İnsanlığın Büyük X'i | Ece Temelkuran | TEDxIstanbul
humanity's||Great X of Humanity|Ece|Temelkuran|
Das große X der Menschlichkeit | Ece Temelkuran | TEDxIstanbul
Το μεγάλο Χ της ανθρωπότητας | Ece Temelkuran | TEDxIstanbul
Humanity's Big X | Ece Temelkuran | TEDxIstanbul
Le grand X de l'humanité | Ece Temelkuran | TEDxIstanbul
人類のビッグX｜エセ・テメルクラン｜TEDxIstanbul
Большой икс человечества | Эче Темелькуран | TEDxIstanbul
Çeviri: Gözde Caymazer Gözden geçirme: Yunus ASIK
||Caymazer||||
Translation: Gözde Caymazer Review: Yunus ASIK
Ece Temelkuran Yazar
|Temelkuran|
Amerikan üssü olan bir şehirde büyümüş bir arkadaşım,
|base||||||
A friend of mine who grew up in a city with an American base,
kardeşiyle şöyle bir oyun oynuyormuş:
Amerikacılık oyunu.
американизм|
Americanism game|
Oyun şöyle.
Günün herhangi bir anında birbirlerine diyorlar ki,
|||at any moment|||
At any given moment of the day they say to each other,
hadi Amerikalılar gibi olalım.
|||be
Ondan sonra da böyle yapıyorlar,
filan, böyle davranmaya başlıyorlar.
||start behaving like|
blah, they're starting to act like that.
Şimdi buralar bu tür sahneler,
Now here are such scenes,
bizden biraz Amerikacılık oyunu oynamamızı bekleyen sahneler.
||||игру играть||
||||playacting||scenes
scenes that expect us to play a little bit of Americanism.
Bu sahne benden size Anglo-Amerikan tarzında bir hikâye anlatmamı bekliyor.
||||Anglo-American||||||
This scene expects me to tell you an Anglo-American story.
İşte bu hikâye kişisel olacak, muhakkak komik olacak
|||personal||definitely||
This story will be personal, it will be funny for sure.
ve size dokunmam gerekiyor, dokunaklı olması gerekiyor
||touch||touching||
and I need to touch you, it needs to be touching
ve elbette hiç notlarıma bakmamam lazım.
|||моим заметкам||
|||my notes|not look at|
And of course I never have to look at my notes.
Ama her ne kadar hani dünyanın ikisi hariç
bütün kıtalarında hikâye anlatmış,
|"all continents"||has told
He told stories in all his continents,
hikâye yazmış bir insan olarak bir cephanem olsa da bu konuda,
||||||запас оружия||||
||||||my arsenal||||
benim bugün böyle bir şey yapmak içimden gelmiyor.
Bu sahneler çünkü insandan çoğu zaman şöyle bir şey bekliyor.
Siz buraya geleceksiniz,
motive olacaksınız,
ilham alacaksınız
inspiration|
ve tazelenerek zaten var olan hayatınızı
|обновляя||||
|refreshing||exists||
and to refresh your already existing life
devam ettirmek üzere dışarı çıkacaksınız.
||||You will go out
you will go outside to continue.
Ben, bugün burada niye varız? Ben de sizle.
Why are we here today? I am here with you too.
İşte noktaları birleştireceğiz.
||connect
Nereden çıktı bu?
Steve Jobs'tan.
Steve|from Steve Jobs
Steve Jobs kim?
|Jobs|
Son kırk yıldır falan herhâlde iletişim kültürümüzü
||||||нашу культуру
|||||communication|
ve sonrada bizi biçimlendiren bir adam.
|||формирующий||
|||shaped us||
and then a man who shaped us.
Steve Jobs sayesindedir ki biz bugün
||благодаря Стиву Джобсу|||
||"thanks to"|||
sadakat ve heyecanın mükemmel birleşimi olan tek aşk ilişkimizi
||восторгом||||||
loyalty||excitement|perfect|union||||
our only love affair, the perfect combination of fidelity and excitement.
telefonlarımızla yaşıyoruz.
with our phones|
Ve Steve Jobs'un söylediği şey şu:
||Steve Jobs'|||
"Eğer geçmişe bakarak noktaları birleştirebilirsek,
||||сможем соединить
||||"we can connect"
ortaya bir resim çıkar ve hayatı anlayabiliriz."
