Polish with John, Polskie średniowiecze – Polish with John #48 [A2]

Polskie średniowiecze – Polish with John #48 [A2]

Cześć! Co u was słychać? Witajcie w kolejnym podcaście “Polish with John”. Nazywam się Jan Oko i chcę Wam pomóc w nauce języka polskiego.

Pomyślałem sobie, że możemy tym razem porozmawiać o średniowieczu. Jest to epoka w historii Europy, bardzo długa epoka, która kojarzy się z królami, rycerzami i może jeszcze łaciną. Oczywiście średniowiecze to o wiele więcej i mam nadzieję, że chociaż krótko opowiem wam o nim, a wy nauczycie się nowych słów i trochę o polskiej historii i kulturze.

Będę mówił o polskim średniowieczu. Bo ta epoka zaczęła się między czwartym a szóstym wiekiem po Chrystusie, ale uczeni nie podają dokładnej daty. Znane są nam z tego okresu takie postacie jak Karol Wielki, ale my przenosimy się nad Wisłę. Na terenach dzisiejszej Polski, w dziesiątym wieku książę Mieszko I przyjmuje chrzest. Chrzest to jeden z sakramentów w kościele. Mieszko I wtedy uroczyście przyjął chrześcijaństwo, czyli religię wywodzącą się od Jezusa Chrystusa. Wcześniej dominowało pogaństwo, wiara w wielu bogów. Niestety nie wiemy dokładnie jak ta wcześniejsza religia wyglądała.

Mieszko nie był królem, ale księciem. Książę był mniej ważny od króla. Królem został dopiero syn Mieszka, Bolesław Chrobry. Koronę dla polskiego króla przysłał sam papież. W tym momencie możemy sobie zadać pytanie, skąd wiemy takie rzeczy o tak dawnych czasach. Aby dowiedzieć się, co działo się tak dawno temu historycy sięganą między innymi po kroniki. Kroniki są to książki, w których opisano jakiś czas, zwykle dłuższy, po kolei, tak jak działy się różne rzeczy. Pisali je kronikarze, a pierwszym polskim kronikarzem był Gal Anonim. Anonim, bo nie wiemy jak się nazywał! Niektórzy podejrzewali, że pochodził z Francji i dlatego nadano mu przydomek Gal.

W średniowieczu król przekazywał władzę swojemu synowi. Mówimy, że władza przechodziła z ojca na syna. Albo na synów. Bo właśnie tak było często w średniowieczu, nie tylko w Polsce. Gdy umierał król, kraj był dzielony między synów. Często potem walczyli ze sobą. Jeden z polskich królów, Bolesław Krzywousty, chciał zakończyć te walki. Wymyślił cały system jaki miał działać po jego śmierci. Kto miał mieć jaki kawałek kraju, a kto miał być szefem wszystkich książąt. Te kawałki nazwano dzielnicami. Niestety plan się nie powiódł. Synowie Bolesława Krzywoustego walczyli ze sobą bez przerwy i ten czas został nazwany rozbiciem dzielnicowym.

Wiele lat niektórzy z książąt próbowali zjednoczyć kraj, a inni myśleli tylko o tym, żeby samemu mieć jak najwięcej. Udało się to dopiero Władysławowi Łokietkowi i jego synowi Kazimierzowi Wielkiemu. Kazimierz został nazwany Wielkim, bo zrobił bardzo dużo dobrego dla Polski. Jest takie powiedzenie o nim: “Zastał Polskę drewnianą, a zostawił murowaną”. Zbudował on bardzo dużo zamków i miast, rozwinął gospodarkę i założył Akademię Krakowską, która po jego śmierci stała się Uniwersytetem Krakowskim.

Po Kazimierzu Wielkim królem polski został Ludwik Węgierski, a po nim królem Polski została Jadwiga Andegaweńska. Tak, to nie pomyłka! Jadwiga nie była królową, czyli żoną króla. Była królem, czyli miała najwyższą władzę w państwie. Była dowódcą wojsk polskich i to ona zapisała w spadku swoje klejnoty koronne dla Akademii Krakowskiej. W ten sposób ta wspaniała kobieta spowodowała, że Akadamia stała się uniwersytetem, który potem stał się sławny w całej Europie. W Krakowie studiował między innymi Mikołaj Kopernik, znany polski astronom.

