2. هند India (3)
این مشاهدۀ شخصی خود منه آقای جهان بگلو، من بین جیپور و یه شهر بزرگ دیگه در سفر بودم همراه با همسرم در یک بزرگراهی که بزرگراه خیلی خوبی بود یک مرتبه بعد از صد و پنجاه کلیومتر به جایی رسیدیم که ادامه ش بز می چرید از خود هندی ها پرسیدیم که چیه این ماجرا گفتن که ده دوازده ساله این بزرگراه ول به شده به حال خودش، از این به بعد باید بندازیم توی بیراهه و خاکی و این ها. گفتم مگر دولت ایالتی دارن...گفتن corruption corruption فساد فساد. حس نمی کنید در هند چیزی به اسم دولتی که سرویس دهنده ست، خدمات دهنده ست وجود داره. این ایراد مهمه در مورد هند. این فقط مشاهدۀ شخصی من نیست برای اینکه جالبه که چند ماه بعدش یه مقالۀ خیلی مهم اکونومیست، نشریۀ معتبر به زبان انگلیسی، این بود که یکی از چالش های هند نداشتن دولت مقتدره.
-خب درسته ببینید از ابتدای امر ولی وقتی که... حالا من برمی گردم به تز عاملیت آقای وحدت. عاملیت از اون ابتدای امر بوده اتفاقاً هندی ها مبارزاتی که از هزار و هشتصد و پنجاه و هفت کردن قبل از اینکه گاندی حتی پاش به هند باز بشه یعنی برگرده از افریقای جنوبی، مبارزه کردن، کشته شدن در مقابل انگلیس ها و این عاملیت خودش در همین عدم خشونتشون بوده ولی وقت یهم که استقلالشون رو پیدا کردن نهرو و بقیه واقعا می خواستن که تا اونجایی که میشه دولت بتونه خدمتگزار مردم باشه. اصلا نهرو می گه، یکی از حرفاش می گه ما خدمتگزار مردم هند هستیم. من یه نکته رو بگم تا یادم نرفته. ببینید در مورد زنان و اقلیت های جنسی همین اخیرا در هند یک اتفاقی که در هیچ کدوم از کشورهای مسلمون نیفتاده و در ایران این دگرباشان رو دار می زنن می دونید تفاوتش اینه، آزادی دادن برای ازدواج دگرباشان.
-بعد از صد و پنجاه سال
-بله بعد صد و پنجاه سال
-ببینید مسلماً مدرنیته چند تا فاز داره. همون فاز اولش که همون کسب عاملیت و فاعلیت و اینا هستنش اون فاز خیلی وحشتناکیه خشونت باره وحشتناکه و زن ستیزه دگرباش ستیزه به خاطر اینکه این قدرت به دست آوردن اولاً با خشونت همیشه همراه بوده. تمام جاهایی که من می شناسم از خود انگلیسش در قرن هفدهم که پروتستانیسم شروع می شه و جنگ هاشون شروع می شه در ظرف چهل سال هشتصد هزار نفر کشته می شن
-این برای جمعیت اون موقع خیلی...
-خیلی زیاده مثلاً شاید مثلاً یک سوم جمعیت از بین میرن تو یه همچین...بعد زن ستیزی خیلی بیشتر می شه به خاطر اینکه توانمند شدن، قدرت به دست آوردن اکثرش توسط مردا بوده و قدرتمند شدن به یه کسی باید اعمال بشه. پدرسالاری خیلی قوی تر میشه و زن ها در انقیاد خیلی بیشتری در میان در فاز اول مدرنیته. و استعمار به وجود میاد یعنی اینکه دنیا رو می گیرن دیگه. دنیا رو مغلوب خودشون می کنن سلطه گری درش می کنن طبقۀ کارگر خودشون رو ...
