Life lessons from a psychoanalyst: Matheos Yosafat at TEDxAthens 2012 - YouTube
Μεταγραφή: Chryssa R. Takahashi Επιμέλεια: MARIANGELA LESTOU
Είμαι χαρούμενος που είμαι εδώ σήμερα
γιατί βλέπω ένα ζωντανό κομμάτι της Ελληνικής νεολαίας,
η οποία αυτό το διάστημα δεν είναι πολύ ζωντανή
με έναν ενεργητικό και δραστήριο τρόπο.
Γύρισα στην Ελλάδα
γιατί νόμιζα ότι θα μπορούσα να προσφέρω κάποια πράγματα στον δικό μου τομέα.
Δυστυχώς η γενεά η δικιά μου απογοήτευσε λίγο την χώρα μου
κι έτσι περιμένουμε από εσάς, την καινούργια γενεά
να κάνει κάτι για μια χώρα που αξίζει
γιατί έχει προσφέρει πολλά,
αλλά και τώρα έχει δυνάμεις που κοιμούνται.
Η χώρα περνάει μια κρίση όπως ξέρετε,
αλλά δεν θα μπω στα οικονομικά και άλλα θέματα,
αλλά είναι και μία βαθιά κρίση, κοινωνική και ψυχολογική.
H κοινωνική είναι ότι η χώρα έχει διαλυθεί ουσιαστικά σαν κοινωνία,
σαν ομαδική κατάσταση, ανθρώπινη.
Ο καθένας κοιτάει το συμφέρον του.
Οι πολιτικοί κάνουν το ίδιο.
Εμείς θέλουμε το δικό μας και τους εκλέγουμε.
Υπάρχει μία κατάσταση που την ξέρετε όλοι, όλοι είμαστε λίγο κλέφτες.
Λίγοι προσπαθούν να προσφέρουν κάτι για το κοινό καλό.
Ίσως αυτή η συγκέντρωση και η TEDx να είναι ένα πολύ ελπιδοφόρο παράδειγμα.
Και ό,τι στοιχεία είχανε οι άνθρωποι
παλαιότερα σε αυτή την χώρα
έχουν εν μέρει εξαφανιστεί.
Υπάρχει μία ανομία, όπως ξέρετε. Υπάρχει ένας υπερκαταναλωτισμός,
τον οποίο μας έδειξαν όλοι ότι αυτός είναι ο σκοπός της ζωής.
Δεν υπάρχει ομαδικό πνεύμα
και ξέρουμε από την ψυχολογία και την ψυχανάλυση
ότι ο άνθρωπος είναι ευτυχισμένος
μόνο όταν είναι σε ένα πλέγμα σχέσεων και προσφέρει πράγματα.
Σε πολύ ουσιαστική γλώσσα το λέμε αυτό αγάπη.
Δεν είναι μόνο ο έρωτας και λοιπά, αλλά η δυνατότητα να συνυπάρχεις
με ανθρώπους σε αυτό το σύντομο ταξίδι που κάνουμε στη ζωή,
και από τους οποίους να δίνεις και να παίρνεις.
Αυτό δεν είναι ηθικολογικό δίδαγμα, είναι ψυχολογικό.
Δηλαδή ένας άνθρωπος που δεν δίνει τίποτε στους άλλους,
στην κοινωνία που ζει, δεν μπορεί να είναι ευτυχισμένος, ευχαριστημένος.
Αυτό το βλέπουμε κάθε φορά με ανθρώπους που είναι λίγο άδειοι σε αυτά.
Μπορεί να έχουν λεφτά, επιτυχία, οτιδήποτε, αλλά δεν είναι καλά.
Έρχονται σε εμάς, τους ψυχαναλυτές και λένε «Νιώθω κενό,
δεν βρίσκω ένα νόημα στην ζωή.»
Και συνήθως το ψάχνουν, περισσότερο καταναλωτισμό
περισσότερο σεξ, ναρκωτικά, και λοιπά.
Και δυστυχώς αυτό αφορά σήμερα ένα μεγάλο κομμάτι της Ελληνικής νεολαίας,
οι οποίοι ασχολούνται υπερβολικά με τα ναρκωτικά,
με το σεξ, με έναν περίεργο τρόπο και δεν έχω χρόνο να μιλήσω γι'αυτό.
(Γέλιο)
Να σας πω ένα παράδειγμα. Βλέπω...
(Γέλιο)
(Χειροκρότημα)
Βλέπω πολλούς ανθρώπους και νέα παιδιά στο γραφείο μου
και έρχονται κοριτσάκια δεκατεσσάρων ετών
τα οποία θέλουν να αυτοκτονήσουν πολλές φορές.
Ή πίνουν ναρκωτικά, ή τέτοια και δεν μπορείς να καταλάβεις γιατί.
