Capitolo 5. La giara ||jar Kapitel 5. Das Gefäß Κεφάλαιο 5. Το βάζο Chapter 5. The jar Capítulo 5. La jarra Chapitre 5. La jarre Hoofdstuk 5. De kruik Rozdział 5. Słoik Capítulo 5. A jarra Kapitel 5. Burken 第五章罐子

Anche quest'anno gli alberi sono pieni di olive, anche se l'inverno è stato brutto. |this year||||full||olives|also||the winter|||harsh The trees are full of olives again this year, even though the winter was bad. Цього року на деревах знову повно оливок, незважаючи на те, що зима була несприятливою.

Zirafa ha tantissimi alberi di olive ed è contento. Giraffe||very many|||||| Zirafa has lots of olive trees and is happy. Зірафа має багато оливкових дерев і щаслива. Ha cinque giare vecchie per tenere l'olio. ||jars|old||hold|the oil ||глечики|||| He has five old jars to hold the oil. У нього є п'ять старих банок для зберігання олії. Probabilmente, pensa, non bastano per tenere il tanto olio di questa stagione. probably|think||enough||hold|||enough|||season Probably, he thinks, not enough to hold this season's much oil. Напевно, вважає він, цього сезону не вистачить, щоб утримати велику кількість нафти. Ha preso una giara nuova a Santo Stefano di Camastra, alta quasi quanto una persona, è più bella e più grande delle altre cinque. |taken||jar|new|||Stefano||Camastra||almost|||||more|||||than|| He got a new jar in Santo Stefano di Camastra, almost as tall as a person, it is more beautiful and bigger than the other five. У Санто-Стефано-ді-Камастра він отримав нову банку, майже заввишки з людину, вона красивіша і більша за інші п'ять.

Naturalmente ha litigato anche con la persona che gli ha venduto questa giara. ||argued||||||who||sold||jar ||поссорився|||||||||| Of course, he also quarreled with the person who sold him this jar. Ma Zirafa, nella sua vita, ha litigato con tutti, anche per cose semplici, piccole. ||||||argued|||||things|| But Zirafa, in his life, fought with everyone, even over simple, small things. È quasi povero per tutti i soldi pagati per un processo! |almost|poor|||||paid|||lawsuit He is almost poor for all the money paid for a trial! Він майже бідує за ті гроші, які заплатив за судовий процес!

Il suo avvocato lo vede due o tre volte a settimana. ||lawyer||sees|||||| His lawyer sees him two or three times a week. Адвокат бачиться з ним два-три рази на тиждень. È stanco di vederlo e gli ha regalato un piccolo libro con tutte le leggi: così può vedere da solo se può fare un processo contro questo o quel signore. |||seeing||him||gifted|||||||laws|so|can||||||do|||against|||this|mister He is tired of seeing it and has given him a small book with all the laws: so he can see for himself whether he can make a case against this gentleman or that gentleman. Йому набридло це бачити, і він дав йому невеличку книжечку з усіма законами, щоб той сам міг переконатися, чи може він подати позов проти того чи іншого пана.

Ora, quando litiga con una persona, ridono e gli dicono: |when|argue||||laugh|||say Now, when he argues with a person, they laugh and tell him: Тепер, коли він сперечається з людиною, вони сміються і кажуть йому:

‒ Prepara l'asino! prepare|the donkey |Приготуй осла! - Get the donkey ready! - Приготуйте віслюка! ‒ perché di solito Zirafa poi parte e va in città dall'avvocato. why||||||||||to the lawyer - because usually Zirafa then leaves and goes to the city to the lawyer. - тому що зазвичай Зірафа потім йде і їде в місто до адвоката. E lui risponde: He replies:

‒ Certo, e sono dolori per voi, figli di un cane! |||pains||||||dog - Sure, and it's pains for you, children of a dog! - Звісно, і це боляче для вас, собачі діти!

