα μου να ανακτήσω τα έγγραφα της Αϊριν Άντλερ, στην μοναδική υπόθεση της Δεσποινίδος Μαίρης Σάδερλαντ, και στην περιπέτεια του ανθρώπου που είχε το ανεστραμμένο χείλος. Να σου πω, δεν αμφιβάλλω πως το ζητηματάκι αυτό θα πέσει εντός της ίδιας αθώας κατηγορίας. Γνωρίζεις τον Πήτερσον, τον κλητήρα ;»
«Ναι.»
«Σ' αυτόν είναι που ανήκει το παρών τρόπαιο.»
«Είναι το καπέλο του.»
«Όχι, όχι, το βρήκε. Ο ιδιοκτήτης του είναι άγνωστος. Σε παρακαλώ να το εξετάσεις όχι σαν ένα ταλαιπωρημένο καπελάκι αλλά σαν ένα διανοητικό πρόβλημα. Και, πρώτα, όσον αφορά το πώς κατέληξε εδώ. Έφθασε επί του πρωινού των Χριστουγέννων, παρέα με μια καλοθρεμμένη χήνα, η οποία, δεν αμφιβάλλω, ψήνεται τούτη τη στιγμή μπροστά στην φωτιά του Πήτερσον. Τα γεγονότα είναι αυτά: περί τις τέσσερις η ώρα του πρωινού των Χριστουγέννων, ο Πήτερσον, ο οποίος, όπως γνωρίζεις, είναι ένας εξαιρετικά τίμιος τύπος, επέστρεφε από κάποιο μικρό γλέντι και βάδιζε προς το σπίτι του κατηφορίζοντας τον δρόμο του Τόνεναμ Κορτ. Μπροστά του είδε, κάτω από τη γκαζόλαμπα, ένας ψηλούτσικο άντρα, να περπατά με ένα ελαφρύ τρέκλισμα, και κουβαλώντας μια λευκή χήνα ριγμένη στον ώμο του. Καθώς έφθασε στη γωνία της οδού Γκούτζ, ένας καυγάς ξέσπασε μεταξύ του αγνώστου και μιας παρέας τραμπούκων. Ένας από τους τελευταίους έριξε το καπέλο του άντρα, στον οποίο σήκωσε το ραβδί του για να αμυνθεί, και φέρνοντας το πάνω από το κεφάλι του, έσπασε την βιτρίνα πίσω του. Ο Πήτερσον είχε ορμήσει μπρος για να προστατέψει τον άγνωστο από τους επιτιθεμένους, όμως ο άντρας, αναστατωμένος που είχε σπάσει την βιτρίνα, και βλέποντας κάποιον που έμοιαζε σαν αστυνομικός με στολή να ορμά προς το μέρος του, έριξε τη χήνα του, το ‘βαλε στα πόδια, και εξαφανίσθηκε μέσα στο λαβύρινθο από μικρά σοκάκια που απλώνονται στο πίσω μέρος του δρόμου του Τόνεναμ Κορτ. Οι τραμπούκοι είχαν επίσης τραπεί σε φυγή στην εμφάνιση του Πήτερσον, έτσι ώστε απέμεινε να έχει τον έλεγχο του πεδίου της μάχης, και επίσης με τα λάφυρα της νίκης υπό την μορφή αυτού του ταλαιπωρημένου καπέλου και μιας άψογης Χριστουγεννιάτικης χήνας.»
«Τα οποία βεβαίως επέστρεψε στον ιδιοκτήτη τους;»
«Αγαπητέ μου φίλε, εκεί έγκειται το πρόβλημα. Πράγματι αναγραφόταν ένα «Για την Κυρία Χένρυ Μπέικερ» επί μιας μικρής κάρτας η οποία ήταν δεμένη στο αριστερό πόδι του πουλιού, και επίσης είναι αλήθεια πως τα αρχικά ‘Χ. Μ.' αναγράφονται ευδιάκριτα επί της φόδρας του καπέλου, όμως καθώς υπάρχουν χιλιάδες Μπέϊκερ, και μερικές εκατοντάδες Χένρυ Μπέϊκερ στην πόλη μας, δεν είναι εύκολο να επιστρέψεις κάποιο χαμένο αντικείμενο σε κάποιον τους.»
