O kłamstwach, które wciskamy dzieciom |Lügen||einreden|den Kindern Über die Lügen, die wir unseren Kindern erzählen About the lies we push on children Sobre as mentiras que impingimos às crianças Про брехню, яку ми нав'язуємо дітям

Czytając dzieciom bajki, ciągle zastanawiałem się, jak ten nieszczęsny jeż ściąga sobie jabłko z kolców, by je spałaszować. Beim Lesen||||||||unglücklicher|Igel|zieht||Apfel||Stacheln|||verzehren Als ich Kindern Märchen vorlas, fragte ich mich immer wieder, wie dieser unglückliche Igel einen Apfel von seinen Stacheln zieht, um ihn aufzufressen. Reading children's stories, I was constantly wondering how this unfortunate hedgehog pulls an apple from the spikes to make them fool. Po czym niedawno opublikowana audycja Nerdy Nocą zniszczyła moje dzieciństwo i ściągnęła na Ziemię. ||||Sendung|Nerdy|Nacht|||Kindheit||heruntergezogen|| Danach zerstörte eine kürzliche Nerdy Night-Sendung meine Kindheit und holte mich auf den Boden der Tatsachen zurück. After which the recently published broadcast of Nerda Night destroyed my childhood and brought it to Earth. Jeże nie jedzą jabłek. Igel||essen| Igel fressen keine Äpfel. Jeż do not eat apples. Odcinek o innych mitach, które wciskamy dzieciom. |||Mythen||einreden| Eine Episode über andere Mythen, die wir Kindern aufzwingen. An episode about other myths that we press on children. To o co chodzi z tym jeżem? ||||||Igel Was hat es also mit dem Igel auf sich? What is this hedgehog about? Pierwsza linijka z Wikipedii mówi o jeżu: rodzaj ssaka owadożernego. |Linie||Wikipedia|||Igel|Gattung|Säugetier|insectivor ||||||||mammal| In der ersten Zeile von Wikipedia heißt es: Igel: eine Art insektenfressendes Säugetier. The first line from Wikipedia speaks of a hedgehog: a type of insectivorous mammal. I to chyba całkowicie odpowiada na pytanie, czym żywią się jeże. ||||antwortet||||sich ernähren||Igel Und damit scheint die Frage, wovon sich Igel ernähren, vollständig beantwortet zu sein. And it probably completely answers the question of what hedgehogs feed on. O ile jabłko nie jest wielkim owadem, ślimakiem, dżdżownicą czy jajkiem – jeż je ominie. ||||||Insekt|Schnecke|Regenwurm||Ei|der Igel||verpasst Es sei denn, der Apfel ist ein großes Insekt, eine Schnecke, ein Regenwurm oder ein Ei - dann meidet der Igel ihn. If the apple is not a big insect, snail, earthworm or egg - hedgehog will omit it. Skoro przy diecie jesteśmy – co z tym bocianem i żabami? ||Diät|||||Storch||Frösche Wo wir gerade beim Thema Ernährung sind - was ist mit dem Storch und den Fröschen? If we are on a diet - what about the stork and frogs? Czy bociany jedzą tylko żaby? |Störche|||Frösche Fressen Störche nur Frösche? Do storks eat only frogs? Otóż… nie. nun| Nun... nein. Żaby – również. Frösche - auch. Frogs - also. Ale nie wyłącznie. Aber nicht ausschließlich. But not exclusively. Bociany są ptakami owadożernymi i mięsożernymi. Störche|||insektenfressend||fleischfressend Störche sind insekten- und fleischfressende Vögel. Storks are insectivorous and carnivorous birds. Zjadają owady, dżdżownice, ślimaki, chrząszcze, pasikoniki, małe ssaki (jak na przykład krety) i płazy – czyli żaby. sie essen|Insekten|Regenwürmer|Schnecken|Käfer|Heuschrecken||Säugetiere||||Maulwürfe||Amphibien|| |||||||||||||amphibians|| Sie fressen Insekten, Regenwürmer, Schnecken, Käfer, Heuschrecken, kleine Säugetiere (z. B. Maulwürfe) und Amphibien, d. h. Frösche. They eat insects, earthworms, snails, beetles, grasshoppers, small mammals (like moles) and amphibians - frogs. Generalnie jedzą to, do czego mają dostęp – same żaby by im nie wystarczyły. generell||||||Zugang|nur|||||ausreichen