Γλώσσα - Σύνθετες Λέξεις - Β' Δημοτικού Επ. 23
Γεια σας, παιδιά. Με λένε Σοφία Πανταζή.
Και είμαι δασκάλα σε Δημοτικό Σχολείο.
Θα κάνουμε σήμερα μαζί ένα μάθημα,
στο οποίο θα θυμηθούμε τις σύνθετες λέξεις.
Τις έχετε κάνει σίγουρα με τις δασκάλες σας όλο αυτόν τον καιρό.
Και τα παιδάκια της δευτέρας Δημοτικού και
της τρίτης αλλά και τα πιο μεγάλα παιδιά.
Σήμερα λοιπόν θα θυμηθούμε αυτά
που έχετε κάνει για να μην τα ξεχάσετε.
Και θα περάσουμε μία πάρα πολύ όμορφη ώρα.
Μπορεί να μην είσαστε εδώ μαζί μου, αλλά σας βλέπω.
Θα σας ακούω. Γι' αυτό θέλω να συμμετέχετε κι εσείς στο μάθημα.
Θα σηκώνετε χέρι κανονικά από το σπίτι και εγώ θα βλέπω...
...και κάθε φορά θα λέω και ένα διαφορετικό παιδάκι να μιλάει.
Πάμε, παιδιά;
Πώς να πάμε όμως χωρίς εργαλεία;
Για το μάθημα θα χρειαστούμε κάποια εργαλεία.
Εσείς θα πρέπει να έχετε μολύβι, γόμα και μία ξύστρα για ώρα ανάγκης...
...να έχουμε καλοξυσμένο το μολύβι μας, να κάνουμε και ωραία γράμματα.
Και φυσικά, ένα τετράδιο. Σύμφωνοι, παιδιά;
Μέχρι να τα φέρετε θα σας πω τι χρειάζομαι εγώ.
Εγώ χρειάζομαι μαρκαδόρο, χρειάζομαι τον πίνακα και χρειάζομαι και το σφουγγάρι μου.
Αυτά και κάποιες σημειώσεις που έχω.
Θα σας εξηγήσω, θα σας θυμήσω μάλλον...
...τι σημαίνουν οι σύνθετες λέξεις με παραδείγματα.
Θα γράψουμε. Θα κάνουμε αρκετά παραδείγματα για το να καταλάβετε.
Και μετά θα παίξουμε κι ένα ωραίο παιχνίδι.
Εντάξει, παιδιά; Πάμε λοιπόν!
Σύνθετες λέξεις.
Έχουμε κι εδώ έναν φίλο. Για να μην είμαι μόνη μου κι εγώ εδώ...
...έχω ζωγραφίσει αυτό το παιδάκι. Για να μου κάνει παρέα.
Είναι, λέει, μία παρέα αυτός εδώ ο μαθητής. Ποιος είναι μία παρέα;
Οι σύνθετες λέξεις. Τώρα κι εσείς που κάθεστε στο σπίτι θέλετε παρέα.
Με την παρέα η ζωή και η καθημερινότητά μας περνάει πιο όμορφα.
Γι' αυτό κι εγώ διάλεξα να σας κάνω τις σύνθετες λέξεις σήμερα.
Γιατί και οι σύνθετες λέξεις θέλουνε παρέα. Είναι μαζί.
Για πάμε να δούμε το πρώτο παράδειγμα.
Θα γράψω εδώ, όπως βλέπετε, τέσσερα παραδείγματα.
Γι' αυτό κι εσείς στο τετράδιό σας θέλω...
...να γράψετε τον τίτλο. Τι θα γράψετε στο τετράδιό σας;
"Σύνθετες λέξεις".
"Απλές" από τη μία πλευρά.
Και "σύνθετες" από την άλλη. Σαν ένα πινακάκι.
Να ξεκινήσω με το πρώτο παράδειγμα και θα καταλάβαιτε πώς θα τα γράφετε.
Καλοξυσμένο μολύβι και ωραία γράμματα. Σύμφωνοι;
Ωραία! Πάμε!
Βάζω δύο λέξεις, οι οποίες είναι μόνες τους.
Για να δούμε λοιπόν...
Και λέγονται απλές.
"Μπαίνω". Είναι ρήμα. Δείχνει ότι κάτι κάνω.
Άρα θα το ταιριάξω πάλι με ένα ρήμα.
Να πάρουμε τη λέξη "βγαίνω".
Άρα έχουμε δύο απλές λέξεις: το "μπαίνω" και το "βγαίνω",
που θέλουνε να κάνουνε παρέα.
Πώς θα κάνουνε παρέα; Εμείς θα τις βοηθήσουμε.
Θα τις φέρουμε πιο κοντά.
