Jaką cenę zapłacimy? — 7 metrów pod ziemią [ODCINEK Z PUBLICZNOŚCIĄ] (3)

Najlepiej, żeby nikt nie musiał się wysilać, prawda? No, problem w tym, że

prawa fizyki trochę nam stoją w poprzek, bo

w ogóle to my dużo emitujemy tego dwutlenku węgla. Jak tak policzyć, to my wsadzamy

do atmosfery ponad 1000 ton dwutlenku węgla co...

Co jaki czas? ... per what?

1000 ton w ciągu...? Aż się boję pomyśleć. 1000 tons per *Interviewer: I'm afraid of the answer.*

Sekundy. Sekundy... Tak, ponad 1000 ton na sekundę. I teraz Per second. 1000 tons per second.

trzeba by to wychwytywać w takim tempie, to jest ciężkie. If we were to catch it up to speed

Znaczy, najprościej to chyba zahamować za pomocą roślin, it would be really difficult. The simplest solution are plants.

czyli sadzić lasy na przykład, tak? O! Tak, fantastycznie. For example to plant forests. Fantastic.

Dowcip jest w tym, że z grubsza...

1/3 dwutlenku węgla, która jest w środowisku (nadwyżkowego) But one third of surplus CO2

jest z wylesiania, comes from deforestation

a 2/3 ze spalania paliw kopalnych. I teraz, gdybyś przywrócił lasy and two thirds from using fossil fuels.

do czasów ze średniowiecza, tobyś tą 1/3 wyciągnął If you returned medieval forests,

z powrotem. Zaledwie 1/3. Tak. you would improve the situation by third. Only third.

Wyobrażasz sobie Polskę jak za Piastów zalesioną? Do you imagine wooded Poland again?

Tak pewnie problematyczne, nie? That could be problematic.

Dalej. My dalej spalamy paliwa kopalne przecież, prawda? Możemy jeszcze spalić ich 5-10 Also, we still burn fossil fuels.

razy tyle, co już spaliliśmy. I w tym momencie zalesienie absolutnie We can burn five, ten times more than now.

nie wystarczy, tak? A metody techniczne Forests won't be sufficient.

w tym momencie... Po pierwsze, dwutlenek węgla jest wynikiem spalania. Carbon dioxide is the outcome of burning.

On powstał w reakcji chemicznej, gdzie powstała, It came along with energy emission.

gdzie wydzieliła się energia. Teraz, jeżeli chcesz

ten dwutlenek węgla jakby znowu zamienić w coś innego, musisz

dokonać odwrotnej reakcji, zużywając więcej energii, niż pozyskałeś you have to perform inverted reaction using

z paliw kopalnych przy okazji tej emisji dwutlenku węgla, tak? Co też nie pomoże. even more energy than you obtained from burning fossil fuels.

Znaczy, wiesz, wtedy mogłoby to pomóc, tylko zwróć uwagę - my It could help but you know,

spalamy coś, generując przy okazji dwutlenek węgla jako produkt uboczny, we burn something with CO2 as a by-product

żeby pozyskać energię, tak? A teraz nagle stwierdzasz: musimy włożyć więcej in order to obtain energy. Then you have to use more energy to

energii, żeby to...

Żeby ten sam dwutlenek węgla wyciągnąć, tak? To z grubsza jest tak, że moje pokolenie eliminate that CO2.

robi sobie dobrze, mając usługi energetyczne i przy okazji traktując Our generations please themselves

atmosferę jak darmowy ściek dla kominów i rur wydechowych, simultaneously using atmosphere as a gutter

pakując tam dwutlenek węgla. A mówię pokoleniu moich dzieci: A, wiecie, releasing so much CO2

a wy teraz zamiast produkować energię, to musicie So I'll tell my children

włożyć jeszcze więcej energii na jednostkę CO2 "Instead of emitting energy, you have to use it to eliminate CO2,

i kawał gospodarki zrobić po to (i koszty ponieść), żeby wyciągnąć to, create a big part of economy specifically to fight

co ja do atmosfery wsadziłem, tak? Podsumowując, ja generalnie with what I polluted the atmosphere with before.

zaśmiecam, I produce rubbish and you'll clean it up

a wy posprzątacie to za ciężką kasę.