A picture emerges and we can understand life."
Ben size bugün büyük resim veremeyeceğim.
I won't be able to give you the big picture today.
Onun yerine bir X çizeceğim.
I'll draw an X instead.
Buna şimdilik ''İnsanlığın Büyük X'i'' diyelim.
TEDx'in küçük x'i gibi değil, daha büyük bir X.
TEDx's||x||||||
Çünkü bence önümüzdeki yüzyılın meselesi,
||next||
Because I think the issue of the next century is,
İnsanlığın Büyük X'i olacak.
Neden?
Çünkü kendimize bakıyoruz.
Because we are looking after ourselves.
Lüzumundan fazla kendimizle ilgiliyiz.
необходимости|||себя касаемся
Too much|||too concerned with
We are too concerned with ourselves.
Dünyanın geri kalanı sanki çektiğimiz selfilerde,
||the rest|||"in selfies"
It's like the rest of the world is in the selfies we take,
sığdığı kadarıyla küçük bir manzara parçası.
it fits|||||
a small piece of landscape as far as it fits.
Ve bu büyük ahlaki yanılgımız o kadar meşru ki,
|||moral mistake|our moral error|||legitimate|
böyle yerlere gelip, bu kadar büyük toplantılar yapıp
to come to such places and hold such big meetings
--bugün böyle değil ama genelde böyle oluyor--
böyle büyük toplantılar yapıp dünyanın ciddi meselelerinden
||||||serious issues
hiçbirini konuşmadan ayrılabiliyoruz.
||"we can leave"
We can leave without talking about any of them.
Oysa bugün dünyada ne oluyor?
however||||
Batı medeniyetinin bildiğimiz anlamda sınırları daralıyor.
|||||сужаются
|civilization's||sense||is narrowing
The borders of Western civilization as we know it are shrinking.
Batı medeniyetinin doğduğu yer olan
||was born||
Ege denizi sahillerine çocuk cesetleri vuruyor.
||||children's bodies|
İnsan hakları beyannamesinin imzalandığı şehirde
|||подписан|
||declaration's|was signed|
insanoğlu kendini bombalarla patlatıyor.
human||with bombs|blowing up
Mankind detonates itself with bombs.
Eşitsizliği, adaletsizliği gezegenin güneyine depolamış,
||||скопил
Inequality|injustice|||stored up
It has stored inequality, injustice in the south of the planet,
outsource etmiş dünya,
outsourced||
artık orada biriken öfkeyi durdurabilecek kadar yüksek,
|||гнев|can stop||
||accumulated|anger|stop||
high enough to stop the anger now accumulating there,
o kadar kalın duvarlar öremeyeceğinin farkına varıyor bir gün.
||thick|walls|cannot build|realizes|||
One day he realizes that he cannot build walls that thick.
Keşke sadece bu kadar olsa.
|||that much|
Bir de şöyle bir şey oluyor.
Gezegen kuruyor.
The planet is drying up.
Artık insanlar topraksız tarım yapmayı düşünüyorlar.
||soil-free|agriculture||
Now people are considering soilless agriculture.
Bence önümüzdeki yüzyılın en büyük ahlaki sorunsalı,
|||||moral issue|moral dilemma
insanoğlu için en büyük soru şu olacak:
Bu gezegendeki beceriksizliğimizi kabul edip buradan gidelim mi?
||our incompetence|||||
Yoksa bir kere daha deneyelim mi?
Çözüm ne?
Da dad dad da daaa.
||||La la la
Da Papa da daaa.
Da dad dad da daaa.
Şimdi...
Vatikan'da Papa,
In the Vatican|
ondan sonra Amerika'da Demokrat Parti aday adayı Bernie Sanders,
|||||candidate||Bernie Sanders|Bernie Sanders
Bernie Sanders, the Democratic Party nominee in America after that,
arkasından dünyanın en zenginlerinden Bill Gates
behind him|||||
Bill Gates, one of the richest people in the world
ve hatta Hollywood'da Brad Pitt
ve en son Türkiye'deki iş dünyasının devlerinden Ali Koç,
||||||giants||
and most recently Ali Koç, one of the giants of the business world in Turkey,
sosyalizmden adlı adınca bahsettiğine göre
of socialism||by name|mentioning|according to
as he mentions socialism by his name
artık benim de böyle bir sahnede
sosyalizm demem garip kaçmayacaktır.
socialism|||"will not seem"
(Alkışlar)
Geçtiğimiz yüzyıl boyunca bu sözcükten hepimizi korkuttular.
||||word||scared us
For the past century they have frightened us all from this word.