W 1410 roku, gdy królem był Władysław Jagiełło, miała miejsce ogromna bitwa. Pod Grunwaldem zgromadziło się bardzo, ale to bardzo, bardzo dużo rycerzy. Walczyli po stronie polskiej albo po stronie niemieckiego Zakonu Krzyżackiego. Krzyżacy, jak ich nazywamy, chcieli zniszczyć Polskę. Nie udało im się. To była długa i ciężka bitwa i zakończyła się wspaniałym zwycięstwem polskich wojsk.

Król Władysław Jagiełło dał początek nowej dynastii, czyli rodzinie królów. Pierwsze to byli Piastowie, a od Jagiełły Jagiellonowie. Polska się za ich czasów rozwijała, rosła w siłę i bogactwa. Jednak to już opowieść na inną okazję.

Dziękuję Wam bardzo za ten odcinek. Zapraszam na mój blog ioannesoculus.com albo polishwithjohn.com. Będę wdzięczny za wsparcie mnie na serwisie Patreon. Tym którzy już to robią, serdecznie dziękuję! A w następny poniedziałek zapraszam na kolejny podcast z serii “Polish with John”. Trzymajcie się zdrowo i trzymam za was kciuki!

Polskie średniowiecze – Polish with John #48 [A2] |средневековье|||| |Mittelalter||||A(1) |Middle Ages|||| Polnisches Mittelalter - Polnisch mit Johannes #48 [A2]. Polish Middle Ages - Polish with John #48 [A2]. Edad Media polaca - Polaco con Juan #48 [A2]. Medioevo polacco - Polacco con Giovanni #48 [A2]. Idade Média polaca - Polaco com João #48 [A2]. Польское средневековье - Польский с Джоном #48 [A2]. Polsk medeltid - Polska med John #48 [A2]. Польське середньовіччя - Польська з Іваном #48 [A2].

Cześć! Hi! Co u was słychać? ||du| |||going on Wie geht es Ihnen? How are you doing? Witajcie w kolejnym podcaście “Polish with John”. Willkommen zu einem weiteren "Polnisch mit John"-Podcast. Welcome to another podcast of 'Polish with John'. Nazywam się Jan Oko i chcę Wam pomóc w nauce języka polskiego. Mein Name ist Jan Oko und ich möchte dir helfen, die polnische Sprache zu lernen. My name is Jan Oko and I want to help you learn the Polish language.

Pomyślałem sobie, że możemy tym razem porozmawiać o średniowieczu. подумал||||||||средние века ich habe mir überlegt||||diesem||reden||dem Mittelalter I thought|to myself||||this time|talk||Middle Ages pensé|||||||| Ich dachte mir, dass wir dieses Mal über das Mittelalter sprechen könnten. I thought that this time we could talk about the Middle Ages. Jest to epoka w historii Europy, bardzo długa epoka, która kojarzy się z królami, rycerzami i może jeszcze łaciną. ||эпоха||||||эпоха|||||королями|рыцарями||||латынью ||Epochen|||Europa|||||verbindet|||Königen|Rittern||vielleicht|noch| ||era|||||long|era||is associated with|||kings|knights||perhaps even||Latin language ||||||||||se asocia|||||||| ||||||||||асоціюється з|||королями|лицарями|||| Es ist eine Epoche in der europäischen Geschichte, eine sehr lange Epoche, die mit Königen, Rittern und vielleicht noch mit Latein in Verbindung gebracht wird. It is an era in European history, a very long era that is associated with kings, knights and maybe still Latin. Oczywiście średniowiecze to o wiele więcej i mam nadzieję, że chociaż krótko opowiem wam o nim, a wy nauczycie się nowych słów i trochę o polskiej historii i kulturze. ||||||||||||||||||вы научитесь|||||||польской|||культуре Natürlich|das Mittelalter|ist||viel|mehr|||Hoffnung||obwohl||erzähle|||||ihr||||||||||| of course|Middle Ages|||much more|more|||hope||at least briefly|briefly|I will tell|you||it||you|will learn|||||a bit||Polish|||culture ||||||||||хоча б|||||||||||||||||| Natürlich hat das Mittelalter noch viel mehr zu bieten, und ich hoffe, dass ich Ihnen zumindest kurz davon erzählen kann, während Sie neue Wörter und ein wenig über die polnische Geschichte und Kultur lernen. Of course, the Middle Ages is much more than that, and I hope to tell you at least briefly about it, and you will learn new words and a little about Polish history and culture.

