×

Ми використовуємо файли cookie, щоб зробити LingQ кращим. Відвідавши сайт, Ви погоджуєтесь з нашими правилами обробки файлів «cookie».


image

TEDx Ελληνικά, Connecting The Dots . How Can Theater Beat Netflix | Marios Mettis | TEDxLarnaca - YouTube

Connecting The Dots . How Can Theater Beat Netflix | Marios Mettis | TEDxLarnaca - YouTube

Μεταγραφή: Maria Pericleous Επιμέλεια: Chryssa Rapessi

Ο Ελβετός φιλόσοφος Ζαν Ζακ Ρουσώ

είπε πως ο κόσμος της πραγματικότητας

έχει τα όριά του,

ο κόσμος της φαντασίας είναι απεριόριστος.

Γι' αυτό λοιπόν φανταστείτε απεριόριστα την υπόλοιπη μου ομιλία,

εγώ δεν θα πω κάτι άλλο, ευχαριστώ.

(Γέλια)

Ευχαριστώ.

(Χειροκρότημα)

Όταν ήμουν μικρός λάτρευα να βρίσκω στις εφημερίδες εκείνα τα παιχνίδια

που σου ζητούσαν να ενώσεις τις κουκίδες για να σχηματίσεις μια εικόνα

φαντάζομαι όλοι σας τα έχετε υπόψιν, αυτά.

Συνήθως κάποιο κομμάτι τους ήταν πάντοτε σχεδιασμένο για να σου δώσει μια ιδέα

για το τι περίπου θα απεικονίζει.

Αυτό και μόνο ήταν αρκετό για να ενεργοποιήσει τη φαντασία μου.

Ήθελα πριν καν ακουμπήσω με το μολύβι μου το χαρτί,

να καταφέρω να μαντέψω τι έκρυβε ο γρίφος.

Το γεγονός ότι η εικόνα ήταν ανολοκλήρωτη

μαζί με κάποιες αριθμημένες κουκίδες ως τα μοναδικά στοιχεία που είχα,

έβαζε το μυαλό μου σε μια διαδικασία.

Άρχιζα να βλέπω διάφορες εικόνες στο κεφάλι μου.

Όταν λοιπόν είχα μια ιδέα για το τι θα απεικόνιζε,

άρχιζα να ενώνω τις κουκίδες, και μετά από λίγο σταματούσα

για να δω τι είχα φτιάξει.

Μάλιστα.

Ήταν αυτό που είχα φανταστεί;

Δεν ήταν;

Επεξεργαζόμουνα τα καινούρια δεδομένα,

τις καινούριες εικόνες στο κεφάλι μου.

Συνέχιζα να ενώνω τις κουκίδες, μετά από λίγο πάλι σταματούσα, τσέκαρα.

Πολύ πιο ξεκάθαρα τα πράγματα τώρα,

αλλά αυτό εκεί, θα είναι αυτό που έχω φανταστεί, δεν θα είναι;

Τα καινούρια δεδομένα, επεξεργασία στο κεφάλι,

καινούριες εικόνες.

Αν η εικόνα αυτή μου είχε παρουσιαστεί έτοιμη, ολοκληρωμένη,

με τις κουκίδες ενωμένες,

αν κάποιος άλλος δηλαδή είχε κάνει αυτή τη δουλειά για εμένα,

δεν θα είχε κανένα απολύτως ενδιαφέρον.

Η ιδιοφυία αυτού του παιχνιδιού

βρίσκεται στο γεγονός ότι σου παρουσιάζει κάτι ανολοκλήρωτο,

και ζητάει από εσένα να κάνεις την υπόλοιπη δουλειά.

Με αυτόν τον τρόπο,

έχεις αυτόματα συνεισφέρει στη δημιουργία της εικόνας.

Και πρακτικά, αλλά και νοητικά.

Και για τον λόγο αυτό, το αποτέλεσμα έχει μεγαλύτερη αξία για εσένα,

επειδή κατά κάποιο τρόπο σού ανήκει.

Είναι και δικό σου δημιούργημα.

Μπορεί το αποτέλεσμα στο τέλος

να μην είναι μια απίστευτη ζωγραφιά με χιλιάδες χρώματα,

αλλά δεν χρειάζεται να είναι.

Μόνο και μόνο το γεγονός ότι και εσύ δούλεψες για να ολοκληρωθεί,

την κάνει ξεχωριστή, αποκτά μια συναισθηματική αξία.

Η Σέσιλυ Ονήλ είναι καθηγήτρια

και συγγραφέας πολλών βιβλίων για το θέατρο.

Αυτό που λέει για το θέατρο μού θυμίζει πολύ

το παιχνίδι με τις κουκίδες.

Λέει πως ο θεατής,

παρακολουθώντας μια παράσταση, προσπαθεί να ερμηνεύσει

τα διάσπαρτα κομμάτια των πληροφοριών που του παρουσιάζονται.

Από τη στιγμή που αρχίζει μια παράσταση

κάνουμε εικασίες, κάνουμε υποθέσεις,

αναπτύσσουμε προσδοκίες για τον κόσμο που ξεδιπλώνεται μπροστά μας.

Ο θεατής μεταφράζει όλα αυτά τα στοιχεία

που λαμβάνει από την παράσταση,

κατασκευάζοντας έναν κόσμο στη φαντασία του.

H κατασκευή αυτού του κόσμου είναι, εν μέρει, και δικό του δημιούργημα,

επειδή είναι το αποτέλεσμα των προσπαθειών του

να συνδέσει όλα αυτά τα στοιχεία ενός έργου που του παρουσιάζεται

κατακερματισμένο και ανολοκλήρωτο.

Μάντεψε κανείς τι είναι ο γρίφος;

Το κομμάτι κάτω;

Κανένας, ένας, όλοι;

Μπράβο.

Χαριτωμένο!

Υπάρχει μια δύναμη στο ανολοκλήρωτο,

μπορεί να ενεργοποιήσει τη φαντασία μας,

και αυτό είναι κάτι που συνήθως

ο κινηματογράφος και η τηλεόραση δεν το κάνουν.

Σου προσφέρουν την εικόνα έτοιμη, ολοκληρωμένη,

και εσύ δεν έχεις να προσφέρεις τίποτα πίσω.