«Τότε, τι έκανε ο Πήτερσον;»
«Έφερε από ‘δω τόσο το καπέλο όσο και την χήνα το πρωί των Χριστουγέννων, γνωρίζοντας πως ακόμη και τα μικρότερα των προβλημάτων με ενδιαφέρουν. Την χήνα την κρατήσαμε μέχρι σήμερα το πρωί, όταν υπήρχαν σημάδια πως, παρά τον ελαφρύ παγετό, θα ήταν καλό να φαγωθεί δίχως περαιτέρω καθυστέρηση. Εκείνος που τη βρήκε την πήρε, επομένως, για να εκπληρώσει τον υπέρτατο σκοπό μιας χήνας, ενώ εγώ εξακολούθησα να έχω στην κατοχή μου το καπέλο του άγνωστου κυρίου ο οποίος έχασε το Χριστουγεννιάτικο δείπνο του.»
«Δεν έβαλε αγγελία;»
«Όχι.»
«Τότε, ποιο το στοιχείο που θα μπορούσες να ανακαλύψεις ως προς την ταυτότητα του;»
«Μόνο ότι είναι δυνατόν να επαγάγουμε.»
«Από το καπέλο του;»
«Ακριβώς.»
«Μα θα αστειεύεσαι. Τι μπορείς να αποκομίσεις από αυτό το παλιό ταλαιπωρημένο καπελάκι;»
«Ορίστε ο φακός μου. Γνωρίζεις τις μεθόδους μου. Τι μπορείς να αποκομίσεις ο ίδιος όσον αφορά την ιδιοσυγκρασία του ανθρώπου ο οποίος φορούσε αυτό το αντικείμενο;»
Πήρα το κουρελιασμένο αντικείμενο στα χέρια μου και το γύρισα από την άλλη κάπως άτονα. Επρόκειτο περί ενός ιδιαίτερα κοινού μαύρου καπέλου του συνήθους στρογγυλού σχήματος, σκληρό και αρκετά φθαρμένο για φόρεμα. Η φόδρα του ήταν από κόκκινο μετάξι, αλλά είχε ξεθωριάσει για τα καλά. Δεν υπήρχε όνομα κατασκευαστή· όμως, καθώς ο Χολμς είχε σχολιάσει, τα αρχικά «Χ. Μ.» ήταν γραμμένα επί της μιας πλευράς. Ήταν τρυπημένο στο γείσο για μια θηλιά στηρίξεως, ωστόσο το ελαστικό έλειπε. Για τα υπόλοιπα, ήταν σχισμένο, εξαιρετικά σκονισμένο, και λεκιασμένο σε αρκετά σημεία, μολονότι κατά τα φαινόμενα είχε γίνει κάποια απόπειρα να κρυφθούν τα αποχρωματισμένα μπαλώματα με την επάλειψη μελανιού.
«Δεν βρίσκω τίποτα,» είπα, δίνοντας το πίσω στο φίλο μου.
«Αντιθέτως, Γουώτσον, μπορείς να βρεις τα πάντα. Αποτυγχάνεις, εντούτοις, να αναλύσεις αυτό το οποίο βλέπεις. Είσαι υπερβολικά συνεσταλμένος στην εξαγωγή συμπερασμάτων.»
«Τότε, παρακαλώ πες μου τι είναι αυτό που μπορείς να εξάγεις από αυτό το καπέλο;»
Το ανασήκωσε και το παρατήρησε με τον ιδιάζοντα στοχαστικό τρόπο ο οποίος αποτελούσε χαρακτηριστικό του. «Είναι ενδεχομένως λιγότερο υποδηλωτικό από όσο θα μπορούσε,» σχολίασε, «και εντούτοις υπάρχουν ορισμένα συμπεράσματα τα οποία είναι εξαιρετικά ευδιάκριτα, και ορισμένα άλλα τα οποία παρουσιάζουν τουλάχιστον μεγάλης βαρύτητας πιθανότητα. Το ότι ο άντρας ήταν υψηλής διανοητικής στάθμης είναι φυσικά εμφανές κατά τα φαινόμενα, και επίσης πως υπήρξε αρκετά ευκατάστατος εντός των τελευταίων τριών χρόνων, μολονότι έχει πλέον βυθισθεί σε άσχημες μέρες. Είχε την προνοητικότητα, όμως πλέον έχει λιγότερα από προηγουμένως, επισημαίνοντας μια ηθική επιδείνωση, η οποία, όταν παρατεθεί με τον μαρασμό της περιουσίας του, δείχνει να επισημαίνει κάποια κακή επιρροή, πιθανόν ποτό, η οποία λειτουργεί πάνω του. Αυτό ενδεχομένως να λογοδοτεί για το προφανές στοιχείο του ότι η σύζυγος του έπαψε να τον αγαπά.»
