6 Het wonder van de broden ||||Brote |wonder|||breads 6 Das Wunder mit den Broten 6 Το θαύμα των ψωμιών 6 The miracle of the loaves 6 El milagro de los panes 6 Le miracle des pains 6 パンの奇跡 6 Cud bochenków 6 Somun mucizesi

Het wonder van de broden deel 1 ||||Brote| |miracle|||loaves of bread|

Eindelijk bereikten ze de stad Rottweil aan de oever van de Neckar. |||||Rottweil||||||Neckar Finally|reached||||Rottweil|||bank|||Neckar River Die stad sloot onmiddellijk haar poorten. ||schloss||| ||closed|immediately||gates De legende van Spiers was blijkbaar nog niet tot hier doorgedrongen. |Legende|||||||||durchgedrungen |legend||||apparently|||||penetrated Of misschien hadden de burgers er iets over vernomen en verwierpen ze het verhaal als een verzinsel. |||||||darüber|vernommen||wiesen zurück||||||Einfallsreichtum |||||there|||learned||rejected|||story|||fabrication Oder vielleicht hatten die Bürger etwas darüber erfahren und wiesen die Geschichte als Einbildung zurück. Ou peut-être que les citoyens en avaient entendu parler et qu'ils ont rejeté l'histoire comme étant une fabrication. Het was een sombere avond, met nu en dan regenvlagen. |||trüben||||||Regenschauer |||gloomy||||||rain showers Es war ein trüber Abend, mit gelegentlichen Regenschauern. Alle kinderen verlangden naar warmte, voedsel, beschutting. ||longed|||food|shelter Alle Kinder sehnten sich nach Wärme, Nahrung, Schutz. Niet ver van de stad, op een flauwe helling, sloegen ze hun kamp op. |||||||sanften|||||| |||||||gentle|slope|set up|||| Nicht weit von der Stadt, an einem sanften Hang, schlugen sie ihr Lager auf. Non loin de la ville, sur une pente douce, ils installent leur campement. Alleen een kleine delegatie, bestaande uit Nicolaas, Dom Anselmus en Peter, werd toegelaten om met het stadsbestuur te onderhandelen. ||||bestehend||||||||||||Stadtverwaltung|| only|||delegation|consisting of||||||||admitted||||city council||negotiate Nur eine kleine Delegation, bestehend aus Nicolas, Dom Anselmus und Peter, wurde zugelassen, um mit der Stadtverwaltung zu verhandeln. Dolf was niet meegegaan. |||mitgegangen |||gone along Dolf war nicht mitgekommen. Dolf had not gone along. Hij was bezig op een ander deel van het kamp en voordat hij bemerkte wat Nicolaas en de monnik van plan waren, waren ze al vertrokken. |||||||||||||bemerkt||||||von||||||abgereist ||busy|||||||||before||noticed|||||monk||||||already|left Er war mit einem anderen Teil des Lagers beschäftigt, und bevor er bemerkte, was Nicolaas und der Mönch vorhatten, waren sie bereits abgefahren. He was busy in another part of the camp, and before he noticed what Nicolaas and the monk were planning, they had already left. Alleen Peter had zich bij hen weten aan te sluiten, als vertegenwoordiger van de kinderpelgrims. |||||||||||Vertreter|||Kinderpilger |||himself|||to manage|||to join||representative|||child pilgrims Nur Peter hatte sich ihnen als Vertreter der Kinderpilger anschließen können. Only Peter had managed to join them as a representative of the child pilgrims. Seul Pierre a réussi à se joindre à eux, représentant les enfants pèlerins. Anselmus bedacht dat Peters voddige kleren wellicht de burgers tot medelijden zouden bewegen en stond het toe. |bedachte sich, dass||Peters|zerlumpte|Kleidung|vielleicht||||Mitleid erregen|würden|bewegen||ließ||erlaubte |thought|||ragged|clothes|perhaps||||pity or compassion|would|move to pity|||| Anselmus dachte, dass Peters lumpige Kleidung vielleicht die Bürger zum Mitleid bewegen würde, und erlaubte es. Anselm figured that Peter's ragged clothes might move the citizens to pity and allowed it. Anselme pensait que les vêtements en lambeaux de Pierre pourraient susciter la pitié des citoyens et l'autorisa.

Nicolaas pakte het verkeerd aan. |approached||wrong| Nicholas got it wrong. Tegenover de schepenen en de domheer zette hij meteen een grote mond op. ||Schöffen|||Domherr|||sofort|eine|große|Mund| Opposite||aldermen|||dean|put||immediately|||| Gegenüber den Schöffen und dem Domherren stellte er sofort ein großes Maul auf. To the aldermen and the vicar he immediately made a big mouth. Aangepord door Dom Anselmus sprak hij van zijn heilige missie. Angetrieben von|||||||||Mission Aimed|||||he|||holy|mission Angetrieben von Dom Anselmus sprach er von seiner heiligen Mission. Inspired by Dom Anselmus, he spoke of his holy mission. Misschien zou hij indruk gemaakt hebben, als de monnik de zaak niet grondig had bedorven door met dreigementen te komen en van de Rottweilers te eisen dat zij de kinderen, daarbuiten op het veld, zouden voeden. ||||||||||Sache||||verdorben|||Drohungen||||||Rottweiler||fordern|||||draußen|||||füttern maybe|||impression|||||monk||matter||thoroughly||spoiled|||threats||||||Rottweilers||demand|||||outside|||||feed them Vielleicht hätte er Eindruck gemacht, wenn der Mönch die Sache nicht gründlich ruiniert hätte, indem er mit Drohungen kam und von den Rottweilers verlangte, dass sie die Kinder dort draußen auf dem Feld füttern. He might have made an impression, if the monk hadn't thoroughly spoiled the matter by coming with threats and demanding that the Rottweilers feed the children out in the field. Il aurait peut-être fait bonne impression si le moine n'avait pas tout gâché en proférant des menaces et en exigeant que les rottweilers nourrissent les enfants, là, dans le champ. In de naaste omgeving van een grote stad was het met de jacht niets gedaan. |||||||||||||nichts| ||nearby|environment|||||||||hunting|| In der näheren Umgebung einer Großstadt war mit der Jagd nichts zu machen. In the immediate vicinity of a large city, there was nothing to be done about hunting. Dans les environs d'une grande ville, la chasse n'est rien. In de Donau konden ze geen vis vangen, omdat de visvangst verpacht was aan een aantal boeren. ||||||||||Fischfang|verpachtet||||| ||Danube|could||||catch fish|because||fishing rights|leased|||||farmers In der Donau konnten sie keinen Fisch fangen, weil der Fischfang an eine Reihe von Bauern verpachtet war. In the Danube, they couldn't catch any fish because fishing rights had been leased to a number of farmers. Het kinderleger moest dus teren op de weinige voorraden die er nog waren - en dat was niet genoeg voor achtduizend hongerige monden. ||||zehren von||||Vorräte||||||||||||hungrige| ||||to subsist|||few|supplies||there|||||||||||mouths Die Kinderarmee musste also von den wenigen Vorräten zehren, die noch vorhanden waren - und das war nicht genug für achttausend hungrige Mäuler. The children's army had to rely on the few supplies that were left - and that was not enough for eight thousand hungry mouths. L'armée naissante doit donc puiser dans le peu de provisions qui lui reste, et cela ne suffit pas pour huit mille bouches affamées. Anselmus had de kinderen een avond van overvloed beloofd, omdat hij erop rekende dat de Rottweilers wat scheutiger zouden zijn. |||||||Überfluss||||darauf|rechnete||||etwas|großzügiger|würden| |||||||abundance|promised|||on it|counted on|||Rottweilers||more generous|would| Anselmus had promised the children a night of abundance because he was counting on the Rottweilers being a bit more generous. Hun afwijzende houding prikkelde de monnik tot onvoorzichtigheden. |ablehnende||reizte||||Unvorsichtigkeiten |dismissive|attitude|provoked||||carelessness Their dismissive attitude provoked the monk into imprudence. Hij riep uit: ‘God straft allen die deze kinderen voedsel en hulp weigeren.' ||||bestraft||||||||verweigern |shouted|||punishes|||||food|||refuse He exclaimed: 'God punishes all those who deny these children food and help.' Maar de domheer bekeek de monnik nog eens goed en haalde de schouders op. ||domine|||||once more|||shrugged his shoulders||| But the dean looked at the monk again and shrugged.