Będę mówił o polskim średniowieczu. ||||средневеков ich werde|sprechen|||Mittelalter "I will"|will talk|||Middle Ages Я буду|||| Ich werde über das polnische Mittelalter sprechen. I will talk about the Polish Middle Ages. Bo ta epoka zaczęła się między czwartym a szóstym wiekiem po Chrystusie, ale uczeni nie podają dokładnej daty. ||эпоха|||||||веком||Христом|но|ученые||указывают|точной| |||begann|||||sechsten|||Christus||Gelehrte||geben|genauen|Datum ||era|began||"between"|fourth||sixth|century|AD|Christ||scholars||"do not provide"|exact|date |||||між||||||Христа||вчені||вказують|| Denn diese Epoche begann zwischen dem vierten und sechsten Jahrhundert nach Christus, aber die Gelehrten geben kein genaues Datum an. Because this era began between the fourth and sixth centuries after Christ, but scholars do not give an exact date. Znane są nam z tego okresu takie postacie jak Karol Wielki, ale my przenosimy się nad Wisłę. известные|||||периода||||||||переносимся|||Вислу bekannte||uns|||Periode||Figuren||Karl|der Große||wir|verlegen uns|uns|an die|Weichsel Known|||||period|such figures as|figures||Charlemagne|the Great|but||move ourselves||to the Vistula|the Vistula River |||||||figuras||||||nos trasladamos||| Відомі|||||періоду||постаті||||||переносимося|||Віслу Wir kennen aus dieser Zeit Figuren wie Karl den Großen, aber wir verlagern uns an die Weichsel. We know figures such as Charlemagne from that period, but we are moving to the Vistula River. Na terenach dzisiejszej Polski, w dziesiątym wieku książę Mieszko I przyjmuje chrzest. |на территориях|современной|||десятого||князь|Мешко I|||крещение auf||heutigen|||zehnten|Jahrhundert|Fürst|Mieszko|Mieszko|nimmt|Taufe |"in the lands"|"today's"|Poland||tenth|10th century|prince|Mieszko I||accepts|baptism |territorios|actual|||décimo||príncipe|||recibe|bautismo |теренах сучасної Польщі||||десятому||князь|Мешко||приймає|хрещення Auf dem Gebiet des heutigen Polens nimmt im zehnten Jahrhundert Herzog Mieszko I. die Taufe an. In the territory of today's Poland, in the tenth century, Prince Mieszko I is baptized. Chrzest to jeden z sakramentów w kościele. Крещение||||таинств|| Taufe||eins||Sakramente||Kirche Baptism||||sacraments||the church Хрещення||||таїнств|| Die Taufe ist eines der Sakramente in der Kirche. Baptism is one of the sacraments in the church. Mieszko I wtedy uroczyście przyjął chrześcijaństwo, czyli religię wywodzącą się od Jezusa Chrystusa. Мешко||||принял|христианство||религия|происходящую|||Иисуса|Христа Mieszko||dann|feierlich|annahm|das Christentum||Religion|abstammend|||Jesus|Christus Mieszko I||at that time|solemnly|accepted|Christianity|that is|religion|derived from|||Jesus Christ|Jesus Christ |||solemnemente|adoptó|el cristianismo|||que proviene|||| Мешко||||||||що походить|||| Mieszko I. bekannte sich feierlich zum Christentum, einer von Jesus Christus abgeleiteten Religion. Mieszko I then solemnly embraced Christianity, a religion derived from Jesus Christ. Wcześniej dominowało pogaństwo, wiara w wielu bogów. |доминировало|язычество|вера|||богов früher|herrschte|Heidentum|Glaube|in|viele|Götter "Previously"|prevailed|paganism|faith|||gods ||paganismo|fe|||dioses ||язичництво|||| Zuvor war das Heidentum, der Glaube an viele Götter, weit verbreitet. Previously, paganism, belief in many gods, was prevalent. Niestety nie wiemy dokładnie jak ta wcześniejsza religia wyglądała. ||||||ранняя|религия|выглядела leider||wissen|genau|||frühere|Religion|aussah ||know|exactly|||earlier|religion|looked like На жаль|||точно|||попередня|| Leider wissen wir nicht genau, wie diese frühere Religion aussah. Unfortunately, we do not know exactly what this earlier religion looked like.

