The path to growth and prosperity | Theo Pepanides | TEDxAcademy
Μεταγραφή: Miriela Patrikiadou Επιμέλεια: Chryssa R. Takahashi
Το 2030, ο γιος μου είναι 26 ετών.
Γεννήθηκε τη χρονιά της χρυσόσκονης,
το 2004,
με Euro, Ολυμπιακούς και όλα αυτά τα ωραία.
Στο απόγειο μιας εποχής
που λίγα χρόνια μετά φαινόταν σε όλους σαν ψέμα. Τις εποχές που λεφτά υπήρχαν δεν τις πρόλαβε, προφανώς.
Παρ' όλ' αυτά, όμως, είναι τυχερός
γιατί η αναγέννηση της Ελληνικής οικονομίας θα τον πετύχει στα καλύτερά του χρόνια.
Το 2030, λοιπόν, εργάζεται στην Aqua Incorporated, που είναι η πρώτη μεγάλη ελληνική πολυεθνική εταιρία στον κλάδο του λιανεμπορίου και της εστίασης. Η Aqua έχει στήσει και διαχειρίζεται
60 concept stores και υπαίθριες αγορές,
σε περίπου 15 χώρες παγκοσμίως.
Σκεφτείτε ότι στήνουν «νησίδες Ελλάδας»,
πλατείες χωριών και νησιών ελληνικών,
στη Νέα Υόρκη, στο Λονδίνο, στο Άμπου Ντάμπι, στο Σίδνεϊ, στη Σανγκάη.
Εμπορεύονται ελληνική γαστρονομία
-- πάντα με ελληνικές πρώτες ύλες εννοείται --
είδη λαϊκής τέχνης, χειροποίητα κοσμήματα, ρούχα και αντικείμενα Ελλήνων σχεδιαστών.
Γενικά, πουλάνε αναμνήσεις από ελληνικό καλοκαίρι, 12 μήνες το χρόνο.
Ο γιος μου δουλεύει στο τμήμα frontier market development και είναι υπεύθυνος για ν' ανοίγει νέες αγορές για την εταιρία. Ταξιδεύει περίπου 10 μέρες τον [μήνα]
και πηγαίνει σε διάφορες χώρες ενδιαφέροντος, βρίσκει εκεί τοπικούς συνεργάτες για να στήνει νέα σημεία πώλησης.
Παίρνει καλά λεφτά.
Καλύτερα απ' ό,τι έπαιρνε η μητέρα του κι εγώ στην ηλικία του,
και αυτό το είχαμε λίγο ένα άγχος αν τα παιδιά μας γενικώς
θα τα βγάζουν πέρα πιο δύσκολα ή πιο εύκολα από εμάς.
Στην παρέα του δεν έχει ούτε την καλύτερα αμειβόμενη, ούτε την πιο ενδιαφέρουσα δουλειά.
Η φίλη του η Ιωάννα, μόλις αποφοίτησε
από το παράρτημα του Χάρβαρντ στην Ελλάδα.
(Γέλια)
Μόλις πήρε το διδακτορικό της στην κλασσική φιλοσοφία. (Χειροκρότημα)
Πριν ακόμα καλά-καλά πάρει το διδακτορικό,
την είχαν προσεγγίσει δύο εταιρίες από το career office του Χάρβαρντ. Ένα ελληνικό startup,
το οποίο, μάλιστα, «σήκωσε» πρόσφατα
10 εκατομμύρια δολάρια σε δεύτερο γύρο χρηματοδότησης, και το οποίο startup ασχολείται με software βασισμένο σε αλγόριθμους τεχνητής νοημοσύνης, που προσομοιάζουν τον τρόπο με τον οποίο λαμβάνει κρίσιμες αποφάσεις ο ανθρώπινος εγκέφαλος,
απομονώνοντας, μάλιστα,
τη γνωστική προκατάληψη του ανθρώπινου εγκεφάλου, το cognitive bias,
για να μπορούν να παίρνουν αποφάσεις
χωρίς τις παραδοσιακές προκαταλήψεις που έχει κάθε ανθρώπινος εγκέφαλος. Η δεύτερη προσφορά που έχει η Ιωάννα είναι από μια αμερικάνικη εταιρία, η οποία ειδικεύεται σε θέματα εκπαίδευσης ανωτάτων στελεχών επιχειρήσεων, στη λήψης αποφάσεων και στην ηγεσία γενικώς. Που να φανταστεί ποτέ ότι με ένα πτυχίο κλασσικής φιλοσοφίας θα της άνοιγαν τέτοιες πόρτες.
