De verstopte boodschap in Ruttes lockdown-speech
Deze toespraak:
'Goedenavond...
...helaas moet ik mij vandaag opnieuw op deze manier tot u richten.'
...zal ons nog heel lang bijblijven.
Bijna 8,5 miljoen mensen keken live naar Ruttes boodschap vanuit het Torentje.
'Nederland gaat op slot.'
Deze toespraak herinner je je over 50 jaar nog, want dat is hoe zeldzaam ze zijn.
De vorige premier die zo'n toespraak hield, deed dat bijna een halve eeuw geleden.
'Dit is een tijd waarin we harde feiten moeten erkennen.'
'Met opnieuw een ingrijpende boodschap.'
In deze video ontleden we daarom woord en beeld van Ruttes toespraak.
In het buitenland is zo'n boodschap aan het volk best gebruikelijk.
'Mijn mede-Amerikanen...'
'Frankrijk...'
'Goedenavond...'
Maar in Nederland niet, want dit was pas de derde Torentjes-toespraak ooit.
Alleen Joop den Uyl ging Rutte voor, toen tijdens een grote oliecrisis.
Gisteren heeft de regering besloten dat benzine alleen nog op de bon te krijgen zal zijn.
Voor het eerst sinds de Tweede Wereldoorlog kregen Nederlanders te maken met extreme schaarste.
Een tekort aan olie, omdat olielanden de kraan richting Nederland hadden dichtgedraaid...
...het gaf de economie een enorme dreun.
En benzine was er bijna niet, dus werden er autovrije zondagen ingevoerd.
Alle tussenliggende premiers, ook al gebeurden er in hun tijd ingrijpende dingen...
...deden het dus zonder toespraken vanuit het Torentje.
Den Uyl en Rutte wilden iets van ons...
...vandaar het Torentje.
Den Uyl wilde dat de bevolking zuinig deed met olie...
...en Rutte wil nu dat we ons aan de coronaregels houden.
Dé reden om nu zo'n krachtig middel in te zetten.
Dan: de locatie van de toespraak.
De speech kwam vanuit het Torentje...
...de werkkamer van de minister-president van Nederland.
Ook ooit gebruikt in 1849 door Thorbecke...
...die er zelfs nu nog een plekje heeft.
Kom ik zo nog even op terug.
En deze locatie is héél bewust gekozen...
...vertelt onze politiek verslaggever Marleen.
Rutte koos voor deze locatie, omdat-ie een heftige boodschap had.
Want in de kern is deze lockdown zwaarder dan de vorige.
Nu zijn ook de winkels dicht.
En daarbij zijn er inmiddels zo veel persconferenties geweest, dat het aantal kijkers langzaam afneemt.
En die kijkers, die zijn voor Rutte nou juist belangrijk.
Hij wil dat iedereen zijn boodschap hoort.
Daarom ging-ie hier zitten.
Want dan weet hij: iedereen let op.
Los van de speech en de demonstranten buiten...
...droeg ook de ruimte een boodschap.
Rutte was omringd met symbolen...
...bijvoorbeeld dit portret van Johan Rudolph Thorbecke...
...waar ik het net al over had.
Hij was net als Rutte liberaal politicus...
...en bovendien grondlegger van de Nederlandse grondwet.
En hier hangt Cort van den Linden, de laatste liberale premier voor Rutte.
Nog van tijdens de Eerste Wereldoorlog.
En ook de boeken spreken...
...zoals deze over de vliegramp met MH17...
...waar veel Nederlanders bij omkwamen.
Rutte wil hiermee laten zien dat hij er nog altijd mee bezig is.
En dit boek: Remaking One Nation...
...over het samenbrengen van een land.
Kenners die wij spraken voor deze video vertellen ons...
...niets is toeval bij Rutte.
Dan: wat zei de taal?
Rutte en zijn speechschrijvers stonden voor nogal een uitdaging...
...want in maart gaf hij ook al zo'n toespraak en je wil toch de kracht ervan behouden.
Veel is ook al gezegd in de persconferenties...
...waarin heel veel zogenoemde beeldspraak werd gebruikt.
Lang niet iedereen begrijpt zulke taal...
Voor laaggeletterden zijn persconferenties en dit soort toespraken soms lastig te volgen...
Een groep van 2,5 miljoen Nederlanders heeft moeite met bijvoorbeeld lastige woorden en figuurlijk taalgebruik.
Deze speech bevatte minder van zulke beeldspraak.
Maar lastige zinnen en woorden waren er wel.
Minder dan een week geleden zei ik in de persconferentie nog dat we op een tweesprong stonden.
Ik weet: getallen zijn abstract.
Als die getallen zo abstract zijn, waarom dan dit?
Inmiddels hebben ongeveer 30.000 mensen met corona in het ziekenhuis gelegen, waarvan 6000 op de intensive care.
Van die 6000 was de groep jonger dan 50 jaar...
...2,5 keer groter dan de groep boven de 80.
Terwijl het juist bij zo'n toespraak belangrijk is dat iedereen het begrijpt.
Dat is ook een doel van de overheid...
...helder communiceren.
Toch kan de toespraak op sommige momenten best wel pittig zijn.
Hier staan alle mogelijk moeilijke woorden in het rood.
Al legt de premier ze soms zelf al uit.
Daarom gaat Nederland, voor een periode van in ieder geval vijf weken... vijf weken...
...in lockdown.
Nederland gaat op slot.
Goed, we hebben de historie, locatie en het woordgebruik gehad.
Dan blijft er nog een belangrijke over: de boodschap.
De kern van Ruttes vorige Torentjes-toespraak was...
...we moeten ouderen en kwetsbaren beschermen én: groepsimmuniteit.
Die bleek niet zo effectief en het leverde Rutte later veel kritiek op.
Dit keer bestond de boodschap uit drie delen...
In dit deel toont de premier vooral medeleven en roept hij op naar elkaar om te kijken.
Deze gaat over de nieuwe maatregelen die van kracht worden...
...en dit stuk gaat over waarom de nieuwe maatregelen volgens het kabinet nu zo nodig zijn.
Maar: kwam de boodschap over?
Als je kijkt naar wat het doel van de speech was, dan denk ik dat dat niet goed gelukt is.
Dat zegt de man die vroeger de speeches voor Rutte schreef.
Onze hersens zijn er veel beter op toegerust om een verhaal aan te horen, dan een opsomming.
Dus wat je wil is dat je aan het begin echt even duidelijk maakt: waarom hebben we een probleem...
...hoe gaan we dat oplossen en hoe gaat dat er straks uitzien?
En dit was een heel lang verhaal, bijna 20 minuten...
...wat voor een gedeelte eigenlijk bestond uit een hele lange opsomming...
...en aan de andere kant had je als kijker echt last van die lawaaischoppers.
Tot zover de analyse...
...hopelijk was dit voorlopig even de laatste, want dit soort Torentjes-toespraken...
...worden dus alleen ingezet als daar voor het hele land een reden voor is.
Je hebt nu in ieder geval de verborgen context van deze meegekregen.
Wil je dat ook bij ander nieuws? Abonneer je dan effe!
