What does "I can't breathe" mean in Greece (3)
Εκείνη τη στιγμή, σκάλωσα την πρώτη φορά που το άκουσα.
Δηλαδή κοίταξα τον εαυτό μου να δω τι φοράω. Γιατί να μου το πουν εμένα αυτό;
Κοιτάω και τη μητέρα μου και λέω: "Δεν καταλαβαίνουν πως είναι η μητέρα μου;" Γιατί να το πούνε αυτό;
Τη δεύτερη φορά, γίνεται πάλι. "Πόσο, πόσο;" Εκείνη τη στιγμή, αντέδρασα. Άρχισα να βρίζω, ξέρω γω.
Και μετά, καθόμουν και το σκεφτόμουν στο σπίτι, λέω...
Πω, ρε φίλε, παίζει να με περνάνε για όντως...
Δηλαδή, λόγω του χρώματός μου, με περνάνε για... ιερόδουλη; Πώς λέγεται;
Και μετά, μου δημιουργήθηκε ένα κόμπλεξ στο ότι...
Μη φοράς προκλητικά ρούχα, γιατί μπορεί να σου λένε αυτό στον δρόμο. "Πόσο, πόσο;" Μη φορέσεις σορτσάκια, μη φορέσεις φούστες.
Για ποιο λόγο μού γίνεται αυτό το πράγμα;
Γιατί με βλέπουν και το πρώτο που σκέφτονται είναι ότι μπορεί να είμαι αυτό;
Γιατί να με δούνε με τη μητέρα μου, δηλαδή βλέπουν αυτή την κυρία και της λένε "πόσο, πόσο"; Μετά από αρκετά χρόνια, τέλος πάντων, τελείωσα το πανεπιστήμιο, ήμουν έτοιμη να κάνω την ειδικότητά μου.
Πηγαίνω εγώ με τα χαρτιά μου πάρα πολύ χαρούμενη και λέω, ήρθα να καταθέσω τα χαρτιά για την ειδικότητα.
Και μου λέει, ταυτότητα;
Δίνω εγώ το διαβατήριο. Ότι, ας πούμε, το ίδιο είναι, σε φάση.
"Αφού δεν έχεις ταυτότητα, δεν μπορείς να κάνεις ειδικότητα." Λέω, ποιος ήρθε; Δηλαδή, ήταν τόσο περίεργο αυτό το συναίσθημα,
γιατί ήταν αυτό που είπες εσύ, αυτό το πράγμα.
Γιατί ήξερα ότι οι φίλοι μου είχαν ήδη καταθέσει, απλά περιμένανε πότε θα ξεκινήσει αυτή η ειδικότητα.
Η δική μου διαδικασία ήταν άλλη. Αλλά δεν μ' ενδιέφερε, λέω εντάξει. Θα κάνω άλλη διαδικασία, θα ξεκινήσω. Ήταν σε φάση, δεν μπορείς να ξεκινήσεις.
Λέω, άρα πότε μπορώ να 'ρθω να καταθέσω τα χαρτιά μου; "Α, δεν μπορείς." Δεν μπορούσα να αντιληφθώ... Λέω δηλαδή, για ποιο λόγο;
Πήγα, σπούδασα μαζί με άλλους ανθρώπους. Οι υπόλοιποι είναι σε θέση να προχωρήσουν.
Εγώ δεν μπορώ. Άρα, ουσιαστικά, με κόβεις από το να προοδεύσω.
Δεν υπήρχε κανένας λόγος.
Εν πάση περιπτώσει, κάπως, με κάποιες άλλες διαδικασίες, ξεπεράστηκε αυτό.
Με τα χίλια ζόρια. Δεν ήμουν μόνη. Ήταν κι άλλα παιδιά στο ίδιο καθεστώς.
