The unifying power of art | Myron Michailidis | TEDxAcademy - YouTube The unifying power of art | Myron Michailidis | TEDxAcademy - YouTube

Μεταγραφή: Chryssa R. Takahashi Επιμέλεια: Lucas Kaimaras

Ξέρετε, απόψε θα έδινα έναν πολύ σουρεαλιστικό τίτλο στην ομιλία μου,

«Η εκδίκηση της σοπράνο και του Τολστόι».

Και θα σας πω γιατί.

Αισθάνομαι πολύ άβολα που κοιτάζω τον κόσμο

και με στραβώνουν τα φώτα. and the lights are going out.

Συνήθως όταν διευθύνω,

- αρκετές φορές έχω εμφανιστεί σε αυτή την αίθουσα με την ορχήστρα της Λυρικής -

είμαι εκεί, σε μια τάφρο μεγάλη με πολλούς μουσικούς μαζί,

και πάνω είναι οι τραγουδιστές που μου λένε πως έχουν άγχος

βλέποντας τον κόσμο κάτω.

Και τους λέω, «Έλα τώρα, σιγά το πράγμα». And I say, "Come on, big deal."

Μου λένε, «Μαέστρο, κοίταξε, εσύ δεν βλέπεις τον κόσμο».

Έχουν δίκιο. Τώρα που σας βλέπω, είναι διαφορετικά.

Το άλλο είναι ότι χρησιμοποιούσα τελευταία, πολύ συχνά,

το κλισέ, «Η τέχνη μας ενώνει».

Το πίστευα και το πιστεύω ότι η τέχνη μας ενώνει.

Όμως κάποιος συνεργάτης μου λέει,

«Πρόσεξε, μεθαύριο που θα πας να μιλήσεις στο TEDx,

μην πας και πεις ότι είναι δικό σου αυτό.

Το έχει πει ένας πολύ σημαντικότερος από σένα».

Λέω, «Ποιος;».

«Ο Τολστόι».

(Γέλια)

Και κάθισα και διάβασα γιατί το έχει πει αυτό ο Τολστόι,

ότι η τέχνη ενώνει τους ανθρώπους και ότι αφορά όλους μας,

εμάς προσωπικά, την οικογένειά μας, τον σύντροφό μας, τους φίλους μας.

Ο Τολστόι λοιπόν, στον φιλοσοφικό αναβρασμό της εποχής του,

είχε πει ότι η τέχνη δεν είναι η εκτόνωση κάποιας ενέργειας,

δεν είναι η παραγωγή συναισθημάτων,

δεν είναι η παραγωγή ευχάριστων αντικειμένων,

δεν είναι τίποτα άλλο παρά απ' αυτό που ενώνει τους ανθρώπους.

Και θα συμπλήρωνα, η τέχνη εκλεπτύνει το αισθητήριό μας.

Η τέχνη προάγει τον πολιτισμό. Art promotes culture.

Και αν αυτό το πράγμα το είχαν καταλάβει πολλοί πολιτικοί μας,

πολλά πράγματα θα ήταν σήμερα διαφορετικά στην Ελλάδα.

Το 2011, όταν είχα την τιμή

να αναλάβω την καλλιτεχνική διεύθυνση της Εθνικής Λυρικής Σκηνής,

είχε συγχρόνως πάρει μεγάλη δημοσιότητα η αγανάκτηση των Αγανακτισμένων,

στην πλατεία Συντάγματος, αν θυμάστε.

Κι αυτό μου έκανε κάπως ένα κλικ.

Σκέφτηκα ότι κάπως έτσι και η Λυρική, είναι ένας τρομακτικά δυνατός φορέας,

με τεράστια τεχνογνωσία, παράδοση, αλλά κάπως κλεισμένος μέσα στα τείχη του.

Αισθάνθηκα κι εγώ λιγάκι αγανακτισμένος

με το δυναμικό και τη δύναμη που έβλεπα που δεν μπορούσε να εκτονώνεται. with the potential and the power that I saw that couldn't be released.

Και είπαμε, θα βγούμε έξω. Θα βγούμε έξω από τα τείχη.

