Als je familie een moordenaar op je afstuurt
Stel je voor dat je een relatie hebt, maar je familie is daar zo tegen, dat ze je bedreigen met de dood.
Omdat je de eer van de familie op het spel zet.
Vaak gaat het bij dit soort eergerelateerd geweld over vrouwen, maar je hoort zelden over mannen...
...die slachtoffer worden. Terwijl dat vaker voorkomt dan je misschien zou denken.
We zien absoluut ook mannelijke slachtoffers. Daar hebben we niet genoeg oog voor.
Zij hadden van ons twee mensen vermoord, dus wij zouden ook twee mensen van hen gaan vermoorden.
We hebben het dus over ruzies rondom familie-eer. Bijvoorbeeld als jouw partner niet voldoet...
… aan de eisen van de familie.
Tussen 2013 en 2017 kreeg de politie zo'n 12.000 van dit soo rt zaken binnen.
Een van die zaken gaat over Yasin, al is dat niet z'n echte naam.
Hij vluchtte vanwege z'n homoseksualiteit naar Nederland, maar is ook hier z'n leven niet zeker.
Verhalen zoals die van Yasin komen vaker voor en toch horen we er weinig over.
Te weinig, vindt Janine Janssen.
Zij is hoofdonderzoeker bij het Landelijk Expertise Centrum Eergerelateerd Geweld...
… een afdeling van de politie waar moeilijke zaken rondom eer terechtkomen.
Het is een heel populair beeld: vrouwen hebben problemen, mannen veroorzaken ze.
Maar dat is niet waar. Het komt ook voor dat vrouwen een rol spelen bij het aanzetten tot geweld.
En we zien ook dat mannen als slachtoffer in beeld komen.
Ik denk dat vrouwen veel meer te lijden hebben van dit soort eercodes...
...maar we zien ook mannelijke slachtoffers en daar hebben we niet genoeg oog voor.
Er zijn allerlei vormen van eergeweld, zoals mishandeling, ontvoering, verkrachting...
...maar het kan zelfs zo ver gaan dat iemand wordt vermoord.
En dus vroegen we het landelijk expertisecentrum hoeveel dodelijke slachtoffers er vielen...
... bij de zaken die zij behandelden.
Dat waren er in de afgelopen vijf jaar 52. En opvallend genoeg was meer dan de helft man.
Als er serieuze problemen binnen een familie zijn, kunnen jongens terecht in een opvanghuis.
Zeker als ze moeten vrezen voor hun leven en die situatie noemen ze dan 'code rood'.
Een van die opvanglocaties is Sterk Huis. En daar kunnen ze ons vertellen...
...om wat voor soort jongens het gaat en welke problemen ze hebben.
We zien eigenlijk een hele diverse doelgroep binnenkomen. Jongens met...
...een migrantenachtergrond, maar ook jongens uit de tweede of derde generatie komen binnen.
Uit verschillende landen, dus we hebben het over Iran en Irak, Turkije en Marokko.
Maar ook Servië, Bosnië, die komen eigenlijk allemaal voorbij.
Maar ook Nederlandse jongens die daarmee te maken krijgen.
Het kan zijn vanwege geaardheid, kan zorgen inderdaad voor dreiging vanuit de familie...
omdat dat niet wordt geaccepteerd. Maar ook bijvoorbeeld een verkeerde partnerkeuze...
... of dat een man wordt gevraagd of onder druk wordt gezet door de familie om de eer...
...van de familie te herstellen. En als ze dat weigeren, dan wordt dat ook niet geaccepteerd.
Maar hoe kan moord de eer van je familie herstellen?
Celal Altuntas begeleidt jongeren die slachtoffer zijn van eergerelateerd geweld.
Ook van zijn eigen familie weet hij hoe diepgeworteld het eergevoel kan zitten.
Ik ben in 1992 als asielzoeker naar Nederland gekomen.
En ik kom uit het oosten van Turkije, het Koerdische gedeelte.
- Wat betekent familie eer voor jouw gezin? Voor mij was het eigenlijk mijn leven.
