Οι ανοιχτοί δρόμοι του διαδικτύου | Giannis Farsaris | TEDxUniversityofMacedonia - YouTube
Μεταγραφή: Evi Coup D'état Επιμέλεια: Chryssa R. Takahashi
Ήρθαμε εδώ σήμερα να μιλήσουμε για την Ιθάκη.
[Ξέρω έναν Οδυσσέα που δεν έφτασε ποτέ]
Τι θα είχε συμβεί, εάν ο Οδυσσέας έκανε ένα μήνα να φτάσει στην Ιθάκη
και όχι δέκα χρόνια.
Η ιστορία θα τον είχε ξεχάσει.
Τι είναι αυτό που έκανε σημαντικό το ταξίδι του Οδυσσέα για την Ιθάκη;
Τα εμπόδια.
Οι Λαιστρυγόνες και οι Κύκλωπες, που μας λέει ο Καβάφης.
Ο Οδυσσέας, νίκησε τα εμπόδια, έφτασε στην Ιθάκη
και έμεινε στην ιστορία.
Τι θα είχε συμβεί όμως, εάν ο Οδυσσέας δεν έφτανε ποτέ στην Ιθάκη;
Όχι γιατί τον νίκησαν τα εμπόδια,
αλλά γιατί στον αγώνα του με τα εμπόδια,
ανακάλυπτε μια άλλη Ιθάκη.
Ξεκινώντας την προσωπική μας διαδρομή προς το όνειρό μας
δεν πρέπει να φοβόμαστε τα εμπόδια.
Τα εμπόδια είναι όμορφα.
Είναι πολύτιμα.
Γιατί μπορούν να μας κάνουν να δούμε τον κόσμο αλλιώς.
Μπορεί, μέσα από τα εμπόδια να ανακαλύψουμε μια άλλη Ιθάκη.
Γι' αυτήν την άλλη Ιθάκη ήρθα εδώ να σας μιλήσω σήμερα.
Για έναν άλλο δρόμο.
Διαφορετικό, ανάποδο.
Τα τελευταία πέντε χρόνια συμμετέχω ενεργά στον κόσμο των κοινών.
Με ένα κοινό σκοπό.
Την ελεύθερη, μη εμπορική διάδοση των ιδεών, της τέχνης,
της επιστήμης και της τεχνολογίας στο διαδίκτυο.
Και πιο συγκεκριμένα, στη λογοτεχνία, με την οποία ασχολούμαι,
έχουμε δημιουργήσει την ανοιχτή βιβλιοθήκη Open Book,
όπου υποστηρίζουμε ανεξάρτητα ψηφιακά βιβλία, e-books,
και την ελεύθερη διάδοσή τους στο διαδίκτυο.
Αυτή είναι η προσωπική μου Ιθάκη.
Αυτό είναι το όνειρό μου και αυτός είναι ο προορισμός μου.
Αλλά, δεν ήταν πάντα αυτή η Ιθάκη μου.
Άλλο δρόμο είχα πάρει.
Πριν από πολλά χρόνια, ξεκίνησα να γράφω ένα μυθιστόρημα.
Και μέσα στην αγωνία και στο ξενύχτι της συγγραφής
άρχισα να ονειρεύομαι τη μέρα
που θα γινόμουν ένας αναγνωρισμένος συγγραφέας,
που το βιβλίο μου θα γινόταν best seller από το μεγαλύτερο εκδοτικό οίκο
και θα κάναμε παρουσιάσεις σε όλη την Ελλάδα
και θα είχα μια πένα με μια ασημένια μύτη να υπογράφω τα βιβλία μου.
Και μέσα στο ξενύχτι και την αγωνία της συγγραφής,
μ' έστειλαν από τη δουλειά μου να διδάξω πληροφορική
στην ενδοχώρα της Κρήτης,
περίπου μιάμιση ώρα μακριά από το Ηράκλειο που έμενα τότε.
Αυτό σημαίνει τρεις ώρες επιπρόσθετα καθημερινά στον δρόμο.
Κι ήταν για μένα ένα μεγάλο εμπόδιο,
κράτησε τρία χρόνια,
και για μεγάλο χρονικό διάστημα, σταμάτησα να γράφω.
Στην πορεία όμως ανακάλυψα ότι δεν ήταν εμπόδιο.
Ήταν ένα τεράστιο δώρο γιατί είχα τρεις ώρες
μόνος στο αυτοκίνητο καθημερινά,
-καφέ, τσιγάρο, μουσική, ηρεμία-
να σκέφτομαι την πλοκή του μυθιστορήματός μου.
Μου πήρε έξι χρόνια να ολοκληρώσω το μυθιστόρημά μου.