Άλλο παράδειγμα,
ο κολλητός του γιου μου από το σχολείο,
ο Σταύρος.
Αυτός ήταν πιο τυχερός ή πιο ικανός.
Αυτός είχε από μικρό παιδί μεγάλο πάθος με το ψαροντούφεκο και το καλό φαγητό και στα 21 του βρέθηκε στο τμήμα ποιοτικού ελέγχου της μεγαλύτερης εταιρίας ιχθυοκαλλιέργειας στην Ελλάδα. Αυτή η εταιρία είχε προκύψει τρία χρόνια πιο πριν, από τη μαζική συγχώνευση
τεσσάρων μεγάλων, προβληματικών, υπερχρεωμένων επιχειρήσεων,
στα πλαίσια της γενικότερης αναδιάρθρωσης
του κλάδου της ιχθυοκαλλιέργειας στην Ελλάδα, που έγινε με ευθύνη και πρωτοβουλία των ελληνικών τραπεζών. Ο Σταύρος, λοιπόν, μια μέρα, είχε τη φαεινή ιδέα
να πάει στ' αφεντικά του, να πάει στη διοίκηση της εταιρίας,
και να τους προτείνει νέα είδη καλλιέργειας,
πιο εξαγώγιμα από την τσιπούρα και το λαβράκι,
στοχεύοντας, συγκεκριμένα,
σε πολύ ποιοτικά εστιατόρια της Ευρώπης, της Αμερικής και της Μέσης Ανατολής, που ειδικεύονται στο ωμό ψάρι.
Δυο-τρία χρόνια μετά, ο Σταύρος ήταν international trade manager, ουσιαστικά υπεύθυνος για τις εξαγωγές
15 [χιλιάδων] τόνων ελληνικού ψαριού ετησίως.
Και μάλιστα είχε καταφέρει να στήσει μια διαδικασία εξαγωγική, που έδινε στην εταιρία τη δυνατότητα να ισχυρίζεται βάσιμα ότι είναι η μοναδική εταιρία ιχθυοκαλλιέργειας που μπορεί να παραδώσει φρέσκο ελληνικό ψάρι ημέρας οπουδήποτε στην Ευρώπη, μέχρι τις τρεις η ώρα το μεσημέρι. Αυτές οι δουλειές, βέβαια, 15 χρόνια πιο πριν,
φάνταζαν όνειρο θερινής νυκτός.
Αλλά τα πράγματα αλλάζουν.
Με τον μεγάλο επενδυτικό νόμο του 2020,
αυτό το οποίο έγινε, είναι ότι δόθηκαν πάρα πολλά κίνητρα
και έγιναν και κάποιες πολύ συγκεκριμένες κινήσεις στην αγορά εργασίας,
που διευκόλυναν τις επιχειρήσεις
και μείωναν πάρα πολύ τις εργοδοτικές εισφορές, για νέο-απασχολούμενους και ανέργους.
Αυτό, σε συνδυασμό με τα αναπτυξιακά κεφάλαια του επενδυτικού νόμου, οδήγησαν σε μια πάρα πολύ μεγάλη άνθηση
και στο άνοιγμα πάρα πολλών νέων επιχειρήσεων. Ταυτόχρονα, η φορολογική μεταρρύθμιση του 2018-2021, γκρέμισε πολλά εμπόδια στην υλοποίηση μεγάλων επενδυτικών σχεδίων. Επίσης, έδωσε επιτέλους το έναυσμα
να ξαναέρθουν τα κεντρικά γραφεία μεγάλων πολυεθνικών και να στήσουν έδρα στην Ελλάδα.
