Climbing Everest: Pavlos Tsiantos at TEDxAthens 2012
Μεταγραφή: sapfo psani Επιμέλεια: Chryssa R. Takahashi
Ένα απ'τα βασικά ερωτήματα γύρω από το πράττειν
είναι ποια είναι τα όρια.
Πόσο μακριά θέλει, μπορεί ή πρέπει να πάει κανείς.
Κατά πόσο είναι διατεθειμένος να ριχτεί στη μάχη, να αντιμετωπίσει
ή από την άλλη να συμβιβαστεί με ανασταλτικούς παράγοντες
όπως μπορεί να είναι η παράδοση, η εξάρτηση, ο κοινωνικός αντίκτυπος,
η οκνηρία, ο φόβος της αποτυχίας
ή ακόμα και ο βασιλιάς των φόβων, ο φόβος του θανάτου.
Ψάχτηκα λίγο έτσι για να μπορώ να στηρίξω τη δική μου υποκειμενική άποψη
και είδα ότι όπως ήταν αναμενόμενο
με το θέμα είχαν ασχοληθεί και οι αρχαίοι Έλληνες σοφοί
και φαντάζομαι μετά από αρκετά συμπόσια
κατέληξαν ότι τελικά δεν υπάρχουν όρια.
Αρκεί, να τηρήσει κανείς τρείς βασικές συμβουλές:
να πράττει δίκαια, να πράττει με επίγνωση και να πράττει αμετανόητα.
Σήμερα είμαι εδώ για να σας διηγηθώ μια προσωπική ιστορία.
Κάτι που εγώ έπραξα σε μια φάση της ζωής μου
και μάλλον πήγα λίγο πιο πέρα
από ό,τι ένας συνηθισμένος σώφρων άνθρωπος θα πήγαινε.
Ίσως πήγα μια ανάσα κυριολεκτικά
πριν από αυτό το οποίο θα μπορούσαμε να ονομάσουμε όριο.
Η ιστορία μου διαδραματίστηκε στο Μάουντ Έβερεστ,
το οποίο εκτός από ένα βουνό από μια μάζα από βράχια και πάγο
είναι και ένα βουνό των ιδεών.
Είναι και για πολλούς ένα σύμβολο της απόλυτης πρόκλησης.
Πριν από κάποια χρόνια μια ομάδα Ελλήνων ορειβατών αποφάσισε λοιπόν να δοκιμάσει να ανέβει στην κορυφή του Έβερεστ.
Ήμουνα και εγώ μέλος της ομάδας, και αν τα καταφέρναμε,
αυτό θα γινόταν πρώτη φορά από μια ελληνική αποστολή.
Σήμερα το Έβερεστ σε μια πολυάσχολη μέρα
φαίνεται κάπως έτσι, η κορυφή του Έβερεστ.
Όπως βλέπετε υπάρχουν πια πολλοί ορειβάτες
ανάμεσα από ιδιώτες και ταξιδιωτικά γραφεία περιπέτειας
τα οποία ανεβάζουν πια πελάτες με όχι απαραίτητα μεγάλη εμπειρία,
εμείς ως μέλη μιας εθνικής αποστολής
νιώθαμε ότι πηγαίναμε λίγο περισσότερο να διεκπεραιώσουμε μια υποχρέωση,
όντας μια από τις τελευταίες χώρες της Ευρώπης
που δεν είχαν κάνει ακόμα ανάβαση.
Για εμένα προσωπικά όμως αυτή η αποστολή παρουσίαζε μια ιδιαίτερη πρόκληση.
Θα μου έδινε την ευκαιρία
να μπορέσω να συνδυάσω
τις δυο αγαπημένες μου επαγγελματικές ασχολίες,
την ορειβασία και την κινηματογράφηση.
Το θέμα ήταν ότι στην Ελλάδα δεν είχε ξαναγίνει κάτι τέτοιο
και έπρεπε να ξεκινήσω από το μηδέν.
Φτάνοντας λοιπόν στο Έβερεστ,
ανακάλυψα ότι διπλά από τη δικιά μας κατασκήνωση
είχαν κατασκηνώσει κάποιοι Αμερικανοί
οι οποίοι αποτελούσαν τα πρότυπα από παλιά για έμενα.
Έβλεπα από παλιά κινηματογραφιστές ξένους
όπως ο Βρετανός Τζορτζ Λόου,
ο Αμερικανός Ντέιβιντ Μπρεσήαρς, ο Αυστριακός Ρόμπερτ Σάουερ,
άνθρωποι που είχαν κάνει ταινίες στο Έβερεστ
και εγώ είχα αποφασίσει να πάω στα χνάρια τους.