I contadini di Zirafa iniziano a cogliere le olive. |farmers|||begin||harvest||olives ||||||збирати|| Zirafa's farmers begin harvesting olives. Фермери "Зірафи" починають збирати оливки. Il terzo giorno due uomini, mentre lavorano, passano vicino alla giara nuova e si fermano a vederla. ||||men||they work||||||||||see it On the third day two men, while working, pass by the new jar and stop to look at it. E così vedono che la nuova bellissima giara presa da Zirafa a Santo Stefano e pagata tanto, quattro soldi, è divisa in due parti: qualcuno l'ha rotta con un coltello. ||see||||||taken|||||||paid|||||divided||||someone|||||knife And so they see that the beautiful new jar taken from Zirafa on Boxing Day and paid so much, four pennies, is split into two parts: someone broke it with a knife. І ось вони бачать, що красива нова банка, яку вони купили у Зірафи в Санто-Стефано і за яку заплатили стільки грошей, чотири сольді, розколота на дві частини: хтось розбив її ножем.

‒ Guardate! look at yourselves Guardate! look at yourselves

‒ Chi è stato? ||been - Who did it?

‒ Oh, mamma mia! E che fa ora don Lollò?! ||||Mr|Father Lollò And what does Don Lollò do now! А що зараз робить Дон Лолло?! La giara nuova, che sfortuna! ||||unlucky The new jar, how unfortunate!

Uno, per paura, vuole andare via e non dire nulla. One, out of fear, wants to go away and say nothing. Хтось зі страху хоче піти і нічого не сказати. Ma l'altro risponde:

‒ Sei matto? |crazy - Are you crazy? - Ти здурів? Con don Zirafa? With Don Zirafa? In questo modo pensa che abbiamo rotto noi la giara. In this way he thinks we broke the jar. No, no, tutti fermi, qua. |||stop|here No, no, all stop, here. Ні, ні, все, стоп, тут.

E comincia a chiamare: and|||call І він почав дзвонити:

‒ Don Lollò! Ah, don Lollò!

Arriva don Zirafa, nervoso, veloce, sempre impegnato e, naturalmente, sempre arrabbiato. ||||fast||busy|and||| Don Zirafa arrives, nervous, fast, always busy and, of course, always angry. Приїжджає дон Зірафа, знервований, швидкий, завжди зайнятий і, звичайно ж, завжди злий. Vede la giara e come prima cosa prende i due contadini e li butta con forza contro il muro: sees||||as||thing|takes|||farmers|||throws|||against||wall ||||||||||||||||||стіна He sees the jar and first picks up the two peasants and throws them forcefully against the wall: Побачивши глечик, він першим ділом хапає двох селян і з силою жбурляє їх об стіну:

‒ Ah, adesso la dovete pagare! |||must|pay - Ah, now you have to pay for it! - А, тепер вам доведеться за це заплатити!

Poi lancia il cappello, comincia a camminare velocemente… |throws|||||| |кидає|||||| Then he throws his hat, starts walking quickly.... Потім скидає капелюха, починає швидко йти...

‒ Una giara nuova! - A new jar! Quattro soldi! Four money! Chi l'ha rotta? who|| Who broke it? Quando? when When? Come? How

Quando comincia ad essere un po' più calmo, i contadini gli dicono che può ancora riparare la giara. |||||||||farmers||tell||||repair|| When he begins to be a little calmer, the farmers tell him that he can still repair the jar. C'è un signore molto bravo, Zi' Dima Licasi, che ha fatto una sua colla, e quindi, grazie a lui e alla sua colla, la giara può di nuovo essere come nuova. ||||||Dima||||made|||glue||therefore|||||||glue||jar|can||||like|new |||||||Ліказі||||||клей||||||||||||||||| There is a very good gentleman, Zi' Dima Licasi, who has made his own glue, and so, thanks to him and his glue, the jar can be as good as new again. Є дуже добрий чоловік, Зі Діма Лікасі, який виготовив свій власний клей, і завдяки йому та його клею, банка знову може бути як нова.