Σου παρουσιάζουν το αποτέλεσμα, όσο εντυπωσιακό κι αν είναι.

Παρακολουθώντας μια ταινία μπορείς τη μια στιγμή να βρίσκεσαι

σε μια υπέροχη παραλία με ένα καταπληκτικό ηλιοβασίλεμα,

μετά να εκτοξευθείς κάπου στο διάστημα,

μέσα σε ένα διαστημόπλοιο, να διασχίζεις κάποιον γαλαξία,

μετά η κάμερα να ζουμάρει στο πρόσωπο του πρωταγωνιστή

στο μάτι του, στον βολβό του ματιού, στην κόρη του ματιού,

μέσα, στα κύτταρα, στα μικροκύτταρα, στα μικρο-μικροκύτταρα.

Ατελείωτες δυνατότητες.

Πώς μπορεί, λοιπόν, το θέατρο να το ανταγωνιστεί

- να το συναγωνιστεί, πιο σωστό -

αυτό, ενεργοποιώντας τη φαντασία του θεατή;

Και αυτό που είναι ακόμη πιο ενδιαφέρον,

είναι ότι η φαντασία του κάθε ενός από έμας

θα δημιουργήσει αυτό που ο κάθε ένας από εμάς ξεχωριστά

θέλει να δει, κομμένο και ραμμένο στα μέτρα του.

Σε μια κινηματογραφική ταινία, σε μια τηλεοπτική σειρά,

ο σκηνοθέτης έχει προ-αποφασίσει

τι θα δεις, και πού θα κοιτάξεις.

Η φαντασία σου θα σου δώσει την εικόνα ενός τοπίου ή μιας κατάστασης

ακριβώς όπως εσύ θες να τα δεις,

σύμφωνα με τις δικές σου εμπειρίες, σύμφωνα με τα δικά σου βιώματα.

Πολλές φορές θα δεις αυτό που έχεις ανάγκη να δεις.

Ο Γάλλος φιλόσοφος Ζακ Ρανσιέ

στο βιβλίο του «Ο χειραφετημένος θεατής»

λέει ότι οι θεατές είναι ανεξάρτητοι, ενεργοί παρατηρητές,

οι οποίοι παίρνουν μέρος σε αμέτρητες ετερογενείς παραστάσεις.

Ο κάθε θεατής μαθαίνει κάτι διαφορετικό από μια παράσταση

μέσω μιας ενεργού ερμηνείας.

Πόσες φορές σας έτυχε

να διαβάσετε ένα βιβλίο, να ενθουσιαστείτε,

και μετά να πάτε στον κινηματογράφο, να δείτε την ταινία και να απογοητευτείτε;

Και να έχετε και τον κολλητό σας δίπλα, ο οποίος δεν διάβασε το βιβλίο,

είναι μαζί σας στην ταινία, του άρεσε, και σας αποκαλεί ψευτο-κουλτουριάρη!

(Γέλια)

Γιατί συμβαίνει αυτό;

Κακή επιλογή φίλου σίγουρα!

Αλλά γιατί να συμβαίνει τόσο συχνά αυτό;

Αυτός που δεν διάβασε το βιβλίο, δεν έχει κάποιο μέτρο σύγκρισης,

πήγε στο σινεμά, πήρε κάτι έτοιμο, είδε κάτι που φτιάχτηκε για να του αρέσει,

και του άρεσε!

Διαβάζοντας το βιβλίο,

έχεις την ευκαιρία να δημιουργήσεις από μόνος σου τις εικόνες

που το βιβλίο σού περιγράφει.

Κάνοντας λοιπόν μετά τη σύγκριση, πηγαίνοντας στο σινεμά,

αυτό που βλέπεις στον κινηματογράφο σού φαίνεται λίγο.

Η φαντασία εξατομικεύει την εικόνα.

Και μετά οτιδήποτε άλλο μοιάζει κατώτερο.

Όσο καλό κι αν είναι.

Όσοι έχετε δοκιμάσει διαδικτυακές γνωριμίες

το γνωρίζετε πάρα πολύ καλά αυτό.

(Γέλια)

Ναι εσύ, δεν σε βλέπω, αλλά σε ακούω.

Λοιπόν, ακριβώς αυτό μου είχε συμβεί

όταν είχα διαβάσει το βιβλίο του Πάτρικ Ζίσκιντ, «Το άρωμα»,

και μετά πήγα στον κινηματογράφο για να δω την ταινία.

Απογοητεύτηκα!

Έψαξα στο διαδίκτυο και βρήκα κάποια σχόλια

από άτομα που διάβασαν το συγκεκριμένο βιβλίο,

και είδαν και την ταινία.

Κακή επιλογή γραμματοσειράς.

Ωραία.

«Δυστυχώς έχασα κάθε πίστη στις ταινίες.

Δεν έχουν την ικανότητα να μου προκαλέσουν τα συναισθήματα

που οι λέξεις δημιουργούν στο μυαλό και στην καρδιά μου».

«"Το άρωμα" είναι από τα πιο προκλητικά βιβλία που έχω διαβάσει.

Από τότε που το διάβασα μυρίζω τον κόσμο αλλιώτικα».

«Η ταινία ήταν πραγματικά απογοητευτική.

Χρειάζεται πραγματικά να αναρωτιόμαστε,

είναι μετρημένες οι ταινίες που κατάφεραν να είναι αντάξιες των βιβλίων τους».

«Το βιβλίο. Η ταινία δεν ήταν αυτό που είχα φανταστεί».

«Η ταινία είναι καταπληκτική, το βιβλίο σκατά».

(Γέλια)

Εντάξει, υπάρχουν και αυτές οι απόψεις, καλό είναι να τις ακούμε.

Τουλάχιστον έχει μυρωδιές, αρώματα.

(Γέλια)

«Το βιβλίο, επειδή το μεγαλείο αυτού του βιβλίου

βρίσκεται στον τρόπο με τον οποίο ο συγγραφέας περιγράφει τις μυρωδιές,

με αποτέλεσμα να σε κάνει να τις φανταστείς.

Κάτι τέτοιο δεν μπορεί να το μεταδώσει μια ταινία».

«Το βιβλίο. Η ταινία σκοτώνει τη φαντασία».

«Πάντα το βιβλίο».

Πίσω στον κύκλο μου.