Το "μπαίνω" και το "βγαίνω" μαζί μπορεί να γραφτούνε... Κάποιος θα θυμάται.
Για πάμε να μου πείτε πώς θα γραφτεί το "μπαίνω" και το "βγαίνω" μαζί.
Σωστά! "Μπαινοβγαίνω"
Ωχ, ξέχασα το όμικρον.
Το "ο" θα το γράψω με άλλο χρώμα για να ξεχωρίζει.
Μπαινοβγαίνω.
Και θα σας πω μετά γιατί το ξεχωρίζω.
Εσείς με το μολύβι σας μπορείτε να το πατήσετε λίγο από πάνω...
...ή με ένα μαρκαδοράκι για να φαίνεται καλύτερα.
Μπαινοβγαίνω.
Πάμε να δούμε λοιπόν ένα άλλο παράδειγμα.
Δύο λεξούλες που είναι μόνες τους η καθεμία και θέλουν να κάνουν παρέα.
Θέλουνε να ενωθούνε.
Η λέξη, ας πούμε, μπορεί να είναι ένα επίθετο.
Για σκεφτείτε ένα επίθετο να μου πείτε,
που θα έχει σχέση με κάποιο χρώμα. Ας πούμε "μαύρος".
Σκεφτείτε κι εσείς ένα άλλο χρώμα.
Σωστά! Κίτρινος.
Λοιπόν, ας πούμε το χρώμα "κίτρινο" και όπως το είπες και εσύ "κίτρινος".
Οπότε τώρα θα πρέπει να ταιριάξω άλλο ένα χρώμα.
Να είναι τουλάχιστον λέξη επίθετο. Δεν μπορώ δηλαδή να ταιριάξω το επίθετο με ρήμα.
Πρέπει να είναι ίδια κατηγορία λέξεων.
"Κίτρινος". Άντε, να βάλουμε και άλλο ένα χρώμα.
Για να βάλουμε άλλο ένα χρώμα. Ποιο παιδάκι θα σκεφτεί...
...θα σηκώσει το χέρι, θα του δώσω τον λόγο και θα πει χρώμα;
Πολύ ωραία! Εσύ εκεί... "Πράσινος".
Είναι το ρήμα... δεν είναι ρήμα το "πράσινος". Μπερδεύτηκα.
Είναι επίθετο. Και είναι και χρώμα. Δείχνει και χρώμα.
Και εσείς από το σπίτι, παιδιά, μπορεί να μπερδεύεστε.
Αυτό δεν είναι κακό. Και οι δάσκαλοι μπερδεύονται και κάνουνε λάθη...
...όλοι μας! Αλλά το θέμα είναι να τα διορθώνουμε.
Πάμε λοιπόν. "Πράσινος".
Έχω τη λέξη "κίτρινος", τη λέξη "πράσινος" που είναι χρώματα και...
...είναι και επίθετα, γιατί μπαίνουνε μπροστά από λεξούλες.
Παράδειγμα: "μια ωραία πράσινη κουρτίνα που έχει ο αδερφός μου στο δωμάτιό του".
Παράδειγμα: "Τι ωραίος και λαμπερός που είναι ο κίτρινος ήλιος".
Μπαίνει μπροστά από το "ήλιος" το "κίτρινος".
Πάμε να δούμε πώς θα γίνει. Λοιπόν σκεφτείτε το.
"Κίτρινος" και "πράσινος" ίσον...
Θελουνε να ΄ρθουν πιο κοντά.
Θέλουνε να κάνουνε παρέα αυτά τα δύο, αυτές οι δύο λέξεις.
Για πάμε να σας δω. Να δω χέρια σηκωμένα.
Ωραία. Εσύ που με βλέπεις εκεί και δείχνεις ότι τα ΄χεις καταλάβει όλα.
"Κιτρινοπράσινος"...
...λέει ο φίλος μας, που μας βλέπει αυτή τη στιγμή.
Κιτρινοπράσινος, κιτρινοπράσινος.
Ξέχασα να γράψω αυτό (το "ο") με κόκκινο.
Το σβήνω.
Και θα το κάνω με κόκκινο.
Πάμε. Κιτρινοπράσινος. Συνεχίζουμε...
Έχουμε ένα και ένα δύο. Άλλα δύο παραδείγματα για να το καταλάβουμε.
Για να τα θυμηθούμε καλύτερα όλα αυτά...
...που είπαμε για τις σύνθετες λέξεις.
Πάμε να πούμε τώρα δύο λεξούλες...
...που έχω εδώ στις σημειώσεις μου.
"Σάββατα" είναι η πρώτη λέξη.
Για να δούμε τα "Σάββατα" που γράφονται με κεφαλαίο γιατί είναι και μία από τις μέρες της εβδομάδας.
