Van wie is de lucht?
Wem gehört der Himmel?
Σε ποιον ανήκει ο ουρανός;
Who does the air belong to?
A qui est l'air ?
A chi appartiene il cielo?
A quem pertence o céu?
Gökyüzü kime ait?
Een ongekend soort vliegtuigkaping.
|||Eine beispiellose Art von Flugzeugentführung.
|Unprecedented||plane hijacking
An unprecedented kind of airplane hijacking.
Die van vlucht FR4978 van Ryanair, met zo'n 100 mensen aan boord.
|||FR||Ryanair|||||
|||Flight Ryanair||Ryanair|||||on board
That of Ryanair flight FR4978, with about 100 people on board.
Vertrokken op 23 mei vanuit Griekenland. Met als eindbestemming: Litouwen.
||||||||Litauen
|||||||final destination|Lithuania
Departed May 23 from Greece, with final destination: Lithuania.
Maar het loopt anders.
But things turn out differently.
Mas as coisas são diferentes.
30 kilometer voor de Litouwse grens, duikt er een MiG-gevechtsvliegtuig op naast de cockpit.
|||litauischen||taucht auf|||MiG-Kampfflugzeug|Kampfflugzeug||||
|||Lithuanian||appears|||MiG fighter jet|fighter jet||||cockpit
30 kilometers before the Lithuanian border, a MiG fighter plane shows up next to the cockpit.
De opdracht: landen in Minsk, de hoofdstad van Wit-Rusland.
||||Minsk|||||
|assignment|||Minsk|||||
The assignment: to land in Minsk, the capital of Belarus.
La mission : atterrir à Minsk, la capitale de la Biélorussie.
Er zou een bom aan boord zijn.
|||bomb|||
There would be a bomb on board.
Il y aurait une bombe à bord.
Haveria uma bomba a bordo.
Wit-Russische troepen doorzoeken het toestel.
|||durchsuchen||
||Belarusian troops|search||aircraft
Belarusian troops are searching the aircraft.
Les troupes biélorusses fouillent l'avion.
Geen bom. Maar wel de arrestatie van deze man van 26.
No bomb, but the arrest of this man of 26.
Roman Protasevitsj, een gezochte Wit-Rus. En die bom lijkt een smoes.
Roman|Protasewitsch||gesuchte||Weißrusse||||||Vorwand
|||wanted||||||||excuse
Roman Protasevich, a wanted Belarusian. And that bomb looks like an excuse.
Die de boel alsnog heeft doen ontploffen.
||die ganze Sache|doch nog|||in die Luft jagen
||the situation|after all|||explode
Who made the whole thing explode.
Ongekend. Ongehoord.
|Ungekannt. Unerhört.
Unknown. Unheard of.
Dit gaat alle perken te buiten.
|||bounds||
This goes beyond all limits.
In deze video: wát heeft Wit-Rusland gedaan? Van wie is eigenlijk de lucht?
In this video: what did Belarus do? Whose air actually belongs to?
En wat doet deze Russische bommenwerper boven Nederland?
|||||Bomber||
|||||bomber||
And what is this Russian bomber doing over the Netherlands?
We beginnen in Wit-Rusland.
We begin in Belarus.
Een Europees land onder het regime van president Loekasjenko.
A European country under the regime of President Lukashenko.
Daar braken in 2020 massale protesten uit na verkiezingsfraude door het team van Loekasjenko...
|||||||Wahlbetrug|||||
|broke out||massive|||||||||
Massive protests broke out there in 2020 after election fraud by Lukashenko's team....
Protestos massivos eclodiram em 2020 após fraude eleitoral da equipe de Lukashenko...
...en hij sloeg die protesten met keiharde hand neer.
||crushed||||iron fist||
...and he crushed those protests with a hard hand.
Ondanks dat bleven tienduizenden Wit-Russen protesteren.
Despite this, tens of thousands of Belarusians continued to protest.
Apesar disso, dezenas de milhares de bielorrussos continuaram a protestar.
Onder meer door oproepen in het Telegram-kanaal van...
|||Aufrufe|||||
Including through calls in the Telegram channel of...
...daar is-ie: Roman Protasevitsj. Die man uit het vliegtuig.
...There he is: Roman Protasevich, that man from the plane.
...aqui está ele: Roman Protasevich. Aquele cara do avião.
Over wat er toen aan de hand was, maakten we eerder al deze video. Kijktip.
||||||||||||||Sehtipp
We previously made this video about what was going on then. View tip.