Υπάρχουν βέβαια και οι περιπτώσεις

που και οι ταινίες, και μια τηλεοπτική σειρά

μπορούν να λειτουργήσουν με αυτό τον τρόπο.

Στην ταινία του Λάσλο Νέμες «Ο γιος του Σαούλ»,

ο φακός επικεντρώνεται στο πρόσωπο του πρωταγωνιστή

με πάρα πολύ κοντινές λήψεις, αφήνοντας μόνο να αχνοφαίνεται,

ή να υπονοείται το τι συμβαίνει γύρω του.

Ο σκηνοθέτης λέει ότι εμποδίζοντας τον θεατή να δει τι συμβαίνει

και δίνοντάς του μόνο μερικές πληροφορίες,

αναγκάζει τη φαντασία του να συμπληρώσει η ίδια τα κενά.

Στην ταινία μπορούμε να ακούσουμε γαύγισμα σκύλων, ουρλιαχτά,

φωνές, πυροβολισμούς, μπορούμε να δούμε μερικά πτώματα,

για την ακρίβεια μόνο δύο ή τρεις θανάτους βλέπουμε καθ' όλη τη διάρκεια της ταινίας.

Αλλά ο τρόμος που δημιουργεί η φαντασία μας

είναι πολύ μεγαλύτερος από το οτιδήποτε άλλο

που θα μπορούσε να κατασκευαστεί οπτικά από τον σκηνοθέτη.

Ένα άλλο πολύ καλό παράδειγμα ταινίας είναι το Μπλέρ Γουίτς Πρότζεκτ.

Όσο λιγότερα γνωρίζουμε γι' αυτό που φοβόμαστε,

τόσο πιο τρομακτικό είναι.

Υπάρχει μια έκφραση στην Ελληνική γλώσσα

που βρίσκω ιδιαίτερα ενδιαφέρουσα.

«Άκου να δεις».

Άκου... να δείς!

Περιγράφει ακριβώς αυτήν τη διαδικασία.

Στην αρχαία Ελληνική τραγωδία πολύ σημαντικά γεγονότα

όπως ήταν οι φόνοι, οι μάχες,

δεν μπορούσαν να παρουσιαστούν επί σκηνής,

έπρεπε λοιπόν να μεταφερθούν λεκτικά στο κοινό.

Σίγουρα μια απλή αναφορά τους θα έκανε τη δουλειά,

αλλά δεν θα ήταν ιδιαίτερα αποδοτική, δηλαδή θα άφηνε το κοινό αδιάφορο

και θα μείωνε τη σημαντικότητα του γεγονότος.

Δηλαδή φανταστείτε για παράδειγμα

τον αγγελιαφόρο από τους «Πέρσες» του Αισχύλου

να μπαίνει στην σκηνή, έχοντας κάνει όλο αυτό το ταξίδι,

για να φέρει τα άσχημα νέα της ήττας των Περσών από τους Έλληνες

να μπαίνει λοιπόν στη σκηνή,

καταιδρωμένος, κουρασμένος, κατάκοπος,

να κοιτάει τον χορό των γερόντων, τους σεβάσμιους αυτούς γέροντες

και να τους λέει: «Χάσαμε.

Πρέπει να πηγαίνω, με περιμένουν, έχω κανονίσει κάτι».

Όχι!

Ο λόγος που οι μεγάλοι τραγικοί αφιερώνουν τόσες σελίδες

κάνοντας λεπτομερή περιγραφή των γεγονότων αυτών,

είναι ακριβώς για να δώσουν τα ερεθίσματα

στους θεατές/ακροατές έτσι ώστε ακούγοντας

να δουν τα συγκλονιστικά αυτά γεγονότα χωρίς να χάνουν από το μέγεθός τους.

Αυτό που έκαναν δηλαδή είναι ότι ενεργοποιούσαν τη φαντασία τους

μέσω του λόγου.

Σκονάκι.

Το θέατρο, λοιπόν,

δεν θα έπρεπε να προσπαθεί να μιμηθεί ούτε την τηλεόραση ούτε τον κινηματογράφο.

Αυτό που θα έπρεπε να προσπαθεί να κάνει, και που μπορεί να κάνει,

είναι να ενεργοποιήσει τη φαντασία του θεατή,

να δώσει τον χώρο στη φαντασία του να δημιουργήσει η ίδια τις εικόνες.

Μπορεί να γίνει με διάφορους τρόπους.

Σκηνογραφία.

Σκηνικά τα οποία δεν παρουσιάζουν με ρεαλιστική ακρίβεια

έναν χώρο, ή έναν τόπο, ή που απλά τον εισηγούνται.

Ένα σπίτι δεν χρειάζεται να είναι ένα ρεαλιστικό σπίτι.

Μπορεί να είναι κάτι που να του μοιάζει,

κάτι που να το θυμίζει, κάτι που να πλησιάζει την εικόνα του.

Ο ήχος.

Γνωρίζουμε πάρα πολύ καλά, εμπειρικά, πώς ακούγεται το κάθε τι.

Μπορούμε μέσω του ήχου να ανακαλέσουμε εικόνες στον θεατή.

Ο φωτισμός.

Οι προβολείς δεν είναι εκεί μόνο για να φωτίζουν το σκηνικό μας

ή για να δημιουργήσουμε φωτιστικά εφφέ.

Ένα φωτεινό τετράγωνο εδώ μπορεί να είναι ένα βουνό ή μια λίμνη,

ή μια θάλασσα, ή μια λιμνοθάλασσα.

Θα χρειαστούμε δύο φωτισμένα τετράγωνα για το τελευταίο.

Ο Γάλλος συγγραφέας Αντουάν ντε Σαιντ-Εξυπερύ

λέει ότι ένας σωρός από πέτρες παύει να είναι ένας σωρός από πέτρες

από τη στιγμή που ένας άνθρωπος τον κοιτάει,

και στο κεφάλι του βλέπει την εικόνα ενός καθεδρικού ναού.

Ο θεατής, παρακολουθώντας μια παράσταση,

βλέπει, ακούει, αναγνωρίζει στοιχεία και κώδικες

για πράγματα που ήδη γνωρίζει,

και η φαντασία του μετά κάνει την υπόλοιπη δουλειά.

Συμπληρώνει τα κενά, ενώνει τις κουκίδες.