Mieszko nie był królem, ale księciem. |||королём||князем |||König||Fürst Mieszko||was not|king||prince |||королем||князем Mieszko war kein König, sondern ein Fürst. Mieszko was not a king, but a prince. Książę był mniej ważny od króla. Der Prinz|||||König The prince||less|important||king Князь||||| Der Fürst war weniger wichtig als der König. The prince was less important than the king. Królem został dopiero syn Mieszka, Bolesław Chrobry. |||||Болеслав Х|Храбрый |wurde|erst|Sohn||Boleslaw|der Tapfere the king|became|only then||Mieszko's|Bolesław the Brave|the Brave ||лише|||Болеслав Хоробрий|Хоробрий Erst der Sohn von Mieszko, Bolesław Chrobry, wurde König. Only Mieszko's son, Boleslaw the Brave, became king. Koronę dla polskiego króla przysłał sam papież. корону||||sent||папа римский die Krone|für|polnischen||geschickt hat|selbst|der Papst The crown||Polish|king|"sent"|the Pope himself|the Pope ||||envió|| |||короля|надіслав||папа римський Die Krone für den polnischen König wurde vom Papst selbst geschickt. The crown for the Polish king was sent by the Pope himself. La corona para el rey polaco fue enviada por el propio Papa. W tym momencie możemy sobie zadać pytanie, skąd wiemy takie rzeczy o tak dawnych czasach. |||||задать||||||||| |||||stellen||woher|wissen||Dinge|||| ||moment||"ourselves"|ask||"how"|we know|such|things||such|ancient|times |||||поставити||звідки||||||| ||momento|||||||||||| An dieser Stelle könnten wir uns fragen, woher wir solche Dinge über so alte Zeiten wissen. At this point, we may ask ourselves how do we know such things about such olden times. Aby dowiedzieć się, co działo się tak dawno temu historycy sięganą między innymi po kroniki. |||||||давно||историки|обращаются к|||| um|erfahren||was|geschah||||vor|Historiker|greifen zurück|unter|unter anderem|| to|find out||what|was happening||so long ago|long ago|ago|historians|resort to|among|among other things||chronicles ||||||||||recurren|||| ||||||||||звертаються до|серед іншого|||літописи Um herauszufinden, was vor so langer Zeit geschah, wenden sich die Historiker unter anderem an die Chroniken. To find out what happened so long ago, historians reach for chronicles, among other things. Чтобы узнать, что же произошло так давно, историки обращаются в том числе и к летописям. Kroniki są to książki, w których opisano jakiś czas, zwykle dłuższy, po kolei, tak jak działy się różne rzeczy. ||||||описывается какой-то||||||по порядку|||происходили||| ||||||beschrieben wird|irgendeine|Zeit|gewöhnlich|länger||der Reihe nach|so||Kapitel|sich|| Chronicles|||books||"in which"|"described"|some period of time|period of time|usually|longer period||in order|as||"happened"||various|things ||||||||||||orden|||suceden||| Хроніки||||||||||||по черзі|||||| Chroniken sind Bücher, die einen Zeitraum, in der Regel einen längeren Zeitraum, der Reihe nach beschreiben, wie sich die Dinge zugetragen haben. Chronicles are books which describe a period of time, usually longer, in sequence, just as various things happened. Pisali je kronikarze, a pierwszym polskim kronikarzem był Gal Anonim. писали||кронописцы||||кроникарем||Гал|Гал Аноним schrieben||den Chronisten||||Kronikerschreiber||Gal Anonim|Anonymus wrote||chroniclers||first||chronicler||Gal Anonymous|Anonymous ||||||||Gal Anónimo| Писали||літописці||||літописці||Гал|Анонім Sie wurden von Chronisten geschrieben, und der erste polnische Chronist war Gal Anonim. They were written by chroniclers, and the first Polish chronicler was Gal Anonim. Anonim, bo nie wiemy jak się nazywał! Аноним|||||| |||wissen||| Anonymous, unknown name|||we don't know|||was called Anónimo|||||| Anonym, denn wir wissen nicht, wie er hieß! Anonymous because we don't know his name! Niektórzy podejrzewali, że pochodził z Francji i dlatego nadano mu przydomek Gal. |подозревали||он происходил|||||дали||прозвище|галл einige|vermuteten||er stammte||Frankreich|||man gab||Spitzname| Some people|suspected||came from||of France||"because of that"|was given|him|nickname|Gaul |sospechaban|||||||||apodo| |підозрювали|||||||дали йому||прізвисько| Einige vermuteten, dass er aus Frankreich stammte, weshalb man ihm den Spitznamen Gal gab. Some suspected that he came from France, which is why he was given the nickname Gal.