«Αγαπητέ μου Χολμς!»
«Έχει, ωστόσο, διατηρήσει κάποιο βαθμό αυτοσεβασμού», εξακολούθησε, αγνοώντας τη διαμαρτυρία μου. «Πρόκειται για άνθρωπο ο οποίος διάγει καθιστική ζωή, βγαίνει ελάχιστα, δεν ασκείται καθόλου, είναι μεσήλικας, έχει γκριζαρισμένα μαλλιά τα οποία κούρεψε εντός μερικών ημερών, και τα οποία επαλείφει με κρέμα μοσχολέμονου. Ταύτα τελούν τα πλέον αδιαμφισβήτητα στοιχεία τα οποία είναι δυνατόν να επαχθούν από το καπέλο του. Επίσης, επί τη ευκαιρία, πως είναι εξαιρετικά απίθανο να έχει υγραέριο στην κατοικία του.»
«Βεβαίως θα αστειεύεσαι, Χολμς.»
«Ούτε κατ' ιδέα. Είναι δυνατόν περίπτωση ακόμη και τώρα, που ενώ σου παραθέτω τα συμπεράσματα αυτά, να μην είσαι σε θέση να δεις πως αυτά επιτεύχθηκαν;»
«Δεν έχω αμφιβολία πως είμαι πολύ κουτός, όμως οφείλω να ομολογήσω πως αδυνατώ να σε παρακολουθήσω. Επί παραδείγματι, πως επήγαγες ότι ο άνθρωπος αυτός ήταν διανοούμενος;»
Προς απάντηση ο Χολμς κοτσάρισε το καπέλο επί του κεφαλιού του. Πέρασε ευθύς από το μέτωπο του και ήρθα να σταθεί στην γέφυρα της μύτης του. «Πρόκειται για ζήτημα κυβικής χωρητικότητας,» είπε· «ένας άντρας με έναν τόσο μεγάλο εγκέφαλο πρέπει να έχει κάτι εντός του.»
«Ο μαρασμός της περιουσίας του, τότε;»
«Το καπέλο αυτό έχει τρία χρόνια πίσω του. Αυτά τα επίπεδα γείσα που κατσαρώνουν στην άκρη εμφανίσθηκαν τότε. Πρόκειται για καπέλο της καλύτερης ποιότητας. Κοίτα τη λωρίδα του κοτλέ μεταξιού και την εξαιρετική φόδρα. Αν ο άντρας αυτός μπορούσε να αγοράσει ένα τόσο ακριβό καπέλο τρία χρόνια πριν, και δεν είχε άλλο καπέλο έκτοτε, τότε είναι βέβαιο πως ξέπεσε.»
«Καλώς, είναι αρκετά σαφές, βεβαίως. Όμως τι έχεις να πεις σχετικά την προνοητικότητα και την ηθική επιδείνωση;»
Ο Σέρλοκ Χολμς γέλασε. «Ορίστε η προνοητικότητα,» είπε τοποθετώντας το δάκτυλο του επί του μικρού δίσκου και της θηλιάς του σταθεροποιητή καπέλου. «Ποτέ δεν πουλιούνται με τα καπέλα. Αν ο άντρας αυτός παρήγγειλε έναν, αποτελεί σημάδι κάποιας σχετικής προνοητικότητας, αφού έκανε τον κόπο να λάβει αυτή την προφύλαξη ενάντια στον άνεμο. Όμως αφού βλέπουμε πως έχει σπάσει το ελαστικό και δεν προβληματίστηκε να το αντικαταστήσει, είναι προφανές πως έχει λιγότερη προνοητικότητα από ότι μέχρι πρότινος, το οποίο και αποτελεί σαφής απόδειξη μιας επιδεινούμενης φύσεως. Αφετέρου, αποπειράθηκε να καλύψει ορισμένες από αυτές τις κηλίδες επί της τσόχας επιχρίοντας τις με μελάνι, το οποίο αποτελεί ένδειξη πως δεν έχασε εντελώς τον αυτοσεβασμό του.»