Prima don Lollò dice di no. First Don Lolló says no. Poi però cambia idea e la mattina dopo, all'alba, arriva Zi' Dima Licasi. then|but||mind|||||at dawn|||| ||||||||на світанку|||| But then he changes his mind and the next morning, at dawn, Zi' Dima Licasi arrives. Але потім він передумує, і наступного ранку, на світанку, приїжджає Зі Діма Лікасі. Ha con lui un sacco con tutti gli attrezzi per sistemare la giara. ||||||||tools||fix|| He has with him a sack with all the tools to fix the jar. Він має з собою мішок з усіма інструментами, щоб полагодити банку. È un vecchio magro e storto, sembra un albero di olive. |||thin||crooked|looks|||| |||||кривий||||| He is a skinny, crooked old man, looking like an olive tree. Це худий, кривий дідусь, схожий на оливкове дерево. È anche molto silenzioso: per avere una sua parola, uno deve andare a prenderla direttamente dentro la bocca. It is|||quiet||have|||word||must||||directly|inside|| He is also very quiet: to get a word from him, one has to go and get it directly inside his mouth. Sembra anche un po' triste… forse perché non è ancora famoso come merita, grazie alla sua colla. |||||||||||as|he deserves|||| ||||||||||||заслуговує на це|||| He also seems a little sad--perhaps because he is not yet as famous as he deserves to be, thanks to his glue.

Zirafa lo guarda a lungo, non è sicuro: |||at|for a long time||| Zirafa looks at him for a long time, unsure:

‒ Vediamo questa colla! Let's see||glue - Давайте подивимося на цей клей!

Zi' Dima, senza parlare, con le mani fa segno di no. ||without|||||makes|sign|| Uncle Dima, without speaking, with his hands makes a sign of no. Тітка Діма, не кажучи ні слова, робить знак "ні" руками. Poi, dopo qualche secondo, dice: Then, after a few seconds, he says:

‒ La vede al lavoro, sulla giara. - He sees her at work, on the jar. - Він бачить її за роботою, над банкою.

‒ Puoi fare un buon lavoro? |do||| - Can you do a good job? - Чи можете ви зробити хорошу роботу?

Zi' Dima mette a terra il sacco con le cose, prende dei vecchi, piccoli occhiali e li mette. ||||on the ground||||||||old||glasses||| Auntie Dima puts the bag of things on the ground, picks up some old, small glasses and puts them on. Тітка Діма опускає мішок з речами, бере старі, маленькі окуляри і одягає їх. E a quel punto, guarda Zirafa e dice, serio: |||point||||| And at that point, he looks at Zirafa and says, seriously:

‒ Certo!

‒ Però solo con la colla non può andare bene. - However, only with glue it can't go well. - Але одним лише клеєм справа не обійдеться. Metti anche del ferro. put|||iron Також поклади трохи заліза.

‒ Me ne vado, ‒ risponde tranquillo Zi' Dima, mentre prende il sacco con le cose. |||||||while|||||| - I'm leaving,‖ Zi' Dima replies quietly, as he picks up the bag of things. - Я йду, - спокійно відповідає Діма, забираючи мішок з речами.

Ma don Lollò gli prende un braccio e lo ferma. ||||||arm|||stops But Don Lolló grabs his arm and stops him. Але дон Лолло схопив його за руку і зупинив.

‒ Ma dove vai? - But where are you going? Ma guarda, chi pensi di essere? But look, who do you think you are? Але послухайте, ким ви себе вважаєте? Carlo Magno? |Charlemagne |Карл Великий Карл Великий? Brutto pezzo di asino! You piece of donkey! Ти, шматок віслюка! Io devo mettere l'olio qui dentro! I have to put the oil in here! Я маю залити сюди олію! Una rottura così grande, solo con la colla? |break|||||| |Така велика тріщина|||||| Such a big break, only with glue? Voglio anche il ferro. |||iron I also want iron. Mastice e ferro, pago io, decido io! putty||iron|I pay||| Клей|||||| Mastic and iron, I pay, I decide! Шпаклюю і прасую, плачу, вирішую!

Zi' Dima chiude gli occhi e le labbra, per non parlare. ||closes|||||lips||| |||||||губи||| Auntie Dima closes her eyes and lips, not to speak. Тітка Діма заплющує очі і стуляє губи, щоб не говорити. Le parole di Zirafa non gli sono piaciute, ecco un'altra persona che non crede alla sua colla. |words|of|||||liked||||||||| Zirafa's words did not sit well with him; here is another person who does not believe his glue. E anche questa volta non può fare un buon lavoro, pulito. And even this time he cannot do a good, clean job. І навіть цього разу він не може зробити хорошу, чисту роботу. Prova di nuovo: Try again:

‒ Se la giara non è come nuova… - If the jar is not as good as new....