"Σάββατα".
Αργά.
Καθαρά γραμματάκια για να καταλαβαίνουμε τι λέμε.
Και όταν τελειώσει το μάθημα...
...εσείς από το σπίτι να κάνετε και μία ωραία επανάληψη.
"Σάβ-βα-τα" και "Κυ-ρια-κές" ίσον.
Αυτές οι δύο λέξεις είναι ξεχωριστές. Είναι απλές λέξεις.
Τα "Σάββατα" και οι "Κυριακές" είναι δύο ημέρες της εβδομάδας.
Που αρέσουν πάρα πολύ στα παιδιά.
Γιατί τα Σάββατα παιδία και τις Κυριακές δεν έχετε μάθημα.
Αλλα αρέσει και σε μας τους δασκάλους και στους γονείς γιατί ξεκουραζόμαστε.
Άρα λοιπόν, πώς λέγεται αυτό, το ωραίο διήμερο που έχουμε στο σχολείο...
...και όταν έρχεται είσαστε χαρούμενοι;
Πώς λέγεται; Για να θυμηθείτε.
Για πάμε. Σωστά!
Λέγεται "Σαββατοκύριακο".
Εδώ όμως έχουμε "Σάββατα" και "Κυριακές".
Άρα δεν είναι ένα, να είναι "Σαββατοκύριακο".
Αλλά είναι πολλά. Πώς θα τα πούμε;
Θα τα πούμε "Σαββατοκύριακα".
"Σαβ-βα-το" - με τον κόκκινο μαρκαδόρο τώρα, δεν μπερδεύτηκα-
"Σαββατο-κύριακα"
Σαββατοκύριακα... που αρέσουν πολύ σε όλους μας, παιδιά τα Σαββατοκύριακα.
Άρα είναι άλλη μία λέξη που τώρα είναι πιο μεγάλη, είναι σύνθετη.
Και αποτελείται από δύο λέξεις.
Τα "Σάββατα" και οι "Κυριακές" έχουν ενωθεί.
Έχουν κάνει μια ωραία παρέα, όπως λέει εδώ ο φίλος μας.
Πάμε να δούμε και το τελευταίο παράδειγμα παιδιά.
Το τελευταίο παράδειγμα είναι...
...από δύο άλλες λεξούλες.
Που η μία είναι επίθετο.
Όπως το "άγριος".
Που μπορεί να μπει μπροστά από πολλές λέξεις.
Και λέγεται επίθετο.
Και θα το συνοδεύσουμε και με ένα ουσιαστικό τώρα.
Όχι πάλι με επίθετο...
...όπως ήταν εδώ πέρα.
Θα το συνοδεύσουμε με ένα ουσιαστικό.
Άγριος... άγριος... Ας βάλουμε ένα ζώο τώρα.
"Χοίρος"
"Άγριος" η μία λέξη, "χοίρος" η δεύτερη.
Είναι απλές λέξεις.
Και τώρα θέλουμε να τις κάνουμε "παρέα".
Και να τις κάνουμε να γίνουν μία ωραία σύνθετη λέξη.
Πώς θα γίνει αυτή η σύνθετη λέξη;
Για πάμε όλα τα παιδιά. Μικρά και μεγάλα.
Για πάμε. "Άγριος" και "χοίρος".
Ωραία! Για πάμε... Για πες μου εσύ.
"Αγριόχοιρος", λέει εδώ ένας φίλος που μας παρακολουθεί από το σπίτι.
"Αγριο..." - ουπς λάθος... Για αυτό είναι το σφουγγάρι για μένα...
...και η γόμα για εσάς. Σβήνουμε τα λάθη μας.
"Αγριόχοιρος", ωραία.
Μόνο που εδώ δεν θα το γράψω όλο με κόκκινο.
Θα το γράψω...
...όπως έχουμε πει. "Αγριόχοιρος".
Και θα μου πείτε εσείς, εάν εδώ χρειάζεται να βάψω κόκκινο το "ο".
Όταν θα σας εξηγήσω γιατί βάζω με κόκκινο τα παραπάνω.
Αυτό το "ο" που το κάνω με το κόκκινο...
...είναι το γραμματάκι που συνδέει αυτές τις δύο λέξεις.
Είναι σαν να λέμε ένας "αρραβώνας".
Δύο λεξούλες που έρχονται μαζί αρραβωνιάζονται.
Όταν ένας άνθρωπος αρραβωνιάζεται...
Ένας άνδρας, ας πούμε, με μία γυναίκα.
Βάζουν το δαχτυλίδι των αρραβώνων.
Έτσι είναι και για αυτές τις δύο λεξούλες...
...το όμικρον. Γι΄αυτό και το έβαλα έτσι.