Sie fressen in der Regel das, was ihnen zur Verfügung steht - Frösche allein würden ihnen nicht reichen. Generally, they eat what they have access to - the frogs themselves would not be enough for them. Ślepy jak nietoperz? blind||Fledermaus ||bat Blind wie ein Maulwurf? Blind like a bat? Przyznam, że i mnie urzekła opowieść o echolokacji całkowicie zastępującej zmysł wzroku u tych małych ssaków. ich gestehe||||hatte verzaubert|||Echolokation||ersetzenden|Sinn|||||Säugetieren Ich muss zugeben, dass auch mich die Geschichte über die Echolokation, die bei diesen kleinen Säugetieren den Sehsinn vollständig ersetzt, fasziniert hat. I admit that I was also captivated by the story of echolocation completely replacing the sense of sight in these small mammals. Tymczasem okazuje się że wśród ponad tysiąca gatunków nietoperzy, możemy znaleźć takie o całkiem niezłym wzroku. ||||||tausend|Arten|Fledermäuse||||||ganz gutem| Inzwischen hat sich herausgestellt, dass es unter den mehr als tausend Fledermausarten einige gibt, die ziemlich gut sehen können. Meanwhile, it turns out that among over a thousand species of bats, we can find those with quite good eyesight. Na przykład rudawka, znana też jako latający lis, ma problemy w bezksiężycowe noce – bo nie ma zmysłu echolokacji, za to nienajgorzej widzi. ||Flughund|bekannt||||Fuchs||Probleme||mondlosen|Nächte|||||Echolokation|||nicht schlecht| So hat zum Beispiel der Rotschwanzfuchs, der auch als Flughund bekannt ist, in mondlosen Nächten Probleme, weil er keinen Echoortungssinn hat, aber recht gut sehen kann. For example, a redhead, also known as a flying fox, has problems on moonless nights - because there is no sense of echolocation, but it does not see much. Z kolei taki jęzornik ryjówkowaty, też gatunek nietoperza, nieźle widzi w utrafiolecie. |||Jäzornik|Maulwurfsspitzmaulwurf||Art|Fledermaus||||Ultraviolett Andererseits kann eine solche spitzmausähnliche Spitzmaus, die ebenfalls zu den Fledermäusen gehört, recht gut im Ufo-Folie sehen. In turn such a shrew tongue, also a species of a bat, can see quite well in the ultrafile. Jakie jeszcze zwierze występuje w bajkach? ||Tier|kommt vor||Märchen Welches andere Tier kommt in Märchen vor? What other animal is there in fairy tales? Na przykład byk, który reaguje agresją na czerwoną płachtę torreadora. ||Stier||reagiert|||rote|Tuch|Torero Zum Beispiel ein Stier, der auf das rote Tuch eines Stierkämpfers mit Aggression reagiert. For example, a bull that reacts with aggression to the red tailor's flock. Wszystko fajnie, tylko… byki nie rozróżniają kolorów, lecz wszystko postrzegają w odcieniach szarości. |gut||Bullen||unterscheiden|Farben|||nehmen||Schattierungen|von Grau Alles schön, nur... Stiere unterscheiden nicht zwischen Farben, sondern nehmen alles in Grautönen wahr. Everything is nice, only ... bulls do not distinguish colors, but they perceive everything in shades of gray. I czy płachta jest czerwona, szara czy zielona, widzą ją podobnie. ||das Tuch|||||grüne|sehen|| Und ob das Blatt rot, grau oder grün ist, sie sehen es ähnlich. To, na co reagują, to gwałtowne ruchy torreadora – a nie barwa jego rekwizytów. |||||schnelle||Torero|||Farbe||Requisiten Sie reagieren auf die schnellen Bewegungen des Torreadors, nicht auf die Farbe seiner Requisiten. Może dajmy już spokój zwierzętom. |geben wir|||den Tieren Vielleicht sollten wir den Tieren eine Pause gönnen. Maybe we give peace to the animals. Zahaczmy jeszcze krótko o parę innych mitów. Lassen wir uns||||||Mythen Lassen Sie uns kurz auf ein paar andere Mythen eingehen. Let's briefly catch a few other myths. Wszyscy – no dobra, ci którzy z nas mają swoje