Μικρές θεατρικές ομάδες με χαμηλό προυπολογισμό

μπορούν να κάνουν χρήση της τεχνικής αυτής,

παράγοντας θεάματα χαμηλού κόστους αλλά υψηλής ποιότητας.

Μεγάλα θεατρικά σχήματα που έχουν τα χρήματα,

μπορούν να τα επενδύσουν αλλού.

Μπορούν να αυξήσουν τους μισθούς των σκηνοθετών,

(Γέλια)

των ηθοποιών, των συντελεστών.

Χαρούμενοι συνεργάτες, τι πιο όμορφο;

Είναι πάρα πολύ ωραία και τα φτερά και τα πούπουλα και τα εντυπωσιακά σκηνικά,

αλλά όλα αυτά, όταν έχουν μόνο διακοσμητική λειτουργία,

μετά από πέντε-δέκα λεπτά παύουν να έχουν ενδιαφέρον.

Πολλές λοιπόν θεατρικές ομάδες κάνουν ήδη χρήση αυτής της τεχνικής,

και έχουν καταφέρει συγκλονιστικά αποτελέσματα.

Άλλες το κάνουν εν αγνεία τους.

Είναι σημαντικό οι δημιουργοί να το καταλάβουμε,

να το αντιληφθούμε, να το εντοπίσουμε, να το αναπτύξουμε,

να επενδύσουμε σε αυτό.

Η φαντασία μας είναι ένα φοβερά δυνατό όργανο

με απίστευτες δυνατότητες, απεριόριστες.

Ο άνθρωπος έχει την ικανότητα να φαντάζεται,

να δημιουργεί με τη φαντασία του,

στον εγκέφαλό μας υπάρχουν καταχωρημένες εκατομμύρια πληροφορίες

από εικόνες, από πράγματα, από πρόσωπα, από οσμές, από ήχους

και η φαντασία μας έχει αυτή την καταπληκτική ικανότητα

να μπορεί να τα συνθέτει όλα αυτά

με τον πιο εντυπωσιακό τρόπο που μπορείτε να φανταστείτε.

Το θέατρο μπορεί να δώσει τον χώρο στον θεατή να φανταστεί,

να δημιουργήσει με τη φαντασία του,

να γίνει αυτός δημιουργός, να γίνει αυτός κατασκευαστής.

Και αυτό θα είναι για τον ίδιο μια συναρπαστική εμπειρία.

Ακριβώς όπως το παιχνίδι με τις κουκίδες.

Ευχαριστώ.

(Χειροκρότημα)

Connecting The Dots . How Can Theater Beat Netflix | Marios Mettis | TEDxLarnaca - YouTube Connecting The Dots - How Can Theater Beat Netflix | Marios Mettis | TEDxLarnaca - YouTube

Μεταγραφή: Maria Pericleous Επιμέλεια: Chryssa Rapessi

Ο Ελβετός φιλόσοφος Ζαν Ζακ Ρουσώ Swiss philosopher Jean-Jacques Rousseau,

είπε πως ο κόσμος της πραγματικότητας said that the world of reality

έχει τα όριά του, has its limits,

ο κόσμος της φαντασίας είναι απεριόριστος. the world of imagination is limitless.

Γι' αυτό λοιπόν φανταστείτε απεριόριστα την υπόλοιπη μου ομιλία, So, for this reason, limitlessly imagine the rest of my speech,

εγώ δεν θα πω κάτι άλλο, ευχαριστώ. I will say nothing more, thank you.

(Γέλια) (Laughter)

Ευχαριστώ. Thank you.

(Χειροκρότημα) (Applause)

Όταν ήμουν μικρός λάτρευα να βρίσκω στις εφημερίδες εκείνα τα παιχνίδια When I was young, I loved those puzzles which appeared in the newspaper,

που σου ζητούσαν να ενώσεις τις κουκίδες για να σχηματίσεις μια εικόνα where you had to connect the dots for an image to appear.

φαντάζομαι όλοι σας τα έχετε υπόψιν, αυτά. I imagine you all know the puzzle I mean - this one.

Συνήθως κάποιο κομμάτι τους ήταν πάντοτε σχεδιασμένο για να σου δώσει μια ιδέα Usually, some of it was already there,

για το τι περίπου θα απεικονίζει.

Αυτό και μόνο ήταν αρκετό για να ενεργοποιήσει τη φαντασία μου. This alone was enough to activate my imagination

Ήθελα πριν καν ακουμπήσω με το μολύβι μου το χαρτί, before I even touched the paper with my pencil

να καταφέρω να μαντέψω τι έκρυβε ο γρίφος. to be able to guess what the riddle hid.

Το γεγονός ότι η εικόνα ήταν ανολοκλήρωτη The fact that the image was incomplete,

μαζί με κάποιες αριθμημένες κουκίδες ως τα μοναδικά στοιχεία που είχα, with some numbered dots as the only clues I had,

έβαζε το μυαλό μου σε μια διαδικασία. put my mind through a process.

Άρχιζα να βλέπω διάφορες εικόνες στο κεφάλι μου. I started seeing different images in my head.

Όταν λοιπόν είχα μια ιδέα για το τι θα απεικόνιζε,

άρχιζα να ενώνω τις κουκίδες, και μετά από λίγο σταματούσα I started connecting the dots and a bit later I would pause

για να δω τι είχα φτιάξει. to see what I had formed.

Μάλιστα. OK.

Ήταν αυτό που είχα φανταστεί; Was that what I had imagined?

Δεν ήταν; Or not?

Επεξεργαζόμουνα τα καινούρια δεδομένα,

τις καινούριες εικόνες στο κεφάλι μου. the new images in my head.

Συνέχιζα να ενώνω τις κουκίδες, μετά από λίγο πάλι σταματούσα, τσέκαρα. I continued to connect the dots; after a while I stopped again, checking.

Πολύ πιο ξεκάθαρα τα πράγματα τώρα, Things are much clearer now,

αλλά αυτό εκεί, θα είναι αυτό που έχω φανταστεί, δεν θα είναι; but, will this be what I imagined, or not?

Τα καινούρια δεδομένα, επεξεργασία στο κεφάλι, New data, processing in my head,

καινούριες εικόνες. new images.

