Hoe watertekort leidt tot oorlog
Dit spul, dat hier zo uit de kraan stroomt...
...is een bron voor wereldwijde conflicten.
De strijd om water is van alle tijden, maar nu het wereldwijd steeds schaarser wordt...
India kampt met een groot tekort aan drinkwater.
De ergste droogte in honderd jaar.
In heel Nederland worden maatregelen genomen vanwege de droogte.
...maken experts zich zorgen.
Er zijn mensen die zeggen dat water eigenlijk het nieuwe olie is.
In deze video leg ik je uit waarom de kans op een wateroorlog alleen maar groter wordt.
Je zou zeggen: aan water geen gebrek.
Je lichaam is voor zo'n 60 procent water.
En het oppervlak van deze jongen bestaat er voor zo'n 71 procent uit.
Maar kijk even mee.
Van al het water op aarde is maar 2,5 procent zoetwater.
Een groot deel daarvan zit vast in ijskappen en gletsjers...
...en een ander deel zit in de grond.
En maar iets meer dan 1 procent van het zoete water zit in meren en rivieren.
En juist dat zoete water is de bron van al het leven op aarde.
Direct en indirect.
Het laat gewassen groeien, dieren drinken en mensen leven.
Maar is ook belangrijk voor allerlei vormen van industrie.
Van kleding tot bouw en landbouw.
Maar dat bruikbare zoetwater raakt op of vervuild...
...en daardoor dus onbruikbaar.
Ongeveer een kwart van de wereldbevolking, wonend in zeventien landen...
...loopt een extreem risico op watergebrek.
Vooral in het Midden-Oosten en Noord-Afrika zijn de problemen groot.
Maar ook in rijke landen zoals de VS zijn er grote waterproblemen...
...bijvoorbeeld in Californië.
Daar wordt het grondwater zo massaal opgepompt dat meren zijn drooggevallen en de bodem daalt.
Maar hoe komt dit?
Dat vroeg ik aan Tom Middendorp, dat was tot 2017 de allerhoogste militair van Nederland...
...en nu zit hij in een internationale denktank over klimaat en veiligheid.
Voor mij is klimaatverandering en met name het tekort aan water dat daarvan een gevolg is...
...vooral een aanjager van conflicten.
Omdat het toeslaat in landen die sowieso al heel kwetsbaar zijn...
...die zwakke overheidsinstituten hebben...
...en die ook weinig economisch perspectief hebben.
En als je daar nog overheen krijgt dat de warmte omhoog gaat...
...dat de grond gaat uitdrogen, dus dat boertjes steeds moeilijker hun producten kunnen verbouwen...
...dan zijn ze gedwongen of naar de steden te gaan, of een ander beroep te kiezen.
Maar er is niet zoveel keuze in beroepen.
En de georganiseerde criminaliteit en extremisme daar zijn ze dan wel heel ontvankelijk voor...
...omdat het makkelijk geld verdienen is en ze moeten toch een gezin onderhouden.
Klimaatverandering speelt dus ook een rol, maar daar komen we later op terug.
Eerst: de rivieren.
Want wie het water beheerst, beheerst het leven.
Dit is de Nijl, de langste rivier ter wereld.
Die begint hier in Ethiopië en hier wordt de grootste dam van Afrika gebouwd.
Het stuwmeer dat ontstaat achter het kolossale bouwwerk is belangrijk voor Ethiopië.
Door de waterkracht levert de dam stroom op voor het land...
...waar een deel van de bevolking het nog moet doen zonder elektriciteit.
Maar als je de Nijl een stuk verder volgt, naar Egypte, kan door die dam dit ontstaan.
Er is heel weinig Nijl-water.
Soms is er in de winter wat meer, omdat het land dan minder water nodig heeft.
Maar in de zomer krijgen we niets.
Die boer baalt er dus van dat een ander bepaalt hoeveel water hij tot zijn beschikking heeft.
Dat is een beetje alsof Duitsland een dam in de Rijn bouwt...
...en daarmee regelt hoeveel water Nederland binnenstroomt.
De Grote Renaissancedam is slechts een van de 3700 nieuwe, geplande dammen.
Vooral in gebieden met grote welvaartsgroei worden dammen gebouwd.
Latijns-Amerika, Zuidoost-Azië en Sub-Sahara-Afrika.
Die dammen kunnen aan de ene kant zorgen voor een betere regulering van de waterstromen.
Maar aan de andere kant ook voor politieke conflicten.
Tel hier bij op dat de vraag naar zoetwater alleen maar stijgt...
...en dat die voorraden alleen maar krimpen.
Dan neemt de kans op wateroorlogen toe.
Er zijn mensen die zeggen dat water eigenlijk het nieuwe olie is.
En ik heb dat zelf ook wel ondervonden in mijn ervaring in Afghanistan.
Waarin ik heel zwaar heb moeten vechten in een dorpje dat overspoeld was door Taliban.
We hebben daar dagen gevochten. Uiteindelijk konden we de Taliban verdrijven.
Maar het probleem was niet opgelost.
En we kwamen er pas maanden later achter wat nou eigenlijk de bron van het probleem was.
En de bron was een tekort aan water.
En de Taliban sprong daar op in en maakte daar misbruik van.
En dat gaf hun de macht.
Toen we dat waterprobleem hebben opgelost, pas toen was de angel uit het gevecht.
En pas toen kwam er vrede.
Als we kijken naar het aantal conflicten dat is ontstaan door water dan is dat een hele lijst.
Hier zie je waar het wereldwijd allemaal misging sinds 2010.
De wereldbevolking groeit en groeit en groeit.
En die mensen die moeten natuurlijk allemaal eten.
Nu al gaat 80 procent van het zoetwater wereldwijd naar landbouw.
Terwijl die wereld alleen maar droger wordt.
Is er dan nog een sprankje hoop?
Ja, ik denk het wel.
Ik denk ook dat we optimistisch moeten zijn.
En ik geloof echt heilig in de overlevingskracht van de mens.
En ook het innovatieve vermogen van de mens.
En ik kan daar een mooi voorbeeld van noemen.
We hebben een conferentie georganiseerd.
En toen kwam er een uitvinder naar me toe en die zei: ik wil water uit de woestijnlucht halen.
Ik dacht: dat is een mooi verhaal. Maar als je het hebt aangeboden moet je het ook doen.
Dus ik zei: kom maar mee.
We namen hem mee in een vliegtuig naar Mali, daar kon hij z'n uitvinding testen.
En hij slaagde er in om één glas water per dag uit de woestijnlucht te halen.
Met zo'n groot apparaatje.
Een tafelkoelkastje met een zonnepaneel erop.
Op zich werkte dat wel, maar het zette nog geen zoden aan de dijk.
Maar hij is het gaan doorevolueren...
...en hij heeft een hele doorbraak gehad.
En op dit moment is hij in staat om 20 tot 30 liter water per dag uit de woestijnlucht te halen...
...met datzelfde apparaatje.
Als je dat grootschalig gaat toepassen...
...dan denk ik dat dat een heel groot deel van de oplossing kan zijn.
Dus is dit glas nu halfvol of halfleeg?
Het ligt er maar net aan hoe je het bekijkt.
In ieder geval gaan we de komende tijd waarschijnlijk nog wel vaker horen over die wateroorlogen.
Voor nu bedankt voor het kijken
