Fyrsta riftunarreglan í 134.grein

Þá er komið að því að fjalla um fyrstu riftunarregluna sem felst í hundrað þrítugustu og fjórðu grein. Hún er lang, langalgengust. Og ég gæti varið hér heilum degi í að telja upp alla dómana þar sem fallist hefur verið á beitingu ákvæðisins. Margir dómar, mörg álitaefni. En hér ætla ég að leyfa mér að vísa á, og þið skoðið vel umfjöllun Viðars Más um regluna, en þá er sem sagt. Ég er búin að fjalla hér um hvenær á að meta hvort að greiðslueyrir sé óvenjulegur, það er þegar að greiðsla fer frá skuldaranum, ekki þegar hún kemur til kröfuhafa. Þetta á við um þessa, þetta skilyrði um óvenjulegan greiðslueyri. Nú, það stendur í þessu ákvæði að það megi rifta greiðslu á skuld sem fer fram með óvenjulegum greiðslueyri. Og í sjálfu sér er óvenjulegur greiðslueyrir ekki, veitir ekki mikla vísbendingu, þetta er þá dæmi um vísireglu á sviði, já, bara, vísireglu í lögfræðinni, það er að segja lögfræðiregla sem vísar út fyrir sig til nánari skýringar. Dómari hér verður að meta hvað er óvenjulegur greiðslueyrir og þarna eru ákveðnar vísbendingar, upphaflega umsaminn greiðslueyrir hlýtur alltaf að teljast venjulegur. Og svo erum við með dóminn, þarna hundrað fimmtíu og eitt tvö þúsund og ellefu, þar sem að er að fjalla um, þarna var krafist riftunar á, og endurgreiðsla á einni komma átta milljón króna sem hefði farið fram í peningum, og, í sjálfu sér kannski ágætt að skoða þennan dóm aðeins nánar. Þarna hafði N-einn verið að rukka Neshamra og þarna var komið veruleg skuld. Og þeir gera, og N-einn gerir fjárnám í fimmtán nánar tilgreindum bifreiðum fyrir þessari skuld og einhverju fleira dóti. Og það er farið fram á nauðungarsölu á þessum eignum en áður en að komið var að því að fara fram á nauðungarsöluna þá kemst samkomulag á milli Neshamra sem er þá núna orðið þrotabú og N-eins um að félagið myndi greiða upp skuldina með greiðslu einn komma átta milljón og það borgar þessa skuld með peningum í september, tvö þúsund og átta. Síðan er bú Neshamra tekið til gjaldþrotaskipta í febrúar tvö þúsund og níu en frestdagurinn við skiptin er í desember tvö þúsund og átta. Þannig að þið sjáið að greiðslan fer fram þriðja september, en frestdagurinn er fjórði desember. Og þarna erum við bara að velta fyrir okkur, og þarna fer sem sagt þrotabúið í riftunarmál og krefst riftunar á greiðslu með óvenjulegum greiðslueyri, segir að, að, í stefnu að Neshamrar hafi greitt skuld við, við, hérna, kröfuhafa sinn á síðustu sex mánuðum fyrir frestdag eftir fyrstu málsgrein hundrað þrítugustu og fjórðu greinar og var byggt á því að greiðslan væri óvenjuleg ef litið væri til fyrri viðskipta stefnda og stefnanda, það er að segja milli Neshamra og N-eins. En Hæstiréttur segir að það er, það hefur ekkert komið fram um það í málinu að peningar gæti hafa talist óvenjulegur greiðslueyrir í ljósi fyrri viðskipta við, milli félaganna. Þannig að þetta, Hæstiréttur segir bara: það er, það er ekki neitt komið fram um það að greiðsla með peningum sé óvenjulegur greiðslueyrir í skilningi þessa hluta riftunarákvæðis hundrað þrítugustu og fjórðu greinar. Síðan er svona ýjað að því að hugsanlega hefði skiptastjóri þarna átt að fara fram með riftunarkröfu á öðrum grundvelli, vegna þess að því hafi verið fyrst hreyft við munnlegan málflutning fyrir dómi, að þetta kynni að hafa skert greiðslugetu Neshamra verulega, en þarna var ekkert komið fram um það að svo háttaði til. Þarna er Hæstiréttur að byggja á því, eða svona ýja að því að hugsanlega kynni skiptastjóri að hafa átt að byggja riftunarkröfuna á þeim hluta riftunarreglu hundrað þrítugustu og fjórðu greinar. Það er að segja að svona há greiðsla, rétt undir lok, þegar svona, var farið að halla verulega undan fæti í rekstri félagsins, að það kynni að hafa skert greiðslugetu þrotamanns verulega. En síðan er líka byggt í þessu máli á hundrað fertugustu og fyrstu grein gjaldþrotaskiptalaga, og þið setjið það út á spássíu, en þarna var sem sagt ekki, ekki neitt varpað ljósi á það hvort eða hvernig, N-einn, sem sagt viðtakandi greiðslu hafi mátt vita um ógjaldfærni Neshamra, það er sem sagt sönnunarbyrðin um vitneskju N-eins um stöðu Neshamra lá ekki fyrir. Já, þannig að það er sem sagt, það er hægt að skoða, upphaflega umsaminn greiðslueyrir hlýtur alltaf að teljast venjulegur. Greiðsla með peningum hlýtur, svona almennt hefur