Αν η εικόνα αυτή μου είχε παρουσιαστεί έτοιμη, ολοκληρωμένη, If the image had appeared to me already made, complete,

με τις κουκίδες ενωμένες, with all the dots connected,

αν κάποιος άλλος δηλαδή είχε κάνει αυτή τη δουλειά για εμένα, if someone else had done this job for me,

δεν θα είχε κανένα απολύτως ενδιαφέρον. it would not be interesting at all.

Η ιδιοφυία αυτού του παιχνιδιού The genius of this game

βρίσκεται στο γεγονός ότι σου παρουσιάζει κάτι ανολοκλήρωτο, lies in the fact that it presents you with something incomplete

και ζητάει από εσένα να κάνεις την υπόλοιπη δουλειά. and asks of you to do the rest of the work.

Με αυτόν τον τρόπο, This way,

έχεις αυτόματα συνεισφέρει στη δημιουργία της εικόνας. you have automatically contributed to the creation of the image,

Και πρακτικά, αλλά και νοητικά. both practically and mentally.

Και για τον λόγο αυτό, το αποτέλεσμα έχει μεγαλύτερη αξία για εσένα, And for this reason, the result has greater value for you,

επειδή κατά κάποιο τρόπο σού ανήκει. because, in a way, it belongs to you.

Είναι και δικό σου δημιούργημα. It is your creation too.

Μπορεί το αποτέλεσμα στο τέλος In the end, the result

να μην είναι μια απίστευτη ζωγραφιά με χιλιάδες χρώματα, may not be an incredible drawing with thousands of colors,

αλλά δεν χρειάζεται να είναι. but it doesn't need to be.

Μόνο και μόνο το γεγονός ότι και εσύ δούλεψες για να ολοκληρωθεί, The mere fact that you worked as well for it to be completed,

την κάνει ξεχωριστή, αποκτά μια συναισθηματική αξία. makes it special; it attains an emotional value.

Η Σέσιλυ Ονήλ είναι καθηγήτρια Cecily O'Neill is a professor

και συγγραφέας πολλών βιβλίων για το θέατρο. and author of many books about theatre.

Αυτό που λέει για το θέατρο μού θυμίζει πολύ What she says about theatre reminds me very strongly

το παιχνίδι με τις κουκίδες. of the game with the dots.

Λέει πως ο θεατής, She says that the spectator,

παρακολουθώντας μια παράσταση, προσπαθεί να ερμηνεύσει watching a performance, tries to interpret

τα διάσπαρτα κομμάτια των πληροφοριών που του παρουσιάζονται. the scattered pieces of the information presented.

Από τη στιγμή που αρχίζει μια παράσταση From the moment a performance starts

κάνουμε εικασίες, κάνουμε υποθέσεις, we make speculations, we form hypotheses,

αναπτύσσουμε προσδοκίες για τον κόσμο που ξεδιπλώνεται μπροστά μας. we develop expectations for the world unfolding before us.

Ο θεατής μεταφράζει όλα αυτά τα στοιχεία The spectator translates all these clues

που λαμβάνει από την παράσταση, which they get from the performance,

κατασκευάζοντας έναν κόσμο στη φαντασία του. constructing a world in their imagination.

H κατασκευή αυτού του κόσμου είναι, εν μέρει, και δικό του δημιούργημα, The construction of this world is, in part, their creation as well,

επειδή είναι το αποτέλεσμα των προσπαθειών του because it is the result of their effort

να συνδέσει όλα αυτά τα στοιχεία ενός έργου που του παρουσιάζεται to connect all these clues of a play presented to them

κατακερματισμένο και ανολοκλήρωτο. divided and incomplete.

Μάντεψε κανείς τι είναι ο γρίφος; Did anyone guess what the answer is?

Το κομμάτι κάτω; The bit at the bottom?

Κανένας, ένας, όλοι; No one, one, all?

Μπράβο. Well done.

Χαριτωμένο! Cute!

Υπάρχει μια δύναμη στο ανολοκλήρωτο, There is a power in the incomplete.

μπορεί να ενεργοποιήσει τη φαντασία μας, It can enable our imagination,

και αυτό είναι κάτι που συνήθως and this is something that usually

ο κινηματογράφος και η τηλεόραση δεν το κάνουν. cinema and television don't do.

Σου προσφέρουν την εικόνα έτοιμη, ολοκληρωμένη, They give you an image already formed, complete,

και εσύ δεν έχεις να προσφέρεις τίποτα πίσω. and you have nothing to contribute in return.

Σου παρουσιάζουν το αποτέλεσμα, όσο εντυπωσιακό κι αν είναι. They present you the result, however impressive it may be.

Παρακολουθώντας μια ταινία μπορείς τη μια στιγμή να βρίσκεσαι

σε μια υπέροχη παραλία με ένα καταπληκτικό ηλιοβασίλεμα, be at a wonderful beach with a spectacular sunset,

μετά να εκτοξευθείς κάπου στο διάστημα, then be blasted somewhere in space,

μέσα σε ένα διαστημόπλοιο, να διασχίζεις κάποιον γαλαξία, inside a spaceship, crossing some galaxy,

μετά η κάμερα να ζουμάρει στο πρόσωπο του πρωταγωνιστή then the camera zooms to the face of the protagonist

στο μάτι του, στον βολβό του ματιού, στην κόρη του ματιού, in his eye, the bulb of his eye, in his eye's pupil,

μέσα, στα κύτταρα, στα μικροκύτταρα, στα μικρο-μικροκύτταρα. inside, the cells, in the microcells, in the micro-microcells.

Ατελείωτες δυνατότητες. Infinite possibilities.

Πώς μπορεί, λοιπόν, το θέατρο να το ανταγωνιστεί

- να το συναγωνιστεί, πιο σωστό - or more accurately, compete with it -

αυτό, ενεργοποιώντας τη φαντασία του θεατή; in enabling the spectator's imagination?

Και αυτό που είναι ακόμη πιο ενδιαφέρον, And what is even more interesting

είναι ότι η φαντασία του κάθε ενός από έμας

θα δημιουργήσει αυτό που ο κάθε ένας από εμάς ξεχωριστά will create what each one of us

θέλει να δει, κομμένο και ραμμένο στα μέτρα του. wants to see, fitted just for them.