«Η λογική σου είναι βεβαίως ευλογοφανής.»
«Τα περαιτέρω στοιχεία, πως είναι μεσήλικας, πως τα μαλλιά του έχουν γκριζάρει, πως προσφάτως κουρεύτηκαν, και πως χρησιμοποιεί μοσχολέμονο, αποκομίζονται στο σύνολο τους από μια στενή εξέταση του χαμηλότερου τμήματος της φόδρας. Ο φακός φανερώνει έναν μεγάλο αριθμό από ψαλιδισμένες άκρες, κομμένες σαφώς από το ψαλίδι του μπαρμπέρη. Εμφαίνονται όλες τους να κολλάνε και έχουν την ευδιάκριτη οσμή του μοσχολέμονου. Η σκόνη αυτή, θα παρατηρείς, δεν είναι η χαλικώδης, γκρίζα σκόνη του δρόμου, αλλά η χνουδωτή καφετιά μιας κατοικίας, δείχνοντας πως ήταν κρεμασμένο εντός για τον περισσότερο καιρό, ενώ τα ίχνη της υγρασίας επί του εσωτερικού του αποτελούν θετική ένδειξη πως ο χρήστης του ίδρωνε άπλετα, και επομένως, δεν θα μπορούσε να βρίσκεται στην καλύτερη φυσική κατάσταση.»
«Μα η σύζυγος του—ανέφερες πως έπαψε να τον αγαπά.»
«Αυτό το καπέλο δεν έχει βουρτσισθεί εδώ και βδομάδες. Όποτε σε δω, αγαπητέ μου Γουώτσον, με τη συγκέντρωση μιας βδομάδας σκόνης επί του καπέλου σου, και όταν η γυναίκα σου επιτρέψει να βγεις σε μια τέτοια κατάσταση, θα φοβηθώ πολύ πως επίσης υπήρξες αρκετά ατυχής ώστε να χάσεις την στοργή της συζύγου σου.»
«Μα ίσως να πρόκειται για εργένη.»
«Μπα, έφερνε στο σπίτι τη χήνα σαν μια ειρηνευτική προσφορά στη γυναίκα του. Θυμήσου την κάρτα επί του ποδιού της χήνας.»
«Έχεις μια απάντηση στο καθετί. Μα πως στο καλό επήγαγες (??? Χρόνος) πως το υγραέριο δεν παρέχεται στην κατοικία του;»
«Μια κηλίδα από σπαρματσέτο, ή και δυο, ενδεχομένως να προέλθουν από τύχη· ωστόσο όταν βλέπω πως δεν υπάρχουν λιγότερες των πέντε, θεωρώ πως ελάχιστες αμφιβολίες μπορούν να υπάρξουν στο ότι το άτομο πρέπει να έρχεται σε συχνή επαφή με καιγόμενο λίπος—ανεβαίνει τις σκάλες τα βράδια πιθανόν με το καπέλο στο ένα και το κερί που σταλάζει στο άλλο. Όπως και να ‘χει, δεν απόχτησε ποτέ κηλίδες κεριού από μια γκαζιέρα. Ικανοποιήθηκες;»
«Λοιπόν, είναι εξαιρετικά μεγαλοφυές,» είπα, γελώντας· «ωστόσο, αφού, όπως μόλις τώρα είπες, δεν διεπράχθη κανένα έγκλημα, και κανένα κακό δεν έγινε παρεκτός της απώλειας της χήνας, όλα αυτά φαντάζουν κάπως σαν απώλεια ενέργειας.»
Ο Σέρλοκ Χολμς είχε ανοίξει το στόμα του για να απαντήσει, όταν η πόρτα άνοιξε, και ο Πήτερσον, ο κλητήρας, όρμησε μέσα στο διαμέρισμα, με αναψοκοκκινισμένα μάγουλα και το πρόσωπο ενός άντρα που είναι βαθύτατα σαστισμένος.
«Η χήνα, Κύριε Χολμς! Η χήνα, κύριε» είπε με κομμένη ανάσα.