Αυτά τα δύο πράγματα σε συνδυασμό,
άλλαξαν τελείως την εικόνα της αγοράς εργασίας η οποία ήδη από 2020-21 άρχισε να γίνεται πολύ ανταγωνιστική και το '22 είδαμε και την πρώτη καθαρή ένδειξη αναστροφής των ροών μετανάστευσης,
ειδικά για νέους αποφοίτους, προς το εξωτερικό. Είναι πάρα μεγάλη η απόσταση που διήνυσε η Ελλάδα σε αυτά τα 15 χρόνια. Να σκεφτείτε ότι το ΑΕΠ της χώρας,
από το 2008 στο 2015,
είχε χάσει 65 από τα συνολικά 240 δισεκατομμύρια ευρώ στα οποία βρέθηκε στην αρχή της κρίσης.
Μέχρι το 2030, ήδη είχαν ανακτηθεί τα 50 από αυτά τα 65 δισεκατομμύρια στο ΑΕΠ.
Τη «μαύρη» επταετία 2008-2015,
720.000 άνθρωποι έχασαν τη δουλειά τους και έμειναν άνεργοι. Τελικά, όλες οι τραγωδίες σε αυτή τη χώρα μάλλον σε επταετίες συμβαίνουν.
Μέχρι το 2030, όμως,
είχαν δημιουργηθεί 650.000 νέες θέσεις εργασίας. Τα πενιχρά επενδυτικά επίπεδα του 2015,
των 17 δισεκατομμυρίων ευρώ στο σύνολο της οικονομίας,
είχαν τριπλασιαστεί σχεδόν μέχρι το 2030
και είχαν φτάσει τα 50 δισεκατομμύρια ευρώ. Απ' αυτά τα 50 δισεκατομμύρια ευρώ, μόνο 10 ήρθαν από ιδιωτικοποιήσεις, αλλά ήταν τόσο καταλυτική και πολλαπλασιαστική η επίδραση των ιδιωτικοποιήσεων στο σύνολο του επενδυτικού κλίματος,
που είχαμε, τελικά, αυτό το πολύ μεγαλύτερο αποτέλεσμα. Το πιο σημαντικό, όμως, είναι ότι στην Ελλάδα του 2030, τα παιδιά μου,
ζουν σε μια χώρα που έχει ένα πολύ διαφορετικό υπόδειγμα και ένα πολύ διαφορετικό κοινωνικοοικονομικό μοντέλο. Στην Ελλάδα του 2030, η γενιά των παιδιών μου ξοδεύει μόνο το 45% του ΑΕΠ σε ιδιωτική κατανάλωση. Η δικιά μου γενιά ξοδεύει το 70% του ΑΕΠ σε ιδιωτική κατανάλωση.
Στην Ελλάδα του 2030,
7 από τα 8 εκατομμύρια των φορολογουμένων
πληρώνουν κανονικά και εμπρόθεσμα τους φόρους τους. Στην Ελλάδα του 2015 και του 2016,
λιγότεροι από τους μισούς φορολογούμενους
πληρώνουν φόρο εισοδήματος κανονικά και εμπρόθεσμα,
και βεβαίως, μέσω της υπερφορολόγησης, πληρώνουν και για όλους τους υπόλοιπους. Οι 25χρονοι και οι 30χρονοι του 2030,
έχουν εμπεδώσει την αξία της εμπιστοσύνης.
Εμπιστεύονται και τους εμπιστεύονται.
Η παιδεία, η υγεία, οι επιχειρήσεις,
οι τράπεζες, η δημόσια τάξη, η ασφάλεια...
δεν έχουν φτιάξει όλα το 2030.
Υπάρχουν ακόμα προβλήματα, υπάρχουν ακόμα ελλείψεις. Υπάρχουν προβληματικές υποδομές,
υπάρχουν κρούσματα διαφθοράς.