Όμως δεν είχαμε καμιά προηγούμενη εμπειρία
και ήταν κάπως αβέβαιο το πρότζεκτ
Φτάνοντας λοιπόν εκεί στην κατασκήνωση
είδα ότι δίπλα μας είχαν κατασκηνώσει
ακριβώς τα πρότυπα μου, οι ήρωες μου,
ο Ντέιβιντ Μπρεσήαρς με τον Ρόμπερτ Σάουερ
με ένα αμερικανικό κινηματογραφικό team,
μια μεγάλη παραγωγή.
Και έτσι άνοιξα τα μάτια μου και τα αυτιά μου
και άρχισα να κατασκοπεύω τους έμπειρους Αμερικανούς.
Αυτό που είδα στη συνέχεια με άφησε σύξυλο
γιατί ένα team 10 με 15 άνθρωποι υποστήριζαν τον Ντέιβιντ,
ένας από το team κράταγε το τρίποδο,
άλλος κράταγε το φακό,
άλλος τη μπομπίνα με το φιλμ,
και ο Ρόμπερτ, ο ασσίσταντ, ερχόταν συναρμολογούσε όλο αυτό το υλικό
και ο Ντέιβιντ έβγαινε απ'τη σκηνή τράβαγε το πλάνο του
και ξανά αποσυρόταν στη σκηνή του.
Καμία σχέση δηλαδή με το δικό μας το team.
Εδώ έχετε την ευκαιρία να θαυμάσετε το δικό μας συνεργείο. (Γέλια)
Αν δεν φορούσα το σκούφο θα μπορούσατε να δείτε τις τζίβες μου
να έχουνε σηκωθεί
γιατί τότε συνειδητοποίησα τι τρέλα πάω να κάνω.
Κατάλαβα για πρώτη φορά την ειδοποιό διαφορά
μεταξύ μιας ορειβατικής αποστολής η οποία έχει στόχο την κινηματογράφηση
και ανάμεσα σε μία άλλη η οποία άπλα έχει στόχο την ανάβαση
και κάποιο ξεροκέφαλο μέλος της αποφάσισε να κάνει και ταινία.
Παρ' όλα αυτά, με καλή προετοιμασία, με σκληρή δουλειά
καταφέραμε να φτάσουμε στη μέρα της κορυφής.
Η μέρα κορυφής ξεκινάει αργά το βράδυ, στις 9 η ώρα
στο νότιο διάθετο, στα 8.000 μέτρα
όπου οι ορειβάτες ξεπροβάλλουν μέσα στην κρύα νύχτα,
ετοιμαζόμενοι για την τελευταία προσπάθεια.
Η ανάβαση ξεκινάει το βράδυ στις 9 η ώρα
και συνεχίζεται σε όλη τη διάρκεια της νύχτας.
Αυτό γίνεται για λογούς ασφαλείας
για να μπορούν οι ορειβάτες να ανεβούν
νωρίς το πρωί στην κορυφή
και να έχουν όλη την επόμενη ήμερα για την κατάβαση,
η οποία είναι επίπονη και πολύ χρονοβόρα.
Και συνήθως τα πιο πολλά ατυχήματα γίνονται στη διάρκεια της κατάβασης.
Η νότια κόψη, όπου ανεβαίναμε εμείς, είναι ασφαλισμένη με ένα σταθερό σκοινί
το οποίο τοποθετούν οι προηγούμενες, κάποιες προωθημένες ομάδες,
και οι ορειβάτες μπαίνουν με ένα μηχανισμό αναβατήρα
και έτσι αποτελούν μια μεγάλη ουρά.
Φανταστείτε τώρα ότι είσαστε μέλος μιας μη κινηματογραφικής αποστολής
και για να τραβήξετε ένα πλάνο θα πρέπει να βγείτε από τη γραμμή αυτή.
Είναι πρακτικά αδύνατο να προσπεράσει κάνεις κάποιον άλλον.
Πρέπει να βγείτε από τη γραμμή για να πάρετε μια θέση
για να έχετε μια οπτική γωνιά σωστή.
Θα πρέπει να ασφαλιστείτε αυτόνομα.
