2.7 Η έκβαση
Είχαμε όλοι μας ειδοποιηθεί να παραστούμε ενώπιον των δικαστών την Πέμπτη· ωστόσο όταν ήρθε η Πέμπτη δεν υπήρχε κανένας λόγος για την κατάθεση μας. Ένας ανώτερος δικαστής είχε αναλάβει το υπό συζήτηση θέμα, και ο Τζέφερσον Χόουπ είχε καλεστεί ενώπιον ενός δικαστηρίου όπου η αυστηρή δικαιοσύνη θα του αποδιδόταν. Την ίδια εκείνη νύχτα κατόπιν της σύλληψης του το ανεύρυσμα του έσπασε, και βρέθηκε το επόμενο πρωί ξαπλωμένος στο πάτωμα του κελιού του, με ένα γαλήνιο χαμόγελο πάνω στο πρόσωπο του, σαν να είχε καταφέρει την στιγμή του θανάτου να ανατρέξει πίσω σε μια πρόσφορη ζωή, και σε ένα έργο καλώς πραγματοποιηθέν.
«Ο Γκρέγκσον και ο Λεστρέιντ θα είναι έξω φρενών με τον θάνατο του», σχολίασε ο Χολμς, καθώς κουβεντιάζαμε το επόμενο πρωί. «Πως θα έχουν την σπουδαία τους διαφήμιση τώρα;»
«Δεν θεωρώ πως είχαν τόσο μεγάλη ανάμειξη στην σύλληψη του», απάντησα.
«Τι κάνεις σε ετούτο τον κόσμο δεν έχει καμία σημασία», επέστρεψε ο σύντροφος μου, με πικρία. «Το ερώτημα είναι, τι θα κάνεις τους ανθρώπους να πιστέψουν πως έκανες. Δεν έχει σημασία», συνέχισε, πιο ελαφρά, κατόπιν μιας παύσης. «Δεν θα έχανα την έρευνα για τίποτα. Δεν έχει υπάρξει καμία καλύτερη υπόθεση από όσο θυμάμαι. Απλή καθώς ήταν, υπήρχαν αρκετά ιδιαίτερα διδακτικά σημεία σχετικά.»
«Απλή!» αναφώνησα.
«Να σου πω, πράγματι, δύσκολα μπορεί να περιγραφεί διαφορετικά», είπε ο Σέρλοκ Χολμς, χαμογελώντας στην έκπληξη μου. «Η απόδειξη της εσωτερικής της απλότητας είναι, πως δίχως την παραμικρή βοήθεια εκτός από μερικά εξαιρετικά συνηθισμένα συμπεράσματα κατάφερα να πιάσω τον εγκληματία σε διάστημα τριών ημερών.»
«Αλήθεια είναι», είπα εγώ.
«Σου έχω ήδη εξηγήσει πως αυτό που διαφέρει του συνηθισμένου είναι συνήθως ένας οδηγός παρά μια τροχοπέδη. Λύνοντας ένα πρόβλημα τέτοιου είδους, το σπουδαιότερο είναι να έχεις την ικανότητας να χρησιμοποιήσεις αντίστροφη λογική. Αποτελεί ένα εξαιρετικά χρήσιμο επίτευγμα, και ένα εξαιρετικά εύκολο, αλλά ο κόσμος δεν την εξασκεί αρκετά. Στις καθημερινές καταστάσεις της ζωής είναι περισσότερο χρήσιμο να χρησιμοποιείς εμπρόσθιο συλλογισμό, και έτσι η άλλη πλευρά καταλήγει να παραμελείται. Υπάρχουν πενήντα που μπορούν να αιτιολογήσουν συνθετικά για κάθε έναν ο οποίος μπορεί να αιτιολογήσει αναλυτικά.»
«Ομολογώ», είπα εγώ, «πως δεν σε κατανοώ.»
«Ούτε και θα περίμενα πως θα μπορούσες. Για να δω αν μπορώ να το κάνω πιο ξεκάθαρο. Ο περισσότερος κόσμος, αν τους περιγράψεις μια αλληλουχία γεγονότων, θα σου πουν ποιο θα μπορούσε να είναι το αποτέλεσμα. Είναι σε θέση να διευθετήσουν τα γεγονότα στο μυαλό τους, και να επιχειρηματολογήσουν κατόπιν πως κάτι θα προκύψει. Υπάρχουν ελάχιστοι άνθρωποι, ωστόσο, οι οποίοι, αν τους πεις ένα αποτέλεσμα, θα είναι σε θέση να αναπτύξουν μες από την δική τους αντίληψη ποια ήταν τα βήματα τα οποία οδήγησαν στο αποτέλεσμα. Την συγκεκριμένη ικανότητα εννοώ αναφερόμενος στην αντίστροφη συλλογιστική, είτε την αναλυτική.