"μπαινοβγαίνω". Βλέπετε ότι εδώ ήταν "ω";
Δεν το ξαναγράφουμε "ω".
Εδω μπαίνει το "ο".
Το ίδιο και για εδώ: "Κίτρινος" - "Πράσινος"
Εδώ υπάρχει ένα "-ς".
Να δούμε ότι αλλάζει αυτό εδώ λοιπόν, το "ω" και γίνεται "ο".
Εδώ αυτό το "-ς" φεύγει.
Και δεν είναι "κιτρινοσπράσινος", είναι "κιτρινοπράσινος".
Τα συνδέει αυτό εδώ το "δαχτυλιδάκι" των "αρραβώνων", λοιπόν.
"Σάββατα" και "Κυριακές". Εδώ έχω "Σάββατα" αλλά δεν το λέω Σαββατακυριακα.
Τα λέω Σαββατοκύριακα.
Και πάμε να δούμε και το τελευταίο.
"Άγριος", "χοίρος".
Δεν έχω γράψει "αγριοσχοίρος".
Έχω γράψει "αγριόχοιρος".
Αυτό λοιπόν το "ο" είναι το "ο" που τα συνδέει.
Είναι λοιπόν ο συνδετικός κρίκος για να κάνουν αυτές οι λέξεις παρέα.
Παιδιά, καλά μέχρι εδώ;
Χαίρομαι που το ακούω.
Λοιπόν, σας καταλαβαίνω πάρα πολύ καλά.
Και νιώθω ότι έχετε προσπαθήσει πάρα πολύ.
Ότι έχετε κάνει ωραία γράμματα.
Κι ας είμαι μακριά σας.
Τώρα λοιπόν κάναμε αυτή την κατηγορία.
Όπου απλές λέξεις, που νιώθουν μοναξιά...
...και θέλουν παρέα, τις φέρνουμε μαζί και τις κάνουμε σύνθετες.
Γίνεται άραγε το αντίθετο;
Γίνεται δύο λεξούλες να "τσακωθούνε";
Και να θέλουνε να "χωρίσουνε";
Ναι, γίνεται και αυτό, παιδιά.
Αλλά εσείς έχετε στο μυαλό σας κάτι σχετικά με αυτό;
Έχετε κάποιο παράδειγμα λέξεων που μπορώ να τις χωρίσω στα δύο;
Για πάμε να το δούμε.
Θέλω να γράψετε στο τετράδιό σας...
...ακριβώς από κάτω.
Ό,τι θα γράψω και εγώ.
Από απλές σε σύνθετες θα το πάμε αντίστροφα.
Σύνθετες σε απλές.
Γράφουμε λοιπόν: σύνθετες.
Που συνήθως είναι και πιο μεγάλες, αφού έχουνε παρέα.
Σύνθετες λοιπόν. Με τέσσερα παραδείγματα.
1...2...3...4
Άρα θα αφήσουμε και 4 γραμμές στο τετράδιό μας.
Και από την άλλη πλευρά θα έχουμε το "απλές".
Θα γράψουμε "απλές" και αντίστοιχα θα είναι...
...η συνέχεια εδώ των παραδειγμάτων.
4 λοιπόν παραδείγματα.
Αφήνω και αυτά, ώστε αν κάποιο παιδάκι...
...θέλει να ξύσει το μολύβι του, να γράψει καλύτερα, να προλαβαίνει.
Και πάμε τώρα μέχρι να τελειώσετε,
να ακούσω παραδείγματα από σύνθετες λέξεις.
Για να ακούσω τώρα. Θέλω ωραίες ιδέες.
Θέλω σύνθετες λέξεις.
Και θα μου πεις τώρα:
"Μα πώς να σου πω, κυρία, σύνθετες λέξεις...
...αφού μου έδειξες μερικές, αλλά εγώ δεν ξέρω".
Θα βοηθήσουν τα μεγάλα παιδιά. Για πάμε.
Τώρα θα δω τα μεγάλα παιδιά.
Για πάμε να δω χέρια.
Ποια παιδιά θα βρούνε σύνθετες λέξεις να μου πούνε;
Για πάμε να με βοηθήσετε και μένα λιγάκι στο μάθημα.
Λοιπόν, έλα εσύ. Πες μας μια σύνθετη λέξη.
Σωστά! "Ανοιγοκλείνω"...
...είπε ο συμμαθητής σας, παιδιά.
Ανοιγοκλείνω. Πολύ ωραία.
Είναι μία σύνθετη λέξη το "ανοιγοκλείνω".
Και γιατί όχι; Θα τη γράψω κιόλας.
Είναι ένα καλό παράδειγμα.
Η λέξη "ανοιγο-..." που θα βάλω εδώ το "ο" με το κόκκινο.