Αναγκαστήκαμε, από εκεί που απλώς θα περίμενες ειδικότητα για να ξεκινήσεις, να δουλέψουμε, άσχετα να κάνουμε, και αντιλαμβάνεστε ότι σ' αυτό το διάστημα, απλώς παρακολουθούσες τους συμφοιτητές σου να προχωρούν κι εσύ να έχεις μείνει στάσιμος και να μην ξέρεις τι να κάνεις με τη ζωή σου. Την επόμενη φορά που το ένιωσα αυτό, ήταν όταν ήταν σε έξαρση η Χρυσή Αυγή.
Όταν δεν μπορούσες δηλαδή να περάσεις...
Έβγαινες έξω... Τουλάχιστον εγώ, δεν ξέρω για τους υπόλοιπους.
Έβλεπες διάφορα στην τηλεόραση, να χρησιμοποιούνται φράσεις, ακόμα και στη Βουλή των Ελλήνων...
Είχαν χτυπήσει και τον αδερφό μου Χρυσαυγίτες.
Κατέβηκε απ' το λεωφορείο και χωρίς λόγο και αιτία, όπως κάνουν και σε πολλούς άλλους, τον χτυπήσανε. Ήταν μία περίοδος πραγματικά που ένιωθα ότι δεν μπορούσα ν' αναπνεύσω και ένιωθα ότι θα χειροδικήσω, με ωθούσαν σε μία κατάσταση που δεν ήμουνα εγώ. Επειδή, όμως, έχουν γίνει ήδη κάποιες κατακτήσεις, θα ήθελα να περάσουμε λίγο στο σήμερα.
Δηλαδή, πλέον, υπάρχει ένα νομοθετικό πλαίσιο που μας καλύπτει.
Όχι όλους, σίγουρα υπάρχουν κενά.
Ωστόσο, διεκδικήσαμε το δικαίωμα στην ελληνική ιθαγένεια, τα καταφέραμε και πλέον υπάρχει νομοθετικό πλαίσιο και η δεύτερη γενιά μπορεί να έχει πρόσβαση στην ελληνική ιθαγένεια.
Οπότε, σήμερα, έχοντας υπόψη όλα αυτά που έχουν συμβεί και έχουμε καταφέρει, με ενδιαφέρει πάρα πολύ η γνώμη σου, Κασσίμ, γιατί ξέρω ότι ήσουν ένας απ' τους συνδιοργανωτές μιας ειρηνικής καθιστικής διαμαρτυρίας στην πλατεία Αμερικής. Πώς εσύ θεωρείς... Ποιο είναι το επόμενο βήμα για μας;
-Όσον αφορά την... -Κοινωνική μας θέση.
Όσον αφορά την πορεία, την καθιστική διαμαρτυρία που κάναμε λόγω των γεγονότων που έγιναν στην Αμερική...
Πώς το σύνδεσες εσύ με όσα συμβαίνουν εδώ;
Ο στόχος να δείξουμε έναν προβληματισμό, να δείξουμε ότι στη συγκεκριμένη περιοχή, επειδή έχει γκετοποιηθεί και επειδή ξέρετε ότι υπάρχουν πολλοί μαύροι και ξένοι στην πλατεία Αμερικής, να δείξουμε μ' αυτόν τον τρόπο ότι όντως υπάρχουν άτομα εκεί που έχουνε παιδεία, μόρφωση, και μπορούμε με τέτοια δρώμενα, τέτοιες εκδηλώσεις να δείξουμε ότι δεν είμαστε μόνο παιδιά του δρόμου. -Να δείξεις μια άλλη πλευρά, εννοείς. -Ναι, ακριβώς.
-Μία διαφορετική σκοπιά των πραγμάτων. -Ακριβώς.
Έτσι ώστε να δείξουμε έναν προβληματισμό στον Έλληνα άσπρο ότι υπάρχουμε κι εμείς εδώ, μιλάμε ελληνικά, έχουμε μόρφωση, ότι οι μαύροι θέλουνε να ακολουθήσουν τα όνειρά τους, να μην υπάρχει ένα εμπόδιο μπροστά τους.
