Hoe de Molukkers naar Nederland kwamen en bleven
||Molukker|||||
||Moluccans|||||
Wie die Molukker in die Niederlande kamen und blieben
How the Moluccans came to the Netherlands and stayed
Comment les Moluques sont arrivés et sont restés aux Pays-Bas
Come i Molucchesi arrivarono e rimasero nei Paesi Bassi
Como os Molucanos chegaram e ficaram nos Países Baixos
Hur moluckerna kom till och stannade i Nederländerna
Moluccanlar Hollanda'ya nasıl geldi ve orada nasıl kaldı?
Rotterdam, 70 jaar geleden.
Rotterdam, 70 years ago.
In de haven komen de eerste schepen met Molukkers aan.
The first ships with Moluccans arrive in the port.
3578 militairen - die in Indonesië onder de Nederlandse vlag hebben gevochten...
3,578 soldiers - who fought under the Dutch flag in Indonesia ...
...en hun gezinnen, in totaal 12.500 mensen, komen tijdelijk naar Nederland.
|||||||vorübergehend||
... and their families, a total of 12,500 people, are temporarily coming to the Netherlands.
Hier geen golvend landschap met door de zon beschenen sawa's.
||welliges|||||||Reisfelder
||wavy||||||illuminated by the sun|rice fields
"No undulating landscape with sunlit rice fields here."
Hier alleen maar vlak, laag land. Onder laaghangende grauwe regenwolken.
|||||||tief hängende||
|||||||low-hanging|grayish|rain clouds
"Here's only flat, low land. Under low-hanging gray rain clouds."
Maar tijdelijk werd definitief.
|Aber vorübergehend wurde endgültig.||
But temporarily became final.
Er wonen nu ruim 70.000 Molukkers in Nederland.
More than 70,000 Moluccans are living in the Netherlands right now.
De eerste generatie, hun kinderen, hun kleinkinderen...
The first generation, their children, their grandchildren ...
...en de kinderen van hun kleinkinderen.
... and their grandchildren's children.
En met een bijzondere status.
And they have a special status.
Er zijn namelijk verspreid over Nederland Molukse wijken, gebouwd voor Molukkers.
||||||Molukkische||||
||||||Moluccan|neighborhoods|||Moluccans
Spread throughout the Netherlands, there are Moluccan neighborhoods, built for Moluccans.
De enige bevolkingsgroep in Nederland die zoiets heeft. En je komt er niet zomaar tussen.
||Bevölkerungsgruppe||||||||||||
||population group||||||||||||
The only population group in the Netherlands that has such a thing. And you don't just intervene.
Ik wil geen, laten we zeggen, niet-Molukse Nederlanders in de wijk.
|||||||Molukkische||||
"I don't want, let's say, non-Moluccan Dutch in the neighborhood."
Não quero nenhum, digamos, holandês não-molucano na vizinhança.
Die zijn er inmiddels wel, maar ze zijn wel getrouwd met een Molukker of Molukse.
||||||||||||Molukker||Molukse
|||by now|||||||||Moluccan person||
"There are now, but they are married to a Moluccan."
Eles estão agora lá, mas são casados com uma Moluca ou Moluca.
- Dan mag het wel? Ja.
- Then it's allowed? "Yes."
- Então está tudo bem? Sim.
Maar tussen deze schepen...
|||ships
But between these ships ...
Na de Kota Inten, arriveert de Atlantis in Rotterdam.
||Kota|Kota Inten|||||
||Kota 1|Kota Inten|||Atlantis(1)||
"After the Kota Inten, the Atlantis arrives in Rotterdam."
...en deze wijken...
... and these neighborhoods ...
En dat willen we graag in stand houden.
||||||maintain|
"And we would like to keep it that way."
...zit een bijzonder verhaal. Met ook donkere bladzijden.
|||||||pages
... is a special story. With dark pages.
Molukkers kennen die geschiedenis wel...
Moluccans know that history ...
...maar veel anderen vaak niet, of vaag.
||||||unklar
||||||vaguely
... but many others often do not, or know it vaguely.
Die hele 70 jaar geschiedenis in een paar minuten kan eigenlijk niet...
That entire 70 years of history in a few minutes is actually not possible ...
...toch weet je na deze video een stuk meer.
... yet you know a lot more after this video.
Zo vergeet je ook niet waar je vandaan komt.