W średniowieczu król przekazywał władzę swojemu synowi. |средние века||передавал|власть|своему|сыну |||übertrug|Macht||Sohn |In the Middle Ages|king|"passed on"|power|his|his son |||transfería||| ||король|передавав|владу|своєму| Im Mittelalter übergab der König die Macht an seinen Sohn. In the Middle Ages, the king passed power to his son. Mówimy, że władza przechodziła z ojca na syna. говорим||власть|передавалась||отца|| wir sagen|dass|Macht|überging||Vater||Sohn We say||power|was passed||father||son ||влада|переходила||батька|| Wir sagen, dass die Macht vom Vater auf den Sohn überging. We say that power passed from father to son. Albo na synów. ||Söhne or||"sons" ||синів Oder auf Söhne. Or for sons. Bo właśnie tak było często w średniowieczu, nie tylko w Polsce. |gerade||||||||| |"exactly"|||often||Middle Ages|||| |саме так||||||||| Denn genau so war es oft im Mittelalter, nicht nur in Polen. Because this is exactly how it often was in the Middle Ages, not only in Poland. Gdy umierał król, kraj był dzielony między synów. |умирал||||разделённый|| als|||das Land||geteilt|| |was dying|||was being|divided|among|sons |помира́в|король|||поділений між|| Als der König starb, wurde das Land unter den Söhnen aufgeteilt. When the king died, the country was divided among the sons. Często potem walczyli ze sobą. ||||собой |dann|kämpften|mit| often|later|fought||with each other ||боролися|| Danach stritten sie oft miteinander. They often fought with each other afterwards. Jeden z polskich królów, Bolesław Krzywousty, chciał zakończyć te walki. |||королей|Болеслав|Кривоустый||положить конец|| ||||Boleslaw der Tapfere|Boleslaw der Krzywousty|wollte|beenden|diese|Kämpfe ||Polish|kings|Bolesław the Wrymouth|Wrymouth|wanted to|end||conflicts |||королів||Кривоустий||||бої Einer der polnischen Könige, Bolesław Krzywousty, wollte diesen Kämpfen ein Ende setzen. One of the Polish kings, Boleslaw the Wry-mouthed, wanted to end these battles. Wymyślił cały system jaki miał działać po jego śmierci. ||система||||||смерти er erfand|ganz|System|der|hatte|funktionieren||seiner|Tod He devised|entire|system|"that"|was supposed to|work|||death inventó|||||||| Вигадал всю систему, яка мала діяти після його смерті.|||||працювати|||смерті Er hat das ganze System erfunden, das nach seinem Tod funktionieren sollte. He invented the whole system that was supposed to work after his death. Kto miał mieć jaki kawałek kraju, a kto miał być szefem wszystkich książąt. ||||||||||||князей |hatte|haben||Stück|||||||aller|Fürsten who|was supposed to|was to have||piece||||||boss of all|all the|princes ||||||||||||príncipes ||||шматок||||||керівником||князів Wer sollte welchen Teil des Landes bekommen und wer sollte das Oberhaupt aller Fürsten sein. Who was to have what piece of the country, and who was to be the head of all the princes. Te kawałki nazwano dzielnicami. |части|назвали|районами |Stücke|nannte man|Stadtteilen |sections|were called|districts |los trozos|| |ділянки||районами Diese Stücke wurden Quartiere genannt. These pieces were called neighborhoods. Niestety plan się nie powiódł. ||||удался ||||gelang ||||succeed ||||tuvo éxito На жаль||||не вдався Leider ist der Plan gescheitert. Unfortunately, the plan failed. Synowie Bolesława Krzywoustego walczyli ze sobą bez przerwy i ten czas został nazwany rozbiciem dzielnicowym. |Болеслава К|Кривоустого||||||||||назван|разделением|феодальным дел |Boleslaw|Władysław II|kämpften||||Unterbrechung||dieser||wurde||Zerfall|Zerfall der Teilfürstentümer "Sons"|Bolesław's|Wrymouth's|fought||each other|without|without interruption|||period|was called|called|fragmentation|fragmentation into districts |||||||||||||fragmentación| |Болеслава Кривоустого|Кривоустого|боролися||||перерви|||||названий|роздробленням|удільним поділом Die Söhne von Boleslaw dem Schiefmäuligen bekämpften sich ununterbrochen, und diese Zeit wurde als Spaltung des Bezirks bekannt. The sons of Bolesław Krzywousty fought with each other non-stop and this time was called a district break.