‘Door bedriegers laten we ons niet bang maken. |Betrüger|||||| |deceivers|||||scared| ‘Durch Betrüger lassen wir uns nicht einschüchtern. We will not be scared off by deceivers. De brand in Spiers hebben jullie misschien zelf wel aangestoken. |||||||||angezündet |fire||||||||set on fire Das Feuer in Spiers habt ihr vielleicht selbst gelegt. You may have set the fire in Spiers yourselves. Als er onder de kinderen ernstige zieken zijn, dan kunt ge die in de stad laten onderbrengen en wij zullen ze verplegen. ||||||||||||||||unterbringen|||||pflegen If there|there||||serious|||||you||||||to house|||||nurse Wenn es unter den Kindern ernsthaft Kranke gibt, könnt ihr diese in der Stadt unterbringen, und wir werden uns um sie kümmern. Maar als ge meent dat de stad Rottweil zo rijk is dat zij achtduizend kinderen kan voeden, dan vergist ge u. De oogst staat nog op de velden. ||||||||||||||||||irren Sie sich||sich||Ernte||||| |||believe||||Rottweil||rich||||eight thousand|||feed||are mistaken||||harvest|||||fields But if you think that the city of Rottweil is so rich that it can feed eight thousand children, you are mistaken. The harvest is still in the fields. Mais si vous pensez que la ville de Rottweil est si riche qu'elle peut nourrir huit mille enfants, vous vous trompez. La récolte est encore dans les champs. Die wordt overigens goed bewaakt. ||by the way||guarded Which, by the way, is well guarded. Zodra wij merken dat de kinderen die onder uw bevel staan, trachten ons vee of ons graan te stelen, zullen wij de soldaten opdracht geven een regen van pijlen op hen te doen neerdalen. |||||||||||versuchen||Vieh|oder||Getreide||stehlen|||||Auftrag|geben||Regen||Pfeilen||ihnen||lassen|neerdalen as soon as||notice|||||||command||try to||cattle|||grain||steal||||soldiers|order|||rain||arrows|||||descend As soon as we find that the children under your command try to steal our cattle or our grain, we will order the soldiers to rain down a shower of arrows on them. Denk daaraan!' |to that Think of that!' Rottweil was een sterke ommuurde stad, gebouwd op een heuvel, en beheerste het hele dal. ||||umwallte|||||Hügel||beherrschte||das ganze| ||||walled||built|on||hill||dominated|||valley Rottweil was a strong walled town, built on a hill, and dominated the whole valley. Anselmus en Nicolaas begrepen dat er van strooptochten geen sprake kon zijn. |||||||Plünderungen||Sprache|| |and||||||raids||was not possible|| Anselmus und Nicolaas verstanden, dass es keine Überfälle geben konnte. Anselmus and Nicolaas understood that there could be no question of raids. Vanuit de torenkamer waar het gesprek plaatsvond, konden zij de akkers en weiden zien - en overal was bewaking. Von||||||stattfand||||Äcker||Wiesen|||||Überwachung From the tower room||tower room||||took place||||fields||meadows|||||security Von der Turmkammer, in der das Gespräch stattfand, konnten sie die Felder und Wiesen sehen – und überall war Bewachung. Rottweil lag in een vruchtbare maar onrustige streek; in de heuvels sloop veel geboefte rond dat alleen op afstand kon worden gehouden door veel vertoon van kracht. |lag|||||unruhige|Gegend||||schlich||Gesindel|herum||||Entfernung|||gehalten|||Machtdemonstration||Kraft ||||fertile||restless|region|||hills|crept||scoundrels|||||distance|||kept|||display of force||strength Rottweil lag in einer fruchtbaren, aber unruhigen Gegend; in den Hügeln schlich viel Gesindel umher, das nur aus der Ferne durch viel Machtvorzeigen in Schach gehalten werden konnte. De woorden van de domheer, bevestigd door de schepenen, bewezen dat die waakzaamheid ook zou worden aangewend tegen de kinderen. |||||bestätigt|||Schöffen||||Wachsamkeit||||angewendet|gegen|| ||||domineer|confirmed|||the aldermen|proven|||vigilance||||applied used|||

‘Vreest ge dan Gods toorn niet?' fürchtet||||Zorn| Fear|you|||wrath| probeerde Anselmus nog eenmaal, ofschoon zijn woorden weinig indruk maakten. ||||obwohl||||| |||one more time|although|||little impression|impression|

‘Nee,' zeiden de vroede vaderen. |||weise|Väter |said||wise fathers|fathers ‚Nein,' sagten die weisen Väter. 'No,' said the good fathers. Ze hadden allang naar de lucht gekeken en ontdekt dat ze deze nacht voor een vernietigend onweer niet bang hoefden te zijn. ||||||geschaut|||||||voor||vernichtend||||hoeften|| ||long ago|||sky|looked||discovered|||||||devastating|thunderstorm||afraid|needed to|| Sie hatten schon lange in den Himmel geschaut und erkannt, dass sie in dieser Nacht vor einem zerstörerischen Gewitter keine Angst haben mussten. En morgen zou het kinderleger weer verder trekken. |tomorrow||||again|| Und morgen würde das Kinderheer weiterziehen. Ze wilden er niets mee te maken hebben. ||da(1)|nichts|||| ||||with it||| Sie wollten nichts damit zu tun haben.

Peter, de stille intelligente Peter, deed nu opeens zijn mond open. |||intelligente||||||| ||quiet|intelligent||did||suddenly||| Peter, der stille intelligente Peter, öffnete plötzlich seinen Mund. Op eerbiedige toon deelde hij mee dat er onder de kinderen vier kleine zieken waren met hoge koorts. |ehrfürchtiger|Ton||||||||||||||hoher|hohes Fieber |respectful|tone|shared||informed us||there||||four|small|sick children|were|||fever In ehrfürchtigen Ton teilte er mit, dass es unter den Kindern vier kleine Kranke mit hohem Fieber gab.