-بله می خواید بگید که مدرنیته در آغاز همراه با اعمال قدرته، چه به طبیعت چه به دیگری. ولی چه نتیجه ای از این میشه گرفت اگه مقایسه کنیم با ایران؟
-ببینید نتیجه ای که می خوام بگیرم اینه که این فاز اول ...خیلی چیز تجربۀ وحشتناکیه و کشورای غربی همه شون از این فاز عبور کردن. ببینید هند به اون صورت از اون این مراحل...وارد این مرحله نشده و من فکر می کنم که به این دلیله که هم از هم پیشرفت نکرده به اون صورت که می تونسته بکنه ولی در ضمن خشونتی هم که توش برقرار شده و اعمال شده کمتر بوده. و می تونه سرمشق بسیار خوبی برای این مرحلۀ ایران باشه
-به دلیل پرهیز از خشونت شما منظورتونه؟ ولی در عین حال شما در کتابتون God and Juggernaut که نمی دونم به چی میشه ترجمه ش کرد
-نمی شه ترجمه ش کرد
-بله معتقد هستید که ایرن از این مرحله عبور کرده. اینجا یه تصویر متناقضی داریم. یعنی ایران از نظر عبور از فاز های مدرنیته جلوتر از هنده
-جلوتره بله ولی نهادهای دموکراتیک تو ایران به وجود نیومده هنوز. کاملا دموکراتیم. ولی جامعه این لوازم ابتدایی مدرنیته و دموکراسی رو تا حد زیادی درونی کرده در خودش
-یه شکل دیگۀ آنچه که اقای وحدت می گن در خود صحبت های شما بود خانم مقیسی. شما و آقای جهان بگلو هر دو معتقد هستید جامعۀ هند جامعۀ سنتی تریه. می شه آنچه که اقای وحدت گفت رو در این معادلۀ انسان و سنت و دید؟ انسان هندی و سنت ایرانی...
-ببینید اولاً ما داریم مقایسه می کنیم یک جامعۀ هشتاد میلیونی رو با یک جامعۀ یک میلیارد و دویست میلیون نفری. یعنی واقعا این خیلی تفاوت وجود داره در رابطه با چه سرویس هایی دولت می تونه بده یا نه و غیره. اما پشت کردن به سنت خب به نظر من مدرنیتۀ ایران فرض کنین اگر از انقلاب مشروطۀ ایران به این سو ما نگاه بکنیم خب در رابطه با زنان جست و خیز کنان به هر حال یه سری حقوق عرفی برای زنان به رسمیت شناخته شد حالا با توجه به مقاومت روحانیت فرض کنین برای مسئۀ برابری زنان که یک مسئله هست که در به اصطلاح حوزۀ مذهب نمی گنجه ولی به هر حال در دوران پهلوی ها مثلاً خب با همۀ مقاوت ها بالاخره یک سری قدم هایی برداشته شد از لحاظ حقوقی و لی به خصوص در رابطه با توسعۀ اقتصادی که در ایران وجود داشت به هر حال یه مقدار حداقل در زندگی روزمره این مسئلۀ مدرنیته تا حدود زیادی تجربه شده و بعد مسئلۀ از روستا به شهر اومدن که این خود خیلی اهمیت داشته درست هست که جامعۀ
-جامعۀ ایران یه جامعۀ شهریه
-خیلی خیلی متفاوت هست
-هشتاد، هشتاد و پنج درصدش شهرنشینن
-ولی در جامعۀ اون موقع ایران ببینین حقوق اعطا شده بود، ببینید حقوق اعطا شدنی نیست گرفتنیه
-اون موقع منظورتون کی هست؟
-حقوق زنان...حقوق گرفتنیه...شما
-نه اینم به نظر من...نه آقای وحدت
-شما خودتون باید ..
