Waarom wel hutjemutje in een vliegtuig?
We zagen ze een tijdje niet meer vliegen...
of het was om gestrande reizigers in coronatijd te repatriëren.
Om te zorgen dat deze mensen toch door kunnen.
Maar we mogen weer.
Wat te doen met de vakanties?
Vanaf 15 juni kunnen we weer op vakantie naar deze Europese landen.
Daar gaat het reisadvies van oranje naar geel.
Ook het Caribisch deel van ons koninkrijk.
En daar komen waarschijnlijk snel meer landen bij.
Maar, hoe zit dat met vliegen in coronatijd?
Waarom wringen we ons op allerlei plekken met een meetlint in bochten...
...om anderhalve meter afstand aan te houden...
Hoe gaan bestellingen opgenomen worden? Hoe kan men naar het toilet eventueel?
...maar mogen we wel met honderden tegelijk in een vliegtuig stappen?
Leg dat maar eens uit.
Spoiler alert...
...een luchtdicht verhaal wordt dit niet...
...want veel vragen over het coronavirus in vliegtuigen zijn nog onbeantwoord.
Maar juist daarom is het goed om te weten waar we staan.
Of zitten.
Om te beginnen is het een politieke keuze om reizen weer toe te staan...
...en wie waar welkom is.
Dat bepalen landen zelf.
Maar wie bepaalt wat er coronatechnisch hier ín een vliegtuig gebeurt?
Niet de nationale regeringen.
Ons kabinet verwijst daarom naar de protocollen van overkoepelende luchtvaartorganisaties.
Kijk, de vliegwereld is natuurlijk een hele internationale wereld.
Daar gelden niet alleen Nederlandse regels.
Luchtvaartmaatschappijen scharen zich onder de IATA...
...in Europa scharen ze zich onder de EASA.
En de EASA heeft richtlijnen opgesteld, eigenlijk op basis van...
...de internationale gezondheids- standaarden van de WHO en van ECDC.
Door die luchtvaartmaatschappijen moet dat vervolgens worden vertaald...
...in protocollen voor de eigen firma.
Maar die coronaprotocollen zijn geen wetten of regels.
Het zijn richtlijnen.
Zo staat bijvoorbeeld in de protocollen van die overkoepelende luchtvaartorganisaties ...
...de aanbeveling dat je wordt afgeraden te gaan vliegen als je symptomen hebt.
Of de aanmoediging om maatregelen te treffen om afstand te kunnen bewaren.
Dat bij aankomst hygiënische adviezen zouden kunnen worden verstrekt.
En dat indien nodig stoelen leeg moeten blijven wanneer de bezetting dit toelaat.
Klinkt allemaal nogal vrijblijvend.
En deze adviesrapporten staan er bol van.
Overige richtlijnen gaan bijvoorbeeld over het beperken van het gebruik van het toilet...
...het dragen van mondmaskers...
...en de gebruikelijke normen rondom desinfectie.
Maar ook dat soort zaken bepalen de vliegmaatschappijen...
...dus uiteindelijk allemaal zelf.
Ook hoeveel mensen er in het vliegtuig mogen.
En vooral daar wringt de schoen.
Want wat meteen opvalt, is dat zodra jij aan boord stapt...
...de anderhalvemeterregel overboord gaat.
Leg dat maar eens uit aan al die ondernemers met een meetlint en lege zaken.
Waarom mag dat dan niet in de ballon? Dat is toch niet eerlijk?
Veel genoemd argument voor het vliegen is dat...
...vliegtuigen voorzien zijn van een ontzettend goede luchtcirculatie.
Dat moet ook wel, om überhaupt fatsoenlijk te kunnen ademen...
...in een afgesloten ruimte als deze en levend op je bestemming aan te komen.
Dat zit zo.
Over het algemeen beweegt de lucht in een vliegtuig zo.
Verse lucht wordt van de bovenkant naar beneden de cabine in geblazen...
...en vuile lucht wordt aan de onderkant weer weggezogen.
En je kan ook nog eens het blazertje boven je hoofd aanzetten.
Die luchtcirculatie gebeurt ook nog in compartimenten van drie rijen...