Για να το θυμηθούμε.
Ανοιγοκλείνω. Ωραία;
Πάμε λοιπόν παιδιά.
Από ποιες απλές λεξούλες αποτελείται η λέξη...
...ανοιγοκλείνω.
Μία και άλλη μία.
Ποιοι θα βρούνε αυτές τις δύο λεξούλες;
Λοιπόν. το ανοιγοκλείνω το βρήκε ένας μεγάλος μαθητής.
Θέλω τώρα δύο μικρούς μαθητές.
Δηλαδή από πιο μικρές τάξεις.
Α... Β... Για να δούμε ποιοι θα πουν.
Ωραία... Για πες μου εσύ.
"Ανοίγω". Πολύ σωστά.
Το γράφουμε. "Ανοίγω".
Θέλω κι άλλη όμως λέξη.
Δεν είναι μόνο του το "ανοιγο...κλείνω".
Το ακούμε, "ανοιγoκλείνω".
Ποιος το άκουσε;
Έλα, πες μου εσύ.
"Κλείνω"! Σωστά! Πάρα πολύ ωραία!
"Κλείνω".
Και μου αρέσει γιατί δεν βλέπω ένα-δύο χεράκια.
Βλέπω πάρα πολλά χέρια.
Και μακάρι να μπορούσα να σας σηκώσω όλους να μιλήσετε.
Πάμε τώρα. Επόμενο παράδειγμα.
Για να δω ένα επόμενο παράδειγμα απο τις δικές μου σημειώσεις τώρα.
Και θα βρείτε εσείς από ποιες λέξεις αποτελείται.
"Ψαρόβαρκα".
Να 'χαμε τώρα μια ψαρόβαρκα...
...να πηγαίναμε μία βόλτα στη θάλασσα, παιδιά.
Ωραία, δεν θα 'τανε; Πολύ ωραία.
Αλλά αφού τώρα δεν έχουμε...
Πάμε να δούμε από ποιες λέξεις αποτελείται.
"Ψαρό-βαρκα", λοιπόν.
Βάζω και το κόκκινο.
"Ψαρόβαρκα" και το τονίζω κιόλας. Εντάξει;
"Ψαρόβαρκα", λοιπόν. Εγώ την είπα τη λέξη.
Εσείς θέλω να μου δώσετε την απάντηση.
"Ψαρόβαρκα" μία λεξούλα σύνθετη που αποτελείται...
...από μία και άλλη μία λέξη.
Ποιες είναι αυτές οι δύο λέξεις;
Για σκεφτείτε το.
Για σκεφτείτε το σήμερα... Πάμε!
Λοιπόν... Σωστά! "Ψάρι".
"Ψάρι" είπε η μικρή μας μαθήτρια, που μας βλέπει τώρα.
"Ψάρι"... και τι άλλο όμως;
Όχι πάλι εσύ. Να μας πει και κάποιος άλλος!
Λοιπόν ναι. Εσύ!
"Βάρκα"! Και "βάρκα".
Αυτό δεν είναι και τόσο ωραίο. Έτσι;
Το σβήνω.
Και το ξαναγράφω.
Είπαμε: ωραία γράμματα.
Να καταλαβαίνουμε αυτά που γράφουμε.
Γιατί έτσι τυπώνονται και στο κεφάλι μας.
Όσο πιο ωραία, όσο πιο αργά τα λέμε...
...όσο πιο αργά τα γράφουμε, τόσο καλά τυπώνονται και στο κεφαλάκι.
Και δεν τα ξεχνάμε, παιδιά.
"Βάρκα". Ωραία.
Άρα αυτή λοιπόν η σύνθετη λέξη...
...η μεγάλη λέξη με την παρέα της χωρίστηκαν.
Πάμε τώρα, σε άλλη σύνθετη λέξη,
Για να ακούσω ένα παράδειγμα πάλι από εσάς.
Ελάτε μία σύνθετη λέξη. Κάτι που χρησιμοποιούμε καθημερινά.
Μπορεί να τη λέμε συνέχεια αυτή τη λέξη.
Θέλω κι άλλους... κι άλλους.
Ωραία, εσύ. Πολύ ωραία! "Ξαναβλέπω".
Ωραία είναι αυτή η λέξη.
Και λίγο διαφορετική.
Γιατί είναι διαφορετική;
Γιατί δεν έχει αυτό το "ο" που τις ενώνει. Δεν το βλέπω.
Αλλά αφού το παράδειγμα το είπες εσύ...
...από το σπίτι. Θα το δεχτώ.
Είναι και αυτή σύνθετη λέξη.
Δεν είναι στην ίδια κατηγορία με αυτές που είπαμε.