That way you don't forget where you come from.
Met wat hulp van Ruth.
||||Mit etwas Hilfe von Ruth.
||||Ruth
With some help from Ruth.
Ik ben Ruth Wattimena, ik ben derde generatie van de Molukse gemeenschap.
|||Wattimena|||||||Molukkische|
|||Wattimena||||||||
My name is Ruth Wattimena, I am the third generation of the Moluccan community.
Mijn opa en oma kwamen in de jaren 50 naar Nederland.
My grandfather and grandmother came to the Netherlands in the 1950s.
En mijn opa was een KNIL-militair.
|||||KNIL-Soldat|
|||||KNIL soldier|
And my grandfather was a KNIL soldier.
Dit zijn de Molukkers in Nederland.
These are the Moluccans in the Netherlands.
Om het verhaal te kunnen snappen...
In order to understand the story ...
...moet je vooral ook de rol van Nederland kennen in de geschiedenis van wat nu Indonesië heet.
||especially||||||||||||||
... you also have to know the role of the Netherlands in the history of what is now called Indonesia.
Een geschiedenis van koloniale bezetting, extreem geweld, de Tweede Wereldoorlog...
||||occupation|||||
A history of colonial occupation, extreme violence, the Second World War ...
...en de jaren daarna van de Indonesische onafhankelijkheidsstrijd.
|||||||Unabhängigkeitskampf
|||||||independence struggle
... and the years after that the Indonesian struggle for independence.
En Nederland staat er niet goed op.
And the Netherlands is not doing well.
Niet voor niets maakte koning Willem-Alexander...
It is not without reason that King Willem-Alexander ...
...weliswaar driekwart eeuw na de onafhankelijkheid...
zwar|dreiviertel||||
|||||independence
... admittedly three quarters of a century after independence ...
...officieel excuses namens de Nederlandse staat aan Indonesië.
... officially apologized on behalf of the Dutch state to Indonesia.
Spijt en excuses voor het excessieve geweld van de Nederlanders in die jaren.
|||||exzessive|||||||
Regret and apologies for the excessive violence on the part of the Dutch in those years.
Over die jaren maakten we eerder al deze explainer. Check de link in de beschrijving.
We previously made this explainer about those years. Check the link in the description.
Maar de rol van de Molukkers is een verhaal apart.
But the role of the Moluccans is a different story.
En daar pakken wij 'm op.
And we pick it up there.
Nederland heeft in de koloniale tijd een lange geschiedenis met deze eilanden...
In colonial times, the Netherlands has a long history with these islands ...
...binnen de Indonesische archipel - de Molukken.
|||Archipel||Molukken-Inseln
|||archipelago||the Moluccas
... within the Indonesian archipelago - the Moluccas.
Ze waren erg belangrijk voor de VOC vanwege onder andere de handel in specerijen.
||||||VOC|||||||
They were very important to the VOC because of, among other things, the trade in spices.
Door de aanwezigheid van de Nederlanders werden ook allerlei gebruiken overgenomen.
||||||||||adopted
Due to the presence of the Dutch, all kinds of customs were also adopted.
Bijvoorbeeld religieus: ongeveer de helft van de Molukkers is protestants.
|||||||||Protestant
Religious, for example: about half of the Moluccans are Protestants.
In de Tweede Wereldoorlog volgt de Japanse bezetting.
The Japanese occupation follows in the Second World War.
Na de Japanse capitulatie wil Nederland zijn koloniale macht herstellen.
|||Kapitulation||||||
|||surrender||||||
After the Japanese capitulation, the Netherlands wants to restore its colonial power.
Maar Indonesië wil onafhankelijkheid.
But Indonesia wants independence.
In die strijd vechten Molukse beroepsmilitairen onder Nederlandse vlag...
||||Molukkische|Berufssoldaten|||
|||||professional soldiers|||
In that battle Moluccan professional soldiers fight under the Dutch flag ...
...in het koloniale leger - het KNIL - tégen Indonesië.
|||||KNIL||
... in the colonial army - the KNIL - against Indonesia.
Nederland verliest die strijd en geeft de soevereiniteit over.
|||||||Souveränität ab.|
|||||||sovereignty|
The Netherlands is losing that battle and surrendering sovereignty.
