Khayyam Omar Khayyam Hayyam Khayyam Khayyam Khayyam Chajjam Hayyam

خیام شاعر پرآوازۀ ایرانی است که در قرن یازدهم و دوازدهم میلادی در دوران سلجوقی زندگی می کرد. Khayyam|poet|renowned|||||century|eleventh|and|twelfth century|AD||era|Seljuk||| Hayyam||ünlü||||||||||||||| Khayyam ist ein berühmter iranischer Dichter, der im 11. und 12. Jahrhundert n. Chr. In der seldschukischen Zeit lebte. Khayyam is a famous Iranian poet who lived in the 11th and 12th centuries during the Seljuk period. Khayyam is een beroemde Iraanse dichter die leefde in de Seltsjoekse periode in de 11e en 12e eeuw na Christus.

او در دوران زندگی‌اش به‌عنوان ریاضی‌دان، فیلسوف و ستاره شناس شناخته می شد. ||period|life||as a|as a|mathematician|scholar|philosopher||star|astronomer|recognized||was ||||||||bilimci|||yıldız|gökbilimci||| During his lifetime, he was known as a mathematician, philosopher and astronomer. در آن زمان، از رباعیاتی که امروزه مایهٔ شهرت و افتخار او هستند بی‌خبر بودند. ||||quatrains||"today"|source of|fame||pride||are|un||they were ||||||||şöhret||||||| Zu dieser Zeit waren sie sich der Quatrains nicht bewusst, die ihn heute berühmt und stolz machen. At that time, they were unaware of the quatrains that are the source of his fame and pride today. Destijds waren ze niet op de hoogte van de kwatrijnen die hem vandaag beroemd en trots maken. در. آن. ذبان آذر رباعیاتی که امروزه مایه. شهرت و افتخار هستند. بی خبر بودند در چند قرن اخیر، این رباعیات بسیار مورد توجه قرار گرفته، و به زبان‌های بسیاری ترجمه شده‌اند. in|||recent||Rubaiyat|very|of interest|attention|attention|||||||translated|| ||||||||ilgi||||||||edilmiştir|| In den letzten Jahrhunderten haben diese Quatrains viel Aufmerksamkeit erhalten und wurden in viele Sprachen übersetzt. In the last few centuries, these quatrains have received much attention, and have been translated into many languages. Deze kwatrijnen hebben de afgelopen eeuwen veel aandacht gekregen en zijn in vele talen vertaald. طبق یک نسخۀ معتبر، حدود صد و هشتاد رباعی یعنی سیصد و شصت بیت از خیام به جای مانده است. according to||copy|valid||||eighty|quatrains||three hundred||sixty|verses||Khayyam|||| |||||||seksen|rubai||||altmış||||||kalmış| According to an authentic version, about one hundred and eighty quatrains, i.e. three hundred and sixty verses, have been left by Khayyam. Volgens een betrouwbare versie zijn er ongeveer honderdtachtig kwatrijnen, dat wil zeggen driehonderdzestig verzen van Khayyam, overgebleven.

خیام در نیشابور، شمال شرقی ایران، به دنیا آمد. ||Nishapur||northeast|||| ||Nişabur|||||| Khayyam was born in Neishabur, northeastern Iran. Khayyam werd geboren in Neishabour, in het noordoosten van Iran. دوران زندگی خیام همزمان با اتفاقات تاریخی مهمی مثل سقوط دولت آل بویه، قیام دولت سلجوقی و جنگ‌های صلیبی بود. |||||events||||fall||dynasty|Buwayh dynasty|uprising||Seljuk||||Crusader| |||aynı zamanda||||||düşüş|||Büveyhiler|kalkışma||||savaş||Haçlı| Khayyam's life coincided with important historical events such as the fall of the Al-Buyeh government, the rise of the Seljuk government, and the Crusades. Het leven van Khayyam viel samen met belangrijke historische gebeurtenissen zoals de val van de Buyid-dynastie, de opstand van de Seltsjoekse staat en de kruistochten. در زمان خیام،  فرقه‌های گوناگون سنی و شیعه درگیر بحث‌ و مجادله بودند. |||sect||various|Sunni||Shia|engaged in|discussion||dispute| ||||||Sünni|||meşguldü|tartışma||tartışma| During the time of Khayyam, various Sunni and Shiite sects were involved in debates. In de tijd van Khayyam waren verschillende soennitische en sjiitische sekten verwikkeld in controverses. فیلسوفان توسط قشرهای مختلف به کفر متهم می‌شدند. philosophers|by|layers|||heresy|accused|| ||tabakalar|||kefere|suçlu|| Philosophen wurden von verschiedenen Klassen der Gotteslästerung beschuldigt. Philosophers were accused of blasphemy by different groups. Filosofen werden door verschillende klassen beschuldigd van godslastering. تعصب، بر فضای جامعه چنگ انداخته بود. Prejudice||space|society|grip|clutched| ||||çökmüş|dağlamak| Prejudice had gripped the atmosphere of society. Vooroordelen hadden de samenleving gegrepen. و کسی جرئت ابراز دیدگاهٔ خود را نداشت. ||courage|express|view||| |||ifade etmek|görüşünü||| And no one had the courage to express his opinion. En niemand durfde zijn mening te uiten. به همین دلیل اشعار خیام در زمان زندگی خودش مخفی ماند. |||poems||||||hidden| |||||||||gizli| For this reason, Khayyam's poems remained hidden during his lifetime. Om deze reden bleven de gedichten van Khayyam tijdens zijn leven verborgen.