«Καταλαβαίνω», είπα.
«Λοιπόν η συγκεκριμένη υπήρξε μια υπόθεση που σου δινόταν το αποτέλεσμα και έπρεπε να ανακαλύψεις καθετί άλλο από μόνος σου. Τώρα άφησε με να προσπαθήσω να σου δείξω τα διάφορα βήματα του συλλογισμού μου. Ας τα πάρουμε από την αρχή. Πλησίασα το σπίτι, όπως γνωρίζεις, πεζός, και με το μυαλό απολύτως ελεύθερο από κάθε εντύπωση. Φυσικά άρχισα εξετάζοντας το οδόστρωμα, και εκεί, όπως ήδη σου έχω εξηγήσει, είδα εμφανή τα ίχνη ενός αμαξιού, το οποίο, όπως εξακρίβωσα ερευνώντας, όφειλε να βρισκόταν εκεί κατά την διάρκεια της νύχτας. Ικανοποιήθηκα σχετικά με το ότι επρόκειτο για αμάξι και όχι περί ιδιωτικής άμαξας από τα στενά ίχνη των τροχών του. Η συνηθισμένη Λονδρέζικη (growler) είναι κατά πολύ λιγότερο φαρδιά από το τετράτροχο μόνιππο (Brougham) ενός κυρίου.
«Αποτέλεσε το πρώτο στοιχείο που αποκόμισα. Κατόπιν περπάτησα αργά μέσα στο μονοπάτι του κήπου, το οποίο έτυχε να αποτελείται από αργιλώδες χώμα, ιδιαίτερα κατάλληλο για την λήψη εκμαγείων. Δίχως αμφιβολία σε εσένα δίνει την εντύπωση πως είναι απλά μια ποδοπατημένη λασπουριά (trampled line of slush), μα για τα εξασκημένα μου μάτια κάθε σημάδι πάνω στην επιφάνεια της είχε νόημα. Δεν υπάρχει κλάδος της επιστήμης της δίωξης ο οποίος να είναι τόσο σημαντικός και τόσο παραμελημένος όσο η τέχνη της παρακολούθησης αποτυπωμάτων ποδιών. Ευτυχώς, πάντοτε έδωσα ιδιαίτερη προσοχή στο συγκεκριμένο θέμα, και αρκετή εξάσκηση το κατέστησε δεύτερη φύση μου. Είδα τα βαριά αποτυπώματα των αστυνομικών, όμως είδα επίσης τα ίχνη των δύο αντρών που είχαν αρχικά διασχίσει τον κήπο. Ήταν εύκολο να διακρίνω πως είχαν περάσει πριν από τους άλλους, επειδή κατά τόπους τα ίχνη είχαν εντελώς εξαλειφθεί από τα υπόλοιπα που περνούσαν από πάνω τους. Κατά αυτόν τον τρόπο ο δεύτερος συνδετικός κρίκος σχηματίστηκε, ο οποίος μου έδωσε να μάθω πως οι νυχτερινοί επισκέπτες ήταν δυο τον αριθμό, ο ένας αξιοσημείωτος για το ύψος του (καθώς υπολόγισα από το μήκος του διασκελισμού του), και ο άλλος ντυμένος κομψά, κρίνοντας από τα μικρά και καλαίσθητα αποτυπώματα που άφηναν οι μπότες του.