Αλλά τουλάχιστον υπάρχει η εμπιστοσύνη και η πεποίθηση ότι ο καθένας κάνει αυτό που μπορεί,
όπως μπορεί,
και για τη δική του ευημερία, αλλά και για το κοινό καλό. Σ' αυτή τη δεκαπενταετή πορεία
υπήρχαν πέντε μεγάλα ορόσημα,
πέντε μεγάλες μεταρρυθμίσεις που έκαναν τη διαφορά. Πρώτον: Η εθνική καμπάνια πάταξης της φοροδιαφυγής που ξεκίνησε το 2017 και ολοκληρώθηκε το 2020. Ήταν η πρώτη κεντρικά συντονισμένη προσπάθεια για την αύξηση της φορολογικής συμμόρφωσης
και τη δημιουργία φορολογικής συνείδησης στη χώρα. Ξεκίνησε μαζικά η διασταύρωση στοιχείων
της Γενικής Γραμματείας Πληροφοριακών Συστημάτων με τράπεζες, με ασφαλιστικές εταιρίες,
με εμπορικές συναλλαγές όλων των φορολογούμενων,
ακόμα και με social media feeds.
Ως αποτέλεσμα αυτής της άσκησης
δημιουργήθηκαν απόλυτα εξακριβωμένες ενδείξεις για δεκάδες χιλιάδες ελέγχων σε όλη τη χώρα. Δεκάδες χιλιάδες ελέγχων φορολογικών δηλώσεων. Ταυτόχρονα, κι εδώ ήταν η μεγάλη καινοτομία, στήθηκε ένα πάρα πολύ μεγάλο και ευρύ πλάνο επικοινωνίας με καμπάνιες προώθησης και διαφήμισης για να αυξηθεί η φορολογική συνείδηση που έπαιζαν για πάρα πολύ καιρό σε όλα τα μέσα μαζικής επικοινωνίας. Υπολογίζεται ότι σαν αποτέλεσμα αυτής της τριετούς καμπάνιας τα φορολογικά έσοδα του κράτους αυξήθηκαν κατά 10 δισεκατομμύρια ευρώ μέσα σε τρία χρόνια αθροιστικά.
Αυτός ο μποναμάς χρηματοδότησε τη δεύτερη μεγάλη μεταρρύθμιση, που ήταν η φορολογική μεταρρύθμιση
με ταυτόχρονη διεύρυνση της φορολογικής βάσης. Αρχικά, μειώθηκε ο ανώτατος συντελεστής ΦΠΑ. Εν συνεχεία, προσαρμόστηκε η κλίμακα των συντελεστών για τους μισθωτούς, το οποίο, ουσιαστικά, διεύρυνε τη φορολογική βάση. Στη συνέχεια,
μειώθηκαν οι συντελεστές για τα εταιρικά κέρδη και αυτό ήταν το πιο αναπτυξιακό μέτρο αυτής της μεταρρύθμισης.
Όταν σχεδιάστηκε αυτή η μεταρρύθμιση,
είχε ένα προϋπολογισμό που έλεγε ότι θα χαθούν 3 δισεκατομμύρια ευρώ από έσοδα,
λόγω της μείωσης των συντελεστών
και υπολογιζόταν ότι θα αντισταθμιστεί αυτή η απώλεια
από την καμπάνια πάταξης της φοροδιαφυγής.
Εντούτοις, είδαμε ότι το 2023-24,
η φορολογική μεταρρύθμιση από μόνη της,
είχε φέρει 5 δισεκατομμύρια ευρώ περισσότερα φορολογικά έσοδα
από τα έσοδα του 2018.
Η τρίτη μεγάλη μεταρρύθμιση ήταν ο νέος επενδυτικός νόμος που έτρεξε από το 2020 έως το 2024.
Προέβλεπε φοροαπαλλαγές, για συγκεκριμένο χρονικό διάστημα,
στις μεγάλες επενδύσεις.
