In strijd met de universiteit over een geniaal idee
Soms hoor je van die uitvindingen waarvan je denkt: had ík dat maar uitgevonden.
Zoals een site waar je supermakkelijk eten kunt bestellen, of waar je tweedehands kleren koopt.
Ooit begonnen als start-up, maar inmiddels miljoenenbedrijven.
En voor dit verhaal vooral belangrijk: het is ooit bedacht door studenten.
Maar van wie is eigenlijk een geniaal idee als je dat bedenkt tijdens je studietijd?
Van de universiteit? Of van jou, de student?
We spraken de afgelopen maanden met meer dan 70 studenten...
...oud-studenten, medewerkers, advocaten en hoogleraren.
En wat blijkt: over een idee kan flink ruzie ontstaan.
En we zagen contracten in die studenten voorgeschoteld kregen...
...waarin de universiteiten zich opstellen als keiharde zakenlui.
De student is heel onervaren, staat mogelijk in een afhankelijke positie.
Dit verhaal gaat dus over wie recht heeft op die toffe uitvinding die jij doet tijdens je studententijd.
Oftewel het intellectuele eigendom.
Dan denk je misschien: waarom zou er überhaupt discussie zijn over iets dat ík bedenk?
In de wet staat ook dat een uitvinding in principe van de uitvinder is...
...tenzij je ergens werkt of stage loopt.
Dan is het van je werkgever; in ruil daarvoor krijg je betaald.
In diezelfde wet staat niks over uitvindingen die je doet tijdens je studententijd.
Dus van wie is het dan?
Dat vroegen we ons af toen we twee maanden geleden een student ontmoetten die gedonder had met zijn uni...
...over wie nou eigenlijk de eigenaar is van de uitvinding.
Deze jongen wilde zijn verhaal niet op camera vertellen omdat hij bang is voor de gevolgen.
Maar dit is wat hij zei:
We kunnen helaas niet vertellen wat zijn uitvinding is, omdat de universiteit dan meteen weet over wie het gaat.
Maar we lazen wel een brief tussen hem en zijn uni, waarin het er niet bepaald gezellig aan toeging.
Het lukte hem uiteindelijk ook niet om zijn uitvinding te claimen.
En dan is het verdomd lastig om een bedrijf te starten.
En dus vroegen we aan TU Delft wat eigenlijk hun regels zijn als studenten toffe dingen bedenken.
Dit was hun antwoord:
Oké, wat staat er nou eigenlijk echt?
Dat vroegen we aan deze advocaat die gespecialiseerd is in intellectueel eigendom.
Ik interpreteer het zo dat als de universiteit maar iets van begeleiding of iets van een middel ter beschikking stelt...
...dat het dan zo is dat de universiteit de intellectuele eigendomsrechten kan claimen op die uitvinding.
Dus als je alleen al een computer in de bibliotheek zou gebruiken...
...zou de universiteit in theorie al recht hebben op jouw intellectuele eigendom.
We vroegen ons ook af hoe andere universiteiten hiermee omgaan.
Bijvoorbeeld de Technische Universiteit Twente, want daar wordt nog wel eens wat uitgevonden.
Zoals Booking.com en Thuisbezorgd.
De student is geen medewerker of onderzoeker van de universiteit...
...dus in die zin hebben wij in de kern niet het recht om intellectueel eigendom te claimen.
Wij willen ervoor zorgen dat niets de student in de weg staat om een zo succesvol mogelijk bedrijf te bouwen.
Dus wij gaan niet op de bagagedrager zitten en hebben niet allerlei clausules...
...die nog gelden als je support van ons gebruikt.
Het schrikt mogelijk af aan de voorkant om te gaan ondernemen en dat is juist wat we niet willen.
Maar op zich ook wel logisch dat een idee van een student niet altijd van hem of haar is.
Maar alleen als het compleet nieuw is.
Dat leggen we uit met deze vork.
Als de steel bedacht is door een medewerker van de uni, en ik bedenk dat de vork vier tanden moet hebben...
...dan bouw ik dus voort op iets wat de universiteit al bedacht heeft.