Een deel van de Molukkers wil niet opgaan in Indonesië.
|||||||integrate into||
Some of the Moluccans don't want to merge in Indonesia.
En roept in 1950 een eigen onafhankelijke staat uit: de Republiek der Zuid-Molukken.
||||||||||||Molukken
|proclaims|||||||||||
So they proclaims its own independent state in 1950: the Republic of the South Moluccas.
RMS.
RMS
RMS value
RMS.
Tussen de Molukse militairen en Indonesiërs neemt de spanning toe.
|||||Indonesians||||
Tension is growing between the Moluccan soldiers and Indonesians.
Het wordt steeds moeilijker om de laatste Molukse militairen in Indonesië...
It's becoming increasingly difficult to demobilize ...
...te demobiliseren, op te heffen als strijdkrachten.
|demobilisieren|||aufzulösen||Streitkräfte
|demobilize|||||
the last Moluccan soldiers in Indonesia - to disband them as armed forces.
Ze willen niet overstappen naar het Indonesische leger, maar ze kunnen ook niet terug naar huis.
They don't want to transfer to the Indonesian army, but they can't go home either.
Uiteindelijk geeft Nederland ze de opdracht om maar voor een poos naar hier te komen.
||||||||||a while||||
Ultimately, the Netherlands orders them to come here only for a while.
Echt een keus was er niet.
There was really no choice.
En dat is dit moment 70 jaar geleden.
And that moment is 70 years ago.
12.500 Molukkers komen aan in Nederland om hier tijdelijk te verblijven.
|||||||vorübergehend||
12,500 Moluccans arrive in the Netherlands to stay here temporarily.
Met tegenzin. Ook van Nederland.
|reluctance|||
Reluctantly. Also from the Netherlands.
Relutantemente. Também da Holanda.
Ze worden direct uit hun dienst ontslagen.
||||||dismissed
They are immediately fired from their service.
En ze worden ondergebracht in zogeheten woonoorden. Kampen.
||||||Wohnlager|
|||housed|||residential centers|
And they are housed in so-called residential areas: camps.
Ook in voormalige concentratiekampen, zoals in Westerbork en Vught.
||former||||Westerbork||
Also in former concentration camps, such as in Westerbork and Vught.
De omstandigheden in deze woonoorden zijn zwaar.
||||Wohngebiete||
||||living areas||
The conditions in these resorts are tough.
Grote families in kleine ruimtes en weinig gemakken.
|||||||Annehmlichkeiten
|||||||comforts
Large families in small spaces and few conveniences.
En geïsoleerd in een kamp.
And isolated in a camp.
Tijdelijk verblijf betekent ook geen integratie of inburgering. En geen werk.
Vorübergehend|||||Integration||Einbürgerung|||
|residence|||||||||
Temporary residence also doesn't mean integration or civic integration. And no job.
Als groep blijven Molukkers daardoor buiten de Nederlandse samenleving staan.
As a group, Moluccans therefore remain outside the Dutch society.
Como grupo, as Molucas permanecem, portanto, excluídas da sociedade holandesa.
Ze voelden zich ontheemd: ze zijn geen Indonesiër en geen Nederlander.
|||entwurzelt||||Indonesier|||
|||displaced||||Indonesian person|||
They felt displaced: they are neither Indonesian nor Dutch.
En dan te bedenken...
And to think ...
Molukkers hebben zo veel jaren voor Nederland gevochten. Gedood. Gestorven.
|||||||||Died
"Moluccans fought for the Netherlands for so many years. Killed. Died."
Voor de Nederlanders. Voor de Nederlandse vlag. En wat doen zij voor ons?
"For the Dutch. For the Dutch flag. And what do they do for us?"
Ze zijn rijk geworden van de Molukkers. Ik vind dat Nederland ons heeft bedrogen.
|||||||||||||deceived us
"They became rich from the Moluccans. I think the Netherlands cheated on us."
Oh, ik moet hier echt van huilen.
Oh, this really makes me cry.
Ah, isso realmente me faz chorar.
Dit is dus familie van mij.
So this is family of mine.
Ja, het doet me echt wel goed, dat ik dat dan weer zie.
Yes, it really does me good to see that again.
Ja, wat ik van het filmpje voel is heel veel pijn.
||||||||very||
What I see and feel in the video is a lot of pain.