‒ Non mi interessa! - I don't care! Il ferro! Pago ferro e colla. Quanto costa?

‒ Allora, se solo con la colla… - Then, if only with glue. - Тож, якби тільки клеєм...

‒ Ah, che testa! - Ah, what a head! - Ах, яка голова! Non mi capisci? not||you understand Il ferro, ho detto che voglio anche il ferro! |||||I want||| Ci vediamo allora quando hai finito. See you then when you are done. Побачимося, коли закінчите. Non posso più perdere tempo con te. I can't waste any more time with you.

Zi' Dima inizia a lavorare, ma non è contento. Sta tra le due parti della grandissima giara e inizia a chiuderle; ogni volta che deve mettere un po' di ferro, dice una brutta parola. ||||||very|||||close them|||||put||||||||word He stands between the two parts of the very large jar and starts to close them; every time he has to put some iron, he says a bad word. Він стає між двома частинами великої банки і починає їх закривати; щоразу, коли йому доводиться класти залізяку, він вимовляє погане слово. Poi dice al contadino, dopo che ha messo la colla: |||farmer||||put|| Then he says to the farmer, after he puts the glue on: Потім він каже фермеру, після того, як той наніс клей:

‒ Senti come suona? - Do you hear how it sounds? Come una campana, anche se sono io dentro. ||a bell||||| ||дзвін||||| Like a bell, even though it's me inside. Як дзвіночок, навіть якщо це я всередині. Guarda come è nuova, anche senza ferro! Look how new it is, even without iron!

‒ Zi' Dima, purtroppo non sei tu che comandi. |||||||commands - Zi' Dima, unfortunately you are not in charge. Metti il ferro!

E Zi' Dima inizia a mettere il ferro nei buchi. |||||||||holes |||||||||отвори And Uncle Dima begins to put iron in the holes.

Dopo un'ora di lavoro, Zi' Dima ha finito e… After an hour of work, Zi' Dima finished and...

‒ Ora aiutami ad uscire dalla giara! |help me|||| - Now help me out of the jar! - А тепер допоможи мені вилізти з банки!

Ma la giara è larga al centro e stretta in alto. ||||wide||||narrow|| But the jar is wide in the middle and narrow at the top. Але банка широка посередині і вузька вгорі. Zi' Dima, nervoso dopo quello che gli ha detto Zirafa, non ha fatto attenzione. Zi' Dima, nervous after what Zirafa told him, did not pay attention. Діма, знервований тим, що сказала йому Зірафа, не звернув на це уваги. E ora prova e prova ancora, ma non riesce ad uscire dalla giara. ||||||||succeeds|to||| And now he tries and tries again, but he can't get out of the jar. E il contadino non lo aiuta, solo ride come un matto! ||farmer||||||like||crazy And the farmer doesn't help him, just laughs like crazy!

Ora la giara che lui ha fatto ritornare nuova, deve essere rotta di nuovo, per farlo uscire. Arriva anche don Lollò. All'inizio non crede a quello che vede: At first he does not believe what he sees:

‒ Ma come? Là dentro? Там? Si è chiuso dentro? yourself|||inside

Si avvicina poi alla giara e grida: He then approaches the jar and shouts:

‒ Aiuto?! help E che aiuto posso darti, io? ||||give| And what help can I give you? Stupido vecchio! Perché non hai visto prima che la giara è stretta in alto? Why didn't you see earlier that the jar is narrow at the top? Proviamo di nuovo: prima metti fuori un braccio… così…! let's||again||put|out||| Let's try again: first put out an arm...like this...! E ora la testa… No, più piano, più piano! |||||more|more slowly|| And now the head-no, slower, slower! А тепер голова... Ні, повільніше, повільніше! No, aspetta… Giù, giù! |wait|down| No, wait -- down, down! Ma come hai fatto? But how did you do it? E la giara, adesso? What about the jar now? Calma! calm Calma! calm Calma!