رباعی، نوع خاصی از شعر است که ایرانیان اختراع کرده‌اند. quatrain|||||||||| A quatrain is a special type of poetry invented by Iranians. Een kwatrijn is een speciaal soort poëzie dat door Iraniërs is uitgevonden. و دو بیت دارد، یعنی چهار مصراع. ||line|||four|lines ||||||dize And it has two verses, that is, four stanzas. En het heeft twee bits, dat wil zeggen, vier luiken. مصراع اول و دوم و چهارمش بر وزن یک قافیه است. verse|||||fourth line||meter||rhyme| dize|||||||||kafiye| The first, second and fourth stanzas are the weight of a rhyme. De eerste, tweede en vierde luiken zijn op het gewicht van een rijm. و در مصراع سوم، شاعر آزاد است که همان قافیه را بیاورد یا نیاورد. ||||||||the same|rhyme||bring||bring |||||||||||getirsin||getirmemek And in the third stanza, the poet is free to use the same rhyme or not.

خیام در شعر، زبانش طبیعی و ساده و بی‌آلایش است. |||his language|natural|||||unadorned| ||||||sade|||alıntı| In Khayyam's poetry, his language is natural, simple and untainted. او نکته‌بینی‌های فلسفی خود را در قالب شعر بیان کرده ‌است. |point|seeing||philosophical||||form of||expressed|| |nokta|bini||||||şeklinde|||| He has expressed his philosophical views in the form of poetry. Hij heeft zijn filosofische opvattingen uitgedrukt in de vorm van poëzie. فارسی شناسان بر این باورند که خیام در اشعارش بی‌اعتباری دنیا و ناپایداری هستی موقت انسان را در زندگی اش به تصویر می‌کشد. |scholars|||believe||||his poems||the unreliability|||instability||temporary nature|||||||picture|| |||||||||||||geçicilik||geçici||||||||| Persian scholars believe that Khayyam portrays in his poems the invalidity of the world and the instability of the temporary existence of man in his life. Perzische geleerden geloven dat Khayyam in zijn gedichten het in diskrediet brengen van de wereld en de instabiliteit van het tijdelijke bestaan van de mens in zijn leven beschrijft.

اندیشه‌های خیام که بر غنیمت شمردن زندگی استوار است، و دربردارندۀ مفاهیمی مثل احترام به طبیعت و دوری جستن از خودپسندی است، در شعر شاعران و نویسندگان پس از او به صورت برجسته دیده می شود. thought|||||valuing|valuing||is based|||contains|concepts||respect|||||avoiding||self-importance||||||writers||||||||| |||||ganimet|saymak||||||kavramlar||saygı||||uzaklık|kaçınmak||kendini beğenme||||||||||||belirgin|görülür|| Khayyam's thoughts, which are based on taking advantage of life, and include concepts such as respecting nature and avoiding self-indulgence, are prominently seen in the poetry of poets and writers after him. رباعیات خیام در آثاری مانند مائده های زمینیِ آندره ژید تاثیر گذاشته است. Rubaiyat|||||The Earthly Writings||earthly|André Gide|André Gide|influence|| |||||||zeminî|André|Gide||etmekte| Khayyam's quatrains have influenced works such as Andre Gide's Earthly Tables. De kwatrijnen van Khayyam hebben werken zoals Andre Gide's Ground Tables beïnvloed.