Αλλά αυτό για να γίνει, πρέπει να γίνει σωστά.

Πρέπει να γίνει με έναν στρατηγικό σχεδιασμό.

Πρέπει να έχεις πρωτότυπη πρόταση.

Πρέπει να έχεις πρόταση που να μπορεί να κεντρίσει το ενδιαφέρον στον νέο, You have to have a proposal that can pique the interest of the young person,

σε αυτόν που δεν έχει δει ποτέ του όπερα,

σε αυτόν που θα είναι το δυνητικό κοινό σου,

και συγχρόνως, αυτό που θα προσφέρεις, θα πρέπει να είναι στη σωστή ποσόστωση, and at the same time, what you offer should be in the right quota,

χρονική και τοπική. temporal and local.

Δηλαδή θα πρέπει να επιλέξεις χώρους συγκεκριμένους για να το κάνεις.

Όλο αυτό λοιπόν καταστρώθηκε So all of this was planned

και είπαμε, «Πολύ ωραία, βγαίνουμε έξω».

Ήρθε όμως το πρώτο τηλεφώνημα.

«Εάν τολμήσεις και βγάλεις τους καλλιτέχνες έξω,

θα σε γιαουρτώσουμε». we're going to yaw you."

(Γέλια)

Απάντηση, «Πότε θα γίνει αυτό;»

«Αύριο το βράδυ στην πλατεία Συντάγματος στο Λυρικό Λεωφορείο».

«Ευχαριστώ πάρα πολύ.

Θα ενημερώσουμε όλα τα μέσα μαζικής ενημέρωσης

γιατί θα μας ανεβάσετε την ακροαματικότητα δείχνοντας εμένα γιαουρτωμένο. because you're going to boost our ratings by making me look like a yogi.

Παρακαλούμε, κάντε το».

Δυστυχώς δεν το έκαναν.

(Χειροκρότημα)

Στην πλατεία Συντάγματος, η Τραβιάτα, επάνω στο λεωφορείο οι τραγουδιστές,

οι Ιάπωνες ως συνήθως φωτογραφίζουν,

και ο κόσμος σταματάει λίγο να δει κάτι που του αρέσει.

Και σιγά σιγά μαζεύονται εκατοντάδες, όλο και περισσότεροι.

Αρχίζουμε και κάνουμε δρομολόγια σε όλη την Αθήνα.

Από τον Κολωνό μέχρι το Κολωνάκι.

Προσέξτε, Κολωνός και Κολωνάκι.

Στον Κολωνό τα γυφτάκια παίζουν ρυθμό Τραβιάτας πάνω στα ταμπούρλα τους

μαζί με τους λυρικούς καλλιτέχνες.

Αυτό, τι άλλο να πω. (Χειροκρότημα)

Η δεύτερη αντίδραση.

Κύριε Διευθυντά, θα μας βγάλετε να τραγουδήσουμε στη Βαρβάκειο; Mr. Director, will you take us out to sing at the Barbican?

Ψαρίλα, ψαρίλα.

Μια τραγουδίστρια με τουαλέτα.

Κι όμως, η Βαρβάκειος αγορά μάζεψε,

εκεί που περιμέναμε κάποιες εκατοντάδες,

μάζεψε περίπου πέντε χιλιάδες κόσμο.

Και είχαμε το ανεπανάληπτο, να βλέπουμε

την κυρία με το ταγιέρ μέσα στη Βαρβάκειο, μαζί με τον νεαρό με το τζιν.

Όπως πολύ εύστοχα είπε ένας δημοσιογράφος την επόμενη μέρα.

Και αυτό το πράγμα ουσιαστικά έφερε τους καλλιτέχνες μας

μέσα σε έναν χώρο εντελώς πραγματικά σουρεαλιστικά,

τελείως Μπέκετ, τελείως απρόσμενο χώρο

και ήταν το σπάσιμο, ήταν η τομή.

Είπαμε, «Τώρα πλέον δεν υπάρχει ρίσκο, υπάρχει αναγκαιότητα για τις δράσεις».