«Μπαίνοντας στο σπίτι ο τελευταίος συμπερασμός μου επιβεβαιώθηκε. Ο άνθρωπος με τις κομψές μπότες κειτόταν εμπρός μου. Ο ψηλός, λοιπόν, είχε διαπράξει τον φόνο, αν επρόκειτο περί φόνου. Δεν υπήρχε τραύμα πάνω στο νεκρό άτομο, εντούτοις μια ταραγμένη έκφραση στο πρόσωπο του με διαβεβαίωσε πως είχε προδεί τη μοίρα του πριν να τον βρει. Άνθρωποι που πεθαίνουν από καρδιακή πάθηση, ή κάποιο αιφνίδιο φυσικό αίτιο, ποτέ δεν προλαβαίνουν να εμφανίσουν ταραχή στα χαρακτηριστικά τους. Έχοντας οσμιστεί τα χείλη του νεκρού εντόπισα μια ελαφρώς όξινη οσμή, και κατέληξα στο συμπέρασμα πως είχε εξαναγκασθεί να πάρει δηλητήριο. Για μια ακόμη φορά, αμφισβήτησα το ότι είχε εξαναγκασθεί να το κάνει από το μίσος και τον φόβο τα οποία εκφράζονταν στο πρόσωπο του. Βάση της μεθόδου του αποκλεισμού, είχα καταλήξει στο συμπέρασμα εκείνο, διότι καμιά άλλη υπόθεση δεν συμφωνούσε με τα στοιχεία. Μην φανταστείς πως επρόκειτο για μια ιδιαίτερα ανήκουστη ιδέα. Η δια της βίας χορήγηση δηλητηρίου επ' ουδενεί λόγο δεν αποτελεί κάτι καινούργιο στα χρονικά της εγκληματολογίας. Οι υποθέσεις του Ντόλσκυ στην Οντέσσα, και του Λετουριέ στο Μοντπελλιέ, θα έρθουν αμέσως στο μυαλό κάθε τοξικολόγου.
«Και τώρα έφτασε το μεγάλο ερώτημα όσον αφορά το για ποιόν λόγο. Η ληστεία δεν υπήρξε το αντικείμενο του φόνου, διότι τίποτα δεν έλειπε. Να επρόκειτο περί πολιτικής, τότε, ή μήπως να ήταν για μια γυναίκα; Αυτό ήταν το ερώτημα με το οποίο βρέθηκα αντιμέτωπος. Έκλινα προς το πρώτο έναντι του τελευταίου. Οι πολιτικοί δολοφόνοι το χαίρονται αφάνταστα να τελειώνουν την δουλειά τους και να εξαφανίζονται. Ο συγκεκριμένος φόνος είχε, αντιθέτως, διαπραχθεί με μεγαλύτερη σκοπιμότητα, και ο ένοχος είχε αφήσει τα ίχνη του σε ολόκληρο το δωμάτιο, φανερώνοντας πως βρισκόταν εκεί όλη την ώρα. Θα έπρεπε να πρόκειται περί μιας προσωπικής αδικίας, και όχι περί μιας πολιτικής, αφού απαιτούσε μια τόσο μεθοδική εκδίκηση. Όταν η επιγραφή ανακαλύφθηκε πάνω στον τοίχο είχα κλίνει περισσότερο παρά ποτέ στην γνώμη μου. Επρόκειτο προφανώς περί απόπειρας παραπλάνησης. Όταν ανακαλύφθηκε το δαχτυλίδι, ωστόσο, παγίωσε το ερώτημα. Εμφανώς ο δολοφόνος το είχε χρησιμοποιήσει για να υπενθυμίσει στο θύμα του κάποια νεκρή η απούσα γυναίκα. Στο σημείο εκείνο ήταν που ρώτησα τον Γκρέγκσον αν είχε ζητήσει να μάθει στο τηλεγράφημα του στο Κλήβελαντ σχετικά με κάποιο συγκεκριμένο σημείο στην πρότερη καριέρα του Κου Ντρέμπερ. Απάντησε, όπως θυμάσαι, αρνητικά.
«Κατόπιν προέβην σε μια επισταμένη εξέταση του δωματίου, η οποία επιβεβαίωσε την γνώμη μου σχετικά με το ύψος του δολοφόνου, και με εφοδίασε με τις πρόσθετες λεπτομέρειες σχετικά με το Τριτσινόπολυ και το μήκος των νυχιών του. Είχα ήδη καταλήξει στο συμπέρασμα, εφόσον δεν υπήρχαν ίχνη πάλης, πως το αίμα το οποίο κάλυπτε το πάτωμα είχε τρέξει από τη μύτη του δολοφόνου στην ταραχή του. Αντιλήφθηκα πως το ίχνος του αίματος ταυτιζόταν με τα ίχνη των ποδιών του. Σπανίως κάποιος, εκτός κι αν έχει υπερβολική πίεση, ξεσπάει καθαυτό τον τρόπο μέσω συναισθηματικής φόρτισης, έτσι διακινδύνεψα την γνώμη πως ο κακοποιός ήταν μάλλον ένας γεροδεμένος και ερυθρωπός άντρας. Τα γεγονότα απέδειξαν πως είχα κρίνει ορθά.