‘Ik zal opdracht geven dat onze chirurgijn hen bezoekt,' beloofde de domheer. ||||||Chirurg||besucht||| |will|order||||surgeon||visits them|promised||domine 'I will order that our surgeon visit them,' the cathedral lord promised. Verlegen maar vasthoudend wees Peter de man erop dat hij had aangeboden de ernstig zieken in de stad op te nemen. |||war||||darauf||||angeboten||||||||| Embarrassed||persistent|was||||about it||||offered||seriously ill||||||| Verlegen aber fest entschlossen erinnerte Peter den Mann daran, dass er angeboten hatte, die schwerkranken Menschen in der Stadt aufzunehmen. Shy but insistent, Peter pointed out to the man that he had offered to take in the seriously ill in town. Er waren te veel getuigen aanwezig om dat te ontkennen. ||||Zeugen|anwesend||||leugnen there||||witnesses|present attending||||deny Es waren zu viele Zeugen anwesend, um das zu leugnen. There were too many witnesses present to deny that.

‘Goed, laat hen dan maar brengen.' ‘Gut, lass sie dann bringen.' Peter, met een gezicht waarop niets van zijn gevoelens te lezen stond, boog nederig. |||||||||||stande|bog|demütig Peter|||face|on which||||feelings||||bowed|humbly Peter, with a face that showed nothing of his feelings, bowed humbly.

Daarna kon de delegatie vertrekken, met lege handen. ||||abfahren||| After that|||delegation|leave||empty hands| Dan konnte die Delegation mit leeren Händen abreisen. Dolf luisterde naar Peters verslag over wat er in de torenkamer was gebeurd en was de jongen dankbaar dat hij de belofte had weten af te persen dat ze de zieken in de stad mochten brengen. ||||Bericht||||||Turmzimmer||passiert||||Junge|||||Versprechen||wissen|ab|zu|erpressen||||||||durften| |listened|||report|||there|||tower room||happened|||||||||promise|||||to extract||||||||could| Dolf hörte Peters Bericht darüber, was in der Turmzimmer geschehen war, und war dem Jungen dankbar, dass er das Versprechen herausgepresst hatte, dass sie die Kranken in die Stadt bringen durften. Dolf listened to Peter's account of what had happened in the tower room and was grateful to the boy for managing to extort the promise that they could bring the sick into the city. Want die vier hummels waren er slecht aan toe en Dolf vreesde voor hun leven. |||die Kinder||es|schlecht|dran|dran|und||fürchtete um||| Because|||bumblebees||them|||off in bad shape|||feared||| Denn die vier Hummeln waren in einem schlechten Zustand und Dolf fürchtete um ihr Leben. For those four hummels were in bad shape, and Dolf feared for their lives. Ze gloeiden van koorts, konden nauwelijks iets binnenhouden van de kruidenthee die Frieda hun ingoot. |||||||bei sich behalten|||Kräutertee|||ihnen|eingoss |glowed||fever|could barely|hardly anything||keep down|||||||poured in Wat mankeerden zij? |Was fehlte ihnen?|sie |were missing| Was fehlte ihnen? What were they missing? Dolf wist het niet. Dolf wusste es nicht. Veel overlevingskansen gaf hij de vier niet, maar hij bedacht dat ze beter in een bed konden sterven dan in de hotsende, schokkende ossenwagen om dan ergens langs de weg te worden begraven. |||||||||||||||||||||holprigen|ruckelnde||||||||||begraben |survival chances|gave|||||||thought||||||||to die||||boiling|shocking|ox cart|||somewhere||||||buried Viele Überlebenschancen gab er den vieren nicht, aber er dachte, dass sie besser im Bett sterben könnten als in dem hämmernden, schockierenden Ochsenwagen, um dann irgendwo am Straßenrand begraben zu werden.

Bertho en enkele andere gewonden weigerden het kinderkamp te verlaten. ||||Verletzte||||| ||||wounded|refused||||leave Hun kwetsuren genazen goed en ze konden alweer lopen. |Verletzungen|heilten|||||wieder| |injuries|healed||||could|again| Ihre Verletzungen heilten gut und sie konnten wieder laufen. Dus liet Dolf zijn grote vriend Frank de ossen weer inspannen en de wagen naar de stad rijden, met de vier zieken. ||||||||Ochsen einspannen||einspannen|||||||fahren|||| |let|||||||oxen|again|harnessing|||cart||||drive to|||| Also ließ Dolf seinen großen Freund Frank die Ochsen wieder anspannen und den Wagen in die Stadt fahren, mit den vier Kranken. Dolf demanda donc à son grand ami Frank d'atteler à nouveau les bœufs et de conduire le chariot jusqu'à la ville, en transportant les quatre malades. Op het laatste moment bedacht hij zich en sprong er ook op. ||||bedachte|||||da|| ||||changed his mind||himself||jumped|on it|| Im letzten Moment besann er sich und sprang auch mit auf. Ze leverden de patiëntjes af bij het hospitium waar de kinderen meteen naar de ziekenzaal werden gebracht en onder de hoede werden gesteld van een lekenbroeder. |||Patientchen||||Hospiz|||||||Krankenraum||||||Obhut|||||Laienbruder |delivered||little patients|off|||hospital||||immediately straight away|||sickroom||brought||||care of||placed under|||lay brother They delivered the little patients to the hospice where the children were immediately taken to the infirmary and placed in the care of a lay brother.

‘Breng jij de wagen maar terug naar het kamp,' zei Dolf. bring||||nur|||||| Bring|||||||||| ‘Ik wil hier nog wat rondkijken.' |||||look around ‘Waarom?' vroeg Frank verwonderd. ||amazed ‘Rottweil is lang niet zo groot en mooi als Keulen.' ‘Dat geloof ik graag, maar ik ben nu hier, niet in Keulen,' lachte Dolf en daar wist Frank geen antwoord op. ||||||||||||||||||kein|| ||||||||||||laughed|||||||| Dolf sprak de taal nu goed, omdat hij de hele dag niets anders deed. ||||||because|||||||did Vol vertrouwen begon hij dus aan zijn toeristische uitstapje door het middeleeuwse Rottweil. |||||||touristische|Ausflug|||| |trust||||||touristic|trip|||medieval| So full of confidence, he began his tourist excursion through medieval Rottweil. De stad was ongeveer zoals hij zich die had voorgesteld. |||about|like||himself|||imagined Nauwe kronkelige straten, soms door arcaden met elkaar verbonden. Enge|verwinkelte||||Arkaden||| Narrow|curvy||||arcades|||connected Enge gewundene Straßen, manchmal durch Arkaden miteinander verbunden. Narrow winding streets, sometimes connected by arcades. Wijken voor de ambachtslieden die meestentijds op straat hun ambacht uitoefenden onder beschuttende luifels. Weichen|||Handwerker||||Straße|ihr|Handwerk|ausübten||schützende|Schutzdächer Neighborhoods|||craftsmen||most times||||craft|practiced their craft||protective|canopies Viertel für die Handwerker, die meist auf der Straße ihr Handwerk unter schützenden Vordächern ausübten. Het was bijna zeven uur. Es war fast sieben Uhr. Vele burgers zaten aan de maaltijd. many|||||meal Toch leken de straten vol: ze waren zo smal dat vier voorbijgangers de indruk wekten van een volksoploop. |||||||||||Passanten||||||Volksauflauf Still|seemed|||||||narrow|||passersby||impression|gave the impression|||crowd of people Pourtant, les rues semblaient bondées : elles étaient si étroites que quatre passants donnaient l'impression d'une bousculade.