Από κει και μετά, από αυτά τα δύο,

καταστρώθηκε ένας επιπλέον σχεδιασμός,

που θα τον ονόμαζα έτσι πολύ ρομαντικά,

«Μια πολύχρωμη εξωστρέφεια σε πολλές πράξεις». "A colourful extroversion in many acts".

Θα σας θυμίσω κατ' αρχήν ότι βγήκαμε στη Διονυσίου Αεροπαγίτου

και κάναμε μια ανοιχτή δοκιμή.

Η ορχήστρα της Εθνικής Λυρικής Σκηνής,

μια εξαιρετική ορχήστρα σημειωτέον πρέπει να ξέρετε,

και σας συστήνω να την ακούτε συχνά,

έκανε πρόβα το έργο Μαντάμ Μπατερφλάι,

λίγες μέρες πριν παρουσιαστεί το έργο στο Ηρώδειο.

Δεν θα ξεχάσω την εικόνα τριών Ελληνοαμερικανίδων κυριών, I will not forget the image of three Greek-American ladies,

να έχουν φέρει όλα τα σύνεργα have brought all the paraphernalia

να κάνουν το αστικό Αθηναϊκό πικ-νικ τους κάτω από την Ακρόπολη

και να ακούν την ορχήστρα να κάνει πρόβα την Μπατερφλάι.

Δεν θα ξεχάσω έναν συνεργάτη μου με ποτιστήρι, ως μη όφειλε,

να καθίζει τη σκόνη για να μην σκονιστούν τα μουσικά όργανα.

Και είχε πραγματικά πολύ μεγάλη επιτυχία.

Επόμενη δράση ήταν η μεγάλη λαοθάλασσα που μαζεύτηκε για να γιορτάσουμε μαζί

την επέτειο της Μαρίας Κάλλας πριν από ένα χρόνο περίπου,

κάνοντας μια διαδρομή, έναν περίπατο,

που ξεκίνησε από τη Διονυσίου Αρεοπαγίτου, πήγε στα σκαλιά του Ηρωδείου,

πάντα με λυρικούς τραγουδιστές.

Πλατεία Κοτζιά, πλατεία Ασωμάτων.

Και κατέληξε σε ένα πολύ μεγάλο κοινό

στην πλατεία μπροστά από το αρχαιολογικό μουσείο.

Εκεί λοιπόν πάλι, τραγουδιστές μας ερμήνευσαν άριες So there again, our singers performed arias

υπό τη συνοδεία της ορχήστρας μας.

Και ήταν κι αυτό τι;

Ήταν ότι μπορούσαμε να συνδυάσουμε την καθημερινότητα,

να δώσουμε ομορφιά στην γκρίζα καθημερινότητα του πολίτη.

Να συνδυάσουμε γωνιές της Αθήνας με τη λυρική τέχνη.

Ίσως κάποιες αξιοποιημένες με κάποιον άλλον τρόπο, Maybe some of them have been exploited in some other way,

ίσως κάποιος άλλες τελείως αναξιοποίητες. maybe some others completely untapped.

Θα σας έλεγα επίσης ότι κάτι που μας συγκίνησε ιδιαίτερα

ήταν το Βαλς των Καραβιών,

που έγινε στην πύλη Ε9, στον Πειραιά,

εκεί που φεύγουν τα καράβια για τις Κυκλάδες,

όπου η ορχήστρα μας έπαιξε το Βάλς του Καρυοθραύστη

και ως εκ θαύματος, πίσω τα καράβια άρχισαν να παρκάρουν-να χορεύουν

στους ρυθμούς της μουσικής.

Αυτό υπάρχει και στο διαδίκτυο.

Σας συστήνω να το δείτε, αρκεί να πατήσετε το Βαλς των Καραβιών

και θα σας βγάλει ένα viral βίντεο.

Επίσης στο μετρό έχουν εμφανιστεί καλλιτέχνες μας,

και είναι σαν να αισθάνεσαι όταν τραγουδάνε

ότι ένα αόρατο χέρι σταματάει τις κυλιόμενες σκάλες

και ο κόσμος σταματάει για να δει ξαφνικά αυτή τη μουσική έκπληξη.