Nie wiem, etycznie jest to mocno wątpliwe, tak? Tym bardziej, generalnie my nie mamy

jakby dobrych pomysłów na dobre technologie, które by to miały zrobić. We don't have any ideas for decent technologies

To znaczy odpowiedź jest taka: Generalnie niestety prawa fizyki mówią nam, że which would be able to do it.

musimy zaprzestać emitowania gazów cieplarnianych do atmosfery. I to szybko. Physical laws tell us that we have to stop emitting greenhouse gases right now.

I to jest... I to nie jest tak, że można czekać długo , bo wiesz...

My jesteśmy przyzwyczajeni do zanieczyszczeń takich jak smog, na przykład, tak?

To stężenie smogu za oknem zależy od tego, ile dzisiaj kopcą wasi sąsiedzi, tak? Smog concentration depends on how much smoke your neighbours produced today.

Nie ma znaczenia, ile rok temu kopcili, prawda? - Na ten smog, It doesn't matter how much they smoked year ago.

który jest dzisiaj za oknem. Z dwutlenkiem węgla jest inaczej.

Te atomy węgla nowe kumulują się w środowisku.

To jest tak, jakbyśmy napełniali wannę wodą - każda kolejna wlana szklanka,

wrzucana do tej wanny, podnosi poziom wody

aż się przeleje, aż przekroczymy punkty krytyczne. Więc nie ma znaczenia,

czy ta tona dwutlenku węgla została wyemitowana dzisiaj czy rok temu.

Liczy się to, ile w sumie do środowiska wpakujemy

z tych paliw kopalnych. I to oznacza tak naprawdę,

że nie wystarczy ciąć emisji o 20, 50 czy 80%,

tylko należy ich zaprzestać. We have to stop it entirely.

Trzeba zaprzestać wylewania wody do wanny. Więc to jest niesamowite wyzwanie. To stop pouring water to the bathtub. That's a challenge.

Prawa fizyki mówią nam: Słuchajcie, musimy ściąć emisję o połowę w ciągu dekady Physical laws tell us:

i do zera kilkanaście lat później. We have to cut it by half until next decade and entirely several years later.

W latach 40. zero misji In 40s no emission at all.

ropy, węgla, gazu.

Oczywiście możemy tego nie zrobić, bo to niewygodne, tak? We can deny doing it because that's uncomfortable.

Ale nauka mówi nam, że cena, którą zapłacimy, może być łupiona, a to jest nasza But science told us the price we would have to pay.

dyskusja o tych milionach migrantów na przykład, tak? I correspond e.g. to migrations we mentioned before.

A mogą być gorsze rzeczy. Możemy otworzyć drzwi do wielkiego wymierania, There can even happen worse things.

kiedy zaczniemy mieć krążenie oceaniczne, odtleniają się oceany, destabilizują się pokłady We can begin the great extinction when the oceans circulation will occur, hydratów metanu, cokolwiek to by było. oceans will oxidize, methane hydrates systems could destabilize,

Bakterie siarkowe rozkwitają w oceanach, sulphur bacterias will spread in the oceans and release hydrogen sulphide to the atmosphere.

emitują siarkowodór do atmosfery, silnie toksyczny gaz mordujący życie tlenowe, Highly toxic gas killing oxygenic life,

rozwalający warstwę ozonową. Krótko mówiąc, możemy wytłuc dissolving ozone layer.

większość życia na Ziemi.

I, zwróćcie uwagę - zmiana klimatu jest na zawsze. Notice that climate change lasts forever.

Ten dwutlenek węgla dopiero wyciągnął ze środowiska geologiczne procesy wietrzenia skał, CO2 just began weathering of rocks

więc jak teraz jedno, drugie, trzecie pokolenie

spala paliwa kopalne, wysyłając dwutlenek węgla do atmosfery,

to my z tym będziemy żyć przez dziesiątki tysięcy lat. then we'll live with that for thousands of years.

To nie jest coś, co zniknie zaraz. Nie, ten dwutlenek węgla w atmosferze It's not going to disappear.

i w środowisku będzie. Rozejdzie się trochę po oceanach, trochę It will stay in the atmosphere and environment.

po ekosystemach lądowych, ale później Some will stay in the oceans and land ecosystems

te... geologiczne będą musiały to wyciągnąć. and then geological processes will have to take it out.

Więc dwa, trzy pokolenia robią sobie dobrze, Two or three generations please themselves

a kolejne tysiące pokoleń będą płacić rachunek, tak? Nie wiem, jak się z tym czujesz and next thousands of generations will have to pay the bill.

etycznie? Dla mnie to jest po prostu coś, co jest nie do pomyślenia. I don't know how what do you think about it, for me it's unimaginable.