Αλλά και τι σημασία έχει;
Αφού είναι σύνθετη λέξη, τη δεχόμαστε.
"Ξαναβλέπω". Τώρα όμως για να δούμε...
...οι άλλοι που παρακολουθούν,
καταλαβαίνουν από ποιες δύο λέξεις είναι το "ξαναβλέπω";
"Ξαναβλέπω"...
Ποιες είναι οι δύο λέξεις;
Για πάμε...
Ωραία. Πες μου.
"Ξανά". Σωστά.
Εσείς είσαστε πάρα πολύ καλοί!
"Ξανά" και τι...;
"Ξανά" και...;
Μπράβο! "Βλέπω". Πετάχτηκε κάποιος μικρός, αλλά δεν πειράζει.
"Ξανά" και "βλέπω".
Άρα λοιπόν, "ξανά" και "βλέπω" ήταν οι δύο λεξούλες...
...που "τσακωθήκανε", "δεν τα βρήκανε για κάποιο λόγο.
Και χωρίσανε.
Πάμε και στο τελευταίο παράδειγμα.
Άντε, θα πω εγώ τώρα ένα παράδειγμα.
Λοιπόν, "μπαλκονόπορτα".
Που αυτές τις μέρες βγαίνουμε στο μπαλκόνι...
...για να πάρουμε αέρα, έτσι που είμαστε κλεισμένοι στο σπίτι.
Άρα την μπαλκονόπορτα μπορεί να την χρησιμοποιείτε πολύ συχνά.
"Άνοιξε την μπαλκονόπορτα να πάρουμε λίγο αέρα",
μπορεί να λέει η μαμά σας.
"Θα ανοίξω την μπαλκονόπορτα να βγω να κάτσω λίγο στο μπαλκόνι"
Μπορεί να πει ένας από εσάς, όταν έχει βαρεθεί στο σπίτι.
Και θέλει να πάρει και λίγο ήλιο...
Μπαλκονόπορτα, λοιπόν.
Μπαλ-κο... εδώ είναι το "ο"... μπαλκονόπορτα.
Βάζουμε και σωστά τον τόνο.
Λοιπόν... "μπαλκονόπορτα".
Ωραία. Εφόσον έδωσα εγώ παράδειγμα, πάμε τώρα να μου πείτε από ποιες δύο...
...λεξούλες αποτελείται η λέξη "μπαλκονόπορτα".
Είναι δύο - τρία παδάκια που δεν έχουν σηκώσει καθόλου χέρι.
Πάμε να προσπαθήσετε κι εσείς.
Δεν έγινε κάτι. Και λάθος να το πείτε...
...η προσπάθεια είναι που μετράει.
Για πάμε. Ωραία. Ένα.
Πολύ σωστά! "Μπαλκόνι".
Μπαλκόνι. Και βάζω και τον τόνο σωστά.
Και η άλλη λεξούλα;
Ε, τι ανοίγεις για να βγεις να πάρεις αέρα;
Τώρα που είμαστε πιο πολύ κλεισμένοι και στο σπίτι;
Ναι, εσύ έλα.
Ωραία! "Πόρτα", λέει μία άλλη φίλη μας.
"Μπαλκόνι" και "πόρτα".
Άρα παιδιά από σύνθετες λέξεις που είναι ενωμένες, μια "παρεούλα"...
...τώρα θέλουν να μείνουν λίγο μόνες τους. Εντάξει και χωρίζονται.
Πάλι όμως μπορεί να ξαναγίνουνε παρέα.
Δηλαδή, το "ανοίγω" και το "κλείνω" πάλι μπορεί να γίνει "ανοιγοκλείνω".
Το "ψάρι" και η "βάρκα" πάλι μπορεί να γίνει "ψαρόβαρκα".
Το "ξανά" και το "βλέπω" πάλι μπορεί να γίνει "ξαναβλέπω".
Και το "μπαλκόνι" και η "πόρτα" πάλι μπορεί να γίνει "μπαλκονόπορτα".
Όπως κι εσείς, εάν τσακωθείτε στο σπίτι...
...με κάποιο μέλος της οικογένειάς σας,
πάλι μπορεί να τα ξαναβρείτε.
Λοιπόν παιδιά, μέχρι εδώ πώς τα πήγαμε;
Πολύ καλά. Πάμε να τελειώσουμε το μάθημά μας με ένα ωραίο παιχνίδι.
Ένα παιχνίδι που μπορείτε να το παίζετε κι εσείς στο σπίτι.
Τι θα χρειαστούμε τώρα για το παιχνίδι;
Πρώτα απ' όλα, θα χρειαστεί εγώ να σβήσω τον πίνακα.
Για πάμε.
Ή να μην τον σβήσω για κάποια παιδάκια που μπορεί να θέλουν...