Θα πρέπει να κατεβάσετε σακίδια με τις φιάλες οξυγόνου
οπού μπλέκει λίγο η σωλήνα της μάσκας
μαζί με τα σκοινάκια από τα πουπουλένια γάντια,
τα οποία τα είχα δέσει γιατί αν μου έφευγε κάποιο γάντι κατά λάθος
κινδύνευα να χάσω τα δάχτυλα από κρυοπαγήματα.
Όλο αυτό, ένα μάτσο.
Και ο φακός, όταν τον βγάζεις από το σακίδιο
θολώνει λόγω της διαφοράς θερμοκρασίας.
Στο τέλος όλη αυτή η διαδικασία απαιτεί μεγάλα διαστήματα ξεκούρασης
για να ηρεμήσει η αναπνοή, να έρθει στα κανονικά επίπεδα.
Και στο τέλος να μπορώ να τραβήξω ένα πλάνο,
χωρίς να τρέμουν τα χεριά, αξιοπρεπές.
Όλη αυτή η διαδικασία λίγο-πολύ κρατάει περίπου 20 λεπτά.
Έτσι όταν ξαναέμπαινα στη γραμμή
η δική μου ομάδα είχε εξαφανιστεί.
Δεν την ξαναείδα την υπόλοιπη ήμερα.
Οπότε αρκέστηκα στο να τραβάω τους ξένους ορειβάτες.
Έτσι κι αλλιώς δεν είχε μεγάλη σημασία
γιατί είναι όλοι κρυμμένοι μέσα στις μάσκες τους.
Ενδεικτικά εδώ είναι ένα καρέ από μία από τις πρώτες λήψεις
όπου είχα φροντίσει να είμαι στην κορυφή της ουράς
και όπως βλέπετε από κάτω υπάρχουν οι φακοί
που ξεπροβάλλουν σιγά σιγά από την κατασκήνωση.
Αντίθετα, αυτό είναι από τα πλάνα μετά από αρκετές ώρες
πλέον στο χάραμα.
Όπως βλέπετε, πίσω μου υπάρχουνε μόνο τρεις ορειβάτες
και όταν τελειώσω τη λήψη
θα έχουν φύγει και αυτοί και θα έχω μείνει εντελώς μόνος μου. Όταν λοιπόν έμεινα μόνος και δεν είχα πια θέμα να τραβήξω,
σκέφτηκα ότι θα ήταν καλό να ξεκινήσω
μήπως προλάβω τα δικά μας μέλη στην κορυφή.
Έτσι επιτάχυνα και πάνω σε αυτή την έξαψη
και στην προσήλωση στον στόχο μου
δεν έδινα σημασία σε κάποια δείγματα χειροτέρευσης της υγείας μου
που σιγά σιγά άρχισαν να παρουσιάζονται.
Αυτό που συνέβαινε είναι ότι από την υπερπροσπάθεια
άρχισε να ξεραίνεται ο λαιμός μου και κάθε φορά που κατάπινα
ο λάρυγγας μου κόλλαγε και δεν άνοιγε εύκολα και πνιγόμουν.
Στις 7 η ώρα το πρωί,
ο Γιώργος Βουτυρόπουλος ως πρώτος από την ομάδα μας
στεκόταν στην κορυφή
και τον ακολούθησαν ένας ένας τα υπόλοιπα μέλη.
Εγώ τους συνάντησα πλέον στην κατάβαση.
Δεν τους είχα προλάβει.
Αλλά με διαβεβαίωσαν ότι ο Μίνγκμα Σέρπα, ένας δικός μας Σέρπα
του οποίου του είχα δώσει εγώ μια δεύτερη κάμερα
είχε καταφέρει και είχε προλάβει να βγάλει κάποια πλάνα από την κορυφή
όποτε είδα ότι η ταινία μας ακόμα έχει ελπίδα.
Όταν έφτασα και εγώ αργότερα στην κορυφή με περίμενε εκεί ο Μίνγκμα.
Και θα σας παίξω τώρα το απόσπασμα από την ταινία,
που είναι ενδεικτικό για το τι έγινε στη συνέχεια.
Είναι μια παραβολή του δικού μου βιώματος
με μια συζήτηση που γινόταν εκείνη την ώρα
μεταξύ του Καμπ 3 και της κατασκήνωσης βάσης,
μεταξύ του Σπύρου Σούλη και του Πιτ Άθανς,
που ήταν μέλη της ομάδας μας, οι οποίοι άρχισαν να ανησυχούν.
(Βίντεο): Ο Παύλος ο κάμεραμαν μας, φτάνει τώρα στην κορυφή του Έβερεστ.