Σε μια κινηματογραφική ταινία, σε μια τηλεοπτική σειρά, In a film, a TV series,

ο σκηνοθέτης έχει προ-αποφασίσει the director has already decided

τι θα δεις, και πού θα κοιτάξεις. what you will see and where you will look.

Η φαντασία σου θα σου δώσει την εικόνα ενός τοπίου ή μιας κατάστασης Your imagination will give you the image of a landscape or a situation

ακριβώς όπως εσύ θες να τα δεις, exactly how you want to see it,

σύμφωνα με τις δικές σου εμπειρίες, σύμφωνα με τα δικά σου βιώματα. according to your experiences, according to what you have lived.

Πολλές φορές θα δεις αυτό που έχεις ανάγκη να δεις. Many a times, you will see what you need to see.

Ο Γάλλος φιλόσοφος Ζακ Ρανσιέ French philosopher Jacques Rancière

στο βιβλίο του «Ο χειραφετημένος θεατής» in his book "The Emancipated Spectator"

λέει ότι οι θεατές είναι ανεξάρτητοι, ενεργοί παρατηρητές, says that spectators are independent, active observers

οι οποίοι παίρνουν μέρος σε αμέτρητες ετερογενείς παραστάσεις. who participate in countless heterogenous performances.

Ο κάθε θεατής μαθαίνει κάτι διαφορετικό από μια παράσταση Each spectator learns something different from a performance

μέσω μιας ενεργού ερμηνείας. through an active interpretation.

Πόσες φορές σας έτυχε How many times

να διαβάσετε ένα βιβλίο, να ενθουσιαστείτε, have you read a book, gotten excited,

και μετά να πάτε στον κινηματογράφο, να δείτε την ταινία και να απογοητευτείτε; and then went to the cinema to see the movie and were disappointed?

Και να έχετε και τον κολλητό σας δίπλα, ο οποίος δεν διάβασε το βιβλίο, Sitting next to your best friend, who has not read the book,

είναι μαζί σας στην ταινία, του άρεσε, και σας αποκαλεί ψευτο-κουλτουριάρη! they watch the movie, like it, and call you a pseudo-intellectual!

(Γέλια) (Laughter)

Γιατί συμβαίνει αυτό; Why does this happen?

Κακή επιλογή φίλου σίγουρα! Bad choice of friend, that's for sure!

Αλλά γιατί να συμβαίνει τόσο συχνά αυτό;

Αυτός που δεν διάβασε το βιβλίο, δεν έχει κάποιο μέτρο σύγκρισης, The one who hasn't read the book, doesn't have a point of comparison,

πήγε στο σινεμά, πήρε κάτι έτοιμο, είδε κάτι που φτιάχτηκε για να του αρέσει, they went to the cinema, got something already made, something made to be liked,

και του άρεσε!

Διαβάζοντας το βιβλίο, Reading the book,

έχεις την ευκαιρία να δημιουργήσεις από μόνος σου τις εικόνες you have the chance to create for yourself

που το βιβλίο σού περιγράφει.

Κάνοντας λοιπόν μετά τη σύγκριση, πηγαίνοντας στο σινεμά, In comparison later on, going to the cinema,

αυτό που βλέπεις στον κινηματογράφο σού φαίνεται λίγο. what you see there seems too little.

Η φαντασία εξατομικεύει την εικόνα. Imagination individualizes the image.

Και μετά οτιδήποτε άλλο μοιάζει κατώτερο. And then everything else seems lesser.

Όσο καλό κι αν είναι. No matter how good it is.

Όσοι έχετε δοκιμάσει διαδικτυακές γνωριμίες Those of you who have tried online dating know this very well.

το γνωρίζετε πάρα πολύ καλά αυτό.

(Γέλια)

Ναι εσύ, δεν σε βλέπω, αλλά σε ακούω. Yes, you, I don't see you, but I hear you.

Λοιπόν, ακριβώς αυτό μου είχε συμβεί Well, this is exactly what happened to me

όταν είχα διαβάσει το βιβλίο του Πάτρικ Ζίσκιντ, «Το άρωμα», when I had read Patrick Süskind's book "Perfume: the Story of a Murderer,"

και μετά πήγα στον κινηματογράφο για να δω την ταινία. and then went to the cinema to see the movie.

Απογοητεύτηκα! I was disappointed!

Έψαξα στο διαδίκτυο και βρήκα κάποια σχόλια I scoured the internet and found some comments

από άτομα που διάβασαν το συγκεκριμένο βιβλίο, from people who had read this specific book

και είδαν και την ταινία. and saw the movie.

Κακή επιλογή γραμματοσειράς. Bad font choice.

Ωραία. Good.

«Δυστυχώς έχασα κάθε πίστη στις ταινίες. "Sadly, I have lost all faith in movies.

Δεν έχουν την ικανότητα να μου προκαλέσουν τα συναισθήματα They don't have the ability to invoke in me the same emotions

που οι λέξεις δημιουργούν στο μυαλό και στην καρδιά μου». that the words do in my mind and in my heart.

«"Το άρωμα" είναι από τα πιο προκλητικά βιβλία που έχω διαβάσει. 'Perfume' is one of the most provocative books I have ever read.

Από τότε που το διάβασα μυρίζω τον κόσμο αλλιώτικα». Ever since I read it, I smell the world differently.

«Η ταινία ήταν πραγματικά απογοητευτική. The movie is really disappointing.

Χρειάζεται πραγματικά να αναρωτιόμαστε, It's puzzling that such few movies

είναι μετρημένες οι ταινίες που κατάφεραν να είναι αντάξιες των βιβλίων τους».

«Το βιβλίο. Η ταινία δεν ήταν αυτό που είχα φανταστεί». The book. The movie was not what I had imagined.

«Η ταινία είναι καταπληκτική, το βιβλίο σκατά». The movie is amazing, the book is crap."

(Γέλια) (Laughter)

Εντάξει, υπάρχουν και αυτές οι απόψεις, καλό είναι να τις ακούμε. Well, these opinions exist as well; it's good to listen to them.

Τουλάχιστον έχει μυρωδιές, αρώματα. At least it has smells, perfumes.

(Γέλια) (Laughter)

«Το βιβλίο, επειδή το μεγαλείο αυτού του βιβλίου "The book.