Wiele lat niektórzy z książąt próbowali zjednoczyć kraj, a inni myśleli tylko o tym, żeby samemu mieć jak najwięcej. ||||князей|пытались|объединить||||думали|||||самому||| ||einige|von||versuchten|vereinen|||andere|dachten|||davon|um|selbst||wie|am meisten "Many"||"some of them"||princes|tried to|unite|||others|thought only about|only||"it"|to|"for themselves"|"to have"||as much as possible ||||||unir|||||||||||| ||||князів|||||||||||||| Viele Jahre lang versuchten einige der Fürsten, das Land zu vereinen, während andere nur daran dachten, so viel wie möglich selbst zu besitzen. For many years, some of the princes tried to unite the country, while others thought only of having as much as possible on their own. Udało się to dopiero Władysławowi Łokietkowi i jego synowi Kazimierzowi Wielkiemu. ||||Владиславу|Локетеку|||сыну|Казимиру Велик|Великому es gelang|||erst|Władysław Łokietek|Władysław Łokietek|||Sohn|Kazimierz dem Großen|dem Großen Succeeded|||"only"|"to Władysław"|to Łokietek|||"his son"|to Casimir|the Great Вдалося|||лише після|Владиславу|Локеткові||||Казимиру|Великому Erst Ladislaus der Kurze und sein Sohn Kasimir der Große waren erfolgreich. Only Władysław Łokietkowo and his son Kazimierz the Great managed to do this. Kazimierz został nazwany Wielkim, bo zrobił bardzo dużo dobrego dla Polski. Казимир Велики|был||Великим||||||| Kazimierz der Große|wurde|genannt|der Große|denn|hatte getan||viel||| Casimir the Great|was named|was called|the Great||did|very||good things|| Казимир|||Великим||||||| Kasimir wurde der Große genannt, weil er viel Gutes für Polen tat. Casimir was called Great because he did a great deal of good for Poland. Jest takie powiedzenie o nim: “Zastał Polskę drewnianą, a zostawił murowaną”. |||||застал||деревянной|||каменной es gibt||Sprichwort|||er traf|Polen|holzern||ließ|gemauerten |such a|saying||about him|found|Poland|wooden||left|built of brick |||||encontró|||||de ladrillo |||||Заставив|||||кам'яною Es gibt ein Sprichwort über ihn: "Er fand Polen aus Holz und ließ es aus Ziegeln". There is a saying about him: "He found Poland made of wood and left it made of brick." Hay un dicho sobre él: "Encontró una Polonia de madera y dejó una de ladrillo". Zbudował on bardzo dużo zamków i miast, rozwinął gospodarkę i założył Akademię Krakowską, która po jego śmierci stała się Uniwersytetem Krakowskim. построил||||замков|||развил|экономику|||академию|Краковскую||||||||Краковском er baute||||Schlösser||Städte|entwickelte|Wirtschaft||gründete|Akademie|Krakauer|||||wurde||Universität|Krakauer He built|||a lot of|castles||cities|developed|the economy||founded|the Academy|Krakow Academy||||death|became|became|university|Krakow's |||||||desarrolló||||||||||||| Побудував|||||||||||||||||стала||| Er baute zahlreiche Schlösser und Städte, entwickelte die Wirtschaft und gründete die Krakauer Akademie, aus der nach seinem Tod die Universität Krakau wurde. He built a great many castles and cities, developed the economy and founded the Academy of Krakow, which after his death became the University of Krakow.