Προέβλεπε επιδότηση ασφαλιστικών εισφορών για νέους απασχολούμενους και ανέργους.
Προέβλεπε ειδικές διαδικασίες αδειοδότησης, χωροταξίας, μελέτης περιβαλλοντικών επιπτώσεων,
για μεγάλες επενδύσεις με προϋπολογισμό
μεγαλύτερο από ένα συγκεκριμένο κατώφλι που έθετε. Σε συνδυασμό με το πρόγραμμα δημοσίων επενδύσεων που έτρεξε εκείνη την περίοδο,
αυτός ο επενδυτικός νόμος, κατέληξε το 2023-24
να βοηθήσει το πρόγραμμα ιδιωτικοποιήσεων για πρώτη φορά να πιάσει τους στόχους του.
Τέταρτη μεγάλη μεταρρύθμιση στο σύστημα απονομής δικαιοσύνης.
Από την αρχή τέθηκε στο στόχαστρο η ταχύτητα.
Το 2011 ο μέσος χρόνος απονομής δικαιοσύνης στην Ελλάδα ήταν 817 ημέρες.
Σχεδόν δυόμισι χρόνια.
Το 2015, το 817 είχε γίνει 1580.
Σχεδόν τεσσερισήμισι χρόνια.
Με πολύ συγκεκριμένες κινήσεις,
κατάργηση νόμων και συγχώνευση άλλων νόμων. 400 νόμοι συγχωνεύτηκαν σε 100 και άλλοι 200 καταργήθηκαν. Ταυτόχρονα αυξήθηκε η διαχειριστική ικανότητα των δικαστηρίων και άλλαξαν οι διαδικασίες προσφυγής στη δικαιοσύνη για να μη γίνονται καταχρηστικές προσφυγές
που αυξάνουν πάρα πολύ τις υποθέσεις προς εκδίκαση. Καταφέραμε και ρίξαμε τον συνολικό χρόνο εκδίκασης στον ένα χρόνο, δηλαδή περίπου στο 1/5 σε σχέση με σήμερα. Tέλος, ίσως η πιο μακρόπνοη απ' όλες τις τομές: ο διαχωρισμός της πολιτικής και της εκτελεστικής εξουσίας. Ξεκίνησε το 2019,
όπου 200 γενικοί διευθυντές,
σε συγκεκριμένες καίριες θέσεις,
προσελήφθησαν με διαδικασίες πρόσληψης αντίστοιχες του ιδιωτικού τομέα και, βεβαίως, μακριά από κομματικούς μηχανισμούς. Αυτό ήταν το πρώτο βήμα.
Το 2023 θεσπίστηκε επισήμως το ασυμβίβαστο ανάμεσα στη βουλευτική ιδιότητα
και γενικότερα την ενασχόληση με την πολιτική,
από την ενασχόληση με συγκεκριμένες καίριες θέσεις του κρατικού μηχανισμού, ακόμα και σε επίπεδο υφυπουργού.
Η μεγάλη επίπτωση και η μεγάλη τομή αυτή
δεν έχει εκτιμηθεί πλήρως ακόμα το 2030.
Πιθανότατα, όμως, ο ιστορικός του μέλλοντος θα μας δείξει ότι αυτή ήταν η πιο σημαντική καμπή
στη θεμελίωση εμπιστοσύνης ανάμεσα στους πολίτες και στο κράτος. Το 2030 ο γιος μου θα είναι 26 ετών.
Η κόρη μου θα είναι 23 ετών.
Τους αξίζει αυτή η Ελλάδα.
Όχι η σημερινή.
(Χειροκρότημα)
Κι αν ισχύει ότι «αμαρτίες γονέων παιδεύουσι τέκνα», ισχύει ακόμα περισσότερο ότι τα παιδευμένα τέκνα είναι ικανά για τα πάντα,
και οι γονείς τους, αν μη τι άλλο, είναι ικανοί να ονειρεύονται. Σας ευχαριστώ πολύ.
(Χειροκρότημα)