رباعیات خیام فقط شعر نیست، بلکه دربردارندۀ بینش، فلسفه، تفکر و اندیشۀ اوست. Rubaiyat||||||contains|insight||||thought|his |||||||||||düşüncesi| Khayyam's quatrains are not only poetry, but contain his vision, philosophy, thinking and thought. De kwatrijnen van Khayyam zijn niet alleen poëzie, maar bevatten ook zijn visie, filosofie, gedachte en gedachte. خیام بزرگ‌ترین شاعری است که از فرهنگ فردوسی سرچشمه گرفته است. |||||||||source|| |||şairi|||||||| Khayyam is the greatest poet who originated from Ferdowsi culture. Khayyam is de grootste dichter die afkomstig is uit de Ferdowsi-cultuur. او دربارۀ خردورزی، مبارزه با خرافات، نادانی، و ناپایداری دنیا نوشته است. ||reasoning|struggle||superstitions|ignorance||instability||| |||mücadele||saçmalıklar|||||| He wrote about wisdom, fighting superstitions, ignorance, and the instability of the world. Hij heeft geschreven over rationaliteit, de strijd tegen bijgeloof, onwetendheid en instabiliteit in de wereld. همچنین، یکی از مهم‌ترین درس‌هایی که از خیام می‌آموزیم، درسِ کم‌گویی و گزیده‌گویی است. |||||||||||we learn|lesson||conciseness||conciseness|saying| ||||||||||||||az konuşma||seçme|| Also, one of the most important lessons we learn from Khayyam is the lesson of understatement and excerpts. Een van de belangrijkste lessen die we van Khayyam leren, is ook de les van small talk en fragmenten.

ویژگی جالبی که در شعر خیام نمایان است دقت او در استفاده از لغات فارسی است. the feature|interestingness|||||evident||the accuracy|||||words|| ||||||görünür||dikkat|||||kelimeler|| An interesting feature that is evident in Khayyam's poetry is his accuracy in using Persian words. او در اشعارش یا کاملاً فارسی‌گو بوده،‌ یا مانند فردوسی تا حد امکان از کلمات رایج عربی در فارسی استفاده نکرده ‌است. ||||||speaking||||||||||common|||||| ||||||||||||hâd|imkan||||||||| In his poems, he either spoke Persian completely, or, like Ferdowsi, he did not use common Arabic words in Persian as much as possible. این کار خیام و فردوسی را از دیگر شاعران ایرانی مجزا می‌کند. ||||||||||distinct|| ||||||||||ayrı|| This work separates Khayyam and Ferdowsi from other Iranian poets.

ویژگی اصلی اندیشه‌های خیام پرسشگری است. |main|thought|||questioning| |||||soru sorma| The main feature of Khayyam's thoughts is questioning. او بر روی نقاط اصلی زندگی بشر دست گذاشته، و هستهٔ اصلی و بنیادین رباعیاتش طرح همین پرسش‌هاست. |||points|main||humanity|has|||core|||fundamental|his quatrains|is طرح(1) in this context refers to the "is" of the verb "to be"|these|| ||||||||||çekirdek|||temel||tasarımı||| He touched the main points of human life, and the main and fundamental core of his quatrains is to raise these questions. او با آنکه زندگی خود را وقف اندیشه و دانش‌ورزی کرده، سرانجام به این باور رسیده‌ که چیزی از راز زندگی نمی‌داند. ||he||||dedicated||||scholarship||||||||||||| ||||||vakfetmek||||bilgeliği||||||||||||| Although he dedicated his life to thinking and learning, he finally came to the belief that he does not know anything about the secret of life.