Nu het luchtruim.
Now the airspace.
Want wat Wit-Rusland daar heeft gedaan, wordt door velen gezien als een schande.
|||||||||||||a disgrace
Because what Belarus did there is seen by many as a disgrace.
Het is ons duidelijk dat het optreden van de Wit-Russische autoriteiten zeer onbetrouwbaar is...
||||||conduct|||||||unreliable|
It is clear to us that the actions of the Belarusian authorities are very unreliable....
É claro para nós que as ações das autoridades bielorrussas são altamente pouco confiáveis...
...bij het beheer van hun luchtruim.
||Verwaltung|||
||management|||
...in managing their airspace.
Eerst een grove schets van dat luchtruim.
||grobe|grobe Skizze|||
First a rough sketch of that airspace.
Op zo'n 300 meter hoogte vind je sportvliegtuigjes...
||||||Sportflugzeuge
At an altitude of 300 meters you will find sports planes...
...en laagvliegende straaljagers van Defensie.
|tief fliegende|||Verteidigungsministerium
|low-flying|fighter jets||
...and low-flying Defense Department fighter jets.
Verkeersvliegtuigen, waar je mee op vakantie gaat, vliegen meestal een stuk hoger, op zo'n 10 kilometer.
Verkehrsflugzeuge||||||||||||||
Commercial aircraft, which you take on holiday, usually fly a lot higher, at about 10 kilometers.
En vanaf die hoogte neemt de verkeersdrukte iets af.
||||||Verkehrsdichte||
||||||traffic congestion decreases||
And from that height, the traffic volume decreases slightly.
Dat is ook het punt waar je de laatste vogel tegenkomt, de Rüppelsgier.
||||||||||||Rüppellgeier
||||||||||||Rüppell's vulture
That is also the point where you encounter the last bird, the Rüppelsgier.
Is er dan een plafond in de lucht?
||||ceiling|||
Is there a ceiling in the sky?
Existe um teto no céu?
Jep. De Kármán Line.
Ja. Die Kármán-Linie.||Kármán-Linie|
Yep, the Kármán Line.
De grens van waar de lucht zo dun is dat het principe van vleugels niet meer werkt.
|||||||thin||||||wings|||
The boundary of where the air is so thin that the principle of wings no longer works.
Alles daarboven kun je 'de ruimte' noemen.
Anything above that can be called 'space'.
En die is van iedereen. Gaan we ook nog een video over maken.
And that one belongs to everyone - are we going to make a video about it too.
Hoe het daaronder zit en waardoor Wit-Rusland kon doen wat ze deden...
What's down there and what allowed Belarus to do what they did...
...is afgesproken in het Verdrag van Chicago.
||||Treaty||Chicago
...was agreed to in the Chicago Convention.
Artikel 1 daarin zegt dat elke Staat het complete en exclusieve recht heeft...
...over de lucht boven z'n eigen grondgebied, inclusief territoriale wateren.
||||||||territorialen|
...by air over its own territory, including territorial waters.
Voor Nederland lopen die grenzen zo.
For the Netherlands, those boundaries run like this.
Maar het luchtruim dat Nederland beheert is groter.
|||||verwaltet||
But the airspace managed by the Netherlands is larger.
In dit hele stuk bepaalt Nederland in principe de route die vliegers moeten nemen.
||||determines|||||||||
Throughout this section, the Netherlands basically determines the route that pilots should take.
En Nederland bewaakt het.
||guards|
And Holland is guarding it.
Want met enige regelmaat komen er ongeïdentificeerde vliegende objecten...
|||Regelmäßigkeit|||unidentifizierte||
|||regularity|||unidentified||
Because with some regularity there are unidentified flying objects...
...in of in de buurt van ons luchtruim.
...in or near our airspace.
Meestal gaat het dan om een miscommunicatie of navigatiefout.
||||||Missverständnis||Navigationsfehler
||||||miscommunication||navigation error
Usually, this is a miscommunication or navigational error.
Maar ook:
But also:
Doelbewust.
Zielbewusst.
Purposefully.
Purposeful.
Die Russische bommenwerpers.
||Russian bombers
Those Russian bombers.
Vorige maand nog vloog er eentje bíjna het Nederlandse luchtruim binnen.
||||||fast ganz||||
|||||one|almost||||
Just last month, one almost flew into Dutch airspace.
Rusland doet dat vaker.
Russia does this more often.