Guarda gli altri e urla “Calma!”, ma è lui che non è calmo! He looks at the others and shouts "Calm down!" but he is the one who is not calm! Він дивиться на інших і кричить: "Заспокойтеся!", але це він не заспокоюється! Come sempre Zirafa urla: As always Zirafa shouts:

‒ Preparate l'asino! get ready| - Приготуйте віслюка!

Intanto batte la giara con le dita, suona come una campana. meanwhile|||||||||| Meanwhile, he taps the jar with his fingers, ringing it like a bell. Тим часом він постукує по банці пальцями, дзвенить, як дзвіночок.

‒ Bella! Sembra nuova! Aspetta, ‒ dice a Zi' Dima, ‒ questa è una cosa nuova, devo sentire l'avvocato! ||||||||||||the lawyer Wait, - he says to Zi' Dima, - this is a new thing, I have to hear from the lawyer! Зачекай, - каже він до Діми, - це щось нове, я маю почути від адвоката! Vado e torno. I go and come back. Я йду і повертаюся. Tu stai calmo! |stay| Ora faccio subito quello che devo fare e ti pago il lavoro. Now I'll do what I have to do right now and pay you for the work. Я зроблю те, що повинен зробити зараз, і заплачу вам за роботу. Cinque lire, va bene? |lire|| Five lira, all right?

‒ Non voglio niente! - I don't want anything! Voglio uscire! I want to go out!

‒ Sicuro, però adesso ti pago. - Sure, I'll pay you now, though.

L'avvocato è libero, ma Zirafa deve aspettare perché l'avvocato continua a ridere! The lawyer is free, but Zirafa has to wait because the lawyer keeps laughing! Адвокат вільний, але Зірафа змушена чекати, бо адвокат продовжує сміятися! Poi alla fine gli dice cosa deve fare. Then at the end she tells him what to do.

‒ Lui non può restare lì dentro, la legge dice che deve tornare libero. - He cannot stay in there; the law says he must go free again.

‒ Così perdo la giara, perché si rompe. thus|lose|||||break - So I lose the jar, because it breaks. - Тож я втрачаю банку, бо вона розбивається. E lui deve darmi i soldi della giara. |||to give me|||| And he has to give me the money from the jar.

‒ Giusto, ma i soldi della giara come è adesso, non come l'avete presa voi. |||||||||||you|taken| - Right, but the money from the jar as it is now, not as you took it. - Так, але гроші з банки в тому вигляді, в якому вони є зараз, а не в якому ви їх взяли.

‒ Perché?

‒ Perché è rotta.

‒ Rotta? No, ora è perfetta, anzi, meglio che perfetta. ||||навіть краще||| No, now it is perfect, in fact, better than perfect. Ні, зараз він ідеальний, кращий за ідеальний. E lo dice lui, non io. And he says that, not me. І це говорить він, а не я.

‒ Allora, fate così: chiedete a lui, prima, quanto è il valore della giara adesso. |||ask|||||||value||| - So, do this: ask him first how much is the value of the jar now. - Отже, зробіть так: спочатку запитайте його, скільки зараз коштує баночка.

‒ Bacio le mani, dottore! I kiss||| - I kiss your hands, doctor! - Поцілуйте мені руки, лікарю! ‒ e don Lollò torna a casa, contento.

Quando è di nuovo a casa, vede una cosa strana: tutti ridono e fanno festa, anche Zi' Dima, che ora è molto calmo. When he is home again, he sees a strange thing: everyone is laughing and partying, even Zi' Dima, who is now very calm. Zirafa guarda dentro la giara e gli dice: Zirafa looks inside the jar and says to him:

‒ Ah! Stai bene lì dentro? Ти в порядку?

‒ Benissimo. È fresco, meglio che a casa mia. |cool||||| It is cool, better than at my house. Свіже, краще, ніж удома.