...να κάνουν καλύτερα γράμματα, να ξύσουν το μολύβι τους;
Καλύτερα. Δεν θα τον σβήσω, παιδιά. Το μετάνιωσα. Δεν θα το σβήσω.
Και θα γράψω εδώ στο πλάι.
Εδώ λοιπόν στο πλάι μου φτάνει ο χώρος.
Για να παίξουμε το παιχνίδι.
Παιχνίδι λοιπόν.
Παίζουμε;
Ναι! Ακούω.
Ένα μεγάλο ναι, άκουσα τώρα εγώ.
Για πάμε όλοι να το πείτε στο σπίτι: "Παίζουμε;".
Ναι! Παιδιά ακουστήκατε μέχρι εδώ. Και είμαι πολύ χαρούμενη γι' αυτό.
Πάμε λοιπόν να σας δείξω πώς παίζεται το παιχνίδι.
Τι χρειάζεστε: ένα φύλλο χαρτί, μπορείτε να χρησιμοποιήσετε και από το τετράδιό σας.
Και παίχτες, παίχτες που έχουν όρεξη να παίξουμε!
Μαμά, μπαμπά, αδελφό, αδελφή...
Όσοι θέλετε μπορείτε να παίξετε με αυτό το παιχνίδι.
Θα πάρετε χαρτάκια που μπορεί να έχετε στο σπίτι.
Είτε και πρόχειρα είτε καθαρά.
Και θα τα κόψετε σε μικρά-μικρα χαρτάκια.
Εγώ τώρα εδώ που τα έχω ετοιμάσει, έχω πάρει χαρτάκια που δεν χρειαζόμουνα.
Θα τα πέταγα, θα τα πήγαινα στην ανακύκλωση.
Όμως έχω γράψει πάνω σε αυτά τα χαρτάκια κάποιες λεξούλες.
Οι οποίες θα με βοηθήσουν για το παιχνίδι μου.
Τι λέξεις θα γράψετε.
Αφού κόψετε τα χαρτάκια θέλω να γράψετε λεξούλες όπως...
...ουσιαστικά, επίθετα. Παράδειγμα, όπως είπαμε πριν...
Μπορείτε να γράψετε χρώματα: κίτρινο, πράσινο, μπλε, πορτοκαλί.
Μπορεί να γράψετε ρήματα, όπως το μπαίνω και το βγαίνω.
Ανεβαίνω, κατεβαίνω, κλειδώνω...
Κουκουλώνω.
Ποτίζω.
Ρήματα. Μπορεί να γράψετε...
Τι άλλο μπορείτε να γράψετε;
Αντικείμενα. Πράγματα που βρίσκονται γύρω μας.
Για κοιτάξτε γύρω σας....
Τι βρίσκεται;
Μπράβο! Τραπέζι. Καρέκλα. Τετράδιο. Μολύβι. Μπαλκόνι όπως είπαμε πριν.
Πόρτα. Μπορείτε να γράψετε και όλες αυτές τις λέξεις.
Μπορείτε να τις ξαναγράψετε.
Αφού λοιπόν γράφουμε τις λέξεις, διπλώνουμε τα χαρτάκια.
Τα βάζουμε σε ένα κουτάκι, σε ένα ποτηράκι, σε ένα μπολάκι.
Μπορεί κι η μαμά τώρα να πάει να σας φέρει ένα μικρό μπολάκι...
...πλαστικό να βάλετε μέσα τα χαρτάκια σας.
Και τι κάνουμε;
Γράφουμε τα ονόματα, ποιοι θέλουν να συμμετέχουν.
Ποιοι από εσάς θέλουν να συμμετέχουν;
Πάρα πολλοί είσαστε. Αλλά θα διαλέξω τρία παιδάκια.
Για να δείξουμε το παιχνίδι.
Έχουμε τους παίχτες μας. Κάντε 1,2,3 στήλες, όσοι παίχτες θα είσαστε.
Πρώτος; Εσύ. Πες μας το όνομά σου.
Ο Άγγελος.
Ο Άγγελος ο πρώτος παίχτης.
Γράφω το όνομά του: Άγγελος.
Δεύτερο παιδάκι.
Άντε ένα κορίτσι τώρα.
Η Παναγιώτα.
Παναγιώτα, εσύ τι τάξη πας;
Έκτη τάξη πάει η Παναγιώτα, αλλά παρόλα αυτά παρακολουθεί και εκείνη.
Είναι για όλα ταπαιδιά. Πιο πολύ για τα...
μικρά αλλά και τα μεγάλα μπορεί να θυμηθείτε.
Ωραία, άλλο ένα παιδάκι θέλω τώρα.
Εσύ. Ωραία. Η Άννα.
Η Άννα που είναι και μικρούλα.