βρίσκεται στον τρόπο με τον οποίο ο συγγραφέας περιγράφει τις μυρωδιές,

με αποτέλεσμα να σε κάνει να τις φανταστείς. resulting in you imagining them.

Κάτι τέτοιο δεν μπορεί να το μεταδώσει μια ταινία». This you can't get from a movie.

«Το βιβλίο. Η ταινία σκοτώνει τη φαντασία». The book. The movie kills imagination.

«Πάντα το βιβλίο». Always the book."

Πίσω στον κύκλο μου. Back to my circle.

Υπάρχουν βέβαια και οι περιπτώσεις There are, of course, cases

που και οι ταινίες, και μια τηλεοπτική σειρά where a movie or a TV series

μπορούν να λειτουργήσουν με αυτό τον τρόπο. can function that way as well.

Στην ταινία του Λάσλο Νέμες «Ο γιος του Σαούλ», In László Nemes' movie "Son of Saul,"

ο φακός επικεντρώνεται στο πρόσωπο του πρωταγωνιστή the lens focuses on the protagonist's face

με πάρα πολύ κοντινές λήψεις, αφήνοντας μόνο να αχνοφαίνεται, with many close ups,

ή να υπονοείται το τι συμβαίνει γύρω του.

Ο σκηνοθέτης λέει ότι εμποδίζοντας τον θεατή να δει τι συμβαίνει The director says that by not letting the spectator see what's happening

και δίνοντάς του μόνο μερικές πληροφορίες, and giving them only some information

αναγκάζει τη φαντασία του να συμπληρώσει η ίδια τα κενά. forces their imagination to fill in the gaps for itself.

Στην ταινία μπορούμε να ακούσουμε γαύγισμα σκύλων, ουρλιαχτά, In the movie we can hear dogs barking, screaming,

φωνές, πυροβολισμούς, μπορούμε να δούμε μερικά πτώματα, voices, shots, we can see a few corpses -

για την ακρίβεια μόνο δύο ή τρεις θανάτους βλέπουμε καθ' όλη τη διάρκεια της ταινίας.

Αλλά ο τρόμος που δημιουργεί η φαντασία μας But the fear that our imagination creates

είναι πολύ μεγαλύτερος από το οτιδήποτε άλλο is bigger than anything

που θα μπορούσε να κατασκευαστεί οπτικά από τον σκηνοθέτη. the director could visually create.

Ένα άλλο πολύ καλό παράδειγμα ταινίας είναι το Μπλέρ Γουίτς Πρότζεκτ. Another very good example is The Blair Witch Project.

Όσο λιγότερα γνωρίζουμε γι' αυτό που φοβόμαστε, The fewer things we know about what we are afraid of,

τόσο πιο τρομακτικό είναι. the scarier it is.

Υπάρχει μια έκφραση στην Ελληνική γλώσσα There is an expression in the Greek language

που βρίσκω ιδιαίτερα ενδιαφέρουσα. which I find especially interesting.

«Άκου να δεις». "Listen to see."

Άκου... να δείς! Listen ... to see!

Περιγράφει ακριβώς αυτήν τη διαδικασία. It describes exactly this procedure.

Στην αρχαία Ελληνική τραγωδία πολύ σημαντικά γεγονότα In ancient Greek tragedies, very important events

όπως ήταν οι φόνοι, οι μάχες, such as murders, battles

δεν μπορούσαν να παρουσιαστούν επί σκηνής, could not be presented on stage,

έπρεπε λοιπόν να μεταφερθούν λεκτικά στο κοινό. they had to be verbally communicated to the audience.

Σίγουρα μια απλή αναφορά τους θα έκανε τη δουλειά, Surely, simply mentioning them would do the job,

αλλά δεν θα ήταν ιδιαίτερα αποδοτική, δηλαδή θα άφηνε το κοινό αδιάφορο but it wouldn't be very effective; it would leave the audience uninterested

και θα μείωνε τη σημαντικότητα του γεγονότος. and the importance of the event would decrease.

Δηλαδή φανταστείτε για παράδειγμα Imagine, for instance,

τον αγγελιαφόρο από τους «Πέρσες» του Αισχύλου the messenger from Aeschylus' "The Persians"

να μπαίνει στην σκηνή, έχοντας κάνει όλο αυτό το ταξίδι, entering the stage - after having done this whole journey,

για να φέρει τα άσχημα νέα της ήττας των Περσών από τους Έλληνες to bring the bad news of the Persian's defeat by the Greeks -

να μπαίνει λοιπόν στη σκηνή, entering the stage,

καταιδρωμένος, κουρασμένος, κατάκοπος, sweating, tired, exhausted,

να κοιτάει τον χορό των γερόντων, τους σεβάσμιους αυτούς γέροντες looking at the elders' chorus, those respected elders

και να τους λέει: «Χάσαμε. and telling them: "We lost.

Πρέπει να πηγαίνω, με περιμένουν, έχω κανονίσει κάτι». I have to go now, someone's expecting me, I have plans."

Όχι! No!

Ο λόγος που οι μεγάλοι τραγικοί αφιερώνουν τόσες σελίδες The reason that the great tragedy writers dedicate so many pages

κάνοντας λεπτομερή περιγραφή των γεγονότων αυτών, detailing the description of those events

είναι ακριβώς για να δώσουν τα ερεθίσματα is exactly in order to give stimuli

στους θεατές/ακροατές έτσι ώστε ακούγοντας to the spectators/listeners so that listening,

να δουν τα συγκλονιστικά αυτά γεγονότα χωρίς να χάνουν από το μέγεθός τους. they can see these breathtaking events without diminishing them.

Αυτό που έκαναν δηλαδή είναι ότι ενεργοποιούσαν τη φαντασία τους What they did was to activate their imagination

μέσω του λόγου. through speech.

Σκονάκι. A cheat.

Το θέατρο, λοιπόν, So theatre

δεν θα έπρεπε να προσπαθεί να μιμηθεί ούτε την τηλεόραση ούτε τον κινηματογράφο. shouldn't be trying to mimic either television or cinema.

Αυτό που θα έπρεπε να προσπαθεί να κάνει, και που μπορεί να κάνει, What it should be trying to do, and it can do,

είναι να ενεργοποιήσει τη φαντασία του θεατή, is to activate the spectator's imagination,

να δώσει τον χώρο στη φαντασία του να δημιουργήσει η ίδια τις εικόνες. to give space to their imagination to create the images for itself.