«Ε; Και τι μ' αυτή, λοιπόν; Μήπως ζωντάνεψε και πέταξε έξω από το παράθυρο της κουζίνας;» Ο Χολμς στρογγυλοκάθισε επί του καναπέ για να έχει μια καλύτερη άποψη του αναστατωμένου προσώπου του άντρα.
«Δείτε εδώ, κύριε! Δείτε τι βρήκε η γυναίκα μου στη σγάρα της!» Άπλωσε το χέρια και επέδειξε στο κέντρο της παλάμης του μια λαμπερή σπινθηροβόλα γαλάζια λίθο, κάπως μικρότερο από ένα φασόλι σε μέγεθος, αλλά τέτοιας καθαρότητας και ακτινοβολίας που αστραποβολούσε σαν ηλεκτρικός σπινθήρας στο σκοτεινό κοίλωμα του χεριού του.
Ο Σέρλοκ Χολμς ανακάθισε με ένα σφύριγμα. «Μα τον Ιώβ, Πήτερσον!» είπε, «πρόκειται για πραγματικό θησαυρό, όντως. Υποθέτω πως γνωρίζεις τι βρήκες;»
«Ένα διαμάντι, κύριε; Ένας πολύτιμος λίθος. Κόβει το γυαλί λες κι ήταν στόκος.»
«Είναι κάτι περισσότερο από πολύτιμο λίθο. Είναι ο πολύτιμος λίθος.»
«Όχι ο γαλάζιος γρανάτης της Κοντέσας του Μορκάρ!» αναφώνησα.
«Ακριβώς έτσι. Θα ‘πρεπε να ξέρω το μέγεθος και το σχήμα, βλέποντας πως έχω διαβάσει την σχετική αγγελία στους Times σε καθημερινή βάση προσφάτως. Είναι απολύτως μοναδικός, και η αξία του μπορεί μόνο να εικασθεί, όμως η προσφερόμενη αμοιβή των 1000 λιρών είναι βέβαιο πως δεν ανέρχεται ούτε στο ένα εικοστό της εμπορικής του αξίας.»
«Χίλιες λίρες. Μα τον Ελεήμονα Κύριο!» Ο κλητήρας βυθίστηκε σε μια καρέκλα και τα μάτια του πέρασαν από τον έναν στον άλλο.
«Αυτή είναι η αμοιβή, και έχω λόγο να γνωρίζω πως υπάρχουν συναισθηματική λόγοι πίσω οι οποίοι θα ωθούσαν την Κοντέσα να αποχωριστεί την μισή της περιουσία για να μπορέσει να ανακτήσει το πετράδι.»
«Χάθηκε, αν θυμάμαι σωστά, στο Ξενοδοχείο Κοσμοπόλιταν,» σχολίασα.
«Ακριβώς έτσι, την 22η του Δεκέμβρη, μόλις προ πέντε ημερών. Ο Τζων Χόρνερ, ένας υδραυλικός κατηγορήθηκε για την κλοπή του από την κοσμηματοθήκη της κυρίας. Τα πειστήρια ενάντια του ήταν τόσο ισχυρά ώστε η υπόθεση ανατέθηκε στο Εποχιακό δικαστήριο. Έχω εδώ κάποια αναφορά επί του ζητήματος, πιστεύω.» Σκάλισε καταμεσής των εφημερίδων του, ρίχνοντας ματιές στις ημερομηνίες, μέχρι που τελικά τράβηξε μια έξω, διπλώνοντας την, και διάβασε την ακόλουθη παράγραφο:
«Κλοπή κοσμήματος στο Ξενοδοχείο Κοσμοπόλιταν. Ο Τζων Χόρνερ, 26, υδραυλικός, υποχρεώθηκε να λογοδοτήσει ενώπιον της δικαιοσύνης υπό την κατηγορία πως αφαίρεσε, επί της 22ης του τρέχοντος, από την κοσμηματοθήκη της Κοντέσας του Μορκάρ το πολύτιμο πετράδι γνωστό ως ο γαλάζιος γρανάτης. Ο Τζέημς Ράϊντερ, ανώτερος υπάλληλος του ξενοδοχείου, κατέθεσε πως είχε συνοδεύσει τον Χόρνερ στο μπουντουάρ της Κοντέσας του Μορκάρ την ημέρα της ληστείας ώστε να συγκολλήσει την δεύτερη ράβδο της