«Έχοντας αφήσει το σπίτι, διενήργησα ότι ο Γκρέγκσον είχε παραμελήσει. Τηλεγράφησα στον επικεφαλή της αστυνομίας του Κλήβελαντ, περιορίζοντας την έρευνα μου στις συνθήκες που σχετίζονταν με τον γάμο του Ένοκ Ντρέμπερ. Η απάντηση ήταν καθοριστική. Μου έδωσε να μάθω πως ο Ντρέμπερ είχε ήδη αιτηθεί την προστασία του νόμου ενάντια σε έναν παλιό αντίζηλο, ονόματι Τζέφερσον Χόουπ, και πως αυτός ο ίδιος Χόουπ βρισκόταν επί της παρούσης στην Ευρώπη. Γνώριζα πλέον πως είχα το κλειδί του μυστηρίου μου στα χέρια μου, και πως το μόνο που απέμενε ήταν να πιάσω τον δολοφόνο.
«Είχα ήδη αποφασίσει στο μυαλό μου πως ο άντρας ο οποίος είχε μπει στο σπίτι μαζί με τον Ντρέμπερ, δεν ήταν άλλος από τον άντρα που είχε οδηγήσει την άμαξα. Τα σημάδια στον δρόμο μου φανέρωσαν πως το άλογο είχε κινηθεί κατά τρόπο που θα ήταν αδύνατον αν κάποιος το συγκρατούσε. Πού, τότε, να ήταν ο αμαξάς, εκτός κι αν βρισκόταν μέσα στο σπίτι; Ξανά, είναι εξωφρενικό πως κάθε λογικός άντρας θα διεξήγαγε ένα τέτοιο προμελετημένο έγκλημα υπό το βλέμμα, όπως είχε, ενός τρίτου προσώπου, ο οποίος ήταν βέβαιο πως θα τον πρόδιδε. Τελικά, υποθέτοντας πως κάποιος ήθελε να παρακολουθήσει κάποιον άλλο μέσα στο Λονδίνο, τι καλύτερο μέσο θα μπορούσε να υιοθετήσει από το να γίνει αμαξάς. Όλες αυτές οι σκέψεις με οδήγησαν στο αδιαμφισβήτητο συμπέρασμα πως ο Τζέφερσον Χόουπ θα βρισκόταν μεταξύ των αμαξάδων της Μητρόπολης.
«Αν ήταν ένας από αυτούς δεν υπήρχε λόγος να σταματήσει να είναι. Αντιθέτως, από την δική του οπτική, κάθε αιφνίδια αλλαγή υπήρχε περίπτωση να τραβήξει την προσοχή πάνω του. Θα εξακολουθούσε, προφανώς, για ένα διάστημα τουλάχιστον, να εκτελεί τα καθήκοντα του. Δεν υπήρχε λόγος να υποθέσω πως θα χρησιμοποιούσε διαφορετικό όνομα. Ποιος ο λόγος να αλλάξει το όνομα του σε μια χώρα που κανείς δεν γνώριζε το αληθινό του; Οπότε λοιπόν και οργάνωσα το ντετεκτιβικό σώμα των χαμινιών μου, και τους έστειλα συστηματικά σε κάθε ιδιοκτήτη αμαξιών του Λονδίνου ώσπου ξετρύπωσαν τον άνθρωπο που αναζητούσα. Το πόσο καλά το επέτυχαν, και πόσο σύντομα το εκμεταλλεύθηκα, είναι ακόμη νωπά στη μνήμη σου. Ο φόνος του Στάνγκερσον αποτέλεσε ένα περιστατικό το οποίο ήταν εντελώς απρόσμενο, αλλά το οποίο δύσκολα θα υπήρχε περίπτωση να έχει αποτραπεί. Μέσω αυτού, όπως γνωρίζεις, περιήλθαν στην κατοχή μου τα χάπια, την ύπαρξη των οποίων είχα ήδη υποθέσει.