Μπορεί να γίνει με διάφορους τρόπους. It can be done in many ways.

Σκηνογραφία. Scenography.

Σκηνικά τα οποία δεν παρουσιάζουν με ρεαλιστική ακρίβεια Props which do not present with realistic accuracy

έναν χώρο, ή έναν τόπο, ή που απλά τον εισηγούνται. a space or a place, but rather they suggest it.

Ένα σπίτι δεν χρειάζεται να είναι ένα ρεαλιστικό σπίτι. A house doesn't need to be a realistic one.

Μπορεί να είναι κάτι που να του μοιάζει, It can be something akin to it,

κάτι που να το θυμίζει, κάτι που να πλησιάζει την εικόνα του. something reminiscent of it, something close to its image.

Ο ήχος.

Γνωρίζουμε πάρα πολύ καλά, εμπειρικά, πώς ακούγεται το κάθε τι. We know very well, empirically, how everything sounds.

Μπορούμε μέσω του ήχου να ανακαλέσουμε εικόνες στον θεατή. Through sound we can evoke images in the spectators.

Ο φωτισμός. The lighting.

Οι προβολείς δεν είναι εκεί μόνο για να φωτίζουν το σκηνικό μας Spotlights aren't there only to light up the scene

ή για να δημιουργήσουμε φωτιστικά εφφέ. or to create lighting effects.

Ένα φωτεινό τετράγωνο εδώ μπορεί να είναι ένα βουνό ή μια λίμνη, An illuminated square here could be a mountain or a lake

ή μια θάλασσα, ή μια λιμνοθάλασσα. or a sea or a lagoon.

Θα χρειαστούμε δύο φωτισμένα τετράγωνα για το τελευταίο. We would need two illuminated squares for this last one.

Ο Γάλλος συγγραφέας Αντουάν ντε Σαιντ-Εξυπερύ

λέει ότι ένας σωρός από πέτρες παύει να είναι ένας σωρός από πέτρες says that a pile of rocks ceases to be a pile of rocks

από τη στιγμή που ένας άνθρωπος τον κοιτάει, from the moment that a person looks at it,

και στο κεφάλι του βλέπει την εικόνα ενός καθεδρικού ναού. and in their head, they see the image of a cathedral.

Ο θεατής, παρακολουθώντας μια παράσταση, The spectator, watching a performance,

βλέπει, ακούει, αναγνωρίζει στοιχεία και κώδικες sees, listens, recognizes clues and codes

για πράγματα που ήδη γνωρίζει, for things they already know,

και η φαντασία του μετά κάνει την υπόλοιπη δουλειά. and their imagination does the rest of the work.

Συμπληρώνει τα κενά, ενώνει τις κουκίδες. It fills the voids, it connects the dots.

Μικρές θεατρικές ομάδες με χαμηλό προυπολογισμό Small theatre groups with a small budget

μπορούν να κάνουν χρήση της τεχνικής αυτής, can use this technique

παράγοντας θεάματα χαμηλού κόστους αλλά υψηλής ποιότητας. and produce low cost but high quality performances.

Μεγάλα θεατρικά σχήματα που έχουν τα χρήματα, Big theatre groups that have the money can invest it elsewhere.

μπορούν να τα επενδύσουν αλλού.

Μπορούν να αυξήσουν τους μισθούς των σκηνοθετών, They can increase the directors' salary,

(Γέλια) (Laughter)

των ηθοποιών, των συντελεστών. the actors', the participants'.

Χαρούμενοι συνεργάτες, τι πιο όμορφο; Happy colleagues, what is more beautiful?

Είναι πάρα πολύ ωραία και τα φτερά και τα πούπουλα και τα εντυπωσιακά σκηνικά, Ornaments and fancy scenery are all very well,

αλλά όλα αυτά, όταν έχουν μόνο διακοσμητική λειτουργία, but if they are purely decorative,

μετά από πέντε-δέκα λεπτά παύουν να έχουν ενδιαφέρον. interest in them will fade after five or 10 minutes.

Πολλές λοιπόν θεατρικές ομάδες κάνουν ήδη χρήση αυτής της τεχνικής, Many theatre groups use this technique already,

και έχουν καταφέρει συγκλονιστικά αποτελέσματα. and they have yielded extraordinary results.

Άλλες το κάνουν εν αγνεία τους. Others do it without realizing.

Είναι σημαντικό οι δημιουργοί να το καταλάβουμε, It is important that we, the creators, understand,

να το αντιληφθούμε, να το εντοπίσουμε, να το αναπτύξουμε, take notice, locate, develop

να επενδύσουμε σε αυτό. and invest in it.

Η φαντασία μας είναι ένα φοβερά δυνατό όργανο Our imagination is an extremely powerful instrument

με απίστευτες δυνατότητες, απεριόριστες. with incredible, infinite possibilities.

Ο άνθρωπος έχει την ικανότητα να φαντάζεται, Humans have the ability to imagine,

να δημιουργεί με τη φαντασία του, to create with their imagination.

στον εγκέφαλό μας υπάρχουν καταχωρημένες εκατομμύρια πληροφορίες In our brains there are millions of pieces of information registered:

από εικόνες, από πράγματα, από πρόσωπα, από οσμές, από ήχους images, objects, faces, smells, sounds,

και η φαντασία μας έχει αυτή την καταπληκτική ικανότητα and our imagination has this great capability

να μπορεί να τα συνθέτει όλα αυτά to be able to weave all of this together

με τον πιο εντυπωσιακό τρόπο που μπορείτε να φανταστείτε. in the most extraordinary way you can imagine.

Το θέατρο μπορεί να δώσει τον χώρο στον θεατή να φανταστεί, Theatre can give the spectator the space to imagine,

να δημιουργήσει με τη φαντασία του,

να γίνει αυτός δημιουργός, να γίνει αυτός κατασκευαστής. to become the creator, to become the maker.

Και αυτό θα είναι για τον ίδιο μια συναρπαστική εμπειρία. And for the spectator, it will be a thrilling experience.

Ακριβώς όπως το παιχνίδι με τις κουκίδες. Exactly like the game with the dots.

Ευχαριστώ. Thank you.

(Χειροκρότημα) (Applause)