-منظورتون قبل از انقلابه؟
-قبل از انقلاب بله
-نه، به نظر من با عرض معذرت به هیچ عنوان درست نیست. زنان ایران صد و پنجاه سال هست که برای حقوقشون دارن مبارزه می کنن و هنوز هم ادامه می دن
-ما داریم سعی می کنیم ترکیب مناسبی بیابیم در مورد توانمندی زنان به قول شما عاملیت زنان در پیش و پس از انقلاب و بپرسیم که ایا انقلاب عاملیت زنان رو افزایش داد یا نه. ولی بگذارید از آقای جهان بگلو بپرسیم که این معادلۀ سنت که به گفتۀخودتون اعتراف می کنید جامعۀ هند بسیار سنتیه...
-بله بسیار
-با مدرنیته چطوریه و اینکه مدرنیته نیاز داره که خیلی از سنت ها رو پشت سر بگذراه دیگه. یکی از مستقرترین و زخم زننده ترین سنت ها در هند همین سیستم کاستیه. علی رغم اینکه در قانون اساسی و بعد متمم های قانون اساسی در سال های اخیر خیلی سعی کرده که این تبعیض رو از بین ببره اخیرا خود دولت هند اعلام کرد که در این زمینه موفقیت چندانی به دست نیاورده. آیا این سنت ها نیستن که نگه داشتن مدرنیتۀ هند رو؟
-نه! ببینید باز اینجا ما باید یه تفکیکی بکنیم. من همیشه اینو می گم. برای خصوصا هم وطنامون که اطلاعشون دربارۀ هند کمه، که شما از نظر قانون اساسی می تونین مثلاً دالیت باشین، از کاست های پایین جامعه باشین،
- همین به اصطلاح نجس
-بله ولی شما می تونید که نخست وزیر بشید
-و کما اینکه نارایان شد در دهۀ نود میلادی
-ولی... یا وزیر بشید ولی شما...یه خانوادۀ هندو ممکنه دخترش رو به شما نده با اینکه مثلاً نخست وزیر مملکتید، به خاطر مسائل...
-خب کدوم مهم تره آقای جهان بگلو؟ اینکه یکی از این ها تونسته نخست وزیر بشه ولی در سطح جامعه...
-من فکر می کنم که مدرنیته یکی از علائمش این هست که روابط سلسله مراتبی به قول توکفی از بین می ره و باید از بین بره ولی خب به هر حال طول می کشه. ببینید الان ما داشتیم دربارۀ خشونت صحبت می کردیم که مثلاً تجاوز یکی از...در هند تفاوتش با ایران این طوره در اینه...در هند شما خشونت غریزی دارید ولی خشونت حقوقی ندارید. در ایران شما ممکنه خشونت غریزی کمتر داشته باشید رد میان جوانان ایرانی که خب الان هفتاد درصد جامعه زیر سی و پنج سال هست ولی خشونت حقوقی دارید یعنی حکم اعدام دارید که در هند اعمال تقریباً نمی شه، شما در هند به تازگی یک وزیر رو...جنبش me too و جنبش فمینیستی me too این وزیر رو کله پا کردن وزیر مسلمان بود MJ Akbar به خاطر اینکه به زنان می خواست تجاوز بکنه درسته؟ شما این موارد رو در جامعۀ مسلمان ندارید بنابراین این ها جزو تضادهایی ست که در جامعۀ هند وجود داره.