Τον βιντεοσκοπώ τώρα εγώ. Ο ίδιος δεν μπορεί να μιλήσει...
στον ασύρματο γιατί έχει πρόβλημα με τη φωνή του.
Τώρα εγώ με τον Παύλο, είμαστε μόνοι στην κορυφή.
Θα παραμείνουμε για πέντε λεπτά ακόμα και μετά θα αρχίσουμε...
να κατεβαίνουμε στην Κατασκήνωση 4.
Από όλους τους ορειβάτες που ανέβηκαν στην κορυφή
στις 16 εκείνου του Μάη
εγώ και ο Μίνγκμα είχαμε μείνει σχεδόν τελευταίοι.
(Μουσική)
Είχα αρχίσει να μην αισθάνομαι καλά. Η φωνή μου είχε χαθεί εδώ και ώρες,
όμως τώρα ο λαιμός μου ξεράθηκε τελείως.
(Μουσική)
Κάποια στιγμή ο Μίνγκμα με προσπέρασε και συνέχισε να κατεβαίνει
Από όλη την ομάδα μου, είχα μείνει πια μόνος
και η κατάσταση μου χειροτέρευε
Κάθε φορά που ξεροκατάπινα ο λάρυγγας μου έκλεινε και πνιγόμουν.
(Βίντο): Κατασκήνωση Βάσης. Συνομιλία με κατασκήνωση 2,
μια ώρα αργότερα.
Πότε είχαμε τελευταία νέα για τον Παύλο;
Ο Παύλος έφτασε στην κορυφή πριν από περίπου μία, μιάμιση ώρα.
Δεν μπόρεσα να του μιλήσω γιατί είχε μείνει χωρίς φωνή
Τώρα έχουν αρχίσει να κατεβαίνουν
Νομίζω ότι έχει τραβήξει τα πλάνα του εκεί πάνω...
και γενικά φαίνεται πως είναι απορροφημένος από την κινηματογράφηση.
Όταν σου τελειώνει το νερό στο βουνό προσπαθείς να φας χιόνι,
αλλά αυτό δε βοηθάει.
Ήξερα πως δεν έπρεπε να με πιάσει πανικός, όμως η ώρα πέρναγε
και ένιωθα όλο και πιο έντονα πως το χάνω.
(Βίντεο): Θέλω να ελπίζω ότι τα παιδιά απλώς κατεβαίνουν με αργό ρυθμό...
και ο Παύλος βιντεοσκοπεί πολύ και γι' αυτό το λόγο...
υπάρχει αυτή η καθυστέρηση.
Έλα Παύλος ακούει, Παύλος ακούει,
Πιτ, μείνε εκεί. Ακόμα προσπαθώ να επικοινωνήσω.
Πες του να κάνει διπλό κλικ στον ασύρματο, αν είναι εντάξει και κατεβαίνει.
Παύλο, Παύλο.
Όταν πνίγεσαι, πρώτα τα γόνατα είναι που παραλύουν.
(Βίντεο): Πιτ εδώ Ντέιβ, από το Ντισκάβερι Τσάνελ
Ο Άντριου μου είπε ότι τον είδανε να πέφτει....
στο βράχινο σκαλοπάτι κάτω από τη Νότια κορυφή
Βρέθηκα λοιπόν εκεί, μακριά από όλους τους δικούς μου
πεσμένος στα γόνατα, και να περιμένω την επόμενη ανάσα.
H επόμενη ανάσα που, είναι ένα μεγάλο δώρο
που μας έρχεται τόσο απλόχερα, κάθε δευτερόλεπτο
και που πολλές φορές, το θεωρούμε τόσο αυτονόητο,
ώστε να το υποτιμούμε κιόλας.
Eκείνη την ώρα, σκέφτηκα ότι
ίσως η μοίρα μου δεν μου έδινε την επόμενη
και είχα πιστέψει ότι μάλλον ήρθε το τέλος.
Έπεσα, όλα γύρω μου σκοτείνιασαν. Έπεσα και σωριάστηκα στον πάγο
και μέσα σε μια τρομερή αγωνία για τη ζωή μου
θυμάμαι ότι είχα γραπωθεί από κάποιου τα πόδια
και περίμενα να έρθει το τέλος.
Όμως για κάποιο μαγικό λόγο,
κατάφερα τελικά να πάρω μια ανάσα και ξαναεπέστρεψα στη ζωή.
