Breaking the walls between school and society: Angelos Patsias at TEDxThessaloniki - YouTube
Μεταγραφή: Lazaros Boudakidis Επιμέλεια: Dimitra Papageorgiou
Ονομάζομαι Άγγελος Πατσιάς,
είμαι δάσκαλος εδώ και τέσσερα χρόνια,
τα δύο τελευταία δουλεύω σε ένα ορεινό χωριό της Κρήτης
που ονομάζεται Φουρφουράς.
Ο Φουρφουράς είναι ένα μικρό χωριό, μη φανταστείτε
ορεινό, στα 450 μέτρα, όπως πολύ καλά είπε και η Πόπη
είναι ορεινό, στους πρόποδες του Ψηλορείτη,
45 χιλιόμετρα απόσταση το Ρέθυμνο
και ήρθε εκεί ο διορισμός πράγματι.
Λοιπόν θυμάμαι ακόμα την πρώτη φορά που πήρα το αμάξι
ανέμελος, ανυποψίαστος, σχεδόν τουριστικός μπορώ να πω.
Πήρα το αμάξι και ξεκίνησα από το Ρεθυμνάκι, λέω θα φτάσουμε κάποια στιγμή.
Ανεβαίνουμε ένα βουνό, κατεβαίνουμε ένα βουνό, λέμε εδώ είμαστε.
Δεν ήμασταν εκεί. Ξανανεβήκαμε ένα ακόμα βουνό,
κατεβήκαμε ακόμη ένα βουνό.
Σταματήσαμε δυο φορές για να περάσουν κάτι κατσίκια,
μια φορά, γιατί χαθήκαμε!
Εξάλλου οι μόνες εντολές ήταν «όπου βρεις σταυροδρόμι αριστερά».
Αυτό ταιριάζει με ένα άλλο σχόλιο, επιτρέψτε μου να σας το πω.
Είναι και οι πολιτικές πεποιθήσεις του τόπου, ξέρετε.
Όταν είχα δείξει πρώτη φορά στο χάρτη, το γεωφυσικό χάρτη στην τάξη,
λέω, «Παιδιά, τι είναι το πράσινο στο χάρτη;»
Και πετάγεται η Ρούλα, ένα φανταστικό πλάσμα, και λέει:
«Το ΠΑΣΟΚ, κύριε!» (Γέλια)
Αυτά είναι, λέω, μπράβο. Το ΠΑΣΟΚ λοιπόν.
Μετά από 45 λεπτά έφτασα στο Φουρφουρά.
Αυτή τη στιγμή που σας μιλώ, πραγματικά το νιώθω σαν το σπίτι μου.
Αλλά για να καταλάβετε καλύτερα την κατάσταση,
όταν μιλάμε για το Φουρφουρά, εννοούμε και τα εφτά χωριά που στελεχώνουν το δημοτικό μας.
Μιλάμε ουσιαστικά για μια ξεχωριστή νησίδα μέσα στην ενδοχώρα της Κρήτης.
Είναι χωριά ορεινά, απομονωμένα –κτηνοτρόφοι, γεωργοί κυρίως.
Είναι απομακρυσμένοι από τα οφέλη του τουρισμού,
απομακρυσμένοι από τα οφέλη των επιδοτήσεων –είναι και πολύ της μόδας εκεί πέρα.
Γενικότερα δίνουν το δικό τους αγώνα για ν' αντεπεξέλθουν στην κοινωνία του σήμερα.
Και πραγματικά κρατάνε πάρα πολύ έντονα ένα στοιχείο παράδοσης μέσα τους.
Είναι πολύ χαρακτηριστικό.
Τώρα για ένα παιδί στο Φουρφουρά και σε οποιοδήποτε άλλο Φουρφουρά,
σκεφτείτε ότι τίποτε δεν είναι δεδομένο.
Δεν είναι δεδομένα τα αγγλικά, τα πιάνα, τα μπαλέτα, οι κινηματογράφοι,
τα θέατρα και όλα αυτά που μπορεί να έχει με μεγάλη ευκολία ένα παιδί της πόλης.
Αντιθέτως πρέπει να τρέχει για να προλάβει τις εξελίξεις.
Πρέπει να διανύει αποστάσεις για να προλάβει τις εξελίξεις.
Όπως εξάλλου πρέπει να διανύουμε αποστάσεις και για να φτάσουμε στο δημοτικό μας.
Πολλά παιδιά, ας πούμε, κάνουν κάθε πρωί 20 λεπτά για να φτάσουν στο σχολείο.
Το σχολείο τώρα, ένα επαρχιακό σχολείο σαν του Φουρφουρά.