-بله، آقای وحدت یه نتیجه گیری از اون حرفی که شما در دورۀ قبل زدید اینه که باید خشونت اعمال شده باشه جامعه از یه مرحله ای بسیار خشن به گفتۀ شما بسیار سخت عبور کرده باشه که به مدرنیته برسه، آیا این ضروریه؟ هند می تونه با پرهیز از خشونت برسه، کما اینکه خیلی ها دارن سعی می کنن از این پرهیز از خشونت یاد بگیرن
-ببینید من اصلا از خشونت طرفداری نمی کنم. متاسفانه این طور بوده تا حالا...امیدوارم
-خب حالا اگه یه کشوری بیاد یه الگوی جدیدی برای وارد شدن به مدرنیته بندازه
-ببینید ایشون مدلشون غربیه و کتابیه، آقای وحدت که هیچ وقت هند نبوده که همش از رو کتابا خونده
-ولی خب تاریخ رو بلدم
-بله تاحدی
-ولی حالا جواب...هند بودید یا نه...جواب اینکه این مدلی که شما دارید غربیه چه هست؟ آیا همیشه مدرنیته باید به اشکال مشابهی ظاهر بشه؟
-ببینید ما غربی و شرقی دیگه بی معنیه. انسانی که توانمند میشه نه غربیه نه شرقیه نه جنوبیه نه شمالیه انسان توانمند شده است که لازمۀ دنیای مدرنه. پایه های دنیای مدرن بدون انسان توانمند شده و عاملیت پیدا کرده و فاعلیت پیدا کرده نمی شه. شما نمی تونید...ما مشروطه رو درست کردیم یه قانون اساسی خیلی خوب نوشتیم آزادی بیان داده شد نسبی حداقل مجلسی درست که نسبتا آزاد انتخاب می شد نمی دونم تمام لوازم نهادهای دموکراسی رو ما صد سال پیش درست کردیم ولی چون که اون آدمایی که می بایست این رو حمایت بکنن وجود نداشتن منحل شد
-یا مسئلۀ استبداد سیاسی
-نه اگه آدمایی بودن که اگر انسان هایی وجود داشتن که ... اگر یه تعداد تأثیر گذاری از جامعه بودش که حقوق خودش رو به خاطر اینکه فاعلیت بگیره...ولی خب یه روی سکۀ دیگۀ انسانی که فاعلیت پیدا کرده و عاملیت پیدا کرده اینه که سذی حق می شه، خودش رو دارای حقوق می دونه و اون باعث می شه که اون نهادهای نگه داشته بشن وگرنه...
-بله خانم مقیسی شما در میان مهمان ها کسی بودید که به استعمار به پیشینۀ استعماری هند توجه کردید. خیلی ها می گن که این پیشینۀ استعماری هند از بعضی جهات کمک کرده به هند. نهادهای مستقل و استخون دار هند مال اون دوره ان. اگر سیستم قضاییش مستقله، سیستم احزاب ساز و کار سیاسیش و تا حدی میشه گفت این سیست فدرالش برای اینکه چنان سیستم فدرالی می شه گفت پیشرفته ای داره که به راحتی طی دهه های متوالی در یک ایالت می تونه یک دولت ایالتی کاملا مخالف دولت مرکزی به کارش ادامه بده
-به هر حال خب این یه بحث وجود داره که حداقلش این هست که استعمار به هند مسئلۀ اولاً به اصطلاح تضعیف سیستم کاست رو داد که یه واقعیت هست چمیدونم سیستم تلگراف و مکالمات و غیره رو داد و دموکراسی که اونم خب نمی شه انکار کرد به هر حال دموکراسی نهادی هست که از اون زمان ایجاد شد و تداوم پیدا کرد پس از استقلال هند. اما من م یخوام یه موردی در مورد خشونت بگم واقعا چون این یه مسئلۀ خیلی مهمی هست با توجه به اینکه عمدتا زنا هستن که هدف خشونت قرار می گیرن به خصوص چه در هند و در ایران. آقای چهان بیگلو به نکتۀ خیلی درست اشاره کرد و اون اینکه در هند از لحاظ قانونی خشونت از میان رفته ولی در ایران قانون هست که خشونت رو عمدتا پایدار نگه می داره و چیزی که نکته ای که گفتید فقط مسئلۀ به اصطلاح اعدام دگرجنس خواهان و غیرو نیست. یک نکتۀ دیگه مسئلۀ فرض کنین امر به معروف و نهی از منکر هست در ایران. یعنی اینکه تمام ...وقتی آقای خامنه ای میگه آتش به اختیار در حقیقت یعنی که افراد جامعه همه مسئول اعمال خشونت نسبت، طبیعتا به زنان بیشتر از همه، اگر که رفتار اون ها رو مغایر با اصول اسلامی حالا به تعریف آقای خامنه ای ببینن.