Po Kazimierzu Wielkim królem polski został Ludwik Węgierski, a po nim królem Polski została Jadwiga Andegaweńska. |Казимир Велики|||||Людвик Вен|венгерский|||||||Ядвига Андег|Андегавен |Kazimierz dem Großen||||wurde|Ludwig|Ludwig von Ungarn||||||wurde|Jadwiga von Anjou|von Anjou |Kazimierz the Great|the Great|king of Poland|||Louis|Hungarian||||king|Poland|became|Jadwiga of Anjou|of Anjou |Казимиру|Великим|королем||||||||||стала|| Nach Kasimir dem Großen wurde Ludwig von Ungarn König von Polen, und nach ihm wurde Jadwiga von Anjou König von Polen. After Casimir the Great, Ludwik Węgierski became the king of Poland, and after him Jadwiga Andegaweńska became the king of Poland. Tak, to nie pomyłka! |||ошибка |||Fehler |||mistake |||error Ja, das ist kein Irrtum! Yes, this is not a mistake! Да, ошибки нет! Jadwiga nie była królową, czyli żoną króla. |||королевой||| |||Königin|das heißt|Frau| Jadwiga|||queen consort||| |||королевою|||короля Jadwiga|||||| Hedwig war keine Königin, d. h. die Frau eines Königs. Hedwig was not a queen, that is, the wife of a king. Była królem, czyli miała najwyższą władzę w państwie. ||||высшую||| |Königin|das heißt|hatte|höchste|Macht||Staat |king|||highest|authority||"in the country" |||||владу||державі Sie war König, das heißt, sie hatte die höchste Macht im Staat. She was a king, meaning she had supreme power in the state. Była dowódcą wojsk polskich i to ona zapisała w spadku swoje klejnoty koronne dla Akademii Krakowskiej. |командиром|войск польских|||||завещала||наследия||коронные драго|коронные украшения||Краковская академ|Краковской академ |der Kommandantin|militärischen|polnischen||dass||hat vererbt||Nachlass|ihre|Kronjuwelen|Krönungsinsignien||Akademie Krakau|Akademie Krakau She was|commander|Polish forces|||||bequeathed|"in her will"|"in her will"|her own|crown jewels|crown jewels||the Krakow Academy|Krakow Academy |comandante|militares|||||dejó||herencia||joyas|joyas de la corona||Academia Krakowska|de Cracovia |командувачем||||||||||коштовності корони|||| Sie war die Kommandantin der polnischen Truppen und sie hinterließ ihre Kronejuwelen als Erbe für die Krakauer Akademie. She was the commander of the Polish army and it was she who bequeathed her crown jewels to the Krakow Academy. W ten sposób ta wspaniała kobieta spowodowała, że Akadamia stała się uniwersytetem, który potem stał się sławny w całej Europie. ||||замечательная|женщина|вызвала||Академия|||университетом|||||известным||всей| |diesem|so|diese|wunderbare|Frau|verursachte||Akademie|wurde|||der|dann|wurde||berühmt||ganzem|Europa ||||wonderful|woman|caused||Academy|became||university|||became||famous||all of|Europe ||||чудова||спричинила те, що|||||університетом|||стала||||| Auf diese Weise bewirkte diese großartige Frau, dass die Akademie zu einer Universität wurde, die später in ganz Europa berühmt wurde. In this way, this great woman caused Acadamia to become a university, which later became famous throughout Europe. W Krakowie studiował między innymi Mikołaj Kopernik, znany polski astronom. ||||||Коперник|||астроном |Krakau|studierte|unter||Mikołaj|Kopernikus|bekannter||Astronom ||studied|among others||Nicolaus|Copernicus|famous||astronomer |||серед інших|||Коперник||| In Krakau studierte unter anderem Nikolaus Kopernikus, der bekannte polnische Astronom. Among others, Nicolaus Copernicus, the famous Polish astronomer, studied in Krakow.