Wielkie dzięki dla widzów za pytania. Thanks for questions to all the viewers

Ja jeszcze może dołożę swoje, żeby może nie było tak I'll add one more in order not to stay so pessimistic.

pesymistycznie. Coś optymistycznego.

Odpowiedź jest bardzo prosta. Wiesz, my chcemy sobie wygodnie żyć, tak? I dobrze. The answer is very simple, I mean, we want to have comfortable lives.

Generalnie nikt nie chce niszczyć środowiska ani przyszłości naszych dzieci, tak? Nobody wants to destroy environment and our children' future.

Po prostu chcemy sobie, wiesz, jakoś żyć, mieć zaspokojone nasze potrzeby. We just want to fulfill our desires.

I ja już odpowiedziałem. Jak powinno wyglądać to od strony... Co powinniśmy zrobić? Domy, których nie trzeba ogrzewać. As I said before.

To są domy, w których generalnie nie płacimy rachunków, nie ma ubóstwa energetycznego, No bills, no energy poverty,

nie ma smogu (jest odfiltrowane, jak ktoś coś kopci). Oszczędzamy. no smog, smoke filters,

Mieszkamy w miastach jak Kopenhaga, gdzie we live in cities like Copenhagen.

jest optymalizowane pod ludzi, rowery, transport miejski, a nie samochody. Optimized for bicycles, public transport

Takie miasta są miastami najwyższej jakości życia. instead of cars. Such cities provide the highest life standards.

Miasta skandynawskie, Wiedeń. Tam się żyje dobrze. Scandinavian cities, Vienna, people live happy lives there.

Rzeczy trwałe, łatwe w naprawie. Durable things, easy to fix.

Koniec świata? Absolutnie nie. Jedzenie ilości mięsa, Disaster? Absoloutely not!

zdrowej dla nas - trzykrotnie mniejsza. Koniec świata? Absolutnie,

to jest dla nas dobre, tak?

Opodatkowanie na zasadzie zanieczyszczający płaci. Taxes for pollution emitters.

To społeczeństwu się opłaca. Generalnie, biorąc pod uwagę, co my powinniśmy zrobić, That's beneficial for the society. Taking that into account

tak naprawdę możemy nie tylko uratować świat. we can not only save the world and increase life standard

Możemy podnieść jakość życia i jeszcze, powiedziałbym, że na tym zarobić, bo but also cash in on that.

my będziemy się opierać na technologiach, które mogą być robione w Polsce, tak? We'll base on Polish technologies.

Pompy ciepła, rekuperatory, autobusy elektryczne, Heat pumps, recuperators, electric buses.

pociągi, inwertery do fotowoltaiki, Trains, solar inverters,

statki do stawiania turbin wiatrowych, Wind turbine installation vessels, energy efficient houses.

domy efektywne w energię - to wszystko możemy robić w Polsce We can manufacture it in Poland.

i możemy na tej transformacji jeszcze zyskać, tak? Jako społeczeństwo. We can really benefit as a society.

Bo naszą przyszłością naprawdę nie są coraz głębsze dziury w ziemi, Deep holes in the ground are not our future,

niekonkurencyjne. Import pozostałych paliw same with importing fossil fuels from Russian oligarchs.

kopalnych gdzieś od kremlowskich oligarchów,

smog, którym oddychamy. Naprawdę Same with the smog we breathe with.

możemy żyć lepiej, więc We can really live better.

zróbmy to, bo nie tylko ratujemy świat, So let's do it because not only we save the world,

nie tylko jest to etyczne, nie tylko not only it's ethical,

powiększamy nasze bezpieczeństwo energetyczne, not only it increases our energy safety

ale też podnosimy jakość naszego życia

i jeszcze na tym zarabiamy, wzmacniamy polską gospodarkę, więc to jest no-brainer. We can strenghten Polish economy.

Weźmy się za to. That's really no brainer. Let's take it up.

Brzmi zachęcająco. Absolutnie kluczowa Sounds convincing, absoloutely

jest jednak, myślę, świadomość, więc cieszę się, że mieliśmy... crucial is the awareness of the problem

No, to właśnie tutaj robimy, mam nadzieję. Że mieliśmy okazję o tym pogadać. Wielkie dzięki dla ciebie. Thank you very much for the interview.

Dziękuję za rozmowę. Dzięki, Rafale.