Και να μην ξεχάσω την τελευταία μας μεγάλη καλλιτεχνική δράση

που έγινε στο Ολυμπιείον,

ίσως τον ομορφότερο χώρο που έχουμε εμφανιστεί τελευταία στην Αθήνα,

στους Στύλους Ολυμπίου Διός,

όπου μπροστά, στο σούρουπο,

χιλιάδες σκαμνάκια με φίλους της όπερας και όχι

είχαν έρθει για να ακούσουν άριες τραγουδισμένες στα Ελληνικά αυτή τη φορά.

Να σας πω επίσης ότι δύο από τα προγράμματα

που με πολύ μεγάλο πείσμα υποστηρίξαμε από την αρχή,

και έχουν σήμερα μια μεγάλη αναγνωρισιμότητα,

είναι η Όπερα της Βαλίτσας και η Όπερα Διαδραστικά στα Δημοτικά Σχολεία.

Εξηγούμαι.

Η Όπερα της Βαλίτσας είναι η ανάγκη

του να πάει όχι μόνο ο Μωάμεθ στο βουνό αλλά και το βουνό στον Μωάμεθ.

Επειδή κάποιοι δεν θα ερχόντουσαν με την καλύτερη διαφήμιση μέσα στη Λυρική

για να δουν την όπερα, μόνο υπό πολύ συγκεκριμένες προϋποθέσεις, to see the opera, only under very specific conditions,

σκεφτήκαμε ότι θα πρέπει να φτιάξουμε

μια πάρα πολύ περιποιημένη μινιατούρα της όπερας

και να την πάμε σε χώρους εντελώς απρόσμενους, ανυποψίαστους and take her to places completely unexpected, unsuspecting

και να την παρουσιάσουμε με σκηνικά που χωράνε σε μια βαλίτσα.

Εξ ου και το όνομα, κοστούμια, φωτισμούς, υπέρτιτλους, Hence the name, costumes, lighting, subtitles,

και πάνω απ' όλα κρατώντας υψηλότατο καλλιτεχνικό επίπεδο.

Αυτό που ξεκίνησε, λοιπόν, διστακτικά από τον Σεπτέμβρη του 2011,

είχε μια πολύ μεγάλη επιτυχία στον κόσμο

και με τη χορηγία κατόπιν του Ιδρύματος Σταύρος Νιάρχος

ταξίδεψε, όπως αξίζει και στο όνομά της, «Όπερα της Βαλίτσας»,

πήγε μακριά αυτή η βαλίτσα, ταξίδεψε σε όλη την Ελλάδα.

Και το άλλο είναι ένα πρόγραμμα που ακολουθούμε με ευρωπαϊκή χρηματοδότηση,

το οποίο λέγεται «Η όπερα διαδραστικά στα Δημοτικά Σχολεία» όπως σας είπα,

το οποίο τι κάνει.

Τα παιδιά δεν ακούν κάποιον από την έδρα να τους μιλάει

και να τους περιγράφει τι είναι η όπερα,

αλλά συμμετέχουν υπό την καθοδήγηση ειδικευμένου προσωπικού της Λυρικής

στην παραγωγή και στην εκτέλεση μιας όπερας.

Συμμετέχουν στην παραγωγή των σκηνικών και των κουστουμιών.

Φτιάχνουν μαζί, κατασκευάζουν και ζωγραφίζουν

και στο τέλος τραγουδούν μαζί στην όπερα.

Παιδιά τετάρτης και πέμπτης Δημοτικού κατ' αρχήν.

Αυτό λοιπόν, έχει πάει σε 120 σχολεία σε όλη την Ελλάδα

και για μας, η μεγάλη μας ανταμοιβή είναι οι ατέλειωτες πολύχρωμες ζωγραφιές

που παίρνουμε από τα παιδιά

και οι επιστολές των δασκάλων και των γονέων τους.