Dolf werd aangestaard. ||Dolf wurde angestarrt. ||stared at Dolf was stared at. Natuurlijk vanwege zijn spijkerbroek, grijze trui en kunststofschoenen, maar ook omdat hij een gezicht had dat niet bij de eeuw paste. |wegen||Jeans|grauen|grauer Pullover||Kunststoffschuhe||||||||||zu der||| |because of||jeans||sweater||plastic shoes||||||face|||||||era Bedelaars trokken aan zijn mouw en vroegen om een aalmoes. Bettler||||Ärmel|und|fragten|||Almosen Beggars|pulled|||sleeve||asked|||alms Ze zagen er afschuwelijk uit. ||sie|schrecklich| |looked|they|awful| Sie sahen furchtbar aus. They looked horrible. Verminkt, dikwijls blind of zonder benen... Dolf huiverde en liep snel door. Verstümmelt|häufig||||||zitterte|||| mutilated|often|blind|||legs||shuddered||ran|| Entstellt, oft blind oder ohne Beine... Dolf schauderte und ging schnell weiter. Hij had niets om weg te geven. Er hatte nichts zum Verschenken. Al ronddwalend belandde hij in de straat van de juweliers en wapensmeden. |Umherirrend||||||||Juweliere||Waffenschmiede While|wandering around|landed|||||||jewelers||weapon smiths Voor de uitstallingen bleef hij geboeid staan. ||Auslagen|||gefesselt| ||displays|remained||fascinated| Zijn roestvrij stalen broodmes dat nog altijd in zijn broeksriem stak, had hem in de afgelopen twee weken onschatbare diensten bewezen. |rostfrei|rostfreien Stahl|||||||Gürtel|steckte|||||||Wochen|unsätzbare|Dienste|bewiesen |stainless steel|stainless steel|bread knife|that|still|still||his|belt loop|stuck|||||the past||weeks|invaluable services|services|proven Son couteau à pain en acier inoxydable, toujours accroché à sa ceinture, lui a rendu d'inestimables services au cours des deux dernières semaines. Maar was er iets mooiers denkbaar dan zo'n fraai versierde dolk, in een schede van leer? |||||denkbar|||hübsch|verzierte|Dolch|||Scheide aus Leder|aus|Leder, Lederwaren ||there||more beautiful|thinkable||such a|beautifully|decorated|dagger|||sheath||leather Aber konnte man sich etwas Schöneres vorstellen als einen so schön verzierten Dolch in einer Lederscheide? But was anything more beautiful imaginable than such a beautifully decorated dagger, in a scabbard of leather? Hij vroeg de smid naar de prijs. |||Schmied|||Preis |||smith||| Twintig zilverstukken kostte hij. |Silberstücke|| |silver coins|cost| Dolf zuchtte. |Dolf seufzte. |sighed Hij bezat geen schelling. |besaß||Pfennig |owned||shilling Er besaß keinen Schilling. Of... Oder...

Had hij dan niet, in de achterzak van zijn broek, een portemonnee met Hollands geld? ||||||hintere Tasche|||Hose||||Holländischem| ||||||back pocket|||||wallet||Dutch| Hatte er denn nicht in der Hintertasche seiner Hose ein Portemonnaie mit holländischem Geld? Natuurlijk! Hoe kon hij toch zo stom zijn. |||doch||dumm| |||still||stupid| Wie konnte er nur so dumm sein. In veertien dagen had hij er niet meer aan gedacht. |||||it||||thought In vierzehn Tagen hatte er nicht mehr daran gedacht. Maar wat kon je in Rottweil beginnen met Hollandse guldens, rijksdaalders en kwartjes? ||||||||holländischen|Gulden|||Viertelgulden ||||||||Dutch|guilders|imperial dollars||quarters Aber was konnte man in Rottweil mit holländischen Gulden, Reichstaler und Vierteln anfangen? But what could you start in Rottweil with Dutch guilders, rijksdaalders and quarters? Toch trok hij met een groot gebaar de portemonnee uit zijn achterzak, haalde er een van de twee rijksdaalders uit en toonde die aan de wapensmid. |||||||||||||||||||||zeigte||||Waffenmeister still|pulled|||||gesture||wallet|||back pocket|took|it|||||imperial dollars|||showed||||gunsmith Deze lachte honend. ||spöttisch |laughed|mockingly This one laughed honourably. Eén zilverstuk - al was het allemachtig groot? |Silberstück||||allmächtig| |silver coin|although|||almighty| Ein Silberstück - auch wenn es mächtig groß war? One silver piece - even though it was all-powerful? Twintig denariën moest hij voor die dolk hebben. |Denare|musste||||| |denarii|||||dagger| Zwanzig Denarien musste er für diesen Dolch haben. Twenty denarii he had to have for that dagger. Maar de smid had aan het geldstuk toch iets vreemds ontdekt. ||||||Geldstück|||seltsames| ||smith||||coin|still||strange|discovered something strange Aber der Schmied hatte an dem Geldstück doch etwas Eigenartiges entdeckt. But the blacksmith had discovered something strange about the coin anyway.

‘Waar komt dat geld vandaan?' Where|||| „Wo kommt dieses Geld her?“ ‘Uit Holland.' ‘Ik heb nooit Hollandse munten gezien, maar als je wilt wisselen kun je terecht in de volgende straat. ||||Münzen||||||wechseln|||recht|||nächste| ||||coins||||||exchange|||go to|||| Ich habe noch nie holländische Münzen gesehen, aber wenn Sie Wechselgeld wollen, können Sie in die nächste Straße gehen. Daar woont een oude jood.' |wohnt|||alter Jude |lives|||Jew Dolf volgde de aanwijzingen en niet lang daarna stond hij in de donkere voorkamer van de wisselaar. |||Anweisungen|||||||||||||Wechselstube |||instructions||||after that||||||front room|||switchboard operator Een wild plan begon bij hem op te komen. |wild||||||| Niet de dolk wilde hij kopen, maar... ||dagger||||

‘Ik wens dit geld te wisselen voor de hier gangbare munt,' zei Dolf en hij legde de twee rijksdaalders en drie guldens op de tafel. |||||||||gängige|Währung||||||||||||||Tisch |wish||||exchange||||current currency|currency|||||put down|||guilders|||||| De jood boog zich er verwonderd over. ||||darüber|| ||bowed|himself|over it|astonished amazed|