Οι δάσκαλοι κυρίως έρχονται εκεί περαστικοί.
Επειδή είναι απομακρυσμένο ακριβώς και είναι ένα δύσκολο σχολείο
περνάνε από 'κει για ένα χρόνο, ένα-δύο χρόνια το πολύ.
Ακόμα και να έχουν το μεράκι να δημιουργήσουν πάνω σε αυτό, δεν υπάρχει ο χρόνος δυστυχώς.
Και μάλιστα πέρσι έγινε μια κουβέντα με μια μητέρα,
θα σας κάνω απευθείας μετάφραση στα ελληνικά.
Λέει: «Καλά, μωρέ, Άγγελε», λέει, «τι είναι αυτή η βελτίωση θέσης που κάνετε συνέχεια και φεύγετε από το σχολείο;»
Γιατί ξέρετε τα σχολεία δεν ανοίγουνε στην ώρα τους, δεν είναι δεδομένο αυτό,
ούτε είναι δεδομένο ότι οι δάσκαλοι όλοι θα είναι όλοι στην ώρα τους,
εκεί στην αρχή του χρόνου.
Οπότε τώρα, σκέφτεσαι εσύ, για μας τους δασκάλους,
η βελτίωση θέσης είναι κάτι πάρα πολύ καλό, βρήκα την «καλή νύφη» ένα πράμα.
Πήγα από ένα δύσκολο μέρος, πάω σε ένα εύκολο μέρος.
Αλλά για το χωριό, για τον ίδιο τον τόπο, ήταν κάτι κάπως προσβλητικό.
Δηλαδή το αισθάνονταν κάπως άσχημα.
Ωστόσο εμείς πήγαμε εκεί, έτυχε. Τρεις άνθρωποι πέρσι, 25 με 27 χρονών.
Τέσσερις φέτος, οι ηλικίες παραμένουν ακριβώς οι ίδιες.
(Γέλια)
Με κοινούς στόχους, κοινά οράματα, κοινά όνειρα, θέλαμε να φτιάξουμε κάτι καλό.
Μάλιστα κι ο Γιάννης που είναι από 'κει, οπότε ένας λόγος παραπάνω,
ήθελε να προσφέρει κι αυτός στον τόπο του κάτι.
Κι έτσι ξεκινήσαμε.
Πάντα είχαμε στο μυαλό μας τα λόγια του Κεν Ρόμπινσον.
Ο Κεν Ρόμπινσον είναι κάτι σαν τον Σάκη Ρουβά των δασκάλων.
Όλοι οι δάσκαλοι έχουνε μια φωτογραφία στο προσκεφάλι τους, κτλ
«Κεν, καληνύχτα», τη φιλάνε.
Είχε πει λοιπόν σε ένα προηγούμενο TED, ο Κεν Ρόμπινσον ότι, λέει ότι:
«Ο δάσκαλος πρέπει να προετοιμάσει τα παιδιά, για τους πολίτες του 2040».
Δεν ξέρω άμα το είπε ακριβώς έτσι ίσως να είπε, ότι, κάτι για σύνταξη το 2060.
Ωραία Κεν, και πώς το κάνουμε αυτό τώρα;
Η αλήθεια είναι ότι επεκτείναμε τις δυνατότητες
-να το πω έτσι- του αναλυτικού προγράμματος, όσο παραπάνω γίνεται,
βάλαμε μέσα μαθήματα φωτογραφίας, ρομποτικής,
θεάτρου και όλα αυτά όχι με κάποιον ειδικό.
Γνώσεις που είχαμε εμείς.
Αναδιαμορφώσαμε κάπως τις τάξεις, με πράγματα που είχαμε εμείς από το σπίτι μας.
Μάλιστα είχαμε φτιάξει μια αίθουσα εικαστικής έκφρασης,
είναι βαμμένη ακριβώς όπως το σαλόνι του σπιτιού μου.
Νιώθω σαν στο σπίτι μου, αυτό που λέμε, ακριβώς αυτό.
Και γενικότερα προσπαθήσαμε να σεβαστούμε πάρα πολύ το γεγονός,
ότι το σχολείο βρισκόταν σε ένα ορεινό τόπο,
σε μια αγροτική κοινωνία.
Οπότε κάναμε πάρα πολλά μαθήματα έξω από την τάξη.
Ήταν μια περίοδος που στέλναμε τα παιδιά συνέχεια λασπωμένα στο σπίτι
πραγματικά ήταν η κατάρα η ίδια.
Οι γονείς μας είχανε... αχ αφήστε τα, τέλος πάντων.