Και μπορείτε να φανταστείτε πόσο χαρούμενος και περήφανος ήμουν,
που ένιωθα να πλησιάζω στο όνειρό μου
με ένα έτοιμο έργο στο συρτάρι.
Το έστειλα σε έξι εκδοτικούς οίκους
και μετά σε άλλους έξι.
Και κανείς δεν δέχτηκε να το εκδώσει.
Η απόρριψη της δουλειάς μου ήτανε ένα άλλο μεγάλο εμπόδιο.
Απογοητεύτηκα, βραχυκύκλωσα,
και δεν ήξερα τι να κάνω.
Ώσπου ένα βράδυ, χωρίς να το πολυσκεφτώ,
αποφασίζω να βγάλω ελεύθερο το βιβλίο μου σε μορφή e-book στο διαδίκτυο.
Τη στιγμή που το έκανα, δεν ένιωθα ότι έκανα κάτι σημαντικό,
απλά πήρα ένα αρχείο, το ανέβασα σε ένα site
και το 'στειλα σε μερικούς φίλους.
Εκείνο το βράδυ, νιώθω να με παρασέρνει μια χιονοστιβάδα.
Νιώθω να συμμετέχω σε μια γιορτή που ολοένα και μεγαλώνει.
Το βιβλίο αμέσως γνώρισε, το e-book, γνώρισε μεγάλη αποδοχή.
Το κατέβασαν πάνω από 70.000 άνθρωποι,
στην Google υπάρχουν 19.000 αναφορές,
και η σελίδα του στο Facebook έχει 21.000 «Likes».
Τελικά, δεν κατάφερα να γίνω μεγάλος συγγραφέας.
Το βιβλίο μου δεν έγινε best seller στα βιβλιοπωλεία.
Κι αυτή η πένα, με την ασημένια μύτη βιβλίο δεν υπέγραψε.
Ξενυχτούσα κάποτε, με το όνειρο να κάνω τέχνη,
και εξακολουθώ να ξενυχτάω σήμερα,
δημιουργώντας κοινωνική τέχνη στο διαδίκτυο,
μαζί με εκατοντάδες άλλους δημιουργικούς ανθρώπους,
τους οποίους γνώρισα στη διαδρομή
και με τους οποίους συνεργαζόμαστε για έναν κοινό σκοπό.
«Ο σωστός δρόμος είναι ο ανήφορος»,
έλεγε ο Νίκος Καζαντάκης.
Και σήμερα, αναπολώ τις τρεις ώρες που περνούσα καθημερινά στο αυτοκίνητο,
και ευγνωμονώ τους 12 εκδοτικούς οίκους που δεν εξέδωσαν το βιβλίο μου,
γιατί ήταν τα εμπόδια που με οδήγησαν να συνειδητοποιήσω,
ότι τα εμπόδια είναι όμορφα.
Ήταν τα εμπόδια τα οποία με έβαλαν μακριά από τον στόχο,
αλλά τελικά ήταν τα ίδια εκείνα εμπόδια,
τα οποία με οδήγησαν σε μια άλλη Ιθάκη, σε έναν άλλο προορισμό.
«Όλος ο κόσμος είναι μια σκηνή»,
έλεγε ο Σαίξπηρ πριν από 400 χρόνια.
Και σήμερα, η σκηνή του κόσμου είναι το διαδίκτυο.
25 χρόνια τώρα, είναι μια κοσμογονία που συμβαίνει στην κάθε μας μέρα.
Ποια είναι όμως η δύναμη του διαδικτύου;
Δεν είναι το hardware, δεν είναι το software,
γιατί δε θα μπορούσαν ποτέ οι servers, τα καλώδια και τα προγράμματα
να αλλάξουν τον κόσμο.
Οι άνθρωποι είναι εκείνοι που δίνουν αξία και δύναμη στο διαδίκτυο
και γι' αυτό μπορούμε, ισότιμα, να τους ορίσουμε ως Peopleware.
Τα νούμερα στο διαδίκτυο είναι μεγαλειώδη.
3 δις άνθρωποι σήμερα στον κόσμο, χρησιμοποιούν το διαδίκτυο.
Θυμάστε κάποτε που το έλεγαν παγκόσμιο χωριό;
Το χωριό μεγάλωσε, παραμεγάλωσε,
και ξεπέρασε σε πληθυσμό, ακόμα και την Κίνα.
Στην Ελλάδα, χρησιμοποιούν σήμερα το διαδίκτυο
περίπου 6,5 εκατομμύρια άνθρωποι, 2,2 εκατομμύρια χρησιμοποιούν το Facebook,
και περίπου 400.000 χρησιμοποιούν το Twitter.