lata – pamiętamy marynarza Popeye'a, który swoją ogromną siłę zawdzięczał szpinakowi. |||||||||||den Seemann|Popeye||||Kraft|verdankte|Spinat Wir alle - okay, diejenigen von uns, die alt genug sind - erinnern uns an den Seemann Popeye, der seine immense Kraft dem Spinat verdankte. Everyone - well, those of us who have their years - remember the sailor Popeye, who owed his enormous strength to spinach. Gdy porównamy zawartość żelaza w szpinaku z na przykład płatkami kukurydzianymi, to płatki dadzą nam ponad 10 razy więcej żelaza niż znienawidzone przez niektórych warzywo. |wir vergleichen||Eisen||Spinat||||Flakes|Maisflocken||Flakes|geben|||mal||Eisen||das von manchen gehasste|||Gemüse Vergleicht man den Eisengehalt von Spinat z. B. mit dem von Cornflakes, so liefern die Cornflakes mehr als zehnmal so viel Eisen wie das von manchen gehasste Gemüse. When we compare the iron content of spinach with, for example, cornflakes, the flakes will give us more than 10 times more iron than some of the vegetables hate. Ciekawe jest źródło mitu o wysokiej zawartości żelaza w szpinaku. |||||hohen|Inhalt|Eisen|| Die Quelle des Mythos über den hohen Eisengehalt von Spinat ist interessant. Pod koniec 19. wieku prowadzono badania nad tą rośliną i w raporcie z badań przypadkowo postawiono przecinek w niewłaściwym miejscu. |||führte man durch|||dieser||||Bericht|||zufällig|setzte man|Komma||falschen| Ende des 19. Jahrhunderts wurde an dieser Pflanze geforscht, und im Forschungsbericht wurde versehentlich ein Komma an die falsche Stelle gesetzt. At the end of the 19th century research was carried out on this plant and a comma was accidentally placed in the wrong place in the research report. Ta mała literówka spowodowała wpychanie biednym dzieciom mielonej brei szpinakowej, ale też dała nam niegłupią kreskówkę. ||Rechtschreibfehler|verursachte|das Drücken|armen||gemahlenen|Brei|Spinat|||||nicht dummen|Zeichentrickfilm Dieser kleine Tippfehler führte dazu, dass die armen Kinder mit gehacktem Spinatbrei überschüttet wurden, aber er bescherte uns auch einen knallharten Cartoon. This little typo caused the poor children to stuff their ground spinach mash, but also gave us a silly cartoon. No dobra – głupią. ||dumm Nun - dumm. Ale dobrze się ogląda. |||schaut Aber es ist gut zu beobachten. Czym jeszcze katujemy dzieci? ||quälen| Womit quälen wir Kinder sonst noch? What are we still torturing children? Na przykład czapką. ||mit der Mütze Zum Beispiel mit einer Mütze. Nie twierdzę, że nie warto jej zakładać zimą na uszy, ale jeśli jej zakładaniu towarzyszy opowieść o 40% ciepła traconego przez głowę, to niestety ktoś tu kogoś okłamuje. ||||||setzen|im Winter||||||das Aufsetzen|||||verlorenen||||||||belügt Ich sage nicht, dass es sich nicht lohnt, sie im Winter über die Ohren zu ziehen, aber wenn das Anziehen von einer Geschichte begleitet wird, wonach 40 % der Wärme über den Kopf verloren geht, dann lügt hier leider jemand jemanden an. I am not saying that it is not worth putting on the ears in the winter, but if it is accompanied by a story about 40% of heat lost by the head, unfortunately someone is lying to someone here. Gdyby była to prawda, to byłoby nam równie zimo, gdybyśmy na śnieg wyszli bez czapki, co gdybyśmy wyszli bez spodni. ||||||||kalt|||Schnee|||||||| Wenn das wahr wäre, würden wir genauso frieren, wenn wir ohne Mütze in den Schnee gehen, wie wenn wir ohne Hose rausgehen. If it were true, it would have been just as cold for us if we left the snow without a hat, what if we went out without pants. A chyba w tym drugim przypadku szybciej marzniemy. ||||||schneller|frieren Und im letzteren Fall frieren