An Alternative Perspective on Expat Life: Maria Karchilaki at TEDxAthens 2012
Μετάφραση: MARIANGELA LESTOU Επιμέλεια: Chryssa Takahashi
Καλησπέρα σας. Ευχαριστώ πάρα πάρα πολύ που είστε απόψε εδώ για να ακούσετε και εμένα μαζί βεβαίως με όλους τους άλλους ομιλητές. Που λέτε λοιπόν, ένα από τα πρώτα πράγματα που κάνει το TED, όταν καταλήγει σε συμφωνία με έναν ομιλητή,
είναι να του στείλει έναν δεκάλογο, ας το πούμε δέκα εντολές, για να τον βοηθήσουν να πει με τον καλύτερο τρόπο,
και τον πιο διεισδυτικό, αυτό που έχει να πει. Από αυτές λοιπόν τις δέκα εντολές, εμένα μου έκανε εντύπωση η πρώτη. Think big!
Σας το λέω Εγγλέζικα, διότι Εγγλέζικα μου ήρθε γραμμένο το mail. Και φαντάζομαι τώρα ότι, μέσα σε όλη αυτή την κακοδαιμονία,
τη δυστυχία, την απαισιοδοξία της πατρίδας μας, μου έκανε εντύπωση γιατί ήταν σαν τη μύγα μες το γάλα. Ένας τρόπος τώρα που προτείνει το TED για να κατακτήσεις αυτό το «Think Big» είναι να μοιραστείς μια ιδέα που θα μπορούσε να αλλάξει τον κόσμο μας. Ε, αυτό ακριβώς ήταν αυτό που με ενέπνευσε για αυτά που θα σας πω απόψε. Γιατί πιστεύω ότι όλοι μας μπορούμε να γεννήσουμε ιδέες που στη συνέχεια θα φέρουν πράξεις
και ναι, όλοι μαζί μπορούμε να αλλάξουμε τον κόσμο μας. Αρκεί να, πιστεύω, να βγούμε από το μικρόκοσμό μας και ό,τι είναι να κάνουμε να έχει μια έννοια σκοπού, να έχει μια έννοια αποστολής.
Ένας τρόπος να το πετύχουμε αυτό, και αν θέλετε, πολύ επίκαιρος λόγω κρίσης, είναι να κοιτάξουμε, πιστεύω, έξω από τα σύνορα της πατρίδας μας. Σας το λέω αυτό, ότι δηλαδή υπάρχουν αξιοσημείωτες δραστηριότητες εκτός συνόρων, με τη δική μου, τη βιωματική εμπειρία ως ρεπόρτερ, που ταξίδευα και ταξιδεύω για περισσότερα από 20 χρόνια. Και όπως ξέρετε βεβαίως οι περισσότεροι,
πήγαινα σε μέρη από αυτά που είναι τα λιγότερο ευνοημένα στη γη μας. Δεν σας προτρέπω να πάτε στα μέρη που πάνε οι περισσότεροι αυτό τον καιρό, από την Ελλάδα και τα υπόλοιπα «PIGS», γουρουνάκια του νότου, την καημένη την Ιρλανδία, κυρίως τα νέα παιδιά, για να βρουν μια καλύτερη δουλειά και να έχουν έναν καλύτερο βηματισμό.
Όχι! Εγώ, σας καλώ όλους να σκεφτείτε δραστηριοποίηση στα μέρη σαν αυτά που πήγαινα, και εξακολουθώ να πηγαίνω, αυτά τα τελευταία χρόνια της ζωής μου.
Σε αυτές τις δύσκολες γωνιές του πλανήτη,
είναι χώρες που συνήθως το Διεθνές Δίκαιο τις λέει «αναδυόμενες δημοκρατίες», χώρες που βρίσκονται κυρίως σε μεταπολεμικό στάδιο, είτε μια εμφύλια σύρραξη που μόλις έχει τελειώσει, να το γενικεύσουμε, βρίσκονται σε ένα στάδιο μιας επόμενης δύσκολης μέρας που έχει ακολουθήσει μια βίαιη σύγκρουση.
Δραστηριοποίηση σε αυτές τις χώρες, κατά τη γνώμη μου, προσφέρει τρία πολύ σημαντικά πράγματα.
Προσφέρει ευκαιρίες, προσφέρει νόημα και κρατήστε το τελευταίο,
θα επανέλθω σε αυτό, προσφέρει στρατηγικό στόχο.
Για παράδειγμα, γιατροί, νοσηλευτές, μαμές,
είναι ανάγκη να πάνε σε μέρη όπως αυτό.
Να μείνω στην προηγούμενη φωτογραφία, όπως αυτό. Βρισκόμαστε λοιπόν στο μεταπολεμικό Ιράκ.