εσχάρας, που είχε αποκολληθεί. Παρέμεινε με τον Χόρνερ για κάποια ώρα, αλλά τελικά κλήθηκε αλλού. Επιστρέφοντας, ανακάλυψε πως ο Χόρνερ είχε εξαφανισθεί, πως το γραφείο είχε παραβιασθεί, και η μικρή μαροκινή κασετίνα στην οποία, όπως μετέπειτα καταγράφηκε, που η Κοντέσα συνήθιζε να κρατά το πετράδι της, κειτόταν άδεια επί του τραπεζιού της τουαλέτας. Ο Ράϊντερ σήμανε αμέσως συναγερμό, και ο Χόρνερ συνελήφθη το ίδιο βράδυ· ωστόσο ο λίθος δε ευρέθη είτε επί του ατόμου είτε στο διαμέρισμα του. Η Κάθριν Κιούζακ, υπηρέτρια της Κοντέσας, κατέθεσε πως είχε ακούσει την κραυγή αποτροπιασμού του Ράϊντερ στην ανακάλυψη της ληστείας, και πως είχε τρέξει στο δωμάτιο, όπου βρήκε τα πράγματα όπως είχαν περιγραφεί από τον τελευταίο μάρτυρα. Ο επιθεωρητής Μπράντστρητ, του Β τμήματος κατέθεσε ως προς την σύλληψη του Χόρνερ, ο οποίος πάλεψε μανιασμένα, και επέμεινε πως ήταν αθώος υπό τους εντονότερους όρους. Με στοιχεία μιας προηγούμενης καταδίκης για ληστεία κατατεθειμένα ενάντια στον κρατούμενο, ο δικαστής αρνήθηκε να διαπραγματευθεί συνοπτικά με το αδίκημα, αλλά το μετέθεσε στο Εποχιακό δικαστήριο. Ο Χόρνερ ο οποίος φανέρωσε ίχνη έντονης ταραχής κατά την διάρκεια της δίκης, λιποθύμησε στην κατάληξη και μεταφέρθηκε εκτός δικαστηρίου.
«Χμ! Αυτά λοιπόν με το αυτόφωρο,» είπε ο Χολμς συλλογισμένα, πετώντας στο πλάι την εφημερίδα. «Το ζήτημα που καλούμαστε τώρα να λύσουμε είναι η ακολουθία των γεγονότων που οδήγησαν από μια ανοιγμένη κοσμηματοθήκη από τη μια μεριά στην σγάρα της χήνας στο δρόμο του Τότεναμ Κόρτ από την άλλη. Βλέπεις, Γουώτσον, τα μικρά μας συμπεράσματα ανέλαβαν ξαφνικά μια περισσότερο σημαντική και λιγότερα αθώα προοπτική. Ορίστε ο λίθος· ο λίθος προήλθε από τη χήνα, και η χήνα ήρθε από τον κύριο Χένρυ Μπέικερ, τον κύριο με το άσχημο καπέλο και όλα τα άλλα χαρακτηριστικά με τα οποία σε φόρτωσα. Έτσι λοιπόν πρέπει να ασχοληθούμε πολύ σοβαρά με την ανεύρεση του κυρίου αυτού και να εξακριβώσουμε το ρόλο που διαδραμάτισε στο μικρό αυτό μυστήριο. Για να το επιτύχουμε, οφείλουμε να δοκιμάσουμε τα απλούστερα μέσα αρχικά, και αυτά βρίσκονται αναμφίβολα σε μια αγγελία σε όλες τις απογευματινές εφημερίδες. Αν αυτό αποτύχει, θα υποχρεωθώ να καταφύγω σε άλλες μεθόδους.»
«Τι θες να πεις;»
«Δώσε μου ένα μολύβι κι εκείνο το φύλλο χαρτιού. Τώρα, λοιπόν: ‘Ευρέθη στη γωνία της οδού Γκούτζ, μια χήνα κι ένα μαύρο τσόχινο καπέλο. Ο Κύριος Χένρυ Μπέϊκερ μπορεί να τα λάβει εμφανιζόμενος στις 6:30 σήμερα το βράδυ στο 221Β, στην οδό Μπέϊκερ.' Ορίστε, Πήτερσον, τρέξε μέχρι την υπηρεσία αγγελιών να το βάλεις στις απογευματινές εφημερίδες.»