Mijn alles. Ik kon zonder geld leven bij wijze van spreken, maar niet zonder eer.
Want als jouw eer aangetast is, dan tel je niet meer mee.
En wat is dat? Dat is eigenlijk een code die met elkaar afgesproken is door je familieleden...
...waar je je aan moet houden. En als je het weigert dan tel je niet mee of op dat moment...
...word je eigenlijk psychisch onder druk gezet door familieleden dat je niet meer meetelt...
...want dan ben je een eerloze vent. Dan ben je een lafaard. Dan ben je een vrouw.
Als man ben je dan een vrouw, omdat je weigert de eer van de familie te herstellen.
En ja, uiteindelijk kreeg ook Celal de vraag of hij de eer van de familie wilde herstellen.
En wat doe je dan?
Ik was toen minderjarig en er waren twee neven van mij vermoord.
- Twee neven van jou vermoord? Ja.
En ik werd aangewezen om wraak te nemen. - Om wraak te nemen op wie?
Op de tegenpartij. Dus ik zou ook... Zij hadden van ons twee mensen vermoord...
... dus ik zou ook twee mensen van hen vermoorden. En voor mij als kind was dat een eervol gevoel...
... want op dat moment krijg ik namelijk respect in mijn vriendenkring. In de gemeenschap.
- En wat is er toen gebeurd?
Op een avond zijn familieleden bij elkaar gekomen en hadden ze gesproken...
... over hoe we dat gaan doen en was er toen een akkoord bereikt.
Alleen was er nog één voorwaarde van mijn vader. Die zei jullie moeten hem straks onderhouden.
Dus jullie moeten onderling geld gaan verzamelen dat als hij straks vrij komt...
...dan moet hij iets hebben voor de toekomst. En dat was voor familieleden de reden om...
...een stapje terug te doen. Om er vanaf te zien.
En anders had ik het wel gedaan. Dus als akkoord was bereikt, dan hadden de plannen gemaakt...
... en dan had ik twee mensen vermoord.
- Zegt-ie met een glimlach...
Ja, precies het is zo makkelijk om erover te praten, en makkelijk om te zeggen...
...van twee mensen. Ik bedoel, ja... twee mensen. Twee eieren gebroken, twee mensen.
En dat is nu natuurlijk, de Celal van nu, dan denk ik... Ik kan het me niet voorstellen. Twee mensen!
Je gaat twee mensen vermoorden voor een traditie. Een traditie die van jou een moordenaar maakt.
Ja, die verhalen zijn heftig, maar hoe zit het met de hulp die ze krijgen?
Ja, inmiddels zijn er zes speciale opvanghuizen voor mannen.
Die drempel is eigenlijk al heel hoog om die hulpverlening in te gaan.
En wij vinden het heel belangrijk dat de mannen hier wel echt de regie hebben.
Ook weer een bepaalde mate van zelfstandigheid, dus inderdaad zorgen voor meteen een baantje...
Dat ze wel meteen het idee hebben van ik ben wel van nut. Het slachtoffer zijn dat...
... willen we eigenlijk voorkomen. Dus in die zin, als het gaat over bemiddelen en veiligheid...
... dan pakken we het niet anders aan, maar dat de regie veel meer bij de man zelf ligt...
... ja, dat is dan weer net een andere insteek eigenlijk.
Die hulp is er dus, maar dan moeten mannen die hulp wel durven te zoeken.
En dus moet er meer aandacht voor komen.
Voor mannen is het veel moeilijker om dat slachtofferschap ook te claimen.
Want vaak wordt het ook niet mannelijk gevonden. Een beetje vent is geen slachtoffer.
Een beetje vent voorkomt dat hij in problemen komt. En als wij niet onderkennen dat dit ook mannen...
... kan overkomen, dan wordt het voor hen nog moeilijker.
Bedankt voor het kijken naar deze video.
Ja, en laat ook even weten in de comments als je een onderwerp hebt die wij de volgende keer moeten uitdiepen.