Στόχος μας όμως ήταν να φτιάξουμε ένα σχολείο αυτοδιαχειριζόμενο.
Ένα σχολείο το οποίο θα σέβεται το παιδί ,
ένα σχολείο στο οποίο μέσα το παιδί θα μπαίνει,
θα εκφράζεται, θα αναπτύσσει την προσωπικότητά του,
δε θα αισθάνεται απομονωμένο, δε θα αισθάνεται μόνο του.
Και κάπου εκεί μέσα σε όλα αυτά τα όνειρα ήρθε η οικονομική κρίση.
Και πάει εκεί, οι στίχοι του ποιητή
«τα όνειρα μου σαν τα πέταλα μιας ανεμώνας, που την σκόρπισες φυσώντας σαν να 'σουν χειμώνας».
Και κάπου εκεί λοιπόν ήρθε η οικονομική κρίση.
Πέσαν οι ρυθμοί πάρα πολύ. Πάρα πολλή στενοχώρια στον κλάδο.
Παρόλα αυτά σε μας η οικονομική κρίση λειτούργησε πάρα πολύ απενοχοποιητικά.
Δηλαδή ήταν πάρα πολύ άσχημο το να νιώθεις ότι ο εργοδότης σου δε σε σέβεται.
Σου δίνει να πλάσεις κάτι τόσο πολύ σημαντικό,
αλλά παράλληλα δε σε σέβεται κιόλας.
Οπότε ο Φουρφουράς ουσιαστικά σαν Γαλατικό χωριό αντιστάθηκε σε αυτή τη κρίση αξιών.
Όχι ένας άνθρωπος,
δηλαδή, αυτή τη στιγμή δε θα ΄πρεπε να είμαι εγώ εδώ,
θα ‘πρεπε να ‘ναι πάρα πολλοί εδώ. Έτυχε μάλλον.
Το χωριό, οι γονείς, ο δήμος, άσχετοι άνθρωποι από όλη την Ελλάδα,
οι οποίοι πραγματικά πήγανε κόντρα σε αυτή την κρίση αξιών
και βοήθησαν ώστε να φτιάξουμε ένα καλύτερο σχολείο.
Και πραγματικά εγώ τους ευχαριστώ γι' αυτό,
ήταν ένα πάρα πολύ σημαντικό μάθημα.
Τώρα αν έρθει κάποιος στο σχολείο τι θα δει;
Θα δει περιβόλια για κάθε τάξη, θα δει οπωροφόρα δέντρα,
θα δει βοτανόκηπο, θερμοκήπιο, και όλα αυτά
με σκοπό κάποια στιγμή το σχολείο να μπορεί να φροντίσει
για τη διατροφή των μαθητών του. Μακάρι να γίνει.
Δεν ξέρω άμα γίνει ποτέ. Ελπίζουμε τουλάχιστον.
Δε θα δει κότες. Δυστυχώς.
Το κοτέτσι ήταν πραγματικά ένα όνειρο, το οποίο μου το στερήσανε,
αλλά θα τα καταφέρουμε. Να σας πω και την ιστορία του κοτετσιού.
(Χειροκρότημα)
Να σας πω και την ιστορία του κοτετσιού. Ξυπνάω ιδρωμένος... Ψέματα! (Γέλια)
Συγνώμη, θα λέω τώρα τέτοια, γιατί έχω πάρα πολύ άγχος
κι έχει στεγνώσει λίγο το στόμα μου.
Λέω να πάρουμε τηλέφωνο τον πρόεδρο του χωριού, τον Μανώλη.
Παίρνουμε τηλέφωνο λοιπόν τον Μανώλη
- Έλα Μανώλη! - Έλα Αγγελή! Ίντα κάμεις; - Καλά Μανώλη.
- Ξέρεις, να σου πω κάτι; - Έλα Αγγελή, πες μου! - Θέλω να φτιάξουμε κοτέτσι.
Σιωπή.
- Έλα μωρέ Αγγελή, δε σ΄ακούω καλά, δεν έχει σήμα εδώ, τι είπες;»
- Λέω, να φτιάξουμε κοτέτσι - Ωχ Παναγιά μου, κουζουλάθηκε αυτός!
- Έρχομαι από κει, έρχομαι από κει!
Λοιπόν πραγματικά σαν τον Φλας Γκόρντον
ήρθε πάρα πολύ γρήγορα στο σχολείο.
Μπαίνει μέσα και ούτε καν με κοιτάει.
Πάει κατευθείαν στο Γιάννη μπροστά, που ήταν και από το χωριό
- Βρε Γιάννη τι έπαθε ο δάσκαλος; Βρε δάσκαλε τροζάθηκες εντελώς, είσαι σοβαρός, τι κοτέτσια;
- Μανώλη κοτούλες, ξέρω 'γω, τι, μια χαρά!