...dus niet als één luchtstroom door de hele cabine.
Als een passagier besmet blijkt, is het advies van...
...het Europees Centrum voor ziektepreventie en -bestrijding om alleen de twee rijen...
...voor en achter die persoon daarover te informeren...
...en verder contactonderzoek te doen.
Of dat genoeg is, daar kom ik zo nog even op terug.
De schone lucht komt op twee manieren de cabine in.
Verse lucht van buiten, aangezogen door de motoren...
...en op de juiste druk en temperatuur gebracht.
En gerecyclede lucht, die wordt gezuiverd en opnieuw de cabine ingeblazen.
Dat laatste gebeurt met zogeheten High Efficiency Particulate Air-filters...
...in 't kort HEPA-filters, die ook in ziekenhuizen worden gebruikt.
En daarvoor zoomen we even heel ver in.
Die filters kun je vergelijken met een heel fijnmazig visnet...
...dat zo'n 99,9 procent van alle microben zoals bacteriën en virussen opvangt.
Nou is een piepklein coronavirusdeeltje, slechts een tienduizendste van een millimeter...
...zo'n klein visje dat het door het net heen kan.
Maar de virusdeeltjes verplaatsen zich niet individueel door de lucht...
...maar in grote getale, gegroepeerd in hele kleine druppeltjes van slijm of speeksel...
...die niet zo makkelijk verdampen.
Die druppeltjes, zowel de wat grotere, als de allerkleinsten, de aerosolen...
...komen niet door zo'n HEPA-filter heen.
Elke drie minuten is de cabine weer helemaal ververst...
...en adem je dus vrij schone lucht in.
Maar de concentratie van vuile lucht is nooit helemaal nul, omdat het altijd een mix blijft.
Verder wordt erop gewezen dat passagiers het grootste deel van de reis...
...met hun gezicht dezelfde kant op kijken, zodat er geen face-to-face-interactie is...
...en dat rugleuningen een extra barrière vormen voor de verspreiding van het virus.
Een vliegtuig is dus wezenlijk anders dan andere binnenruimtes.
Dus, een vliegtuig is gegarandeerd veilig?
Nee, dat kan je zo niet zeggen.
In het verleden zijn er meerdere onderzoeken gedaan naar besmettingen op vluchten...
...met bacteriën en griep- of coronavirussen.
Zoals met SARS in 2003 op een Chinese vlucht van Hongkong naar Beijing.
Een koortsige en hoestende man besmette twintig andere passagiers.
Negen van hen zaten niet eens bij hem in de buurt.
In dit geval zou contactonderzoek voor de twee rijden rondom dan ook niet genoeg zijn geweest.
In 2009 bleken na een vlucht van New York naar Hongkong...
...negen mensen besmet met de Mexicaanse griep.
En vorige week besloot Griekenland nog alle vluchten uit Qatar te weren...
...nadat na een vlucht twaalf mensen waren besmet met covid-19.
Het lastige van al deze onderzoeken is dat ze geen uitsluitsel geven op de vraag...
...hoe de besmetting heeft plaatsgevonden.
...door de lucht, via oppervlakken...
...of was er bijvoorbeeld al contact voor het boarden?
...aan de bar, bij het wachten, tijdens het inchecken...
...of na het delen van hetzelfde toilet?
Dat weet niemand.
Zeker is wel dat ondanks de verse lucht in een vliegtuig...
...een besmetting nooit helemaal valt uit te sluiten.
En dat je op een korte vlucht waarschijnlijk minder besmettingsrisico hebt dan op een lange vlucht.
Vooralsnog is het niet verbieden van goedgevulde vliegtuigen een experiment.
Het is ook afwachten wie met wat Nederland binnen vliegt.
Sowieso is heel belangrijk dat mensen met ziekteverschijnselen...
...zelf de verantwoordelijkheid nemen om niet te gaan vliegen.
En of je het überhaupt zelf aandurft is ook jouw eigen verantwoordelijkheid.
En tot slot is het ook jouw eigen verantwoordelijkheid...
...om op die abonneerknop te drukken.
Maar volgens alle richtlijnen wordt dat wel sterk geadviseerd.
Fijne vakantie! Als je gaat.