‘Wat is dat voor geld? Ik ken het niet.' |know|| ‘Het komt uit Holland.' ‘Wou je beweren dat dit zilver is?' Wolltest||behaupten|||| Would you claim||claim|||| vroeg de man wantrouwig. |||suspicious ‘Nee,' zei Dolf. ‘Zilver is het niet. De alchimisten in Holland hebben een metaal ontdekt dat harder en kostbaarder is dan zilver - zelfs kostbaarder dan goud is het. |Alchemisten|||||Metall|||härter|||||||kostbarer|als|Gold|ist| |alchemists|||||metal|discovered||||more valuable||||even|more valuable||gold|| Graaf Willem heeft drie alchimisten in zijn dienst en zij maken voor hem dit witte wondermetaal. ||||||||||machen|für|ihm|||Wunder Metall Count|Count William|||alchemists|||employ||||||||wonder metal Graf Wilhelm hat drei Alchemisten in seinem Dienst und sie stellen ihm dieses weiße Wunder-Metall her. De Graaf heeft er munten van laten slaan die niet kunnen smelten, niet kunnen buigen en niet versneden kunnen worden. ||||||||||||||biegen|||zerschnitten werden können|| |Count||there|coins|||to mint||||melt|||bend|||cut up|| Der Graf hat daraus Münzen prägen lassen, die nicht schmelzen, sich nicht biegen und nicht geschnitten werden können. Le comte a fait frapper des pièces de monnaie qui ne peuvent ni fondre, ni se plier, ni être coupées. In het Noorden worden die munten veel gevraagd. |||||||gefragt |||||coins||sought after Im Norden sind diese Münzen sehr gefragt. Vooral de Denen komen met scheepsladingen vol huiden en edelstenen de havens van Holland binnenvaren om ze te ruilen voor deze munten.' ||Dänen|||Schiffsladungen||Häute|||||||einlaufen||||tauschen||| especially||Danes|||shiploads||skins||gemstones||ports|||sailing into||||trade|||coins Geloofde de man het? believed||| Hij bestudeerde de rijksdaalders en vooral de beeltenis van de koningin. |studierte||||||Abbild der Königin||| |studied||Dutch coins||||likeness|||

‘Wie stelt dat voor?' |stellt|| |suggests|| ‘Santa Juliana, onze beschermvrouwe,' zei Dolf. |Juliana||Schutzpatronin|| Saint|Saint Juliana||protectress|| De vreemde munten, gaaf en oerhard, met in de rand de woorden ‘God zij met ons', lagen te glinsteren in het avondlijke licht. |||makellos||uralt und hart|||||||||||lagen||funkeln|||abendlichen| |strange|coins|perfect||very hard||||edge|||||||lay||glimmer|||evening| Die seltsamen Münzen, makellos und ursprünglich, mit der Aufschrift "Gott sei mit uns" im Rand, lagen glitzernd im Abendlicht. De jood kwam zichtbaar in de verleiding. ||||||In Versuchung |||clearly visible|||temptation

‘Ik geef u er tien denariën voor,' zei hij aarzelend nadat hij op de munten had gebeten. |||||||||zögernd|nachdem||||||gebissen |||||denarii||||hesitantly|after||||||bitten 'I'll give you ten denarii for it,' he said hesitantly after biting down on the coins. Ze wáren hard, daar kon je met het scherpste mes nog geen flintertje afpeuteren. ||||||||scharfeste||||Fitzelchen|abkratzen |were|stubborn||||||sharpest||||sliver|peeling off De man stond voor een raadsel. |||||riddle Hoe kwam het armoedige Holland aan zulke wondermunten? |||ärmliche||||Wundermünzen |||poverty-stricken|||such|miraculous coins How did poverty-stricken Holland obtain such wonder coins?

‘Dat is dan vijftig denariën voor de vijf geldstukken,' zei Dolf koel, hoewel hij drommels goed begrepen had dat de wisselaar het zo niet had bedoeld. das|||fünfzig|||||Münzen|||kühl|obwohl||verdammt gut||||||Wechsler|||||gemeint |||fifty|denarii||||coins|||coolly|although||damn it||||||money changer|||||meant Das sind dann fünfzig Denare für die fünf Münzen", sagte Dolf kühl, obwohl er durchaus verstand, dass der Wechsler es nicht so gemeint hatte. 'That's fifty denarii for the five coins, then,' Dolf said coolly, although he duly understood that the exchanger had not meant it that way. ‘Je bent gek!' ||crazy Dolf richtte zich hoog op, sloeg met zijn hand tegen zijn broodmes en zei bars: ‘Bedenk tegen wie je spreekt, man! ||||||||||||||schroff||gegen|wem||| |straightened up|himself|||hit||||||bread knife|||gruffly|Think||||| Dolf richtete sich auf, schlug mit der Hand auf sein Brotmesser und sagte streng: "Denk daran, mit wem du sprichst, Mann! Dolf raised himself high, slapped his hand against his bread knife and said sternly, "Think who you're talking to, man! Ik ben Rudolf Wega van Amstelveen!' ‘Jawel, edele heer,' zei de oude man, ineenkrimpend. ja|||||||zusammenzuckend Yes indeed|noble|noble sir|||||shrinking back ‘Vergeef me... Ik ben maar een arme jood, edele heer, en er komen weinig handelskaravanen naar Rottweil.' ||||||arme||||||||Handelskarawanen|| Forgive||||||poor||noble|noble sir||there||few|trade caravans|| ‘Ga dan ergens anders wonen,' antwoordde Dolf onverschillig. ||somewhere else|||||indifferently „Wohne dann woanders“, antwortete Dolf gleichgültig. De jood keek droevig naar hem op. |||traurig||| ||looked|sadly||| Der Jude blickte traurig zu ihm auf. Hij was waarachtig kleiner dan de jongen. ||wirklich|||| ||truly|smaller||| Er war wahrhaftig kleiner als der Junge. ‘Ach, edele heer, dat zou ik graag doen. |noble|noble lord||||| Maar u weet dat het niet mogelijk is.' Droevig schudde hij het grijze hoofd en Dolf vergat even zijn pose van trotse strengheid. Traurig|||||||||||Pose|||Strenge sad|shook|||||||forgot|||posture||proud|strictness Traurig schüttelte er den grauen Kopf und Dolf vergaß einen Moment seine Pose stolzer Strenge. He shook his gray head sadly, and Dolf momentarily forgot his pose of proud sternness. Zijn geweten knaagde. |Sein Gewissen nagte.|nagte |conscience|gnawed Sein Gewissen nagte. His conscience gnawed. In zijn eeuw had men in jaren van waanzin getracht alle joden uit te roeien. |||||||||versucht|||||auszurotten ||||people one they||||madness|attempted to||Jews|||to eradicate In seiner Zeit hatte man in Jahren des Wahnsinns versucht, alle Juden auszurotten. In his century, years of madness had sought to exterminate all the Jews. Vóór Dolfs geboorte weliswaar, maar niettemin in die zeer beschaafde twintigste eeuw. Vor|||Zwar||nichtsdestotrotz|||sehr|sehr zivilisierte|| Before||birth|indeed||nevertheless|||very|civilized|| Before Dolf's birth, admittedly, but nevertheless in that very civilized twentieth century. In deze tijd schenen de joden het ook niet gemakkelijk te hebben en weinig bewegingsvrijheid te genieten. |||||||||einfach|||||Bewegungsfreiheit||genießen |||seemed||||||||||little|mobility||enjoying Toch stond hij hier die arme oude man te bedriegen en geld uit de zak te kloppen. |||||||||betrügen|||aus||Tasche||klopfen Still|||||||||deceive|||||||knock