Είναι από καλή όπως λέμε οικογένεια.
Και όταν τους ρωτάω καμιά φορά:
«Καλά, δεν περιμένεις, λες θέλω να αυτοτονήσω.
Είναι ωραία στον ήλιο,
αύριο μεθαύριο θα γνωρίσεις και κανά αγοράκι όταν μεγαλώσεις.»
Το οποίο δεν καταλαβαίνουν.
Μετά από την σχετική κουβέντα μου λέει «Τι, γκόμενο;»
(Γελιο)
Λέω «Ναι». Εγώ δεν είχα μάθει να τα λέω έτσι παλαιά.
Μου λέει «Έχω πάει με καμμιά 50αριά και δεν με ενδιαφέρει.» Γεγονός.
(Γέλιο)
Ε αυτό δεν είναι έρωτας, είναι ένα είδος φτηνού πανσεξουαλισμού
που ύστερα από λίγο δεν υπάρχει αγάπη,
δεν υπάρχει συναίσθημα, δεν υπάρχει ρομαντισμός,
δεν υπάρχει δυνατότητα να δίνεις στον άλλον,
είναι μια ανταλλαγή οργάνων, η οποία ύστερα από λίγο
είναι μεν ευχάριστη, αλλά αφήνει ένα κενό.
Ο άνθρωπος πρέπει να σχετίζεται, πρέπει,
δηλαδή αυτό είναι το μόνο που μπορεί να τον κάνει ευτυχισμένο.
Και να δίνει.
Αυτά σκεφτόμουν όταν αποφάσισα να έρθω στην Ελλάδα.
Και τι προσπάθησα να κάνω εγώ,
μια κι εδώ μιλάμε [για το] τι κάνει κανένας και όχι μόνο τι λέει,
είναι ότι ως ψυχαναλυτής έβλεπα πολύ λίγους ανθρώπους
που είχαν και μέσα αρκετά οικονομικά
και αποφάσισα και ίδρυσα -- γιατί είχα εκπαιδευτεί στην Αγγλία
και στην ομαδική και οικογενειακή θεραπεία --
και ίδρυσα μία εταιρία εδώ,
η οποία μέχρι τώρα έχει εκπαιδεύσει περίπου 400 άτομα.
Και αυτά δουλεύουν σε νοσοκομεία, σε κέντρα ψυχικής υγιεινής, σε σχολεία,
σε οικογένειες και ακόμη και όταν είναι ιδιωτικά
είναι πολύ φθηνότερη η τιμή,
Εκεί, τι μαθαίνουν.
Εκτός από τα όποια προβλήματα έχουν,
μαθαίνουν να ζουν με άλλους ανθρώπους.
Εκεί βγαίνουν όλες οι δυσκολίες που έχουμε,
η επιθετικότητα που μας καθορίζει στην Ελλάδα.
Μαθαίνουν να συζούν, να μοιράζονται, να ανέχονται τον άλλον
και να μην προβάλλουν πάντα τα προβλήματα στους άλλους.
Αυτό είναι ένα συνηθισμένο πράγμα που γίνεται στην Ελλάδα,
που είμαστε λίγο προβληματικοί
και προσφέρουμε, θεωρούμε ότι οι άλλοι άνθρωποι φταίνε για όλλα.
Το άλλο κομμα, το άλλο τέτοιο, το άλλο εκείνο και λοιπά.
Τι μπορεί να κάνει η Ελλάδα τώρα.
Δεν θα μιλήσω από οικονομική πλευρά.
Εγώ νομίζω ότι θα πάνε καλά τα πράγματα.
Περνάνε μία γενικότερη κρίση σε όλον το κόσμο
και πιστεύω ότι και η Ελλάδα θα πάει καλά.
Τώρα πώς μπορεί να πάει καλά, είναι ότι είμαστε σε μία κρίση.
Και ψυχολογικά ξέρουμε, υπάρχει η θεωρία της κρίσης όπως λέγεται
«Crisis theory and intervention»
όπου τότε τα πράγματα ή πάνε καμμιά φορά χειρότερα
ή η κρίση μάς μαλακώνει. Είναι σαν το σίδερο.
Όταν είναι κρύο δεν μπορείς να το σφυρηλατήσεις.
Όταν το βάλεις στην φωτιά, μπορεί να σφυρηλατηθεί.
Άρα η κρίση μπορεί να δημιουργήσει ένα ανακάτεμα μέσα μας,
να δούμε τα πράγματα λίγο διαφορετικά.
Να δούμε ότι είμαστε μέλη μιας χώρας και όχι μόνο άτομα.
Γιατί αυτό μας λείπει, μας λείπει το ομαδικό πνεύμα στην Ελλάδα.
Το να σκεφτόμαστε και τον άλλον.
Παίρνουμε την θέση του άλλου γιατί έχουμε μέσα.