Πώς όμως καταφέρνει το διαδίκτυο να αλλάξει τον κόσμο;
Το διαδίκτυο έδωσε στη δημιουργία νέα χαρακτηριστικά.
Την έκανε ανοιχτή, συλλογική και συνεργατική.
Το στερεότυπο που έχουμε όλοι στο μυαλό μας για τον δημιουργό,
είναι ένας μοναχικός άνθρωπος,
ο οποίος αποκομμένος από τον κόσμο,
δημιουργεί, εκπλήσσει, χωρίς να βγει ποτέ από την τρύπα του.
Ναι, κάποτε έτσι συνέβαιναν τα πράγματα.
Σήμερα όμως με το διαδίκτυο,
ο αληθινός δημιουργός είναι μια κοινωνική ιδιοφυία.
Γιατί είναι προτιμότερο να συνδημιουργείς, απο το να δημιουργείς.
Είναι προτιμότερο να συνεργάζεσαι, από το να εργάζεσαι μόνος σου.
Η ευφυΐα των πολλών, έχει ξεκινήσει να αλλάζει τον κόσμο ήδη.
Ποιο είναι το μυστκό της νέας εποχής;
Που δεν είναι πολύ μυστικό.
Η εξωστρέφεια.
Μοιράζεσαι ιδέες, συνεργάζεσαι, συμμετέχεις σε κοινότητες,
δημιουργείς τη δική σου κοινότητα,
γνωρίζεις ανθρώπους από όλο τον κόσμο, σαν εσένα,
γνωρίζεις ανθρώπους καλύτερους από εσένα,
αλλάζεις εσύ, κι αλλάζει ο κόσμος.
Μα να δώσω τη δουλειά μου δωρεάν στο διαδίκτυο;
Είναι ένα ερώτημα, που από την αρχή, συνεχώς, ακόμα μου κάνουν.
Το δωρεάν δεν είναι ευτελές;
Δεν είναι άδικο για μένα, να μην πληρωθώ τον κόπο μου;
Καταρχήν θα πρέπει, να ξεκαθαρίσουμε μερικές έννοιες.
Άλλο δωρεάν και άλλο ανοιχτό.
Άλλο δωρεάν και άλλο ελεύθερο.
Μας έχουν κάνει νομίζω να μπερδεύουμε λίγο τα πράγματα.
Πρωταρχικός σκοπός που γράφεται ένα βιβλίο είναι ποιος;
Να διαβαστεί. Και όχι να πουληθεί.
Το ίδιο ισχύει για τη ζωγραφική, τον κινηματογράφο, όλες τις τέχνες.
Ένα έργο για να επιτελέσει τον σκοπό του, αληθινά τον σκοπό του,
θα πρέπει να φτάσει στον κόσμο.
Και δεν υπάρχει καλύτερος τρόπος να φτάσει ένα έργο στον κόσμο,
από την ελεύθερη διάδοσή του στο διαδίκτυο.
Και με τα χρήματα, τι γίνεται;
Το διαδίκτυο, όταν χρειάζεται, έχει εφεύρει νέους τρόπους
για να χρηματοδοτεί τις ανοιχτές προσπάθειες.
Έχω ξεκινήσει από πέρυσι να γράφω το καινούριο μου βιβλίο.
Κι αντί να απευθυνθώ σε έναν εκδότη,
απευθύνθηκα στον κόσμο του διαδικτύου και της λογοτεχνίας,
μέσω ενός crowd funding, μιας συλλογικής μικροχρηματοδότησης.
Αποτέλεσμα; Μέσα σε ένα μήνα συγκεντρώθηκαν τα απαιτούμενα χρήματα
για την έκδοση του βιβλίου μου.
Κι έτσι το βιβλίο μου, αντί να έχει έναν εκδότη,
θα έχει 118 εκδότες.
Πώς σας ακούγεται αυτό;
Θα κυκλοφορήσει κανονικά στα βιβλιοπωλεία,
ενώ παράλληλα, θα διατίθεται ως e-book, ελεύθερα στο διαδίκτυο,
με άδεια Creative Commons,
κι αυτό, γιατί 118 άνθρωποι,
πίστεψαν σε αυτό, και το χρηματοδότησαν.
«Μοναχά αυτό είμαστε όλοι, ερασιτέχνες.
Δε ζούμε αρκετά για να γίνουμε οτιδήποτε άλλο»,
έλεγε ο Τσάρλι Τσάπλιν.
Ερασιχτέχνες. Δηλαδή, εραστές της τέχνης.
Και όχι επαγγελματίες με συμβόλαια και δεσμεύσεις.
Γιατί προτιμούμε τα πραγματικά δικαιώματα του έργου μας,
να τα παραχωρήσουμε ελεύθερα στον κόσμο.