‒ Sono contento. Intanto vi dico che ho pagato questa giara quattro soldi. meanwhile|||||paid|||| А поки що скажу, що я заплатив за цю баночку чотири копійки. Ora, secondo te, quanto vale? Now, in your opinion, how much is it worth? Як ви думаєте, скільки це коштує?

‒ Con me dentro? - Зі мною в ньому? ‒ chiede Zi' Dima e tutti i contadini ridono. - Zi' Dima asks, and all the peasants laugh. - запитує Діма, і всі селяни сміються.

‒ Silenzio! Allora, o la tua colla non è buona e tu non mi hai detto la verità, oppure la tua colla è buona e allora la giara ha un valore: quale? |||||||||||||||truth|or||||||||||||value| So either your glue is not good and you have not told me the truth, or your glue is good and then the jar has value: which one? Отже, або ваш клей поганий, і ви не сказали мені правду, або ваш клей хороший, і тоді банка має цінність: що саме? Dimmi tu! tell me|

‒ Rispondo: la colla è buona e basta per fare la giara come nuova. - I answer: the glue is good enough to make the jar as good as new. Ma tu mi hai detto di mettere il ferro: per questo motivo io sono qui dentro ora e per questo motivo la giara vale ora molto meno, un soldo e trentatré… But you told me to put iron: that's why I'm in here now, and that's why the jar is now worth much less, one penny thirty-three... Але ви сказали мені вставити залізяку: ось чому я зараз тут і чому банка тепер коштує набагато менше, одна копійка тридцять три...

‒ Per me va bene! - That's fine with me! Mi devi dare un soldo e trentatré. You must give me one penny thirty-three.

‒ E perché?

‒ Rompo la giara per farti uscire e tu, dice l'avvocato, mi devi dare il valore che la giara ha adesso. ||||to make you||||||||||||||| - I break the jar to get you out, and you, the lawyer says, must give me the value that the jar has now.

‒ Io, pagare? - Me, pay? Ah! Ah! Ah! Ma io non voglio uscire.

Prende dalla tasca una pipa e comincia anche a fumare. ||||pipe||||| ||||люлька|||||

Don Lollò non sa che fare. Don Lolló does not know what to do. E adesso?

‒ Non vuoi uscire dalla giara? not|||| Non va bene, perché così non posso usarla. ||||||can|use it It's not good, because then I can't use it. Це погано, тому що тоді я не зможу ним користуватися.

‒ Va bene, invece. - Instead, it is fine. - Гаразд, натомість. Se tu mi fai uscire, io esco. If you let me out, I will go out. Якщо ти мене випустиш, я вийду. Non voglio restare qui. I don't want to stay here. Ma pagare… no.

Don Lollò prende la giara con le mani e la muove con forza. Don Lolló picks up the jar with his hands and moves it vigorously.

‒ Vedi che buona colla?

Don Lollò è molto molto arrabbiato:

‒ Va bene! Stai lì dentro! Stay in there! Залишайтеся там! Muori di fame lì dentro! die||||inside You're starving in there!

E va via. And it goes. І він пішов. Non ricorda che ha dato cinque lire a Zi' Dima. He does not remember that he gave five liras to Zi' Dima. Він не пам'ятає, що дав п'ять лір Зі Дімі.

Zi' Dima dà le cinque lire ai contadini e organizza una bella festa. |||||||||he organizes||| Uncle Dima gives the five liras to the peasants and throws a good party.

La sera tutti mangiano, bevono e cantano, anche Zi' Dima, dentro la giara. ||||||sing||||inside||

La notte i canti svegliano don Lollò. |||songs||| At night the songs wake up Don Lollò. Вночі спів будить Дона Лолло. Va a vedere cosa succede e quando vede il vecchio, dentro la giara, cantare allegro, non riesce più a stare calmo. ||||it happens|||||||||||||||| He goes to see what is going on, and when he sees the old man, inside the jar, singing merrily, he can no longer stay calm. Corre verso la giara, dà un calcio e la giara va contro una pianta di olive. ||||||kick|||||||plant|| He runs to the jar, kicks it, and the jar goes against an olive plant. Він біжить до банки, б'є її ногою, і банка розбивається об оливкову рослину. E si rompe!

Zi' Dima ha vinto. |||won