Επειδή δεν έχεις την ελληνική ταυτότητα, δεν μπορείς να γίνεις δικηγόρος, γιατρός, ποδοσφαιριστής, ιατροδικαστής, οτιδήποτε είναι αυτό, οτιδήποτε.
-Ποδοσφαιριστής μπορεί να μπορείς να γίνεις. -Δεν είναι τόσο εύκολο.
Αυτό είναι το μόνο σίγουρο.
Ο αθλητισμός είναι ένα δύσκολο κομμάτι, πολύ δύσκολο κομμάτι.
Το 'χω βιώσει κι εγώ και η Τζέσικα. -Στον στίβο, μέχρι τώρα, είναι πολύ δύσκολα. -Ένα πολύ δύσκολο κομμάτι για να διακριθείς.
Δεν χρειάζονται μόνο ικανότητες για να διακριθείς εκεί, χρειάζονται κι άλλα.
"Γιατί να βάλω τον ξένο τώρα μέσα; Ο άλλος είναι Έλληνας." Όπως και στις δουλειές. Καθημερινότητα.
"Για ποιο λόγο να προωθήσουμε τον ξένο κι όχι το δικό μας παιδί;" Ενώ ξέρουν ότι το παιδί αυτό είναι χρυσάφι στα πόδια. Χρυσάφι.
Αλλά κάνουν τα στραβά μάτια.
Νιώθετε ότι υπάρχουν σύμμαχοι γύρω μας;
Ότι μπορούμε να φτάσουμε...
Ή, βασικά, πώς φανταζόμαστε την πραγματική αλληλεγγύη;
Καλά, πάντα υπήρχαν σύμμαχοι, από την αρχή του ταξιδιού μας στο αυτονόητο, το να έχουμε τα δικαιώματά μας σαν άτομα, σαν πολίτες, να είμαστε ενεργοί πολίτες σ' αυτή την κοινωνία, να μην είμαστε πολίτες Β' κατηγορίας. Όπως είπες πριν, έχουμε κάνει κάποιες κατακτήσεις, έχουμε κερδίσει κάποια πράγματα με τα πολλά χρόνια.
Έχουμε πρόσβαση στην ιθαγένεια, άσχετα αν η διαδικασία κωλυσιεργεί και κολλάς, γιατί ξέρω πολλά παιδιά που έχουν κάνει αίτηση και δεν έχει βγει ακόμα.
Ακόμα περιμένουν, ναι.
Να πάει σε μια καφετέρια ο κόσμος και να δει ότι, "Α, υπάρχει μια μαύρη!" πιστεύουν ότι δε θα πάει καλά το μαγαζί, κάπου θα... κάπως θα...
Ο ένας είναι "token", γιατί δείχνεις και λίγο ότι είσαι ανοιχτός, διαφορετικός... -Και international, ναι. -"Δεχόμαστε τους πάντες". Αλλά όταν αρχίζουν να αυξάνονται τα άτομα, μπαίνεις σε μια άλλη κατηγορία.
Εγώ έπαιζα σε μια σειρά φέτος, στο "Αν ήμουν πλούσιος". Ο ρόλος μου ήταν ο Ζαφείρης.
Αν δεν είναι ο μόνος, είναι απ' τους λίγους χαρακτήρες, μαύρους χαρακτήρες, οι οποίοι μιλούσαν ελληνικά κανονικά.
-Αυτό. -Όχι σπαστά.
-Δεν ξέρω αν ήμουν ο μόνος... -Νομίζω πως ναι.
-Κανονικά ελληνικά. -Αυτό ήταν επίτευγμα, νομίζω.
Και θέλω να σας δείξω τώρα την αλυσίδα. Αυτό είχε αποφασίσει ο παραγωγός... ο σκηνοθέτης, ο άνθρωπος που πουλούσε το προϊόν στην κοινωνία... να πει ότι, παιδιά, ανάμεσά μας, υπάρχουν και άνθρωποι που μιλούν ελληνικά κανονικά.