Maar de gedachte aan achtduizend hongerende kinderen buiten de muren maakte Dolf weer spijkerhard. |||||hungernden||außerhalb||Mauern||||knallhart ||thought|||starving||||walls|||again|nail hard Aber der Gedanke an achttausend hungernde Kinder außerhalb der Mauern machte Dolf wieder knallhart. But the thought of eight thousand starving children outside the walls made Dolf spike again.

‘Vertel me eens,' zei hij, met opzet zo grimmig mogelijk, ‘hoeveel broden kan ik in Rottweil kopen voor een denarie?' sag||||||Absicht|||möglich|wie viele|||||||||Denar tell||tell me||||purposefully||grimly|||loaves||||||||denarius „Erzähl mir einmal“, sagte er absichtlich so grimmig wie möglich, „wie viele Brote kann ich in Rottweil für einen Denar kaufen?“ De jood glimlachte alsof hem iets grappigs was gevraagd. ||||||Lustiges|| ||smiled|as if|||funny||asked Der Jude lächelte, als ob ihm etwas Lustiges gefragt worden wäre. ‘Wel vijftig, edele heer.' Well|fifty|noble|lord 'Well fifty, noble sir.' ‘Grote broden?' De jood strekte zijn beide armen een behoorlijk eind uit elkaar. |||||||ordentlich|Stück|aus|auseinander ||stretched out|||arms||fairly far|end|| Der Jude streckte seine beiden Arme ziemlich weit auseinander. The Jew stretched both his arms quite a distance apart. ‘Ken je iemand die ze deze nacht nog zal willen bakken?' know||||||||will||bake ‘Kennst du jemanden, der sie noch in dieser Nacht backen will?' 'Do you know anyone who will want to bake them this night?' ‘Gardulf misschien...' aarzelde de wisselaar. Gardulf|||| Gardulf maybe||hesitated||changer ‘Vielleicht Gardulf...' zögerte der Wechselmacher. ‘Goed, dan zal ik Gardulf mijn munten aanbieden.' |||||||anbieten |||||||offer to Snel legde de man zijn handen over de geldstukken. |placed|||||||coins

‘Ach, edele heer, wat weet Gardulf van geld? |noble lord|noble lord||||| 'Ah, noble sir, what does Gardulf know about money? Een domme bakker is hij, de kleinzoon van een vreemdeling ook nog.' ||||||Enkelneffe||||| ||||||grandson|||stranger|| ‘Doet er niet toe. ||nicht| |it||doesn't matter ‘Kümmert sich nicht darum. 'Doesn't matter. Ik heb veel, heel veel broden nodig. Ich brauche viele, sehr viele Brote. Man, daarbuiten liggen achtduizend hongerige kinderen rond de kampvuren!' |out there|||||||campfires Mann, da draußen liegen achttausend hungernde Kinder um die Lagerfeuer!’ ‘U wilt eten kopen voor die kinderen?' vroeg de wisselaar verbaasd. ||Wechsler| ||changer|surprised ‘Waarom dan wel?' |dann| ||then yes ‘Warum dann?' ‘Omdat ik minder hardvochtig ben dan de burgers van Rottweil.' |||hartherzig|||||| |||hard-hearted|||||| ‘Weil ich weniger grausam bin als die Bürger von Rottweil.' 'Because I am less callous than the citizens of Rottweil.' De jood scheen dat bijzonder vermakelijk te vinden. ||||besonders|äußerst amüsant|| ||seemed||particularly|entertaining|| Der Jude schien das besonders amüsant zu finden. The Jew seemed to find that particularly entertaining. Le Juif a semblé trouver cela particulièrement amusant. Weer boog hij zich voorover en bestudeerde de munten. Again|bowed||himself|forward||studied||coins Il se penche à nouveau et étudie les pièces. Dolf zag zijn rug schokken alsof hij een lachbui moest onderdrukken. ||||zucken||||Lachanfall|| ||||shaking convulsing|as if|||fit of laughter||suppress Dolf saw his back jerk as if to suppress a fit of laughter.

‘Is dit al het geld dat u bij u draagt, edele heer?' |||||||||tragen|| ||already|||||||carry with you|noble sir| 'Is this all the money you carry, noble sir?' ‘Ik heb nog wat kleinere munten.' |||einige|kleinere| ||||smaller coins|coins Dubbeltjes, kwartjes en twee stuivers rolden over de tafel. Zwei-Cent-Stücke|Viertel|||Stuiver|||| dimes|quarters|||pennies|rolled||| Zwei-Cent-Münzen, Viertel und zwei Groschen rollten über den Tisch. Doubles, quarters and two nickels rolled across the table. De wisselaar graaide ze snel naar zich toe en bekeek ze. ||griff nach||schnell|zu||zu sich||| |exchanger|grabbed||||himself|toward himself||examined them| Der Wechsler schnappte sie schnell zu sich und betrachtete sie. The changer quickly grabbed them and looked at them. Alle munten toonden de beeltenis van Santa Juliana - dat klopte dus. ||zeigten|||||||| |coins|showed||image|||||was correct| Alle Münzen zeigten das Bildnis von Santa Juliana - das stimmte also. De bronzen stukken interesseerden de man bijzonder, vooral de gestileerde 5 van de stuivers. |bronzen||interessierten||||||stilisierte|||Fünf-Cent-Münzen |bronze|pieces|were interested|||particularly|especially||stylized|||pennies Die bronzen Stücke interessierten den Mann besonders, vor allem die stilisierte 5 der Stuiver. ‘Dat is het kromzwaard van Santa Juliana, dat zij beschermend boven het hoofd van het Hollandse volk houdt,' legde Dolf uit. |||krummes Schwert||||||schützend||||||||hält||| |||curved sword||||||protectively|||||||people|holds above|explained|| ‘Das ist das krumme Schwert von Santa Juliana, das sie schützend über dem Kopf des holländischen Volkes hält,' erklärte Dolf. De jood veegde het hoopje geld bijeen en sprak na lang aarzelen: ‘Ik zal u, omdat u zo'n voornaam heer bent en van zo ver komt, voor dit alles bijeen vijftien denariën geven. |Jude|||Häufchen|||||||Zögern||||||so einen|vornehmer|Herr|sind||von|so|fern|||||zusammen||| ||swept||little pile||together collected|||||hesitate||||||such a||sir||||||||||together||denarii| Der Jude wedelte den Geldhaufen zusammen und sprach nach langem Zögern: ‘Ich werde Ihnen, weil Sie so ein vornehmer Herr sind und von so weit her kommen, dafür insgesamt fünfzehn Denare geben.' The Jew swept the pile of money together and, after hesitating for a long time, spoke, "I will give you, since you are such a distinguished gentleman and come from so far, for all this together fifteen denarii. Daarmee ruïneer ik mij en mijn gezin, maar ik kan u niets weigeren.' ||||||Familie||||||nichts abschlagen with that|ruin|||||||||||refuse Damit ruinere ich mich und meine Familie, aber ich kann Ihnen nichts verweigern. By doing so I will ruin me and my family, but I cannot refuse you anything. ‘Twintig,' zei Dolf onbewogen. |||unmoved „Zwanzig“, sagte Dolf unbewegt. Maar zijn hart roffelde. |||Aber sein Herz pochte. |||raced Aber sein Herz klopfte.