Το copyright είναι ένα πολύ αυστηρά περιοριστικό πλαίσιο,
και δεν μας ταιριάζει.
Αν το όνειρό σας είναι να γίνετε επαγγελματίες,
μείνετε καλύτερα ερασιτέχνες,
γιατί υπάρχει ένας άγραφος κανόνας στο διαδίκτυο,
όσο περισσότερα μοιράζεσαι, τόσα περισσότερα επιστρέφουν σε σένα.
Ποια είναι η μεγαλύτερη επιτυχία του TED παγκοσμίως;
Είναι τα βίντεο, με τις ομιλίες που διαθέτει ελεύθερα στο διαδίκτυο
με άδεια Creative Commons.
Δε θα είχαν αξία οι ομιλίες αν έμεναν σε κλειστά ακροατήρια.
Αλλά αποκτούν τεράστια υπεραξία, όταν μοιράζονται ελεύθερα
στο διαδίκτυο, ανοιχτά, και μπορεί να τις δει οποιοσδήποτε
απ' όλο τον κόσμο.
Αυτή τη στιγμή σήμερα υπάρχουν
πάνω από 30.000 ομιλίες TEDx, από 130 χώρες του κόσμου,
και την υπέροχη πραγματικά ομιλία του Κεν Ρόμπινσον
την έχουν παρακολουθήσει πάνω από 30 εκατομμύρια άνθρωποι.
Η ανοιχτή κουλτούρα εξαπλώνεται σαν ιός
σε όλους τους τομείς της επιστήμης,
της οικονομίας και της τεχνολογίας.
Η εγκυκλοπαίδεια Wikipedia, το λειτουργικό Linux,
ο Mozilla Firefox, ο τρισδιάστατος εκτυπωτής Reprap,
το ομότιμο κίνημα, οι άδειες Creative Commons
και χιλιάδες άλλες ιδέες, είναι εκείνες που σήμερα μας οδηγούν
σε μια άλλη Ιθάκη.
Έχουμε τα εργαλεία στα χέρια μας, σήμερα.
Και τα εργαλεία, μας κάνουν καταρχήν, να μην τους έχουμε ανάγκη.
Γιατί είναι δωρεάν στο διαδίκτυο,
είναι εύκολα στη χρήση και είναι εξαιρετικά αποτελεσματικά.
Και το διαδίκτυο είναι γεμάτο δημιουργικούς ανθρώπους,
οι οποίοι είναι πρόθυμοι να μοιραστούν μαζί μας
ιδέες, γνώσεις και εμπειρίες.
Μας έχουν βάλει στο μυαλό μια πεπατημένη.
Ξεχνάμε τις συνταγές επιτυχίας του χθες
γιατί ευτυχώς σήμερα τα πράγματα γίνονται αλλιώς.
Βγάζουμε τις ιδέες μας ελεύθερες στο διαδίκτυο.
Θα ακούσουμε πολλά, θα ακούσουμε διάφορα.
Αλλά κάθε φορά που ακούμε κάτι,
πρέπει να 'χουμε στο μυαλό μας τη ρήση του Γκάντι:
«Πρώτα σε αγνοούν, μετά σε κοροϊδεύουν,
μετά σε πολεμούν, και μετά τους νικάς».
Χρόνια τώρα, με απασχολεί ένα ερώτημα.
Αν είναι ρεαλιστικός ένας κόσμος ανοιχτός.
Τελικά η απάντηση ήταν πολύ εύκολη.
Όχι. Δεν είναι ρεαλιστικός.
Είναι ουτοπικός. Αλλά, τι είναι η ουτοπία;
Είναι αυτό, που όταν κάνεις δυο βήματα για να το φτάσεις,
αυτό απομακρύνεται τέσσερα.
Κι όταν κάνεις τέσσερα, αυτό απομακρύνεται οχτώ.
Και τότε τι είναι η ουτοπία;
Είναι αυτό που σε κάνει να προχωράς.
Ο μακαρίτης πια, ο Στιβ Τζομπς, ο δημιουργός της Apple,
ένας από τους σημαντικότερους ανθρώπους της σύγχρονης εποχής,
έλεγε κάτι που καθημερινά μου έρχεται στο μυαλό:
«Έχει μεγαλύτερη πλάκα να είσαι πειρατής, από το να καταταγείς στο ναυτικό».
Άδικα περιμένουν τον Οδυσσέα στην Ιθάκη.
Στον πηγαιμό, βρήκε μια άλλη Ιθάκη.
Τη δική του, αληθινή Ιθάκη.
Σας ευχαριστώ, τα λέμε στο διαδίκτυο.
(Χειροκρότημα)