Οδηγούμε με έναν τρόπο ο οποίος φαίνεται να είναι τελείως επιθετικός.
Οι σχέσεις οι ερωτικές, ο γάμος, είναι όχι τόσο καλού επιπέδου όπως νομίζουμε.
Η Ελληνική οικογένεια είναι μία δύσκολη οικογένεια.
Έχω δουλέψει με οικογένειες από πάρα πολλά έθνη στο Λονδίνο.
Η Ελληνική είναι [από τις] ψυχρότερες. Παρόλο που έχουμε την εντύπωση
ότι είναι καλή, ότι είμαστε δεμένοι.
Είμαστε δεμένοι πολλές φορές, ώστε να μην μπορούμε να ξεκολλήσουμε.
Όπως ξέρετε υπάρχουν παιδιά, όχι μόνο τώρα για οικονομικούς λόγους,
που ζουν με την οικογένεια μέχρι 40 χρονών.
Υπάρχουν παιδιά που κοιμούνται με την μάνα τους
με την προτροπή της μάνας τους μέχρι 32, 35 χρονών.
Αυτά τα βλέπουμε. Βέβαια είναι πιο παθολογικές περιπτώσεις.
Αλλά η κρίση αυτή μπορεί να μας κάνει
να σκεφτουμε, να αλλάξουμε λίγο πιο γρήγορα
γιατί και τα μνημόνια και όλα αυτά
που σε πολλά πράγματα έχουν θετικά, προσπαθούν να αλλάξουνε.
Δεν μιλάω τώρα [για] τα κοψίματα των χρημάτων και λοιπά
αλλά τις μεταρυθμίσεις που προτείνουν.
Μερικές έπρεπε να τις είχαμε κάνει από χρόνια.
Δεν μπορούμε να τις κάνουμε γιατί εύκολα δεν αλλάζει κανείς.
Με την κρίση μπορεί να αλλάξει.
Και βέβαια βλέπετε τώρα ότι έχουμε έντονες αντιδράσεις.
Θέλει ίσως παραπάνω καιρό.
Αλλά αν αυτό μεσοπρόθεσμα αρχίζει και αλλάζει τη χώρα,
ο Έλληνας είναι και έξυπνος άνθρωπος και ικανός
και όταν του δωθεί η ευκαιρία μπορεί να γίνει
άνθρωπος που προσφέρει κιόλας.
Αλλά η κοινωνία δεν μας δίνει τέτοιο παράδειγμα.
Ίσως οργανώσεις σαν την TEDx και άλλα, σιγά σιγά να μας οδηγήσουν
να είμαστε όλοι καλύτεροι ο ένας με τον άλλον.
Τώρα, τι άλλο μπορώ να προτείνω
μια και το TEDx θέλει και «innovative ideas» που λένε.
(Γέλιο)
(Χειροκρότημα)
Εγώ έκανα το δικό μου κομματάκι όπως ο καθένας τη δουλειά του.
Αυτό μπορούσα να κάνω, αυτό έκανα και συνεχίζω να το κάνω.
Τώρα τελευταία ενώ απέφευγα πάντα,
βγαίνω και στην τηλεόραση και σε άλλα μέρη.
Πάλι για να προσφέρω κάτι στις Ελληνικές οικογένειες
στους ανθρώπους να τους κάνω να σκεφτούν λίγο μερικά πράγματα.
Αλλά αυτό που προτείνω και είναι το πιο σημαντικό
και έχω προτείνει και παλιότερα
είναι να γίνουν μαθήματα ζωής στα σχολεία.
Ο άνθρωπος έχει δύο ήδη συνειδητής ζωής.
Την συνειδητή, αυτή που μιλάω και με καταλαβαίνετε
και την ασυνείδητη την οποία ερεύνησε η ψυχανάλυση
η οποία σε μεγάλο βαθμό δημιουργείται στην παιδική ηλικία
και μετά παραμένει ασυνείδητη.
Εκεί έχουμε όλα τα προβλήματα και όπως ξέρετε
όλα τα προβλήματα στην ενήλικη ζωή,
στο γάμο, στο σεξ, στις σχέσεις μας, στην επιλογή συντρόφου,
επιλογή δουλειάς και λοιπά, καθορίζονται από τις εμπειρίες
της παιδικής ηλικίας.
Και αυτό το βλέπουμε σε κάθε άνθρωπο που αναλύουμε.
Εφόσον αυτά είναι τα βασικά στοιχεία,
οι άνθρωποι δεν είναι προετοιμασμένοι όταν βγαίνουν στη ζωή,
να κάνουν σωστές σχέσεις.
Όσοι είναι πιο ώριμοι τα καταφέρνουν.
Αλλά οι γάμοι κατά 80% δεν είναι καλοί.
50% χωρίζουν, 30% δεν χωρίζουν γιατί δεν μπορούν να χωρίσουν.