‘Hoe kunt u, een jonge edelman met zo'n goed hart, een arme jood gewetenloos ruïneren?' |||||||||||||gewissenlos|ruinieren |||||nobleman||such a||||||ruthlessly|ruin klaagde de oude. klagte|| complained||

Man, hou op, dacht Dolf, ik voel me al zo beroerd dat ik je sta te bedriegen. Mann|hör|auf||||fühle||schon||elend||ich|dir|stehen|am|betrügen |stop|||||feel||already||terrible||||||deceive Mann, hör auf, dachte Dolf, ich fühle mich schon so schlecht, dass ich dich betrüge. Maar ik moet... Aber ich muss...

‘Dan niet,' zei hij hard. ||||harshly ‘Dann eben nicht,' sagte er hart. ‘Wijs me de weg naar Gardulf.' weis||||| Show||||| 'Show me the way to Gardulf.' De wisselaar dácht er niet over de onbekende en toverachtige munten weer uit handen te geven. ||dachte|darüber||||||zauberhafte|||||| |money changer|thought|it||||unknown magical coins||magical|coins|again|||| Der Wechsler dachte nicht daran, die unbekannten und zauberhaften Münzen wieder aus der Hand zu geben. The exchanger did not think twice about releasing the unknown and magical coins. Hij bleef nog een hele tijd sjacheren, maar Dolf, op wie de verantwoordelijkheid voor het kinderleger zwaar drukte, gaf niets toe. ||||||feilschen|||op|demjenigen|||für|||schwer|drückte|gab|| |stayed|||||hustling||||||responsibility|||||weighed on|gave in|| Er blieb noch eine ganze Zeit lang tätig, aber Dolf, auf dem die Verantwortung für die Kinderarmee schwer belastete, gab nichts nach. He continued to scarper for quite some time, but Dolf, on whom the responsibility for the children's army weighed heavily, conceded nothing. Il continua à se défiler pendant un certain temps, mais Dolf, sur qui pesait la responsabilité de l'armée des enfants, n'admettait rien.

Zo kreeg hij ten slotte zijn twintig denariën. |received||finally|finally|||denarii So erhielt er schließlich seine zwanzig Denare. That's how he finally got his twenty denarii. In een leren zakje, want hij wist niet goed raad met al die zware, zilveren geldstukken. ||||||wusste|||Rat||||schweren|silbernen| ||leather||because|||||what to do||all those||||coins In einem Lederbeutel, denn er wusste nicht recht, was er mit all den schweren, silbernen Münzen anfangen sollte. In a leather pouch, because he didn't know how to handle all those heavy, silver coins. In ruil daarvoor schonk hij de jood zijn nu overbodig geworden portemonnee die nog tamelijk nieuw was en die de wisselaar zielsgelukkig scheen te maken. |Tausch||schenkte||||||überflüssig geworden|||||ziemlich|||||||sehr glücklich||| |exchange|for that|gave||||||unnecessary|become|wallet|||fairly||||||money changer|soul happy|seemed|| Im Gegenzug schenkte er dem Juden seine nun überflüssige Geldbörse, die noch ziemlich neu war und die den Wechselstubenbesitzer schier glücklich zu machen schien. In return, he gave the Jew his now redundant wallet, which was still fairly new and seemed to make the exchanger soulful.

Ziezo, en nu naar bakker Gardulf! So, jetzt||||| There you go||||| Siehst du, und jetzt zu Bäcker Gardulf! Behold, and now to baker Gardulf!

Die had allang zijn ovens gedoofd en zat aan de avondmaaltijd. ||||Öfen|gelöscht|||||Abendmahl ||long ago||ovens|extinguished|||||dinner meal Er hatte längst seine Öfen gelöscht und saß am Abendessen. Dolf viel bij hem binnen, sprak een zelfverzonnen zegenwens uit, noemde zijn indrukwekkende naam en bestelde achthonderd van de grootste broden die de bakker maar maken kon. |kam||ihm|hinein||||Segenswunsch aussprach||nannte||beeindruckende|||bestellte|achthundert||||||||aber|machen| |fell||||||self-invented|blessing||named||impressive|||ordered|eight hundred|||||||||| Dolf kam zu ihm herein, sprach einen selbst erfundenen Segenswunsch aus, nannte seinen beeindruckenden Namen und bestellte achthundert der größten Brote, die der Bäcker nur machen konnte. Dolf dropped in on him, uttered a self-made blessing wish, called his impressive name and ordered eight hundred of the largest loaves of bread the baker could make. De man moest terstond beginnen met bakken. |||sofort||| |||immediately|||baking Der Mann musste sofort mit dem Backen beginnen. Rudolf van Amstelveen was bereid er twintig zilveren denariën voor te betalen. |||||||||dafür||bezahlen ||||willing|||silver|||| Rudolf von Amstelveen war bereit, zwanzig silberne Denaren dafür zu zahlen.

‘Maar dat is eigenlijk beneden de prijs,' jammerde de bakker. |||||||jammerte|| ||||below|||lamented|| ‚Aber das ist eigentlich unter dem Preis', jammerte der Bäcker. 'But that's actually below the price,' moaned the baker. ‘En hoe kan ik zoveel broden in één nacht bakken? ||||so much||||| ‚Und wie kann ich so viele Brötchen in einer Nacht backen? 'And how can I bake so many loaves in one night? Straks luidt de avondklok, dan moeten alle vuren gedoofd zijn. |läutet|||||||| Later|sounds||curfew||||fires|extinguished| Ik heb bovendien maar twee leerlingen, die zijn al naar bed. |habe||||Schüler|||schon|ins| ||besides|||students|||already|| Heb medelijden, edele heer, dit kunt u mij niet aandoen.' |||||||||antun |pity|noble|lord||||||do to me Have pity, noble sir, you cannot do this to me. Gardulf was een eigenaardige man met rossig haar, groene ogen en lichte huid. |||eigenartiger|||rotblond||grüne|||helle| |||peculiar|||reddish hair||||||light skin Gardulf was a peculiar man with ruddy hair, green eyes and light skin. Ook zijn vier kindertjes die geeuwend rondom de tafel zaten, hadden datzelfde haar en die dromerige groene ogen. |||||gähnend||||||dasselbe||||träumerischen|| |||||yawning|around|||||that same||||dreamy|| His four little children who sat yawning around the table also had that same hair and those dreamy green eyes. Dolf vond hen aanbiddelijk. |||Dolf fand sie bezaubernd. ||them adorable|adorable Dolf fand sie anbetungswürdig.