بخش زیادی از رباعیات خیام دعوت انسان‌ها به بی‌اعتنایی به مشکلات و لذت بردن از زندگی و عیش و شادی است. |||||invitation|||||indifference|||||||||pleasure||| ||||||||||önemsememe|||||||||zevk||sevinç| A large part of Khayyam's quatrains is a call to people to ignore problems and enjoy life and happiness. او به مِی و می‌گساری توجه بسیاری نشان داده. ||wine|||drinking|||| ||şarap|||içki içme|||| He has shown a lot of attention to Mei and Mei Gesari. مِی ‌در ادبیات فارسی علاوه بر معنای شراب، معانی استعاری و مجازی نیز دارد. ||||||||meanings|figurative||metaphorical|| şarap|||||||şarap|anlamlar|sembolik||sembolik|| Mei in Persian literature has metaphorical and figurative meanings in addition to the meaning of wine. که برای زیباسازی زبان شعر استفاده می شود. ||beautification||||| ||güzelleştirme||||| which is used to beautify the language of poetry.

با توجه به یکی از رباعیات خیام دربارهٔ چرخش جهان و سیارات، و سرگردان بودن آدمی در این میان، بسیاری از محققان ادبی و علمی معتقدند که خیام سال ها قبل از دانشمندان مشهوری همچون گالیله و کوپرنیک، می‌دانسته که سیارات درحال گردش به دور خورشید هستند. |||||||about|rotation|||planets||wandering||||||||researchers|||||||||||scientists||such as|Galileo||Copernicus||knew||planets|in motion||||| |||||||||||||sergüzeştan|||||bu durumda|||araştırmacılar||||inanıyorlar||||||||ünlü|gibi|||Kopernik||bilmekteydi|||durumda|çalışma|||| According to one of Khayyam's quatrains about the rotation of the world and the planets, and the wandering of man in this, many literary and scientific researchers believe that Khayyam knew that the planets revolve around the sun years before famous scientists such as Galileo and Copernicus. .

در زمان سلجوقیان، خیام در شهر اصفهان در رصدخانه ای که به دستور شاه ساخته شده بود، به تحقیقات نجومی پرداخت. ||Seljuks||||||observatory||||||||||research|astronomical research| ||||||||||||||||||araştırmalar|astronomi|yapmak During the Seljuq period, Khayyam conducted astronomical research in the city of Isfahan in an observatory that was built by the order of the king. از جمله کارهای مهم خیام اصلاح تقویم رایج آن زمان و تنظیم تقویم جلالی بود، که در حال حاضر در ایران و افغانستان از آن استفاده می شود .این تقویم به گفتۀ محققان دقیق ترین گاهشمار در جهان است، و هر ده هزارسال یک ثانیه خطا دارد. |||||reform||||||setting||Jalali Calendar||||||||||||||||calendar||||||calendar|||||||ten thousand years||seconds|error| ||||||||||||takvim|Celali|||||şu anda|||||||||||||||||takvim|||||||yıl|||hata| Among the important works of Khayyam was the modification of the common calendar of that time and the adjustment of the Jalali calendar, which is currently used in Iran and Afghanistan. According to researchers, this calendar is the most accurate chronology in the world, and has an error of one second every ten thousand years. .

خیام در ریاضیات، نجوم، علوم ادبی، دینی و تاریخی استاد بود. ||Mathematics (1)|astronomy|sciences|||and (1)||| |||astronomi|||dinî|||| Khayyam was a master in mathematics, astronomy, literary, religious and historical sciences. نقش خیام در حل معادلات درجهٔ سوم و مطالعاتش دربارهٔ اصل پنجم اقلیدس نام او را به عنوان ریاضی‌دانی برجسته در تاریخ علم ثبت کرده ‌است. |||solving|equations (1)|first degree|||his studies||||Euclid|||||as|mathematician|mathematician||||||| |||||birinci|||||||Öklid||||||||önde gelen|||bilim|kaydetmek|| Khayyam's role in solving equations of the third degree and his studies on Euclid's fifth principle have registered his name as an outstanding mathematician in the history of science. او به عنوان موسیقی دان هم شناخته می شود. He is also known as a musician. و به واکاوی ریاضی موسیقی نیز پرداخته ‌است. ||analysis||||| ||||||yapmış| And he has also studied the mathematics of music.

اشعار و اندیشۀ خیام نقش پررنگی در فرهنگ و زندگی مردم ایران دارد. |||||önemli bir rol||||||| Khayyam's poems and thought have a prominent role in the culture and life of Iranian people. خیام‌خوانی سبک خاصی از آواز خواندن است که در آن  رباعیات خیام را با ساز و آواز می خوانند. ||style|||||||||Rubaiyat|||||||| |||||||||||||||çalgı|||| Khayyam singing is a special style of singing in which Khayyam's quatrains are sung with instruments and vocals.