Ένα 10% θεωρούμε ότι είναι καλοί γάμοι.
Αυτά προέρχονται από τις εμπειρίες της παιδικής ηλικίες,
το ασυνείδητο αυτό βγαίνει μέσα στις στενές σχέσεις,
στο γάμο και στον τρόπο που μεγαλώνουμε τα παιδιά μας.
Ο τρόπος αυτός στην Ελλάδα είναι πάρα πολύ κακός
στις περισσότερες περιπτώσεις.
Γι'αυτό και η νέα γενιά είναι λίγο χαμένη τώρα.
Οπότε αν υπάρχουν αυτά τα πράγματα, τι θα μπορούσε να γίνει.
Το μάθημα που θα μπορούσε να γίνει
είναι στα σχολεία από το νηπιαγωγείο
μέχρι να τελειώσει κανείς το λύκειο,
να υπάρχει ένα μάθημα ζωής όπως το λέμε.
Να είναι ομάδα με ορισμένους δάσκαλους,
εκπαιδευμένους σε αυτή την ομαδική εμπειρία,
αυτή που εκπαιδεύουμε και στην εταιρία που ίδρυσα
και οι οποίοι να διδάσκουν και να ζουνε τα παιδιά,
εμπειρικά, τις ανθρώπινες σχέσεις.
Αυτό γίνεται με ορισμένους τρόπους.
Έχω περιγράψει και έχω κάνει στο Λονδίνο
τέτοια μαθήματα ζωής
και σε παιδιά δύσκολα, σε σχολεία για δυσπροσάρμοστα παιδιά,
και είχε πάρα πολύ καλά αποτελέσματα.
Αυτό κάθε χρόνο θα αλλάζει ανάλογα με την ανάπτυξη του παιδιού
ώστε να μπορεί κανείς να μάθει πώς να συνυπάρχει με τους άλλους
με την εξουσία, με τον έρωτα, πώς να αναπτύσσει την δημιουργικότητα του,
πώς να αντιμετωπίσει τις δυσκολίες του,
πώς να κάνει ουσιαστική επαφή με τους ανθρώπους.
Αυτό είναι κάτι που δεν το μαθαίνουμε
και βγαίνουμε στη ζωή τελείως απροετοίμαστοι γι'αυτό.
Παντρεύεται ο άλλος, κάνει παιδιά,
η δουλειά της μητέρας είναι η δυσκολότερη δουλειά
που είναι να κάνει κανένας.
Για να μάθω εγώ πέντε πράγματα, γιατί είμαι και παιδοψυχίατρος,
έκατσα 40-50 χρόνια, κι ακόμη δεν ξέρω πολύ καλά.
Ταυτόχρονα, παίρνει μια μητέρα, κάνει ένα παιδί,
δεν έχει ιδέα.
Το μόνο που έχει είναι μια κασέτα στο μυαλό της από τη δική της τη μάνα.
Κι έτσι επαναλαμβάνονται τα ίδια λάθη σε κάθε γενεά.
Εάν αυτό το πράγμα γινόταν στα σχολεία,
θα υπήρχε μια δυνατότητα η επόμενη γενεά που μεγαλώνει
να είναι πολύ καλύτερη, πιο κοινωνική, πιο ομαδική,
με κάποια στοιχεία, αν όχι εξιδανίκευσης,
αλλά ενδιαφέροντος για την ζωή.
Ερχόμαστε και φεύγουμε, πρέπει να αφήσουμε ένα ίχνος.
Και πρέπει το διάστημα αυτό να το ζούμε με τους άλλους,
ουσιαστικά, μέσα μας.
Και όχι με επιθετικότητα, με ζήλια, με φθόνο,
με όλα αυτά τα πράγματα που καθορίζουν την ζωή μας.
Αυτό δεν είναι μόνο για την Ελλάδα βέβαια.
Σε όλον τον κόσμο.
Αλλά η Ελλάδα αυτή την στιγμή έχει μια δύσκολη κοινωνική ζωή,
εφότου ιδρύθηκε το κράτος που μπορεί να ήταν
από την Τουρκοκρατία, άλλα πράγματα.
Πάντως δεν έχουμε μάθει να ζούμε ο ένας με τον άλλον,
γι'αυτό έχουμε συνέχεια δικτατορίες, φασαρίες,
το ένα κόμμα εναντίον του άλλου και λοιπά.
Εάν λοιπόν, αυτά τα μαθήματα γίνουν,
και εγώ είμαι σίγουρος ότι θα γίνουν κάποια στιγμή, αλλά πότε;
Γι' αυτό αγωνιστείτε κι εσείς
να το πετύχουμε αύριο μεθαύριο.
Αυτά ήθελα να πω και σας ευχαριστώ.
Γεια σας.
(Χειροκρότημα)