W 1410 roku, gdy królem był Władysław Jagiełło, miała miejsce ogromna bitwa. |||||Владислав Я|Ягайло||||битва ||als|König||Wladislaw|Jagiełło|fand statt|stattfinden||Schlacht In||when|||Władysław Jagiełło|Jagiełło|took place||huge|battle |||||Владислав Ягайло|Ягайло||||битва Im Jahr 1410, als Ladislaus Jagiello König war, fand eine große Schlacht statt. In 1410, when Ladislaus Jagiello was king, a huge battle took place. Pod Grunwaldem zgromadziło się bardzo, ale to bardzo, bardzo dużo rycerzy. |Грюнваль|собралось||||||||рыцарей unter|Grunwald|versammelten sich|||||||viele|Ritter under|"Grunwald"|gathered||very, very|but|but really||||knights |Grunwald|se reunió|||||||| |під Грюнвальдом|зібралося||||||||лицарів Eine sehr, sehr, sehr große Anzahl von Rittern versammelte sich in Grunwald. A very, very, very large number of knights gathered at Grunwald. Walczyli po stronie polskiej albo po stronie niemieckiego Zakonu Krzyżackiego. ||||||||Ордена|Тевтонского ор sie kämpften||Seite||||||Orden|Krzyżacki They fought||side|Polish side||||German|Teutonic Order|Teutonic Order ||||||||de la Orden|de los Caballeros Teutónicos Боролися||||||||ордену|Тевтонського ордену Sie kämpften auf der polnischen Seite oder auf der Seite des deutschen Ordens der Kreuzritter. They fought on the Polish side or on the side of the German Teutonic Order. Krzyżacy, jak ich nazywamy, chcieli zniszczyć Polskę. Тевтоны|||||| die Kreuzritter||||wollten|zerstören|Polen Teutonic Knights|||we call|wanted to|destroy| Тевтонці|||||| Die Kreuzritter, wie wir sie nennen, wollten Polen vernichten. The Teutonic Knights, as they were called, wanted to destroy Poland. Nie udało im się. |gelang|| |succeeded|them| |Не вдалося їм.|| Es ist ihnen nicht gelungen. They failed. To była długa i ciężka bitwa i zakończyła się wspaniałym zwycięstwem polskich wojsk. |||||||завершилась||великой|победой|| ||||schwere|||sie||wunderbaren|Sieg||polnischen Truppen ||||difficult|battle||ended||great|victory|Polish forces'|troops |||||||||чудовою|перемогою|| Es war eine lange und harte Schlacht, die mit einem großartigen Sieg der polnischen Truppen endete. It was a long and hard battle and ended in a magnificent victory for the Polish troops.

Król Władysław Jagiełło dał początek nowej dynastii, czyli rodzinie królów. ||||||династии|||королей |||gab|Anfang|neuen|Dynastie||Familie| King|Władysław|Jagiełło|gave|beginning||dynasty|||kings ||||||dinastía||| König Władysław Jagiełło begründete eine neue Dynastie, nämlich die Familie der Könige. King Władysław Jagiełło started a new dynasty, i.e. the family of kings. Pierwsze to byli Piastowie, a od Jagiełły Jagiellonowie. |||Пясты|||Ягелло|Ягеллоны |||Piasten|||Jagiełło|Jagiellonen The first|||Piast dynasty||from|of Jagiełło|Jagiellon dynasty |||los Piast|||| |||П'ясти|||Ягайла|Ягеллони Zunächst waren es die Piasten, und von Jagiełło an die Jagiellonen. The first were the Piasts, and from Jagiello the Jagiellonians. Polska się za ich czasów rozwijała, rosła w siłę i bogactwa. ||||||росла||силу|| ||in|ich||entwickelte|wuchs||Stärke||Reichtum |||their|their time|was developing|grew stronger||strength and wealth||wealth and power ||||||||силу та багатство|| ||||||crecía|||| Polen entwickelte sich in ihrer Zeit, wuchs an Stärke und Reichtum. Poland developed during their time, grew in strength and wealth. Jednak to już opowieść na inną okazję. ||||||возможность |||Geschichte||andere|Gelegenheit However|||story||another|occasion ||||||випадок Aber das ist eine Geschichte für eine andere Gelegenheit. However, that's a story for another occasion.

Dziękuję Wam bardzo za ten odcinek. ||||diesen| Herzlichen Dank für diese Folge. Thank you very much for this episode. Zapraszam na mój blog ioannesoculus.com albo polishwithjohn.com. |||||||polish with john|website Besuchen Sie doch mal meinen Blog ioannesoculus.com oder polishwithjohn.com. Będę wdzięczny za wsparcie mnie na serwisie Patreon. |dankbar||Unterstützung|||| "I will be"|grateful||support|||| Буду|вдячний|||||| Ich würde mich freuen, wenn Sie mich auf Patreon unterstützen. I would appreciate your support of me on Patreon service. Tym którzy już to robią, serdecznie dziękuję! |||||sincerely| Denjenigen, die dies bereits tun, vielen Dank! A w następny poniedziałek zapraszam na kolejny podcast z serii “Polish with John”. ||nächsten|||||||||| Und nächsten Montag lade ich Sie zum nächsten Podcast der Reihe "Polnisch mit John" ein. Trzymajcie się zdrowo i trzymam za was kciuki! Haltet euch|euch|gesund||drücke ich||euch|Daumen |||||||thumbs up Bleiben Sie gesund und ich drücke Ihnen die Daumen!