líkurnar með sér að teljast venjulegur greiðslueyrir. En þá er spurning: af hverju er þá greiðsla með óvenjulegum greiðslueyri riftanleg og Viðar Már fjallar um þetta í bókinni sinni, en við göngum út frá því að kröfuhafa sé ekki skylt að taka við greiðslu í öðrum greiðslueyri en þeim sem var samið um upphaflega, eða þá í peningum, og að sama skapi verður skuldari eða seljandi ekki knúinn til að efna í öðrum greiðslueyri en um var samið. Þetta eru meginreglurnar í fjármunarétti. Ef við síðan færum þær yfir í skuldaskilaréttinn þá eru taldar löglíkur á að þetta geri kröfuhafi eingöngu vegna þess að honum sé ljóst að hann fær ekki efndir með öðrum hætti. Og ég vek athygli ykkar á svona fimm atriðum í kennslubók sem geta verið vegvísir um það hvenær greiðsla með óeðlilegum greiðslueyri telst riftanleg, eða sem sagt hvað leiðir til þess að, að greiðsla sé, teljist óvenjuleg í skilningi ákvæðisins. Og þetta tengist líka mati á því hvort greiðsla sé venjuleg eftir atvikum, þetta eru sömu, eða sambærileg fimm atriði sem hægt er að skoða. En við sjáum bara, sem sagt þetta, var ráðstöfunin venjuleg í þessari starfsemi eða á þessu starfssviði, var, hafði skuldarinn áður greitt með þessum greiðslueyri? Við sjáum það þegar við skoðum venjulega eftir atvikum að einstakt tilvik eða tvö duga ekki, það þarf að vera einhver föst venja eða svona fastari venja en einu sinni, tvisvar. Má líta á þessa greiðslu sem eðlilegan þátt í starfseminni, eða er yfirleitt hægt að telja hana til eðlilegra viðskiptahátta og varð [UNK] þessi ráðstöfun til vegna þrýstings frá kröfuhafa? Allt þetta er skoðað, og svo er listi í bókinni hjá Viðari Má og fullt af dómum, og það í sjálfu sér, kannski aðallega að þið skiljið hvað eru, hvers konar verðmæti þarna eru að skipta um hendur. Er fjöldi dóma sem hægt er að skoða í kennslubókinni, en þetta eru sem sagt hvers konar lausafjármunir, bílar mikið, raftæki, hjól, sjampó og ég hef verið skiptastjóri þar sem ég fékk bretti af hárnæringu, líka KitchenAid hrærivélar, ég fékk líka hótun um að skila til mín hérna, það voru egg, það er sykur, alls konar, þetta er eiginlega [HIK: ótelj] bara allt það sem skiptir eða hefur verðmæti í viðskiptum getur hér verið reitt af hendi sem endurgjald í svona þessum, í við skiptum sem greiðsla. Nú geta verið hvers konar kröfur á hendur þriðja manni og ég hef þá reynslu af því að kenna, þetta er kannski, þið hafið ekki mikla, með fullri virðingu þá kannski þekkið þið ekki þetta. Þannig að ég ætla aðeins að útskýra þetta betur. Þetta eru sem sagt kröfur á hendur þriðja manni, þetta eru ekki, já, sem sagt, þetta eru skuldabréf, víxlar, viðskiptakröfur og fleira. Afsakið, það er hérna, þetta er þá ekki, sem sagt þetta er ekki það að, að, að hið gjaldþrota félag gefi út skuldabréf, víxil eða viðskiptakröfu og noti það í viðskiptum, heldur þegar að hið gjaldþrota félag á kröfu eftir, samkvæmt skuldabréfi, víxli eða viðskiptakröfu á einhvern annan aðila, það er einhver annar sem á að borga þrotabúinu þessa kröfu og þrotabúið notar [HIK: þe] þessa eign sem greiðslu í öðrum viðskiptum til annars kröfuhafa. Dæmi: ég var einu sinni að vinna í, í blómabúð, það er fyrir mörg hundruð árum. Og þá gerðist það alltaf að, að þá voru víxlar mjög mikið notaðir í viðskiptum við heildsala, þannig að þegar að blómabúðin var að kaupa vörur inn í búðina þá var gefinn út víxill fyrir andvirði vörunnar, sem sagt heildsalinn afhenti blómabúðinni vöru og blómabúðin skrifaði upp á víxil sem átti að greiðast eftir þrjá mánuði. Þá, ef að heildsalinn hefði verið gjaldþrota eða í slæmri stöðu fjárhagslega, þá hefði hann farið og borgað skuldir sínar við skattinn eða við einhvern annan aðila með þessum víxli á blómabúðina. Það er viðskiptakrafa eða víxilkrafa á hendur þriðja manni. Og það eru mjög margir dómar um þetta tilvik. Nú, eins og í Haferninum þá var verið að greiða með hlutabréfum, það er líka hægt að greiða með innstæðum á viðskiptareikningi. Þið kannski munið eftir bílasölu Guðfinns, þar sem að Guðfinnur varð fyrir riftun. Hann var að millifæra á milli viðskiptareikninga, hann, hann reyndar krafðist að skila á grundvelli hundrað fertugustu og fjórðu greinar, við fjölluðum um þetta í síðustu viku. Það var greiðsla með viðskiptareikningi. Og svo, líka geti hugsanlega verið með afhendingu fasteigna, þó ekki veðsetningu heldur afhendingu fasteigna.