‘Toch moet ik je dit aandoen, beste bakker,' zei hij streng. |||||do to you|||||sternly „Dennoch muss ich dir dies antun, lieber Bäcker“, sagte er streng. 'Yet I must do this to you, dear baker,' he said sternly. ‘Daarbuiten wachten achtduizend hongerige kinderen, die Gods wrake over de stad zullen uitroepen als zij niet spoedig iets te eten krijgen.' |||||||Zorn|||||ausrufen||sie||bald|||| |||||||wrath|upon||||call out||||soon quickly|||| „Draußen warten achttausend hungrige Kinder, die den Zorn Gottes über die Stadt heraufbeschwören werden, wenn sie nicht bald etwas zu essen bekommen." 'Out there wait eight thousand hungry children, who will cry out God's vengeance on the city if they don't get something to eat soon.' ‘Ach, edele heer, dat verhaal gelooft toch geen mens. |noble|gentleman||story|believes|after all|| Ik heb erover horen spreken hoe een monnik vertelde over Spiers. ||about it||||||told|| Maar er wordt ook bij gezegd dat die monnik een bedrieger is...' ||||||||||Betrüger| |there||||said|||||imposter| ‘Halt.' stop Dolf hief bevelend een hand op. |hob|||| |raised|commanding||| ‘Bakker Gardulf, je hebt gelijk. ||||right Maar omwille van één schurk die een onzinnig verhaal vertelt, hoeven achtduizend kinderen toch niet te verhongeren, wel? |um ... willen||||||unsinnige|Geschichte||müssen|||||zu|verhungern|oder? |for the sake of|||scoundrel|||nonsensical|nonsensical story|tells||||still|||starve to death|right indeed Aber wegen eines Schurken, der eine lächerliche Geschichte erzählt, müssen doch nicht achttausend Kinder verhungern, oder? Kijk!' Schau! Hij schudde midden tussen de roodharige kindertjes de zilverstukken uit zijn buidel. ||Mitten unter|||||||||Tasche |shook out||||red-haired|||silver coins|||pouch Er schüttelte mitten zwischen den rothaarigen Kindern die Silberstücke aus seiner Tasche. He shook the silver coins from his pouch in the midst of the red-headed children.

‘Die kun je allemaal in één nacht verdienen, bakker!' |||||||verdienen| |||||||earn| Begerig keek de man naar het zilvergeld. Gierig||||||Silbergeld Greedily|looked eagerly|||||silver coins

‘Maar mijn knechten zullen onder het werk in slaap vallen. ||Knechte|werden|||||| ||servants|||||||fall asleep ‘Aber meine Knechte werden bei der Arbeit einschlafen. 'But my servants will fall asleep under the work. Ze zijn de hele dag in touw geweest. ||||||im Einsatz| ||||||active| Sie sind den ganzen Tag beschäftigt gewesen. They have been busy all day. De gildemeester verbiedt ons...' |Der Zunftmeister|verbietet| |guild master|prohibits| Der Zunftmeister verbietet uns...' ‘Beste man, ik weet er alles van,' zei Dolf snel. ||||davon|alles|||| ||||it||||| ‘Bester Mann, ich weiß alles darüber,' sagte Dolf schnell. (Dat was niet waar.) (Das war nicht wahr.) ‘Haal ze toch maar uit hun bed, en ik zal je ook komen helpen. |||||||||werde|||| get||after all|||||||will|||| ‘Hol sie doch endlich aus dem Bett, und ich werde dir auch helfen kommen.' 'Get them out of bed anyway, and I'll come help you too. Hier, met deze handen. Ze kunnen wat, hoor, als jij me maar vertelt wat ik moet doen.' ||||wenn|||nur||||| ||||||||tell|||| Sie können etwas, hör mal, wenn du mir nur sagst, was ich tun soll. De bakker keek weer naar het glinsterende geld. ||||||glänzende| ||looked|again|||shiny| Der Bäcker schaute wieder auf das glitzernde Geld. The baker looked again at the glittering money.

‘Hoe kom ik aan hout?' ||||Holz ||||wood ‘Wie komme ich an Holz?' "How do I get wood? prevelde hij. he prevailed| ‘Ik zal het nodig hebben voor de oven, een karrenvracht vol.' |werde|es|||||Ofen||Eine Wagenladung voll| |will||||||oven||cartload| ‘Ich werde es für den Ofen brauchen, eine Wagenladung voll.' ‘Binnen een uur heb jij een karrenvracht vol brandhout, daar zorg ik voor.' ||||||||Brennholz|dar|sorge|| ||||||cartload||firewood||care|| ‘In einer Stunde hast du eine Wagenladung voll Brennholz, darum kümmere ich mich.' Het speet Dolf nu dat hij de ossenwagen al had teruggezonden naar het kamp. ||||||||||zurückgeschickt||| |regretted||||||ox cart|already||returned||| Dolf bedauerte jetzt, dass er die Ochsenkarre schon zurück ins Lager geschickt hatte.

‘Luister, bakker Gardulf,' zei hij. Listen|||| ‘Ik zal hier twee zilverstukken achterlaten als bewijs van goede trouw. |||||hinterlassen|||||Treue |will|||silver coins|leave behind||evidence|||faithfulness ‚Ich werde hier zwei Silberstücke als Zeichen des guten Glaubens hinterlassen. Ik moet nu even weg om voor het brandhout te zorgen, en dat moet gebeuren voordat de avondklok luidt, dus veel tijd is er niet meer. ||||||||||||||passieren|bevor|||läutet|also|viel|||da|| |||just|||||firewood||take care||||to happen|before||curfew|sounds||||||| Ich muss jetzt kurz weg, um für das Brennholz zu sorgen, und das muss geschehen, bevor die Ausgangssperre läutet, also bleibt nicht viel Zeit. Begin maar vast met deeg kneden, ik kom zo spoedig mogelijk terug.' ||||Teig kneten|knetten||||so schnell||zurück Begin||already right away||dough|kneading||||as soon as possible|| Fang schon mal an, den Teig zu kneten, ich komme so schnell wie möglich zurück.' Commencez à pétrir la pâte, je reviendrai dès que possible. Hij schoof de zilverstukken in de beurs en rende weg, een verbouwereerde bakker met zijn gezin achterlatend. ||||||Geldbeutel|||||"verblüfften"||mit||Familie|hinterlassend |slid||silver coins|||purse||ran|||bewildered|||||leaving behind He shoved the silver pieces into the purse and ran away, leaving behind a bewildered baker and his family. Il glisse les pièces d'argent dans la bourse et s'enfuit, laissant derrière lui un boulanger déconcerté et sa famille.