Αλλά προσέχει κι αυτή πολύ ωραία το μάθημα!
Άννα, λοιπόν, Παναγιώτα και Άγγελε,
ξεκινάμε το παιχνίδι!
Έχετε μπροστά σας αυτό το μπολάκι ή ό,τι έχει ο καθένας σας.
Και έχετε βάλει μέσα τις λέξεις.
Τις λέξεις μπορεί να σας τις γράψει και κάποιος άλλος.
Βάλτε τη μαμά σας, τον μεγαλύτερο αδελφό σας.
Για να έχει και πιο πολύ αγωνία το παιχνίδι.
Εάν θέλετε επίσης, μπορείτε να χρησιμοποιήσετε χρόνο.
Εγώ έχω εδώ μια κλεψύδρα.
Αν δεν θέλετε, μπορείτε να μην έχετε κλεψύδρα.
Επίσης, αντί να μετράει μια κλεψύφρα για σας...
που μπορεί να θέλει λίγο χρόνο για να τελειώσει,
μπορείτε να βάλετε τον μπαμπά ή τη μαμά να μετράει μέχρι το δέκα.
Ή το μικρότερο αδελφάκι, για να συμμετέχει και αυτό σε κάτι.
Πάμε λοιπόν. Ξεκινάει και παίζει ένας παίχτης.
Είτε θα ρίξετε ένα ζάρι και θα αποφασίσετε ποιος θα ξεκινήσει.
Είτε δίνετε προτεραιότητα... εμείς εδώ στην Άννα, που είναι πιο μικρή.
Η Άννα λοιπόν βάζει το χέρι της και πιάνει ένα χαρτάκι.
Για να δούμε τι γράφει.
Το χαρτάκι γράφει: νερό.
Ποιο είναι το παιχνίδι;
Μέχρι να γυρίσει η κλεψύδρα ή η μαμά ή η αδελφή...
...να μετρήσει μέχρι το 10...το 20... Εσείς θα ορίσετε τον κανόνα αυτόν.
Θα πρέπει τα παιδιά να βρούνε όσες περισσότερες λέξεις μπορούνε...
...με τη λέξη αυτή. Αλλά να είναι σύνθετες λέξεις.
Παράδειγμα. Νερό...νερό...
Μόνο οι 3 τώρα να σηκώνετε χέρι.
Παιδιά πάμε. Πάμε!
Πέρα από την Άννα που σήκωσε το χαρτάκι,
εάν οι άλλοι βρούνε πιο γρήγορα τις λέξεις,
...τότε παίρνουν πόντους οι άλλοι.
Έλα ο 'Αγγελος, πάμε.
Πολύ σωστά. "Χιονόνερο" είπε ο Άγγελος.
Ο Άγγελος λοιπόν που είπε τη λέξη "χιονόνερο"...
...τη γράφουμε κιόλας, για να πάρει και τον πόντο.
Ένας πόντος, έντάξει;
Πάμε. Παναγιώτα; Εδώ έχουμε ακόμα εμείς χρόνο.
Εσείς στο σπίτι μπορείτε να ορίσετε πιο λίγο χρόνο.
Λοιπόν... άλλο με το νερό;
Ναι! Έλα, Παναγιώτα. "Νερόμυλος".
Ναι, Παναγιώτα πολύ σωστά!
Νερόμυλος. Δεν το ΄χα σκεφτεί! Νερόμυλος.
Άρα έναν πόντο... Η Άννα, δυστυχώς, κανέναν πόντο.
Έχει λήξει ο χρόνος. Ωραία;
Πάμε. Επόμενο χαρτάκι.
Πάμε λοιπόν Παναγιώτα να δούμε τώρα εσύ ποια λέξη θα τραβήξεις.
Λοιπόν, για πάμε να δούμε... ανακατέβω λίγο καλά για σένα.
Ωραία. Είναι η λέξη "ανάβω".
Όποιος μπορεί να βρει τις περισσότερες σύνθετες λέξεις με το ρήμα "ανάβω".
Λοιπόν πάμε. Και ο χρόνος έχει ξεκινήσει.
Παναγιώτα! Πες μου. "Αναβοσβήνω", σωστά!
Αναβοσβήνω.
Ένα πόντο η Παναγιώτα.
Και κάπως έτσι παιδιά, συνεχιζετε το παιχνίδι.
Εδώ τους πόντους μας τους πήρε η Παναγιώτα.
2 πόντους η Παναγιώτα, 1 ο Άγγελος και η Άννα κανέναν πόντο.
Δεν πειράζει, παιδιά, γιατί η προσπάθεια μετράει.
Και σας ευχαριστώ πάρα πολύ για το μάθημα σήμερα.
Καλή συνέχεια!