Βρισκόμαστε περίπου μια ώρα έξω από τη Βαγδάτη. Ο οπερατέρ μου, ο Μανώλης Δημελάς από το Mega. Θυμάμαι είχαμε ξεκινήσει χαράματα για να πάμε σε αυτή την περιοχή, καλοκαίρι, ντάλα ο ήλιος, 50 βαθμούς Κελσίου μίνιμουμ η θερμοκρασία, συνεπώς για να κάνεις εκεί το ρεπορτάζ,
είχαμε υπολογίσει ότι πρέπει να φύγουμε χαράματα, μέχρι τις 10 το πρωί οπωσδήποτε να έχουμε τελειώσει το ρεπορτάζ, διότι επίσης είχαμε χρονομετρήσει,
ότι η κάμερα δεν μπορεί να μείνει στον ώμο παραπάνω από δύο λεπτά, διότι αντιλαμβάνεστε με 50 μίνιμουμ βαθμούς Κελσίου πυρακτώνεται το σίδερο και ξεφλουδίζει το δέρμα. Ούτε καν τα χέρια δεν μπορείς να ακουμπήσεις επάνω διότι και πάλι καίνε και δεν μπορείς να κάνεις τη δουλειά σου. Επιστρέφω λοιπόν εκεί που είμαστε.
Ιράκ, καμιά ώρα έξω από τη Βαγδάτη.
Αυτοί είναι πρόσφυγες, μια μεγάλη φυλή προσφύγων. Όταν ακούτε στην Αραβία να μιλούν για φυλές, να έχετε κατά νου σας ότι αναφέρονται σε εκτεταμένες οικογένειες. Βροντάκηδες και Φουρτουνάκηδες, ας το πούμε έτσι. Μέλη λοιπόν μιας μεγάλης οικογένειας,
οι οποίοι διεθνώς περιγράφονται ως "internally displaced persons". Ελληνικά θα λέγαμε ως "εσωτερικά εκτοπισμένοι". Είναι δηλαδή μέλη μιας φυλής που η κατάσταση στο μεταπολεμικό Ιράκ, με την αλλαγή της ηγεσίας, δεν τους ευνόησε. Για κάποιο λόγο.
Βρε δεν άρεσαν τα μούτρα τους, δεν άρεσε το όνομά τους, δεν άρεσε η φυλή τους, τους ανθρώπους αυτούς τους πέταξαν έξω. Και αναγκάστηκαν λοιπόν, να αναζητήσουν καταφύγιο αλλού. Βλέπετε λοιπόν πού έχουν αναζητήσει καταφύγιο, Αυτοσχέδιοι αυτοί οι καταυλισμοί,
πέτρα στην πέτρα, χώμα στο χώμα,
μέσα σε αυτά τα κτίσματα που βλέπετε - πάμε και εδώ - πάρα πολλοί άνθρωποι μαζί, είναι πολλά τα μέλη αυτών των οικογενειών, καμιά εβδομηνταριά σε δύο - τρία τέτοια κτίσματα, χωρίς πόρτες, χωρίς παράθυρα, είπαμε πέτρα στην πέτρα, χώμα στο χώμα, γέροι, νέοι, παιδιά και τα ζώα τους μαζί, εκεί κοιμούνται, εκεί δραστηριοποιούνται. Καμία συνθήκη υγιεινής,
και το νερό που πίνουν, μόνο για να πίνουν αντιλαμβάνεστε νερό, δεν μιλάμε για τίποτα άλλο, και αυτό βεβαίως βρώμικο. Εδώ, αυτή η γυναίκα δεν είναι καν 30 χρονών νομίζω, δεν ήταν καν 25. Είναι μια μητέρα με το μωρό της.
Ξέρετε οι γυναίκες σε αυτά τα μέρη της γης, και μέρη σαν και αυτό, για αυτό και σας το δείχνω, υπάρχουν πάρα πολλά, αμέτρητα,
έτσι λέει η βιωματική μου εμπειρία.
Γυναίκες λοιπόν όπως αυτή τη δύστυχη μάνα, γίνονται μητέρες πριν καν γίνουν γυναίκες. Το ίδιο γρήγορα γερνάνε και σβήνουν.
Το ίδιο γρήγορα πεθαίνουν και τα μωρά τους.
Εκείνες αν τις ρωτήσεις θα σου πουν «Insha'Allah». Δηλαδή «Θέλημα Θεού».
Αντιλαμβάνεστε βεβαίως δεν είναι εδώ κανένα θέλημα Θεού, κανά Insha'Allah, φάρμακα δεν έχουν και πεθαίνουν.
Δείτε τώρα εδώ,
τούτη εδώ η μάνα δεν μου δείχνει τυχαία το πόδι του παιδιού της. Μου δείχνει το ποδάρι του για να μου πει,
ότι από εδώ μέχρι κάτω του το έχουν φάει τα ποντίκια. Θυμάμαι σαν τώρα τον κύριο δίπλα, είναι ο μεταφραστής, να μου λέει ότι ένα βρέφος σε αυτούς τους πρόσφυγες, το είχαν φάει τα ποντίκια. Κυριολεκτώ!