Defensie ziet dat als uitlokking, even checken hoe snel we reageren.
Verteidigung||||Provokation||||||
||||provocation||||||
Defense sees that as incitement, just checking to see how quickly we respond.
Daarom staan er altijd twee F-16's klaar om vreemde vliegtuigen te onderscheppen.
||||||||||||abzufangen
||||||||||||intercept
That is why two F-16s are always on standby to intercept foreign aircraft.
De Quick Reaction Alert.
|Schnelle|Schnelle Reaktionsbereitschaft|Schnellreaktionsalarm
|Quick|Reaction|
The Quick Reaction Alert.
Die mogen dan sneller dan het geluid, meer dan 1200 kilometer per uur.
They may be faster than sound, more than 1200 kilometers per hour.
Om zo snel mogelijk de indringer in de ogen te kijken.
|||||Eindringling|||||
|||||intruder|||||
To look the intruder in the eye as quickly as possible.
Olhar o intruso nos olhos o mais rápido possível.
De boodschap, tijdens zo'n scramble...
||||Durcheinander
||||scramble
The message, during such a scramble....
Hee, ff opletten!
Hey, pass auf!||
Hey||pay attention
Hey, pay attention!
Ze zoeken radiocontact, wiebelen even met de vleugels of gebruiken internationaal bekende handsignalen.
||Funkkontakt suchen|wackeln|||||||||Handsignale
||radio contact|wobble slightly||||wings|||||hand signals
They seek radio contact, wiggle their wings or use internationally known hand signals.
Alleen in het alleruiterste geval halen ze een onbekend toestel neer.
|||äußersten|||||||
|||most extreme||||||device|
Only in the worst case scenario will they shoot down an unknown aircraft.
Dat zijn onze procedures, terug naar Wit-Rusland.
|||Verfahren||||
|||procedures||||
Those are our procedures, back to Belarus.
Ook zij zijn baas van hun eigen luchtruim, want artikel 1 van het Verdrag van Chicago.
They too are masters of their own airspace, because Article 1 of the Chicago Convention.
Maar er is ook artikel 3.
But there is also Article 3.
Onderschep je een vliegtuig, dan mogen de levens van personen aan boord niet in gevaar komen.
Abfangen|||||||||||||||
Intercept|||||||||||||||
If you intercept a plane, the lives of persons on board should not be endangered.
En zo'n onderschepping in de lucht een laatste redmiddel.
||Abfangen||||||letztes Mittel
||interception||||||last resort
And such an airborne interception a last resort.
In het geval van die Ryanair-vlucht, moest het vliegtuig afwijken van de route en landen op een ander vliegveld.
||||||||||abweichen|||||||||
||||||||||deviate from|||||||||
In the case of that Ryanair flight, the plane had to deviate from the route and land at another airport.
Volgens critici met alle mogelijke risico's van dien.
|||||||of that
According to critics, with all the possible risks that entails.
Bovendien staat in een ander verdrag dat je geen valse informatie mag geven...
|||||treaty|||||||
Moreover, another treaty states that you cannot give false information....
...zoals het er nu op lijkt met die bommelding.
||||||||Bombenalarm
||||||||bomb threat
...as it looks now with that bomb threat.
En dus is nu op het allerhoogste niveau ingegrepen.
||||||||eingegriffen worden
||||||||intervened
And so action has now been taken at the highest level.
Een aantal landen roept vliegmaatschappijen nu op het Wit-Russische luchtruim te vermijden.
||||Fluggesellschaften||||||||
||||airlines||||||||avoid
A number of countries are now calling on airlines to avoid Belarusian airspace.
En je ziet het al, het is er inderdaad een stuk rustiger...
|||||||||||calmer
And as you can see, it is indeed a lot quieter there....
...net als boven bijvoorbeeld Libië en Oost-Oekraïne, waar vlucht MH17 uit de lucht werd geschoten.
||||Libyen||||||MH17|||||
||||||||||MH17|||||
...just like above Libya and eastern Ukraine, for example, where flight MH17 was shot down.
Landen kunnen trouwens ook hun éigen luchtruim sluiten.
|||||eigenes||
||by the way|||own||
Countries can also close their own airspace, by the way.
Dat deed de VS bijvoorbeeld na de aanslagen op 11 september 2001.
The US did so, for example, after the attacks on Sept. 11, 2001.
In 2010 sloten tientallen landen hun luchtruim vanwege rook...
In 2010, dozens of countries closed their airspace because of smoke ...