Kötülüğün efendisi, şeytanların en başı.
The Lord of Evil|master|devils'||
Lord of evil, chief of demons.
Sosyalizm hep böyle oldu.
Oysa, sosyalizm çok basit bir şey.
Söylüyorum.
Rekabet yerine dayanışma.
competition||solidarity
Solidarity rather than competition.
Hırs yerine yaşam coşkusu.
Ambition|||zest for life
Enthusiasm for life instead of ambition.
Sahip olmak yerine olmak.
To be rather than to have.
Korku değil sevgi.
Ama tabii en önemlisi, tek başına değil hep beraber.
But most importantly, not alone, but together.
Sadece bunu söyledikleri için 7 kıtada geçtiğimiz yüzyıl boyunca
Over the past century on 7 continents just because they say so.
katledilmiş milyonlarca insanın önünde saygıyla eğilerek söylüyorum ki,
убитых|||||||
murdered|||||bowing||
I bow down in front of millions of murdered people,
X'imizin insanlık,
our X's|
insanlığın büyük X'inin ilk çizgisi, kapitalizmle sosyalizm arasında çizilecek.
|||||капитализмом|||
||majority|||capitalism|||will be drawn
Önümüzdeki yüzyılın meselesi bu olacak.
||issue||
That will be the issue of the next century.
Çünkü biraz önce zikrettiğim isimlerin aracılığıyla
|||mentioned||through
kapitalist utangaç da olsa kapitalistler,
capitalist|shy|||capitalists
capitalists, even if capitalists are shy,
sosyalizmi pazarlık masasına çağırdılar.
socialism|bargaining|negotiation table|
They called socialism to the bargaining table.
Kapitalistler çok akıllı adamlardır,
|||are men
öyle durup dururken bir şey yapmazlar.
Muhtemelen kapitalizmin büyük krizini engellemek için,
|||great crisis|preventing|
Probably to prevent the great crisis of capitalism,
bir yumuşak iniş yapmak için,
|soft|landing||
to make a soft landing,
kendilerini kurtarmak için yapmış olabilirler.
Ama bir kez pazarlık masasına oturulduğunda,
|||negotiation||is sat down
But once at the bargaining table,
ne olacağını kimse bilemez.
Peki bunu kim yapacak?
Bu büyük çizgiyi kim çekecek?
Bu da bizi X'in ikinci büyük çizgisine götürüyor.
|||X's second major||||
Which brings us to the second major line of X.
Bu çizgiye --İngilizce ismi daha havalı olduğu için öyle söyleyeceğim--
|the line||||||||
To this line --I'll call it that because the English name is cooler--
Andalusia Reloaded diyelim.
Andalusia Reloaded, let's say.|Andalusia Reloaded, let's say.|
Let's say Andalusia Reloaded.
Endülüs Yeniden.
Andalusia Reborn|
Yıllar yıllar yıllar önce, insanlığın doğusu ile batısı birbirine değdi
|||||||||touched each other
Years and years ago, the east and west of humanity touched each other.
ve oradan insanlığın en güzel fikirleri,
en güzel şarkıları,
en güzel şiirleri
ve en güzel şarapları çıktı.
Endülüs.
Bunun yeniden gündeme geleceği kanaatindeyim.
||||я считаю
||agenda|will come|I believe
I think this will come up again.
Çünkü bu bir kere oldu.
Bir kere bunun küçük bir girişimi oldu.
Tahrir'deki insanlar,
в Тахрире|
people in Tahrir|
İspanya meydanlarındaki insanlar,
|на площадях|
|in the squares|
Atina'daki insanlar,
İstanbul'daki, Gezi'deki, Türkiye'deki insanlar,
|в Гези||
|in Gezi Park||
birbirleri ile konuşmaya başladılar,
ayaklanırken.
восставали
while uprising
Ve tam o ayaklanma anında,
güven satın almak için milyonlarca dolar yatırılmış olan,
trust||||||invested|
o büyük logolu haber ağlarını bir kenara ittiler.
||logoed||its networks|||pushed aside
they pushed those big logo news networks aside.