- Ω Παναγιά μου, Παναγιά μου! Δεν το λέω στο χωριό, θα μας βγάλουν μαντινάδες.
Η μαντινάδα, είναι παιδιά για τους Φουρφουριανούς,
σα να πέσει ο ουρανός πάνω στο κεφάλι τους.
Πραγματικά μην τους βγάλεις μαντινάδα, τους έχεις πάρει τη ψυχή.
Οπότε κότες δε θα δείτε! Του χρόνου όμως θέλω να δείτε. Πραγματικά. Θα δούμε.
Επίσης θα δείτε πάρα πολλούς άσχετους ανθρώπους
να είναι στο σχολείο αν έρθετε μια τυχαία μέρα.
Μπορείτε να δείτε σαπουνοποιούς, αγροτές, κτηνοτρόφους, καπετάνιους.
Μπορείτε να δείτε την υπεύθυνη του αρχαιολογικού μουσείου,
η οποία ζωντανεύει ουσιαστικά το μουσείο,
45 χιλιόμετρα από τα ντουβάρια του.
Και όλα αυτά γιατί αυτό που θέλαμε πάνω από όλα,
είναι να φτιάξουμε ένα ανοιχτό σχολείο.
Ένα σχολείο, το οποίο θα διαμορφώνει
και θα διαμορφώνεται από την κοινωνία.
Τα τείχη, τα ντουβάρια πρέπει να πέσουν κάποια στιγμή.
Αρκετά μαντρώσαμε τα παιδιά μέσα, καιρός να τα βγάλουμε έξω.
Είναι ένα πάρα πολύ καλό μάθημα για τους μεγάλους, τα παιδιά.
(Χειροκρότημα)
Στα πλαίσια όλου αυτού φτιάξαμε και ένα δίκτυο σε συνεργασία
με άλλα ορεινά σχολεία του νομού Ρεθύμνου, αλλά και όλης της Ελλάδας.
Το σχολικό δίκτυο των Ορέων, το βλέπετε άλλωστε. (Γέλια)
Με ομικρόν γράφεται.
Τα ορεινά σχολεία πλέον επικοινωνούν μεταξύ τους.
Τα ορεινά σχολεία έχουν έναν κοινό κώδικα, συνεταιρίζονται.
Έχουμε φτιάξει έναν αγροτικό σχολικό συνεταιρισμό,
πουλάν τα προϊόντα τους, βοηθούν στα συσσίτια της κοινωνίας τους.
Επικοινωνούν μεταξύ τους, ανταλλάσσουν απόψεις
και πάνω από όλα επιτέλους πρέπει να γκρεμιστεί κάποια στιγμή
αυτό το ντουβάρι που είχε χτιστεί γύρω από τα ακριτικά χωριά,
γιατί όλα καλά, όλα ωραία, αλλά οι μπαμπάδες
και οι παππούδες τουλάχιστον στην Κρήτη,
που ξέρω εγώ, έχουνε χτίσει ντουβάρια γύρω από τα χωριά τους, δεν ξέρουν την συνεργασία.
Οπότε μέσα από αυτό ουσιαστικά δημιουργείται ένας κοινός κώδικας.
Οπότε φανταζόμαστε ότι μακροχρόνια τα παιδιά τους
θα μάθουν να συνεργάζονται τουλάχιστον σε ένα μεγαλύτερο βαθμό.
Και αυτό μακάρι να πετύχει. Δεν ξέρω πραγματικά. Θέλουμε όμως.
Τέλος σας άφησα το Φουρφουρά TV.
Ο Φουρφουράς TV είναι μια τηλεόραση διαδικτυακή
Τα παιδιά παίρνουν το ρόλο του ρεπόρτερ.
Στέκονται μπροστά από την κάμερα και αναλύουν θέματα φυσικής,
απορίες παιδιών, πράγματα που έχουν κάνει γενικότερα.
Τους αρέσει πάρα πολύ.
Λοιπόν «Τα μικρά Αμαριωτάκια» είναι η εκπομπή.
Όταν πρωτοείπαμε αυτή την ιδέα σε κάποιους υπεύθυνους, μας το αρνήθηκαν
«Όχι, δε θα εκθέσετε τα παιδιά!»
Τα εκθέσαμε και ήταν κάτι πάρα πολύ καλό.
Ξέρετε δεν είναι ότι η γνώση δόθηκε με παιγνιώδη τρόπο. Δεν είναι αυτό το καλύτερο.