Ze vertellen over hun komst in Nederland. Hoe dat was voor hen.
||||Ankunft|||||||
They tell about their arrival in the Netherlands. How that was for them.
Ze kwamen in barakken terecht. En het was natuurlijk koud. Het zijn houten barakken.
|||Baracken||||||||||Baracken
|||barracks||||||||||
They ended up in barracks. And of course it was cold. They are wooden barracks.
Acabaram no quartel. E é claro que estava frio. São quartéis de madeira.
Je hebt ongedierte, kakkerlakken die rondlopen. Je woont met z'n allen op een kluitje.
||Ungeziefer|Kakerlaken||||||||||
||pests|cockroaches||||||||||clump
You have pests, cockroaches running around. You all live together in a small space.
Ze hadden altijd in hun achterhoofd: we gaan terug. En dat hebben ze ook altijd gedacht.
They always had in mind: we're going back. And they have always thought so.
En ondertussen 70 jaar verder. Dat is dan wel een dikke teleurstelling, als je verwachtingen anders zijn.
And now it's 70 years later. That's a big disappointment, if your expectations are different.
Terug naar toen.
Back to then.
Voltar para então.
Wat rest is een hele bevolkingsgroep vol boosheid en verdriet.
|||||Bevölkerungsgruppe||Wut||
What remains is an entire population group full of anger and sorrow.
Die de hoop op hun eigen thuisland ziet vervliegen, terwijl de droom om terug te keren blijft.
||||||Heimatland||verfliegen||||||||
||||||homeland||vanish||||||||
They see the hope of their own homeland fade, while the dream of returning remains.
Que vê a esperança da própria pátria desaparecer, enquanto o sonho de voltar permanece.
Deze kist is nooit meer open geweest sinds hij hier in 1951 aankwam.
|chest||||||||||
This chest has never been open since it arrived here in 1951.
Este baú nunca foi aberto desde que chegou aqui em 1951.
Want hij ging ervan uit, dat het maar een tijdelijk verblijf was.
|||||||||vorübergehender||
Because he assumed it was only a temporary stay.
Maar een tijdelijk verblijf werd langzaam een definitief verblijf.
||vorübergehender||||||
But a temporary residence slowly became a permanent residence.
Want ze kunnen nog altijd niet terug, omdat de RMS - de Molukse republiek - nog steeds niet vrij is.
|||||||||Republik Maluku Selatan||||||||
|||||||||Republic of South Moluccas||||||||
That's because they still can't go back, because the RMS - the Moluccan republic - is still not free.
Dus wat nu?
So what now?
Die woonoorden konden door de slechte omstandigheden echt niet meer.
|Wohnorte||||||||
|living conditions||||||||
The Moluccans could no longer live in the settlements because of the bad conditions.
De Nederlandse regering besluit Molukse wijken te bouwen dichterbij werkgelegenheid.
|||||||||Beschäftigungsmöglichkeiten
The Dutch government decides to build Moluccan neighborhoods closer to employment.
Maar waar ze wel bij elkaar kunnen wonen.
But where they can live together.
Omdat de Molukkers dat willen en voor het behoud van hun identiteit en cultuur.
||||||||Erhalt|||||
Because the Moluccans want that and so they can keep their identity and culture.
In totaal worden tot in de jaren 70 in zo'n zestig gemeenten van die wijken gebouwd, van klein tot groot.
These types of neighborhoods are being built in 60 different congregations in the 1970's. Ranging from small to large.
Vaak aan de rand van een stad of dorp.
Often on the edge of a city or village.
De wijken groeien uit tot een soort eigen 'Molukse eilanden' binnen de Nederlandse samenleving.
The neighborhoods are developing into their own 'Moluccan islands' within Dutch society.
Opener dan de woonoorden, maar nog steeds geïsoleerd.
Offener|||Wohnorte||||
More open|||||||
More open than the residential areas, but still isolated.
Ook autoriteiten en politie komen er niet zomaar.
Authorities and police don't just come here.
En zo krijgt de Molukse gemeenschap een bijzondere positie in Nederland.
And so the Moluccan community is given a special position in the Netherlands.
Die gedeelde geschiedenis, identiteit en omgeving verklaart die hechte Molukse cultuur.
||||||||close-knit||
This shared history, identity and environment explains this close Moluccan culture.
Tot aan de generaties daarna.
Until the generations that follow.