Hiç tanımadıkları, üstelik gerçek isimlerini bile bilmedikleri
|they don't know|||||
They don't even know their real names.
takma isimli insanlara güvendiler.
fake|named||trusted
Onlardan bilgi almak istediler,
They wanted to get information from them,
onlardan haber almak istediler.
Bu çok önemlidir.
İnsan insanı seçmiştir.
||has chosen
Bu Endülüs Yeniden'in bir başlangıcı bence
||"of Revival"||beginning|
ve devamı gelecek diye düşünüyorum.
|continuation|||
X'imiz dünyanın birbirine,
Our X||
Our X of the world to each other,
gezegenin, insanlığın birbirine en uzak
iki noktası, dört noktası arasında kurulacak.
It will be established between two points and four points.
Kapitalizm'le Sosyalizm.
With Capitalism|
Doğu'yla Batı arasında.
с Востоком||
with the East||
Zwischen Ost und West.
Between East and West.
Bunun, bu X'in tam ortasında insanlık cennetinin,
||||||рая человечества
||||||paradise of humanity
yeryüzündeki cennetin durduğunu düşünüyorum
on earth|||
I think heaven on earth has stopped
ve oraya odaklanmamız gerektiği kanaatindeyim.
||наше сосредоточение||
||our focus||
Şu anda dağınık ve bulanık hâlde yaşadığımız 3. Dünya Savaşı'nın
||messy and unclear||blurred||we live||
sonunun gelmesinin tek imkânının da bu olduğunu düşünüyorum.
|its coming||||||
I think this is the only way to end it.
Yıllar önce Arjantin'de kriz yaşanırken, barikat eylemcileri vardı,
|||||barricade protesters|protesters|
Years ago, when there was a crisis in Argentina, there were barricade activists,
2001'di galiba.
|probably was
Ben de oradaydım, barikat eylemcileriyle birlikteydim,
||I was there||protesters|
I was there too, with the barricade activists,
gazeteciydim o zaman.
I was a journalist.||
Ve gündüzleri sırtına bebeğini bağlayıp, yollara çıkıp
|during the day|||||
Und binden Sie Ihr Baby tagsüber auf den Rücken
elinde metal bir çubukla polislerle kavga eden
|||металлической палкой|с полицией||
|||with a rod|with the police|fighting|
ve Buenos Aires'e giren dört ana arterden birini
||||||артерий|
||to Buenos Aires||||main arteries|
and one of the four main arteries entering Buenos Aires
kesenlerin lideri olan bir kızla tanıştım.
которые режут|||||
cutters'|||||
I met a girl who was the leader of the slaughterers.
Gencecik ufak tefek bir kız.
Very young|little girl|small and delicate||
A tiny little girl.
Bebeği de var.
Böyle sarmış bebeğini sırtına.
Maria.
Onun kulübesine gittik,
bir yataktan başka hiçbir şeyi yok.
Ve çok uzun konuştuk konuştuk.
Sosyalizm o bu falan filan.
Ondan sonra dedim ki "Maria neden? Yani sonuç olarak neden?
|||||||result||
Neden yapıyorsun bunu?"
O da şöyle dedi:
"Hafta içi çalışmak istiyorum, hafta sonu da tangoya gitmek istiyorum."
|during the week||||||to tango||
"I want to work during the week, and I want to go tango on the weekend."
(Gülüşmeler)
İnsan devasa ve minnacık bir şey.
|gigantic||tiny||
Man is a huge and tiny thing.
Korkunç ve hayranlık verici.
||admiration|
Gezegen de öyle.
Bir rezalet, büyük bir becerisizlik
|scandal|||incompetence
A disgrace, a great incompetence
ve hâlâ her nasılsa bizi kendine hayran bırakıyor.
|||somehow|||admiring|
and it still somehow amazes us.
Ben burada ikinci bir şansı hak ettiğimizi düşünüyorum.
I think we deserve a second chance here.
Bu yüzden de diyorum ki,
bu yaz sahillerde self-help kitapları yerine sosyalizm okuyun.
||on the beaches||||||
read socialism instead of self-help books on the beaches this summer.
Çünkü önümüzdeki on yılın trendy topic'i bu olacak arkadaşlar. (Gülüşmeler)
||||trendy topic|topic||||
Because this will be the trendy topic of the next ten years, friends. (Laughter)
Teşekkürler.
(Alkışlar)