Και πρέπει να σας πω ότι το μοναδικό αντίτιμο που ζητήσαμε

σε όλες αυτές τις καλλιτεχνικές δράσεις ή τις πρωτοβουλίες

δεν ήταν τίποτε άλλο από το χαμόγελο των ανθρώπων που τις παρακολούθησαν.

Ευχαριστώ.

(Χειροκρότημα)

Είμαστε πάρα πολύ αισιόδοξοι

παρά τις μεγάλες οικονομικές δυσκολίες που περνάει η χώρα μας,

πιστεύουμε ότι το μέλλον μας ανήκει, το μέλλον ανήκει στη νέα γενιά.

Η Λυρική έχει απτά δείγματα γι' αυτό.

Θα γνωρίζετε ίσως ότι κατασκευάζεται ένα αριστούργημα

στο Δέλτα Φαλήρου, στην Καλλιθέα,

το Κέντρο Πολιτισμού, Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος,

ένα υπέροχο κτίριο για την Εθνική Λυρική Σκηνή,

από τον διάσημο αρχιτέκτονα Ρέντσο Πιάνο.

Σε περίπου ενάμιση χρόνο η Λυρική θα κάνει δοκιμές εκεί

προκειμένου να υποδεχτεί το κοινό της

και έχει ήδη ανακοινωθεί ένας οραματικός σχεδιασμός.

Σε εκείνον τον χώρο, στις 25 Ιουνίου...

Τι ωραίο timing, βλέπω ότι το δείχνει τώρα που μιλάω.

Εδώ είναι ο χορός των γερανών

που ήταν η πρώτη χορογραφία που έγινε για τον χώρο αυτό.

Η ορχήστρα της Λυρικής Σκηνής υπό τους ήχους του έργου «Πλανήτες» του Χολστ,

εκτέλεσε εκεί στο εργοτάξιο,

η χορογραφία που είχε σχεδιαστεί

για να χορεύουν συντονισμένα οι δέκα γερανοί του εργοταξίου. for the ten cranes on the construction site to dance in unison.

Θέλω λοιπόν να σας πω ότι το όραμα του ότι έχουμε το μέλλον μπροστά μας,

τη νέα γενιά που μπορεί να δημιουργήσει

την τόνωση της απασχόλησης και της δημιουργικότητας,

όχι πλέον στα λόγια αλλά στην πράξη.

Να πω ένα παράδειγμα μόνο,

ότι το πρόγραμμα «Ο κουρέας της Σεβίλης» στα Δημοτικά Σχολεία

απασχολεί, ανεξάρτητα από το προσωπικό της Λυρικής, 80 νέα παιδιά.

Λοιπόν, το μέλλον ανήκει στη νέα γενιά.

Απασχόληση και δημιουργικότητα στην πράξη.

Συνεργασίες με ξένα λυρικά θέατρα του εξωτερικού.

Ανάπτυξη της ελληνικής δημιουργίας, όχι μόνο, των Ελλήνων δημιουργών,

των παρεπιδημούντων στην Ελλάδα δημιουργών και όχι μόνο, of creators visiting Greece and not only,

και γενικό χτίσιμο εκείνων των στοιχείων που δείχνουν ότι η τέχνη μας ενώνει.

Και η τέχνη μας ενώνει,

σταματάει να μας κάνει ξενοφοβικούς,

σταματάει να μας κάνει διστακτικούς όταν κοιτάμε τον συνάνθρωπό μας,

μας δίνει νέα δύναμη για να ιεραρχήσουμε τις αξίες

και να δώσουμε προτεραιότητα σε σημαντικά πράγματα στη ζωή μας

και τελικά να πούμε ότι αυτός ο οργανισμός

που έχει μια πορεία 70 και παραπάνω ετών

θα μπορεί πλέον να βάλει δίπλα του μια κτητική αντωνυμία

που είναι αυτή που δείχνει ότι μοιράζεται το μέλλον μαζί μας.

Και είμαι πάρα πολύ ευτυχής όταν ακούω δημοσιογράφους,

χωρίς να τους το έχουμε ζητήσει, να λένε «Η Λυρική μας».

Σας ευχαριστώ πολύ.

(Χειροκρότημα)