De wondercel die doodzieke mensen geneest
Het lijkt bijna sciencefiction.
Een ziek of beschadigd lichaam repareren zonder medicijnen, maar...
...met levende cellen. Stamcellen.
En het wordt steeds meer science, zonder de fiction.
Het lijkt de holy grail voor mensen met chronische of ongeneeslijke ziektes.
En soms, is dat het ook.
Zo ziek he Moontje?
We zijn bijna klaar.
Het was een ongeneeslijke ziekte.
Dus de enige mogelijkheid was om een stamceltransplantatie aan te gaan.
En nu ik helemaal beter ben, voel ik me beter dan ooit.
Wat zijn die stamcellen waar we al zo lang over horen? En wat kunnen we ermee?
Dit is de belofte van stamcellen, uitgelegd.
Allereerst: een klein lesje biologie.
Ons lichaam bestaat uit 50 miljard cellen.
En al die cellen hebben een specialisatie.
Dat kun je zo zien:
Je spiercellen zorgen ervoor dat je kan bewegen...
...je zenuwcellen vervoeren informatie van A naar B...
...en je hartcellen zorgen ervoor dat je bloed wordt rondgepompt.
Al die miljarden cellen in ons lijf komen voort uit oercellen. Ofwel: stamcellen.
Een stamcel is een ongespecialiseerde basiscel. En die kan twee dingen...
...zichzelf vernieuwen...
...en uitgroeien tot een gespecialiseerde cel.
Bijvoorbeeld: een levercel, een bloedcel of een huidcel.
Een stamcel kan dus veel en dát maakt ze zo interessant.
Grofweg kun je twee type stamcellen onderscheiden: embryonale en volwassen stamcellen.
En die embryonale stamcellen komen uitsluitend uit maximaal vier dagen oude embryo's.
Zo kort na de bevruchting heeft een embyro nog geen hartslag en geen geslacht, en is het een klein klompje cellen.
De stamcellen in embryo's zijn totipotent.
Ze kunnen nog álles worden.
Het ultieme voorbeeld hiervan is een bevruchte eicel, want daar kan een heel mens uit groeien.
Wetenschappers halen embryonale stamcellen uit restembryo's, die overblijven na IVF trajecten...
...en anders worden weggegooid.
Het tweede type stamcel is een volwassen weefsel-stamcel.
Bijna elk orgaan in je lichaam heeft zijn eigen type stamcel. Die kunnen niet meer álles worden...
...maar ze zijn wel extreem belangrijk bij het vernieuwen en herstellen van je lijf.
Snij je bijvoorbeeld in je vinger, dan zorgen je stamcellen ervoor dat er nieuwe huidcellen worden aangemaakt.
En sommige van dit soort stamcellen zijn constant actief.
Bloedcellen bijvoorbeeld, die worden voortdurend gemaakt uit stamcellen in je beenmerg.
Die stamcellen zijn dus van levensbelang.
Ze zorgen voor de vernieuwing en herstel van onze weefsels, organen en cellen.
Werkt het niet goed? Doen die cellen niet wat ze moeten doen? Dan word je ziek.
Zoals Anemone.
Ik zat eigenlijk al m'n bonusjaren, ik zou niet heel lang meer te leven hebben.
De ziekte die ik had, is heel erg zeldzaam.
Ik had de ziekte CTLA-4 en GLILD.
En dit houdt in dat de uitknop van mijn witte bloedcellen kapot was.
Waardoor mijn eigen bloedcellen tegen mijn lichaam gingen vechten...
...en daardoor samenklonterden tot tumoren in mijn longen.
Toen ze erachter kwamen dat haar klachten door een genetische afwijking kwam.
Zijn ze ook bij mij gaan kijken...
...misschien was dat ook wel aanwezig. En dat bleek zo te zijn.
Vroeger zou ik niet eens kunnen gaan gamen, dan was ik al te moe geworden van het enthousiasme.
Eigenlijk elke dag stond ik ziek op, was ik misselijk.
En dan was het maar even afwachten of ik me in de loop van de dag beter zou gaan voelen.
Je weet nu wat stamcellen zijn, ga ik je nu vertellen hoe ze voor sommige ziektes en aandoeningen...
...de sleutel tot genezing zijn.
Stamceltherapie.
Bij stamceltherapie transplanteren ze stamcellen.
Die komen van een donor, of in heel uitzonderlijke gevallen, zijn het gerepareerde stamcellen van de patiënt zelf.
Die nieuwe getransplanteerde cellen nemen in het lichaam de functie van de defecte cellen over.
Genezing door cellen dus.
Zoals bij Anemone is gebeurd.
Toen we erachter kwamen wat ik had was eigenlijk ook duidelijk...
...dat er geen echte medicijnen zijn om beter van te worden.
En dat je eigenlijk alleen in de loop van de jaren achteruit zou gaan.
Eigenlijk was toen wel al duidelijk dat ik niet meer heel lang zou blijven leven.
Dus dat we echt wel stappen moesten maken richting een stamceltransplantatie.
Eigenlijk daarna begon ik met een andere soort versie van chemo...