Eigenlijk alle blauwe huizen die je hier ziet, daar wonen de Molukse mensen.
The Moluccan people actually live in all the blue houses you see here.
Typisch aan een Molukse wijk is de saamhorigheid. De deur staat altijd voor iedereen open.
|||||||Zusammengehörigkeitsgefühl|||||||
|||||||sense of community|||||||
The togetherness is typical of a Moluccan neighborhood. The door is always open to everyone.
Dan kom je eigenlijk altijd wel bij elkaar over de vloer. Dat voelt als familie eigenlijk.
||||||||||over to visit|||||
Then you always come together. That feels like family.
Je ziet iedereen altijd, je groet iedereen altijd.
You always see everyone, you always greet everyone.
Ook als je hier binnenrijdt zie je al die kleuren natuurlijk. Dat zijn onze vier kleuren van de vlag.
||||hereinfährt||||||||||||||
When you drive in here you see all those colors, of course. Those are our four colors of the flag.
Met heel veel trots laten we die altijd zien.
We always show them with great pride.
Om toch verbonden te blijven. Zo vergeet je ook niet waar je vandaan komt.
That is to stay connected. That way you don't forget where you come from.
Para ficar conectado. Assim você não esquece de onde veio.
En zo vergeet je ook niet wat je geschiedenis is.
And so you don't forget what your history is.
Even terug naar de jaren 60/70 nog.
Let's go back to the 60s / 70s.
Terwijl Molukkers worden overgeplaatst naar die wijken...
|||umgesiedelt|||
|||relocated|||
While Moluccans are being transferred to those neighborhoods ...
...groeide onder de tweede generatie het ongenoegen over het uitblijven van steun aan de RMS.
||||||Unzufriedenheit|||Ausbleiben|||||Republik Maluku Selatan
||||||||||||||Republic of South Moluccas
... the second generation is dissatisfied about the lack of support for the RMS.
Zij vinden dat hun vaders zijn belazerd door de Nederlandse overheid.
||||||betrogen||||
||||||cheated||||
They think their fathers have been cheated by the Dutch government.
En als in 1966 Indonesië de Molukse leider Soumokil executeert, is de maat vol.
|||||||Soumokil|hinrichtet||||
||||||||executes||||
And when Indonesia executes the Moluccan leader Soumokil in 1966, they've had enough.
Geradicaliseerde jonge Molukkers, opgegroeid in de kampen...
Radikalisierte||||||
Radicalized young Moluccans||||||
Radicalized young Moluccans, who grew up in the camps ...
...zetten met veel geweld de Molukse zaak op de kaart.
... put the Moluccan cause on the map with great violence.
...colocar a causa das Molucas no mapa com grande força.
En bij die confrontaties vallen meerdere doden.
|||Konfrontationen|||
|||confrontations|||
And in those confrontations several people are killed.
Een tijdlijn.
A timeline.
Uma linha do tempo.
Het begint met een brandstichting in de Indonesische ambassade in Den Haag.
||||Brandstiftung|||||||
It starts with an arson in the Indonesian embassy in The Hague.
Dan volgt bezetting van de ambtswoning van de Indonesische ambassadeur in Wassenaar.
|||||Dienstwohnung||||||Wassenaar
|||||official residence||||||Wassenaar
After that, the official residence of the Indonesian ambassador in Wassenaar is occupied.
Er is een plan om koningin Juliana te gijzelen, maar dat wordt verijdeld.
||||||||geiseln nehmen||||vereitelt
||||||||kidnap||||foiled
There is a plan to take Queen Juliana hostage, but it is thwarted.
Er is een treinkaping bij Wijster en het Indonesisch consulaat in Amsterdam wordt bezet.
|||Zugentführung||Wijster|||Indonesisches Konsulat|Konsulat||||
|||train hijacking||||||||||
There is a train hijacking at Wijster and the Indonesian consulate in Amsterdam is occupied.
In 1977 volgt de bezetting van een basisschool in Bovensmilde.
||||||||Bovensmilde
||||||||Bovensmilde
In 1977 a primary school in Bovensmilde is occupied.
En vindt de beruchte treinkaping plaats bij de Punt.
||||Zugentführung||||
And the infamous train hijacking takes place at the Punt.
E o infame sequestro de trem ocorre no Punt.
Waarbij het leger wordt ingezet en dat eindigt in een bloedbad.