Εγώ θα ήθελα κάτι να... Αν με συγχωρείτε λίγο. Ένα πράγμα.
Επειδή άκουσα κάτι που δε μ' άρεσε. Αναφερθήκαμε στην περιοχή του κέντρου σαν υποβαθμισμένη.
Δε τη θεωρώ υποβαθμισμένη.
Οι άλλοι την αποκαλούν έτσι. Και θεωρώ ότι... για μένα τουλάχιστον είναι λάθος να τη λέμε έτσι... επειδή απλώς στο κέντρο οι περισσότεροι είναι ξένοι.
Δεν είναι καθόλου υποβαθμισμένη. Οι άνθρωποι ζουν εκεί, εργάζονται, ζουν αξιοπρεπώς, είναι μια περιοχή που την αγαπώ πραγματικά...
-Νομίζω ότι αυτός ο χαρακτηρισμός ήταν... -Ατυχής.
...άστοχος.
Μας αδικεί αρκετά. Ειδικά τα νέα παιδιά.
-Δηλαδή... δεν ξέρω πόσο χρονών είσαι. -25.
Θεωρώ ότι είναι λάθος να περνάει αυτό στο μυαλό κάποιου:
"Αχ, ζω σε μια υποβαθμισμένη περιοχή". Γιατί είναι υποβαθμισμένη;
Πώς χαρακτηρίζουμε υποβαθμισμένη μια περιοχή;
Σιγά σιγά θα πρέπει να ολοκληρώνουμε, οπότε θα ήθελα ν' ακούσω κάποια τελευταία σχόλια... από όλους. Ήθελα να πω κάτι για το θέμα των στερεοτύπων.
Το πώς έχει δημιουργηθεί ένα κόμπλεξ σε εισαγωγικά... και αυτό το θέμα της ενσυναίσθησης, το οποίο είχατε στείλει.
Δεν μπορεί κάποιος να έρθει στη θέση σου...
Δηλαδή, το να περπατάς και ν' ακούσεις ένα σχολιάκι σήμερα, κι ένα σχολιάκι μετά, τύπου, θα 'ρθει ο μαύρος να σε φάει, ή... εσείς οι μαύροι, το 'χετε. Ή... διάφορα. Κι ακούς ένα σχολιάκι από κει, ένα σχολιάκι από δω, και μέσα σ' ένα μήνα να 'χεις ακούσει 10 σχολιάκια... δημιουργείται κάτι που δεν μπορείς να το επικοινωνήσεις στον άλλον... και δεν μπορεί να το αντιληφθεί. Δηλαδή, πολλοί φίλοι μου, λένε "Δεν υπάρχει. Υπάρχει ρατσισμός;! Δεν υπάρχει αυτό το πράμα." Είναι πολλοί που πιστεύουν ότι έχει προοδεύσει η κοινωνία και ότι δεν υπάρχει μια μερίδα ατόμων -που πάντα θα υπάρχει μια μερίδα ατόμων- που θα 'χει αυτές τις αντιλήψεις. -Ελένη, εσύ θα ήθελες να μας πεις κάτι; -Ναι.
Για να κλείσουμε με την Ελένη.
Αυτό που είπε ο Μανώλης για τον τρόπο αντίδρασης... σε ορισμένα σχόλια...
Έχω πάρει τώρα ένα παράδειγμα με τον αδελφό μου, και προσπαθώ να το εφαρμόσω κι εγώ.
Ο αδελφός μου προσπαθεί πάντα όταν υπάρχει άσχημη ανταπόκριση από κάποιον, που τον γνωρίζει, πάντα προσπαθεί να τον κερδίσει.
Μες απ' την πλάκα. Και, ναι, είναι ένας τρόπος άμυνας, μπορώ να πω...