«Σε ποια, κύριε;»
«Όχου, στην Globe, τη Star, την Pall Mall, τη St. James, την Evening News Standard, την Ηχώ, και όποιες άλλες σου ‘ρθουν.»
«Πολύ καλά, κύριε. Και ο λίθος;»
«Α, ναι, θα κρατήσω το λίθο. Σε ευχαριστώ. Και, να σου πω, Πήτερσον, αγόρασε και μια χήνα καθώς θα επιστρέφεις κι άσε την μου εδώ, γιατί θα πρέπει να έχουμε μια για να δώσουμε στον κύριο στη θέση εκείνης που οι οικογένεια σου τώρα καταβροχθίζει.»
Όταν ο κλητήρας είχε φύγει, ο Χολμς πήρε το πετράδι και το κράτησε στο φως. «Είναι όμορφο πράμα,» είπε. «Δες πως λαμπυρίζει και αστράφτει. Φυσικά αποτελεί τον πυρήνα και το επίκεντρο ενός εγκλήματος. Κάθε καλό πετράδι είναι. Αποτελούν τα δολώματα για κάθε φτωχοδιάβολο (Devil's pet). Στα μεγαλύτερα και παλαιότερα κοσμήματα κάθε πτυχή μπορεί να κρύβει μια ματωβαμένη πράξη. Το πετράδι αυτό δεν είναι ούτε είκοσι χρόνων. Βρέθηκε στις όχθες του ποταμού Αμόϋ στη νότια Κίνα και είναι αξιοσημείωτος στο ότι έχει κάθε χαρακτηριστικό του γρανάτη, εκτός του ότι είναι γαλάζιας απόχρωσης αντί για το κόκκινο του ρουμπινιού. Παρά τα νιάτα του, έχει ήδη μια δυσοίωνη ιστορία. Υπήρξαν δυο φόνοι, μια ρίψη βιτριολιού, μια αυτοκτονία, και αρκετές ληστείες προκλήθηκαν για τη χάρη αυτού του σαράντα καρατίων βάρους κρυσταλλοποιημένου άνθρακα. Ποιος θα φανταζόταν πως ένα τόσο όμορφο παιχνίδι θα ήταν προμηθευτής για τις κρεμάλες και τη φυλακή; Θα το κλειδώσω στην κάσα για τώρα και θα στείλω μια αράδα στην Κοντέσα για να της πω ότι το έχουμε.»
«Πιστεύεις πως αυτός ο άντρας ο Χόρνερ είναι αθώος;»
«Δεν μπορώ να πω.»
«Λοιπόν, τότε, φαντάζεσαι πως εκείνος ο άλλος, ο Χένρυ Μπέϊκερ, είχε τίποτα να κάνει με το ζήτημα;»
«Είναι, πιστεύω, πολύ πιθανότερο πως ο Χένρυ Μπέϊκερ είναι ένας απολύτως αθώος άνθρωπος, ο οποίος δεν είχε ιδέα πως το πουλί που κουβαλούσε ήταν σημαντικά μεγαλύτερης αξίας από ότι αν ήταν φτιαγμένο από ατόφιο χρυσάφι. Αυτό, εντούτοις, θα το προσδιορίσω με μια πολύ απλή δοκιμασία, αν έχουμε κάποια απάντηση στην αγγελία μας.»
«Και δεν μπορείς να κάνεις τίποτα μέχρι τότε;»
«Τίποτα.»
«Σε αυτή την περίπτωση θα συνεχίσω τις επαγγελματικές μου υποχρεώσεις. Όμως θα επιστρέψω το απόγευμα την ώρα που ανέφερες, γιατί θα ήθελα να δω τη λύση μιας τόσο μπλεγμένης ιστορίας.»
«Χάρηκα που σε είδα. Δειπνώ στις εφτά. Έχει μπεκάτσα, νομίζω. Επί τη ευκαιρία, εν όψει των πρόσφατων συμβάντων, ίσως να έπρεπε να ζητήσω από την Κυρία Χάντζον να εξετάσει την σγάρα της.»