Το καλύτερο είναι ότι η φωνή ενός παιδιού,
το οποίο είναι σε ένα απομονωμένο χωριό, που πριν εγκλωβιζόταν στα βουνά τριγύρω,
τώρα το παιδί αυτό έχει φωνή.
Τώρα ξέρει ότι ένα παιδί στο Ρέθυμνο, το γνωρίζει.
Ότι ένα παιδί στο Ρέθυμνο μαθαίνει, κάνει το μάθημά του σύμφωνα με αυτά που είπε.
Μετά από τη δημοσιότητα που δόθηκε στο σχολείο,
-καλώς ή κακώς- κι ένα παιδί στην υπόλοιπη Ελλάδα
μπορεί να δει το Φουρφουράκι εκεί πέρα και να μάθει πράγματα από αυτόν.
Νομίζω ότι είναι το σημαντικότερο πράγμα που πετύχαμε με αυτή τη δραστηριότητα.
Δεν το περιμέναμε. Δεν ξεκίνησε έτσι.
Θέλω να σας δείξω λοιπόν ένα χαιρετισμό που σας ετοίμασαν τα παιδιά.
Δυστυχώς δεν ήταν όλα στην τάξη όταν το γυρίσαμε, οπότε απολαύστε τα!
ΒΙΝΤΕΟ: Πολλές καλημέρες από τον μαγευτικό και εξωτικό Φουρφουρά. Ίντα κάνετε;
Είμαστε τα Μικρά Αμαριωτάκια και σας καλωσορίζουμε από το Φουρφουρά TV
Γειά σας! Είμαστε τα Μικρά Αμαριωτάκια!
Νεκτάριος ο Νίντζα
Νίκη η Χάκερ
Αλέξης ο ντροπαλός
Ιωάννα η υπναρού
Μαρία η ποιήτρια
Ροζίνα η διαβαστερούλα
Αλέξανδρος ο Μέγας
Παντελής ο τέρμας
Αντώνης το μελαχρινό τσακάλι
Αλεξάνδρα η χορευταρού
Καλημέρα Θεσσαλονίκη με το Λευκό σου Πύργο!
Δυστυχώς δεν μπορούμε να έρθουμε στην όμορφη παρέα.
- Θα το ήθελες; - Ναι, πολύ!
- Ο κύριος μας δεν μας παίρνει μαζί του! - Κακός κύριος!
Αλλά εμείς τον βρήκαμε τον τρόπο! Μια σταλιά άνθρωποι είμαστε, θα μπούμε στη βαλίτσα!
- Εξυπνάκια!
- Αλεξάνδρα τι κάνεις; (Γέλια)
- Δε μου λες Ιωάννα, να σε ρωτήσω κάτι; - Ναι.
- Στα Κρητικά πώς μπορώ να πω «τι μου λες;»
- Ίντα μου λες;
- Και στα Κρητικοθεσσαλονικιώτικα πως θα το πω αυτό;
- Ίντα με λες;
Μπράβο! (Γέλια)
Χαμόγελο ένα - δύο - τρία κόμμα τέσσερα.
Και πάμε το καινούργιο το πέντε αστέρων χαμόγελο!
Φιλιά πολλά από το Φουρφουρά!
Σας ευχαριστούμε.
Να σας πω για το κλείσιμο ότι εγώ δεν έχω έρθει σε καμία περίπτωση εδώ ως ο σούπερ δάσκαλος,
απέχω πάρα πολύ από αυτό το ρόλο.
Αντιθέτως προσπαθούμε πάρα πολύ σκληρά
να μάθουμε να στεκόμαστε μέσα στην αίθουσα,
προσπαθούμε πάρα πολύ σκληρά να ξέρουμε τι θα διδάξουμε στα παιδιά,
άμα το κάνουμε σωστά κτλ.
Υπάρχουν πάρα πολλοί καλύτεροι από μας.
Απλώς ήρθα εδώ για να σας πω μια ιστορία
για το πώς άμα κάποιοι άνθρωποι συντονιστούν λίγο και αγαπήσουν πραγματικά
αυτό που κάνουν, ότι ακόμα και σε καιρούς που δεν είναι όλα ρόδινα ας πούμε
μπορούν να πετύχουν κάτι.
Και θέλω να κλείσω με μια πολύ αγαπημένη φράση του Καζαντζάκη,
που λέει: «Εγώ μονάχος μου έχω χρέος να σώσω αυτό τον κόσμο,
αν δε σωθεί εγώ θα φταίω».
Οπότε σας ευχαριστώ πάρα πολύ, να είστε καλά.
(Χειροκρότημα)