wir wahrscheinlich schneller. W rzeczywistości tracimy tyle samo ciepła przez każdą nieosłoniętą część ciała, a problem z zimną głową bierze się z tego, że często cała reszta jest opatulona kurtkami, wełnianymi skarpetami i grubymi spodniami. |||||||jede|unbedeckte||||das Problem||kaltem||kommt|||||||der Rest||eingepackt|Jacken|Woll-|Socken||dicken|Hosen Tatsächlich verlieren wir über jeden unbedeckten Körperteil genauso viel Wärme, und das Problem mit dem kalten Kopf rührt daher, dass der Rest von uns oft in Jacken, Wollsocken und dicke Hosen eingepackt ist. In fact, we lose the same amount of heat for each naked part of the body, and the problem with a cold head comes from the fact that often the rest is wrapped in jackets, woolen socks and thick pants. I ostatni dziś mit, który znajduję w książkach dla dzieci i dorosłych: mamy pięć zmysłów. |||||||Büchern||||Erwachsene||fünf| Und der letzte Mythos, den ich heute in Büchern für Kinder und Erwachsene finde: Wir haben fünf Sinne. Niby wszystko się zgadza: wzrok, słuch, węch, dotyk i smak. ||||||Geruch|Berührung|| Scheinbar passt alles: Sehen, Hören, Riechen, Tasten und Schmecken. Nie będę wnikał w szczegóły, zapytam tylko, co stało się ze zmysłem równowagi, temperatury, bólu, przyspieszenia, czasu… Odnośnik do pełniejszej listy znajdziesz jak zwykle na www.trzyminuty.com. |ich werde|einsteigen|||ich frage||||||dem Sinn||Temperatur||Beschleunigung||Verweis||vollständigeren|Liste|findest||||www|drei Minuten|com Ich werde nicht ins Detail gehen, sondern nur fragen, was mit dem Gleichgewichtssinn, der Temperatur, dem Schmerz, der Beschleunigung, der Zeit passiert ist... Einen Link zu einer ausführlicheren Liste finden Sie wie immer unter www.trzyminuty.com. I to tyle na dziś, choć powinienem jeszcze powiedzieć o wirach (na południowej półkuli woda z umywalki wcale nie spływa inaczej, niż na północnej), murze chińskim – nie, nie widać go gołym okiem z kosmosu, wykorzystaniu 5 czy 10% zdolności ludzkiego mózgu, regule pięciu sekund czy radioaktywności jedzenia z mikrofalówki (też popularne “naukowe kłamstwo”). ||||||||||Wirbeln||südlichen|Halbkugel|||Waschbecken|überhaupt||fließt|||||der Mauer|der Chinesische Mauer|||||bloßem|Auge||Kosmos|nutzung|||menschlichen||regeln|fünf|||radioaktivität|Essen||Mikrowellen||beliebte|naukowe|Lüge Und das war's für heute, obwohl ich noch über Wirbel (in der südlichen Hemisphäre fließt das Wasser aus einem Waschbecken nicht anders als in der nördlichen Hemisphäre), die chinesische Mauer - nein, man kann sie vom Weltraum aus nicht mit bloßem Auge sehen, die Nutzung von 5 oder 10 % der menschlichen Gehirnkapazität, die Fünf-Sekunden-Regel oder die Radioaktivität von Mikrowellengerichten (auch eine beliebte "wissenschaftliche Lüge") sprechen sollte. Tradycyjnie przypominam – nie warto wierzyć w coś, co nie zostało naukowo udowodnione i niezależnie potwierdzone. traditionell||||glauben|||||||bewiesen|||bestätigt Um es noch einmal zu betonen: Es lohnt sich nicht, etwas zu glauben, was nicht wissenschaftlich bewiesen und unabhängig validiert wurde. Nawet, jeśli autorstwo jakiejś myśli przypisuje się Einsteinowi. ||Autorschaft|||wird zugeordnet||Einstein Źródła: Jeż (Wikipedia) Jeżowate (Wikipedia) Bocian biały (Wikipedia) Large flying fox – czyli Rudawka, nietoperz pozbawiony zmysłu echolokacji Baza danych składu odżywczego różnych rzeczy – na przykład szpinaku on iTuneson Androidvia RSS Quellen|Igel|Wikipedia|Igelartige|Wikipedia|Storch||Wikipedia|Großer|fliegender|Flughund||Rudawka|Fledermaus|beraubt||Echolokation|Datenbank||Zusammensetzung|Nährstoffgehalts|||||||iTunes|Androidvia| ||||||||||||||||||data|||||||||||