Where the army is deployed and that ends in a bloodbath.
En als laatste is er nog de bezetting van het provinciehuis in Assen.
||||||||||Provinzhaus||
||||||||||||Assen
And finally, there is the occupation of the provincial house in Assen.
Maar al dat geweld brengt niemand iets goeds.
But all that violence doesn't do anyone any good.
Zien ook veel Molukkers.
Many Moluccans see that too.
Vanaf eind jaren 70 richten ze zich meer op rechten en vrijheden.
|||focus on|||||||
From the late 1970s onwards they focus more on rights and freedoms.
En kleinschalige ontwikkelingshulp op de Molukken zelf.
|kleinschalige Entwicklungsarbeit|Entwicklungshilfe||||
And small-scale development aid in the Moluccas.
Ondanks de nog altijd levende droom over een terugkeer...
Despite the still-living dream of a return ...
...groeit het besef dat hun toekomst en die van hun kinderen in Nederland ligt.
||Erkenntnis|||||||||||
... the realization is growing that their future and that of their children lie in the Netherlands.
En er verandert meer.
And more is changing.
Er komen verbeteringen in de wijken en met de jaren komt het uiteindelijk toch van integratie.
|||||||||||||||Integration
There are improvements in the neighborhoods and over the years it eventually comes to integration.
Een aantal wijken verdwijnt ook.
A number of neighborhoods are also disappearing.
Langzaam hielden Molukse organisaties op te bestaan en Molukkers verlieten de wijk ook...
Moluccan organizations slowly ceased to exist and Moluccans also left the neighborhood ...
...voor werk, studie of om een gezin te stichten.
... for work, study or to start a family.
De laatste jaren zien we een herwaardering van de wijken...
||||||Neubewertung|||
||||||revaluation|||
In recent years we've seen a revaluation of the neighborhoods ...
...als plekken waar de Molukse identiteit en geschiedenis is verankerd.
|||||||||verankert ist
... as places where the Moluccan identity and history is anchored.
...como lugares onde a identidade e a história das Molucas estão ancoradas.
De Molukse gemeenschap en Nederland komen nader tot elkaar.
||||||closer||
The Moluccan community and the Netherlands are coming closer together.
Belangrijk daarbij is de zogeheten gezamenlijke verklaring uit 1986.
|||||gemeinsame||
|||||joint||
An important aspect is the so-called joint statement from 1986.
Deze overeenkomst betekende een jaarlijkse uitkering voor de eerste generatie.
|||||jährliche Auszahlung||||
||||annual|||||
This agreement meant an annual payment for the first generation.
De komst van een Moluks Museum.
|Die Eröffnung|||Molukkisches|
The arrival of a Moluccan Museum.
Een banenplan voor jonge Molukkers en geld voor het opknappen van de Molukse wijken.
|Beschäftigungsplan||||||||renovieren||||
A job plan for young Moluccans and money for the renovation of the Moluccan neighborhoods.
En respect en dank voor wat de eerste generatie voor Nederland heeft betekend.
And respect and thanks for what the first generation has meant for the Netherlands.
Voor de Nederlandse vlag.
"For the Dutch flag."
En de jongste generaties gewoon hun plek in Nederland hebben.
And the youngest generations simply have their place in the Netherlands.
De droom van mijn grootouders om terug te gaan naar huis, voor hun naar huis...
My grandparents' dream to go back home for them ...
...is voor mij denk ik wel wat anders geworden. Na zo veel generaties.
... has turned out to be a bit different for me, I think. After so many generations.
Ik ken niks anders dan hier, dan mijn leven in Nederland.
I know nothing else than my life in the Netherlands.
Dit is in het kort het verhaal van de Molukkers.
In short, this is the story of the Moluccans.
Tot de dag van vandaag.
To the present day.
Waar we zien dat de open wonden van toen, iets meer lijken te veranderen in littekens.
|||||||||||||||Narben
Where we see that the open wounds of that time seem to turn a little more into scars.
Onde vemos que as feridas abertas do passado parecem se transformar em cicatrizes um pouco mais.
Tot zover.
So far this video.
Wil je meer van dit soort verhalen om sommige dingen net ff een beetje beter te snappen...
If you want more stories like this to understand some things just a little bit better ...
...abonneer je dan op dit kanaal.
... subscribe to this channel.