Προσπάθησα κι εγώ να το εφαρμόσω... και είχα πάει μια φορά σ' έναν φούρνο... Έτυχε... πεινούσα και περπατούσα στο δρόμο... Και πέρασα από έναν φούρνο... κι ήταν μέσα μία κυρία, και πάω και στέκομαι δίπλα της... για να ψωνίσω.
Και γυρνάει και με κοιτάει έτσι... γυρνάει μπροστά, μιλάει με την κυρία που δουλεύει στον φούρνο, μετά γυρνάει ξανά και με κοιτάει έτσι... και μιλάει για μένα στην κυρία, και λέει, "Τι θέλει αυτή τώρα; Τι θέλει;" Και γυρνάω εγώ, κι ένας κύριος στέκεται δίπλα μου, γυρνάω και του κάνω, "Μάλλον για σας λέει. Δεν ξέρω.
"Σας κοιτάει ώρα". Και μιλάω δυνατά, ώστε ν' ακούσει. Και γελάει η φουρνάρισσα, και μου λέει, "Μην την ακούς τη γριούλα. Καλή είναι, καλή". Κι εκεί πέρα, πιάσαμε κουβέντα, και της λέω της γιαγιάς, "Πώς είσαι, γιαγιά; Καλά;" Την πιάνω στην πλάτη και τη χτυπάω λίγο παραπάνω δυνατά! Και μου κάνει, "Σιγά, κοπέλα μου, σιγά!" Αλλά, εντάξει, ήταν κάτι που έσπασε τον πάγο, και μου χαμογελούσε μετά... ήταν πολύ περίεργο!
Ήταν... ναι... Και προσπαθώ να το αντιμετωπίζω έτσι.
Του τρελού, μπορώ να το πω.
Αλλά, όντως. Σου δημιουργεί μερικά πράγματα που δεν μπορείς να τ' αφήσεις. Και πορεύεσαι μ' αυτά. Εγώ προσωπικά προσπαθώ ακόμα να βρω έναν λόγο να συνεχίζω.
Γιατί, πολλές φορές, λέω, εντάξει, κουράστηκα.
Τέλος, κουράστηκα. Κάθε φορά, αυτό λέω: Δεν μπορώ άλλο, κουράστηκα.
Τώρα έκανα έναν Γολγοθά ενός χρόνου, να βρω σπίτι.
Γολγοθάς ήταν για μένα.
-Καλά, αυτό με το σπίτι... -Η τελευταία...
Η τελευταία προσπάθεια... -η προτελευταία προσπάθεια, γιατί η τελευταία πέτυχε.
Η προτελευταία προσπάθεια ήταν σε μια πανέμορφη κυρία, σε εισαγωγικά... σαν άνθρωπος. Ήταν μια παρόμοια εμπειρία σαν κι αυτή της Τζέσικα...
Ήταν μια παρόμοια εμπειρία. Την παίρνω τηλέφωνο το πρωί, Της λέω, "Γεια σας, μετά τη δουλειά θα περάσω να δω το σπίτι". Αφού έχουμε μιλήσει και της έχω πει ότι "Είδα το σπίτι σας σε μια αγγελία... "οπότε μετά τη δουλειά θα περάσω να το δω". -Ναι, αγάπη μου, πώς σε λένε; -Ελένη.
Ωραία, σε περιμένω.
Δέκα λεπτά πριν φτάσω, της τηλεφωνώ, της λέω έρχομαι να δω το σπίτι.
Φτάνω κάτω απ' το σπίτι, χτυπάω κουδούνι... Χτυπάω, παίρνω τηλέφωνο, χτυπάω ξανά κουδούνι, τίποτα.
Ξαφνικά, βλέπω ένα κεφάλι στο παράθυρο, με κοιτάει...
Την κοιτάω κι εγώ, τη βλέπω, συνεχίζω, χτυπάω κουδούνι, συνεχίζω, παίρνω τηλέφωνα, δεν απαντάει. Κάποια στιγμή, κατεβαίνει.