...na de uitbarsting van de IJslandse vulkaan Eyjafjallajökull.
||Ausbruch|||Isländischen|Vulkan|Eyjafjallajökull
||eruption|||Icelandic||Eyjafjall
...following the eruption of Iceland's Eyjafjallajökull volcano.
Stilte in de lucht en op de grond. Een unieke, onwerkelijke aanblik.
||||||||||unwirkliche|
||||||||||unreal|sight
Silence in the air and on the ground. A unique, unreal sight.
Silêncio no ar e no chão. Uma visão única e irreal.
En er is nóg een voorbeeld. Rondom de Amerikaanse CIA en Edward Snowden.
|||||||||CIA||Edward Snowden|Snowden-Affäre
||||||Around|||CIA|||
And there is another example - around the U.S. CIA and Edward Snowden.
E há outro exemplo. Em torno da CIA americana e Edward Snowden.
Hij lekte geheime documenten over spionage door de VS...
|leaked||||espionage|||
He leaked secret documents on U.S. spying...
...en werd daardoor wereldwijd gezocht.
...and was sought worldwide as a result.
Snowden sloeg op de vlucht en de VS vermoedde dat-ie weleens in dít vliegtuig kon zitten...
|||||||||||schon einmal|||||
|fled|||||||suspected|||perhaps|||||
Snowden fled and the US suspected he might be on this plane...
...onderweg van Moskou naar Bolivia.
||||Bolivien
...en route from Moscow to Bolivia.
Er wordt gezegd dat, door politieke druk, meerdere Europese landen hun luchtruim sloten voor die bewuste vlucht.
|||||||||||||||besagte|
|||||||||||||||specific|
It is said that, due to political pressure, several European countries closed their airspace for that flight.
Conta-se que, por pressão política, vários países europeus fecharam o seu espaço aéreo para esse voo.
Waardoor ze gedwongen werden te landen in Oostenrijk.
||forced|||||Austria
Which forced them to land in Austria.
Eenmaal aan de grond was het niet Snowden in 't vliegtuig, wel de Boliviaanse president.
|||||||||||||bolivianische|
Once||||||||||||||
Once on the ground, it wasn't Snowden on the plane, it was the Bolivian president.
Je hebt dus de regie over je eigen luchtruim.
||||Du hast also die Kontrolle über deinen eigenen Luftraum.||||
||||control||||
So you are in control of your own airspace.
Então você está no controle de seu próprio espaço aéreo.
Maar je moet je ook houden aan internationale afspraken.
But you also have to abide by international agreements.
En die lijken nu aan de Wit-Russische laars gelapt.
||||||||Stiefel|an den Stiefel
||||||||boot|ignored by
And they now seem to have neglected the Belarusian boot.
E agora parecem ter negligenciado a bota bielorrussa.
Ok, tot zover de basiscursus luchtruim en politiek.
||||Grundkurs|||
Ok, so much for the basic airspace and politics course.
Door de acties van Wit-Rusland, met een politiek doel...
Due to the actions of Belarus, with a political goal...
...klinkt nu de roep om zware straffen.
||||||severe punishments
...there are now calls for severe penalties.
En sommige landen weren ook al Wit-Russisch vliegverkeer in hun luchtruim.
|||sperren aus|||||Flugverkehr|||
|||ban|||||air traffic|||
And some countries are already banning Belarusian air traffic in their airspace as well.
En niet voor niks.
And not for nothing.
E por um bom motivo.
Want luchtvaartexperts zijn bang dat als Wit-Rusland dit nu doet...
|Luftfahrtexperten|||||||||
Because aviation experts are afraid that if Belarus does this now...
...anderen zullen volgen en ook vliegtuigen uit de lucht gaan plukken.
||||||||||"pluck from"
...Others will follow and start picking planes out of the sky as well.
Zit je dan, met weinig beenruimte te wachten in een of ander regime.
|||||Beinfreiheit|||||||
"Sit"||||||||||||
Then you sit, with little leg room waiting in some regime.
Hopelijk kun je het nieuws hierover nu iets beter volgen.
Hopefully you can follow the news about this a little better now.
Dank voor het kijken naar NOS op 3.
Thanks for watching NOS on 3.
Zo'n applausje, zoals voor de piloot, dat hoeft niet, maar abonneren vinden we wel leuk.
|kleiner Applaus|||||||||||||
Such applause, as for the pilot, we don't have to, but subscribing is nice.