Το είχαν κατασπαράξει, του είχαν μισοφάει το πρόσωπο, και βεβαίως το βρήκαν, εκεί στη στρωματσάδα που κοιμόντουσαν όλοι όταν ξύπνησαν, νεκρό. Για αυτό το λόγο λέει,
στο επόμενο μωρό που γεννήθηκε, φρόντισαν να το προστατεύσουν. Κατά αυτόν τον τρόπο, κατά την άποψή τους. Έφτιαξαν λοιπόν μια κούνια,
την έβαλαν σε απόσταση από το έδαφος,
όπως και το μωρό,
λες και δεν σκαρφαλώνουν τα ποντίκια,
θεωρώντας ότι θα το προστατεύσουν.
Βρώμικη η κούνια, βρώμικα τα κουρέλια, βρώμικο και το μωρό... Προστασία.
Σας τα λέω όλα αυτά για να καταλάβετε
την αδιανόητη δυστυχία που υπάρχει στον κόσμο. Τεράστιες οι ανάγκες.
Μέρη σαν και αυτό, το επαναλαμβάνω, πάρα πολλά σε ολόκληρη τη γη μας. Με τα ταλέντα και την προσφορά μας,
μπορούμε, όχι απλά να αλλάξουμε τις ζωές των ανθρώπων, να τους χαράξουμε ένα πραγματικό μέλλον. Ένα όραμα ζωής.
Για την ιστορία,
σε αυτούς τους πρόσφυγες, είχε δουλέψει πάρα πολύ και είχε προσφέρει το ελληνικό τμήμα των Γιατρών του Κόσμου, που εκείνο τον καιρό δραστηριοποιείτο στη Βαγδάτη. Θεωρώ επίσης ότι και εμείς, ως δημοσιογραφική αποστολή,
είχαμε κάνει τη δουλειά μας, είχαμε αφυπνίσει τον κόσμο,
θυμάμαι είχε δραστηριοποιηθεί πολύ ο ελληνικός πληθυσμός, και σε επίπεδο μεμονωμένων πολιτών, αλλά και επιχειρήσεις,
είχε συγκεντρωθεί ανθρωπιστική βοήθεια
και είχαν βοηθηθεί εκεί οι άνθρωποι.
Άλλο μεγάλο πρόβλημα, σε αυτά τα μέρη, το περιβάλλον.
Αυτή η φωτογραφία τραβήχτηκε
κατά την επιστροφή από τον καταυλισμό των προσφύγων. Αν χρειαστεί να πάτε δηλαδή και εσείς,
το αυτοκίνητό σας θα περάσει από μέρη όπως αυτό εδώ. Πια μιλάμε για τη Βαγδάτη, για μια συνοικία πολύ κοντά στο κέντρο της Βαγδάτης, ας πούμε Περιστέρι, για να καταλάβετε πόσο κοντινή είναι η απόσταση. Σπίτια, εκεί ζουν οι άνθρωποι, μικρά μαγαζιά, τα έχουν όλα. Δεν έχουν όμως δομές και υποδομές.
Τα νερά, τα βρωμόνερα, είναι μονίμως εκεί.
Κάτω από 50 βαθμούς Κελσίου μίνιμουμ,
είναι ζήτημα αν μπορείς να μείνεις 20-30 δευτερόλεπτα. Παραπάνω από την αποφορά δεν αντέχεις.
Επαναλαμβάνω. Μέρη σαν και αυτό, χιλιάδες στον κόσμο. Δείτε εδώ. Άλλη χώρα.
Εδώ μιλάμε για τη Λιβύη.
Είμαστε καρακέντρο στην πρωτεύουσα Τρίπολη. Η παλιά πόλη της Τρίπολης της Λιβύης,
Είχαμε πάει προσφάτως εκεί με τον οπερατέρ του Mega, τον Κώστα τον Δελδήμο.
Σπίτια λοιπόν, άνθρωποι, τα αυτοκίνητά τους. Καμία δομή, καμία υποδομή.
Δεν υπάρχουν αποχετεύσεις, εκεί οι δρόμοι δεν ασφαλτοστρώθηκαν ποτέ. Αντιλαμβάνεστε λοιπόν το καλοκαίρι.