Και της λέω, γεια σας!
"Γεια σου κοπέλα μου, είσαι η Ελένη;" "Ναι, η Ελένη είμαι". "Α, μόλις το 'κλεισε ο άντρας μου". "Μόλις το 'κλεισε;! Μα μιλήσαμε πριν!" "Μόλις το 'κλεισε. " "Πότε πρόλαβε να το κλείσει;" "Μόλις τώρα. Το έκλεισε το σπίτι". Ήταν λίγο απογοητευτικό. Ήταν άλλος ένας τοίχος.
Δεν μπορούσα να το συλλάβω. Κι απλά, εντάξει...
Της είπα, ΟΚ. Να 'στε καλά... Συμβαίνουν αυτά. Κι έφυγα.
Εντάξει. Υπήρχαν και του τύπου, σε άλλα σπίτια... "Είναι πολλά τα λεφτά για σένα". Ναι!
Και πού το ξέρεις αυτό; Ελέγχεις την τσέπη μου;
"Είναι πολλά τα λεφτά για σένα. Πώς θα τα βγάλεις πέρα;
"Και δε θέλω να 'ρθουμε σε ρήξη, να 'ρθω μια μέρα, και να μου πεις 'δεν έχω'." -'Ντάξει. -Τι δουλειά κάνεις;
-Προφανώς μόνο οι μαύροι δεν... -Τέτοια πράγματα. Τα οποία...
Δεν ξέρω.
Εγώ νιώθ... Ένιωθα ότι με αποδυναμώνουν γενικότερα.
Και... προσπαθώ ακόμα, ακόμα ψάχνω να βρω έναν λόγο... να συνεχίσω. Και το ότι υπάρχει όλη αυτή η ενέργεια... για μένα είναι πάρα πολύ σημαντικό.
Γιατί είναι σαν μια γροθιά, που πηγαίνει μπροστά, μόνο μπροστά.
Οπότε, είμαι πολύ ευγνώμων που είμαι εδώ.
Εγώ λέω να κάνουμε μια σειρά.
Να ξαναβρεθούμε. Γιατί είναι πολλά τα θέματα. Δηλαδή, εγώ τώρα...
θέλω να μιλήσω πάλι. Είναι πολλά τα θέματα.
Πρέπει να τα συμπυκνώσουμε όλα. Κάναμε bits and pieces.
-Ακριβώς.
-Σίγουρα δεν μπορούν να ειπωθούν...
όλα όσα πρέπει να ειπωθούν, μόνο σε μια συνάντηση...
αλλά νομίζω πως το σημερινό ήταν κάπως σαν ένα εφαλτήριο,
για να συνεχίζονται να γίνονται συζητήσεις και...
-να υπάρχει αυτή η... -Η ζύμωση.
-Η φλόγα. -Η αλήθεια είναι πως νιώθεις μια ανακούφιση
όταν ακούς ότι υπάρχουν κι άλλοι σαν εσένα...
και το 'χουνε βιώσει. Εντάξει, ναι μεν το ξέρουμε, αλλά...
δεν το συζητάμε τόσο συχνά.
Δεν καθόμαστε να λέμε τα προβλήματά μας,
τι βιώνουμε στην καθημερινότητά μας.
Και αυτό εδώ πέρα, κάπως σε κάνει να νιώθεις...
-Σε εξανθρωπίζει, βασικά. -Ναι.
Γιατί πολλές φορές καλούμαστε να τα επικοινωνήσουμε με άτομα που, καλώς ή κακώς, δεν τα 'χουν βιώσει, κι είναι εξαντλητικό...
το να εξηγείς... να εξηγείς...
βασικά πράγματα.
-Πού είναι βασικά για μας, έτσι; -Ακριβώς.
Δε θα 'πρεπε να 'ναι βασικά, αλλά, είναι βασικά. Ευχαριστούμε πάρα πολύ!
Εμείς ευχαριστούμε.