...om mijn eigen beenmerg helemaal kapot te maken...
...om ruimte te maken voor de gezonde donorstamcellen.
Wil je het zelf zien eerst? -Ja.
Vasthouden. Heb je 'm?
Toen kreeg ik m'n stamcellen toegediend.
Soort bloedtransfusie, dus gewoon via een infuus stroomde bloed naar binnen...
...en dat waren de stamcellen die mij beter zouden moeten maken.
Ik had al vrij snel 100 procent donorcellen in mijn bloed.
Dus dat betekende dat heel mijn bloed bestond uit bloedcellen van mijn donor.
Zit er bijna in, even doorspoelen en dan zijn we klaar.
Ik ben nu helemaal genezen.
Ik ben eigenlijk nooit echt bezig geweest met mijn toekomst. Omdat ik wist dat ik niet oud zou worden.
Ja, nu komt alles opeens zo dichtbij want nu ga ik echt oud worden. Nou kan ik er echt aan gaan denken.
Voor Anemone was een transplantatie dus de oplossing.
En het kan ook al de oplossing zijn bij verschillende vormen van bloedkanker...
...immuunziektes en beenmergaandoeningen.
Maar hoe geweldig het ook klinkt, je doet niet zomaar 'even' een stamceltransplantatie.
Bij Anemone was het natuurlijk ook het laatste redmiddel en...
...hebben we dat zo lang mogelijk uit kunnen stellen.
Ik heb nu nog geen levensbedreigende of -limiterende klachten die zij wel had...
...die haar leven echt moeilijk maakten en ondragelijk maakten.
Ik vind het wel lastig om het erover te hebben, ook omdat ik...
...ik zit nog een beetje in het proces van verwerken.
Het kan ook zijn dat je gewoon te zwak wordt van de chemo of een infectie krijgt tijdens het proces.
Dus hoe langer we het uitstellen, hoe beter.
En wie weet zijn er in de toekomst nog wel nieuwe dingen mogelijk.
Ja! 3-0!
Het is ook wel echt heel bijzonder dat...
...eigenlijk zo'n kleine...
...alleen een bloedtransfusie heeft ervoor gezorgd dat ik hier nu helemaal beter zit.
Stamceltransplantaties worden al tientallen jaren gedaan.
Maar om überhaupt kans te maken op zo'n levensreddende transplantatie...
...heb je in de meeste gevallen een donor nodig.
De zoektocht naar een donor begint vaak in de familie.
De kans dat je een donormatch vindt binnen je familie, is maar 30 procent.
Het merendeel van de machtes, vindt dus plaats buiten de familie.
En dan is de kans op een match maar 1 op de 50.000.
En kijk, bij het aantal aanmeldingen bij de internationale stamcelbank...
...was vorig jaar een flinke dip te zien.
Dat komt onder andere omdat wervingsacties niet door konden gaan op scholen en universiteiten door corona.
En hier dan?
In Nederland verzesvoudigde het aantal stamceldonoren de afgelopen vijf jaar.
Da's mooi, maar als we naar onze onze ooster- en westerburen kijken, dan hebben we wel nog een slag te slaan.
Er zijn dus heel veel donoren nodig.
Wat zou je tegen de mensen willen zeggen die nu luisteren en denken: ik heb me nog niet aangemeld.
Ik wacht inmiddels nu al twee jaar.
Hoe nu verder? Want het is toch wel een levensbedreigende ziekte.
Het is heel moeilijk om een donor te vinden.
Het heeft een kleine impact om te registreren.
Voor mensen die het nodig hebben heeft het een grote impact.
Donoren zijn dus van levensbelang bij stamceltherapie.
Maar dat hoeft niet altijd zo te zijn.
Wetenschappers van het LUMC kunnen bij baby's die worden geboren zonder immuunsysteem...
...hun stamcellen eruit halen, het ontbrekende gen fixen, en de gerepareerde stamcel terugplaatsen.
En zo hebben die kindjes een immuunsysteem dat wel werkt.
En deze ontwikkelingen zijn pas het begin.
De potentie van stamcellen als reparatiekit voor je lichaam is dus enorm.
En daarom onderzoekt de wetenschap intensief welke rol stamcellen nog meer kunnen spelen...
...bij de genezing van andere ziektes.
Stel je voor dat je kapotte zenuwen van iemand met de ziekte van Parkinson kan genezen.
Of alzheimer, of diabetes.
Dat is de belofte van stamcelonderzoek in de toekomst.
Duizenden wetenschappers van over de hele wereld houden zich hiermee bezig.
En de wetenschap staat op een kantelpunt.
Door successen komt er steeds meer geld en aandacht voor stamcelonderzoek.
Het kabinet trok er onlangs nog 17 miljoen voor uit.
Er zijn en worden dus grote stappen gezet...
...maar er is nog heel veel onderzoek nodig.
Maar wat zeker is, is dat die ontwikkelingen in een rap tempo doorgaan.
Wat ook zeker is...
...is dat je je kunt abonneren. Hoef je alleen maar hier beneden te klikken en dan mis je helemaal niks van onze video's. Joe!