Με σηκώσανε και αυτό που έγινε στη συνέχεια,
είχε πολύ πλάκα τελικά. (Γέλια) Γιατί κατάφερα μέσα σε αυτή την τραγική ειρωνεία, να πέσω κυριολεκτικά πάνω στο team του Discovery Channel, (Γέλια)
στα γυρίσματα τους και όπως ξέρετε οι σκηνοθέτες,
οι κάμεραμεν είναι αιμοβόροι και μόλις συμβαίνει κάτι
poy κάποιος πονάει, αμέσως, εκεί αυτό είναι το θέμα μας. (Γέλια)
Έτσι όταν σηκώθηκα, βρέθηκα αντιμέτωπος με μια κάμερα
και... έγινα διάσημος. (Γέλια)
(Χειροκρότημα)
Το πλάνο που θα σας δείξω τώρα έχει κάνει το γύρω του κόσμου.
O Άντριου Λόκ, ο αρχηγός του Discovery Channel,
να με υποστηρίζει και εγώ να μην έχω φωνή να του πω
ότι είμαι αυτός ο κακόμοιρος ο συνάδελφος,
που του έπιανε τα πόδια προηγουμένως,
και ότι αν του περίσσευε και καμία γουλιά μπορεί και να επιζούσα.
Τελικά κατεβαίνοντας από το Έβερεστ κανένας δεν έχει περίσσια γουλιά,
οπότε εφόσον δεν καταλάβαιναν και τι έχω, με αφήσανε να φύγω.
Κατέβαινα για άλλη μια περίπου ώρα και είχα μια τρομερή αγωνιά
γιατί κάθε φορά, πραγματικά η κατάποση ήταν μια κυριολεκτική μάχη για τη ζωή.
Όταν αναπολούσα τις στιγμές αργότερα συνειδητοποίησα ότι
μόνο μπροστά στον κίνδυνο και όχι στο φόβο του θανάτου,
ξέχασα για λίγο την κινηματογράφηση
και πιστεύω ότι συνήθως φοβόμαστε πράγματα τα οποία δεν κάνουμε
παρά όταν αναλαμβάνουμε δράση.
Εφτά μήνες πριν περίπου, κατά τη διάρκεια της προετοιμασίας
σε ένα άλλο βουνό των Ιμαλαΐων, στο Τσο Ογιού,
ήμουνα δίπλα στον Χρήστο Μπαρούχα, τον σύντροφο μου,
όταν για εκείνον η επόμενη αναπνοή δεν ήρθε. Έτσι απλά.
Αυτό που ανέπνεε ακόμα ήταν ένα μήνυμα που είχε προλάβει να αφήσει
Η μέρα που η πρώτη ελληνική αποστολή
θα σταθεί στην κορυφή του κόσμου,
μπορεί να μην ήρθε αλλά σίγουρα δεν θα αργήσει.
Η πραγματοποίηση αυτού του ονείρου όμως
προϋποθέτει την ύπαρξη οράματος, δέσμευσης, καλής οργάνωσης
και σκληρής προσπάθειας.
Μετά από αυτή την εμπειρία που είχα,
ήξερα ότι και ο Χρήστος δεν είχε λόγο να φοβηθεί.
Όταν βρισκόμασταν στην κορυφή με τη φωτογραφία του Χρήστου,
όταν παραλαμβάναμε το βραβείο στο φεστιβάλ Θεσσαλονίκης,
ή όταν αρχίσαμε να δεχόμαστε μηνύματα από νέα παιδιά,
όπως αυτής της μικρής μαθήτριας.
Δίνετε ελπίδα σε όσους έχουν στόχους
και έχουν χάσει τις ελπίδες τους!
Ήταν ότι καλύτερο μπορούσαμε να δούμε και ειδικά σε αυτή την ηλικία
και μετά από αυτό το ντοκιμαντέρ
αρχίζει να αλλάζει πολύ η ιδέα για τη ζωή μου.
Ήξερα πως δεν είχα να μετανιώσω για τίποτα
γιατί είχα πράξει αυτό που αγαπάω να πράττω.
Ένας δημοσιογράφος γράφοντας για την προσπάθεια μας και για την ταινία,
έδωσε στο άρθρο του τον τίτλο:
«Σημασία έχει να (κάνεις αυτό που) αγαπάς».
Και γκριζάροντας τις μεσαίες λέξεις,
έκανε ακόμα πιο συγκεκριμένο το ουσιαστικό νόημα.
Σημασία έχει να αγαπάς.
Ευχαριστώ πολύ, καλό σας βράδυ.
(Χειροκρότημα)