In dat geval zeggen universiteiten: dat is óns intellectuele eigendom.
Oké, bij die vork gebruik je dus duidelijk kennis van de universiteit.
Maar hoe zit de vork in de steel als ik de hele vork bedenk...
...maar daarvoor wel een paar uurtjes begeleiding heb gehad van een docent?
Is het dan van mij, of van de uni?
Dat is nou precies waar in Delft discussie over is.
En dat is superirritant voor studenten...
...want als ik niet weet of het intellectuele eigendom van die vork bij mij ligt...
...kan ik er ook geen patent op aanvragen.
En zo'n patent is belangrijk, want afhankelijk van hoeveel je betaalt...
...ben jij de enige in Nederland, Europa of zelfs de hele wereld die deze vork mag maken.
Met zo'n patent is jouw uitvinding dus beschermd.
Maar dat is natuurlijk niet gratis en studenten hebben er vaak geen geld voor.
En dat weet de universiteit ook...
...en die biedt dan dus aan om de patenten te betalen voor studenten.
Maar voor niets gaat de zon op.
De universiteit wil daar wel iets voor terug, bijvoorbeeld aandelen.
In de contracten die wij zagen, was dat soms wel 40 procent.
Je zit daar dus als student zonder juridische knowhow aan tafel met een grote professionele organisatie...
...om een deal te sluiten waarvan je op dat moment misschien niet eens de gevolgen overziet.
Het zijn een muis en een olifant die met elkaar aan het onderhandelen zijn.
Die student is de muis, een eenling, die tegen een instelling op moet worstelen.
TU Delft is niet de enige plek waar het maar de vraag is of jouw idee ook echt jouw idee blijft.
Bij de TU Eindhoven vragen ze studenten nog voordat ze beginnen met hun studie...
...om afstand te doen van al hun intellectuele eigendom.
Even voor de duidelijkheid: dat betekent dus dat als je daar wilt studeren, je eerst een hokje aan moet vinken...
...anders kom je er gewoon niet in.
Je wilt gewoon graag studeren en je zet dat vinkje.
Maar je bent je hoogstwaarschijnlijk niet bewust waar je precies voor tekent op dat moment.
Waarom doen ze dat in Eindhoven dan?
Deze universiteit werkt heel veel samen met bedrijven, zoals Philips en ASML, die we allemaal kennen.
Dat betekent dat wij als universiteit afspraken maken met bedrijven over bijvoorbeeld resultaten van onderzoek.
Vanwege de samenwerking met die bedrijven, waarbij studenten betrokken worden bij onderzoek...
...bestaat de kans dat in een lopend samenwerkingsproject met een bedrijf, een student ineens roept...
...eureka, ik heb iets bedacht.
Voor die situatie hebben wij jaren geleden beredeneerd, laten we nou aan de voorkant zeggen...
...doe afstand van je rechten.
Als het niet nodig is, krijg je je rechten gewoon terug.
Oké superpraktisch dus, want eigenlijk is hier ook een soort afspraak gemaakt met een werkgever.
Philips betaalt het onderzoek waar jij als student aan mee kunt doen...
...en in ruil daarvoor zijn ze eigenaar van alles wat jij daar bedenkt.
Maar dat vinkje zorgt er ook voor dat als jij helemaal zelf iets bedenkt...
...totaal onafhankelijk dus buiten zo'n project om...
...dat je ook afstand doet van je intellectuele eigendom.
Dan moet je dus eerst aantonen dat het van jou is, voordat je het weer terugkrijgt.
Zelf zegt TU Eindhoven dat deze situatie bijna nooit voorkomt...
...en ook wij spraken niemand die dit meemaakte.
Maar ja, in theorie: hoe zit het als mijn idee miljoenen waard is?
Geven ze het dan ook zo makkelijk terug?
Je vraagt eigenlijk aan de student om jullie maar te vertrouwen, opdat je het intellectuele eigendom terugkrijgt.
Ja, maar volgens mij zijn wij te vertrouwen als publieke instelling, als overheid.
Terug naar Delft.