«Είναι θεσπέσιο!» αναφώνησα. «Οι αρετές σου θα έπρεπε να αναγνωρισθούν δημοσίως. Θα έπρεπε να εκδόσεις έναν απολογισμό της υπόθεσης. Αν δεν το κάνεις, θα το κάνω εγώ για σένα.»
«Μπορείς να κάνεις ότι θέλεις, Γιατρέ», απάντησε. «Δες εδώ!» συνέχισε, παραδίδοντας μου μια εφημερίδα, «Δες εδώ!»
Επρόκειτο για την ημερήσια Ηχώ, και η παράγραφος την οποία υπεδείκνυε ήταν αφιερωμένη στην υπό συζήτηση υπόθεση.
«Το κοινό», έγραφε, «έχασε μια εντυπωσιακή απόλαυση εξαιτίας του αιφνίδιου θανάτου του Χόουπ, ο οποίος ήταν ύποπτος για τους φόνους του Κου Ένοκ Ντρέμπερ και του Κου Τζόζεφ Στάνγκερσον. Οι λεπτομέρειες της υπόθεσης πιθανόν να μη γίνουν ποτέ γνωστές πλέον, ωστόσο πληροφορούμεθα από αξιόπιστη πηγή πως το έγκλημα αποτέλεσε την έκβαση μια παλιάς ακλόνητης και ρομαντικής φύσεως διαμάχης, της οποίας η αγάπη και ο Μορμονισμός αποτελούν μέρος. Φαίνεται πως και τα δυο θύματα, άνηκαν, στα νιάτα τους, στους Άγιους των Πρόσφατων Ημερών, και ο Χόουπ, ο εκλείποντας κρατούμενος κρατούσε κι εκείνος από την Πόλη του Σαλτ Λέηκ. Αν η υπόθεση δεν έχει κάποια άλλη συνέπεια, τουλάχιστον, φέρνει στο φως κατά τον πλέον εκπληκτικό τρόπο την αποτελεσματικότητα του σώματος των αστυνομικών ντετέκτιβ, και θα αποτελέσει ένα μάθημα προς όλους τους αλλοδαπούς πως σοφό θα ήταν να διευθετούν τις διαμάχες τους στην πατρίδα τους, και να μην τις μεταφέρουν σε Βρετανικό έδαφος. Αποτελεί κοινό μυστικό πως τα εύσημα για αυτήν την έξυπνη σύλληψη ανήκουν αποκλειστικά στους διάσημους αξιωματικούς της Σκότλαντ Γιάρντ, Κυρίους Λεστρέιντ και Γκρέγκσον. Ο άντρας συνελήφθη, όπως φαίνεται, στο διαμέρισμα κάποιου Κου Σέρλοκ Χολμς, ο οποίος έχει κι ο ίδιος, ως ερασιτέχνης, επιδείξει κάποιο ταλέντο στο επάγγελμα των ντετέκτιβ, και ο οποίος, με τέτοιους εκπαιδευτές δύναται να ελπίζει πως με τον καιρό θα κατακτήσει σε κάποιο βαθμό τις δεξιότητες τους. Αναμένεται πως μια τιμητική διάκριση θα απονεμηθεί στους δυο αξιωματικούς ως μια ταιριαστή αναγνώριση των υπηρεσιών τους.»
«Δεν σου το είπα όταν ξεκινήσαμε;» φώναξε ο Σέρλοκ Χολμς με ένα γέλιο. «Αυτό είναι το αποτέλεσμα όλης της Σπουδής μας στο Άλικο: να τους δώσουμε μια τιμητική διάκριση!»
«Δεν πειράζει», απάντησα, «Έχω όλα τα γεγονότα στο ημερολόγιο μου, και το κοινό θα τα μάθει. Εν τω μεταξύ εσύ θα πρέπει να είσαι ικανοποιημένος έχοντας την επίγνωση της επιτυχίας, όπως ο Ρωμαίος φιλάργυρος—
«`Populus me sibilat, at mihi plaudo
Ipse domi simul ac nummos contemplar in arca. '»
--
(Σ.τ.Μ.) Οράτιου Σάτυρες 1.1, γραμμές 66-67 – Αποδίδεται και ως:
Με αποδοκιμάζουν οι άνθρωποι, μα εγώ τον εαυτό μου επικροτώ
στην κατοικία μου, καθώς τα χρήματα κοιτάζω στο σεντούκι μου.