We vertelden je net al dat ze studenten aanbieden om patenten aan te vragen.
Zij betalen dan een paar duizend euro, zodat jij kan beginnen met ondernemen.
Studenten vertellen ons dat ze soms zelfs jaren moet onderhandelen met de uni over hun uitvinding.
En sommigen schakelen daarvoor advocaten in die ze uit eigen zak moeten betalen.
Anderen haken gewoon af.
Omdat ze simpelweg de energie niet meer hebben om met de universiteit de strijd aan te gaan.
En dan blijft zo'n potentieel miljoenen- idee gewoon op de plank liggen.
Een universiteit heeft drie kerntaken: onderwijs geven, onderzoek doen en valoriseren.
'Valoriseren' betekent dat een universiteit kennis met de buitenwereld moet delen.
En dat die kennis dus niet binnen de vier muren van de universiteit blijft.
Bijvoorbeeld als je kijkt naar Beatrice de Graaf bij DWDD als ze over terrorisme komt praten.
Dan is zij ter plekke aan het valoriseren.
Maar valoriseren betekent ook dat een universiteit een student moet helpen...
...die met zijn of haar idee een bedrijf wil beginnen.
Volgens Marc Vermeulen slaagt TU Delft daar niet in.
Die student wordt gestagneerd in zijn loopbaan.
Die moet nadat-ie van de universiteit afgekomen is...
...lekker zo snel mogelijk zijn leven oppakken, een bedrijf starten, een leuke baan zoeken en aan de slag gaan.
Dat is ook wat we willen, dat die wetenschap zo snel mogelijk voor de samenleving beschikbaar komt.
Als er dan jarenlang ergens een slot op gezet moet worden, omdat juristen het er niet over eens worden van wie het is...
...dan is dat energieverspilling, voor de student die met zijn leven wil beginnen...
...en eerlijk gezegd ook een verspilling van belastinggeld omdat advocaten jaren bezig zijn om uit te procederen.
Het is echt onzin.
Nu we dit allemaal zo optellen, is het tijd om TU Delft om een reactie te vragen.
We vroegen ze om ook te reageren op camera, maar daar konden ze nu geen tijd voor vrijmaken.
Dus stelden we onze vragen via de mail.
Ze lieten ons weten dat ook zij vinden dat wat een student zelf verzint...
...in beginsel ook van hem- of haarzelf ís.
Ook kunnen studenten die het niet eens zijn met besluiten over intellectueel eigendom...
...zich melden bij een klachtencommissie.
Verder schrijven ze ons dat er bij TU Delft maar één geval bekend is...
...waarbij er discussie was over het intellectuele eigendom.
Maar wij weten inmiddels wel beter.
Niet alleen vanwege de verhalen die je net hoorde...
...maar ook vanwege de e-mails en contracten die wij inzagen...
...die het verhaal van de studenten bevestigen.
En in 2016 was er zelfs een rechtszaak tussen TU Delft en een student.
Een rechter oordeelde dat het intellectuele eigendom bij beide partijen lag.
Maar een onafhankelijke deskundige zei ook...
...dat de student door de uni in de hoek werd gedreven en de TU kwalijk heeft gehandeld.
Ook betrokken medewerkers die studenten begeleiden bij hun start-up...
...bevestigen het verhaal dat studenten aan ons vertellen.
Dit alles zorgt ervoor dat studenten zich genaaid voelen.
Omdat alle universiteiten er andere regels op nahouden...
...vroegen we ook de overkoepelende clubs om hun reactie.
De vereniging van universiteiten zegt dat ze nog dit jaar met een duidelijkere richtlijn komt.
Ik denk dat universiteiten zichzelf nog eens heel erg op de schedel moeten krabben...
...waarvoor ze nou eigenlijk door de belastingbetaler betaald worden.
Heb jij nou ook gedoe gehad met je opleiding over je intellectuele eigendom of je bedrijf...
...laat het ons dan even weten in de comments.
En vergeet vooral niet te abonneren op ons kanaal, want wij hebben patent op mooie verhalen.
Bedankt voor het kijken.