Περνάει ένα αυτοκίνητο, πνίγουν οι σκόνες τα σπίτια και τους ανθρώπους. Το χειμώνα. Ο ίδιος δρόμος γίνεται χείμαρρος, ποτάμι ορμητικό. Πάλι μπαίνουν τα νερά μέσα στα σπίτια,
πνίγουν και τα σπίτια, πνίγουν και τους ανθρώπους. Αντιλαμβάνομαι, ότι πολλοί από εσάς, δυσπιστείτε με όλα αυτά που σας λέω, για τη δραστηριοποίηση εκτός συνόρων που σας προτείνω. Και ένας από τους λόγους φαντάζομαι ότι είναι οι κίνδυνοι που υπάρχουν σε αυτές τις χώρες. Δεν θα σας πω πως δεν υπάρχουν κίνδυνοι.
Βεβαίως και υπάρχουν.
Όμως, δεν είναι στην κλίμακα που οι περισσότεροι ενδεχομένως πιστεύετε. Επιπροσθέτως, και εδώ σας καλώ να σκεφτούμε αυτό που σας έλεγα στην αρχή, τον στρατηγικό στόχο.
Διότι όλοι ξέρετε ό,τι γίνεται στη μια άκρη του κόσμου μας, στην παγκοσμιοποιημένη κοινωνία μας, έχει αμέσως αντανάκλαση στην άλλη της άκρη. Να σκεφτούμε λοιπόν τον στρατηγικό στόχο.
Σκεφτείτε λοιπόν μαζί μου,
πόσοι από τους λαθρομετανάστες που υπάρχουν αυτή τη στιγμή στην Ελλάδα, στα μεγάλα αστικά κέντρα,
κυρίως στην πρωτεύουσα, εδώ στην Αθήνα,
πόσοι λοιπόν από αυτούς τους ανθρώπους προέρχονται από τα μέρη,
όπως αυτά που σας έχω μόλις δείξει.
Η γνώμη μου είναι, βάση εμπειρίας σας μιλώ, ότι είναι οι περισσότεροι.
Ακούω λοιπόν στο ρεπορτάζ να λένε:
Η αστυνομία, λέει, έπιασε εκατό.
Τους βρήκε δέκα - δέκα από αυτούς να κοιμούνται σε άθλιες συνθήκες σε γκαρσονιέρες στο κέντρο των Αθηνών, δίχως νερό, δίχως ρεύμα κλπ. Η πρώτη μου αντίδραση είναι, αν με άκουγε κανείς: «Μωρέ τι μας λες!»
Μα με έπαυλη μοιάζει η γκαρσονιέρα στο κέντρο των Αθηνών, όσο άθλια και να είναι, σε σχέση με αυτά που είδαμε πριν. Κάτω από 50 βαθμούς Κελσίου, όταν είναι καλοκαίρι, διότι όταν είναι χειμώνας έχουμε τις αμμοθύελλες. Κάτω από 50 βαθμούς Κελσίου,
στα κτίσματα χωρίς πόρτες, χωρίς παράθυρα. Σας διαβεβαιώ ότι η γκαρσονιέρα είναι έπαυλις.
Τους επαναπροωθούν, λέει.
Ε, και;
Με το που θα βρουν την πρώτη ευκαιρία πάλι εδώ θα είναι. Διότι, ως γνωστόν, η χώρα μας είναι η πύλη εισόδου για να πάνε στη δυτική Ευρώπη. Εκεί προσδοκούν να πάνε οι περισσότεροι από αυτούς. Και έτσι αενάως θα συνεχίζεται αυτό το πράγμα. Εκτός αν, εμείς πάμε να δουλέψουμε στα μέρη τους. Επαναλαμβάνω, εμείς να πάμε να δουλέψουμε στα μέρη τους! Να το Big Thing εδώ.
Με τα ταλέντα και την προσφορά μας,
μπορούμε να αλλάξουμε άρδην τα πράγματα εκεί. Διαβάζω συνέχεια σε ιστοσελίδες μεγάλων διεθνών οργανισμών. Να ζητούν καταρτισμένους πολίτες της Δύσης για όλα σχεδόν τα επαγγέλματα. Το τελευταίο που διάβαζα, ας πούμε,
ζητούσαν δυτικούς εκπαιδευτικούς, αλλά και μάνατζερ, για να διευθύνουν σχολές κατάρτισης, σε πολλά από αυτά τα μέρη, να μάθουν μια τέχνη οι άνθρωποι εκεί, έτσι ώστε να συγκρατηθούν στις πατρίδες τους. Δε μιλώ για τυχαίους οργανισμούς.
Αν γκουγκλάρετε "UN Jobs" για παράδειγμα,
θα δείτε αυτά που σας λέω.
Και όταν λέμε βεβαίως και μιλάμε για Ηνωμένα Έθνη, εννοούμε και όλες τις υποκατηγορίες.
UNHCR για τους πρόσφυγες,
UNICEF για τα παιδιά,
World Food Programme.
Υπάρχουν επίσης άλλοι τεράστιοι οργανισμοί. Action Aid, Γιατροί Χωρίς Σύνορα, Γιατροί του Κόσμου. Όλοι προσφέρουν.
Και σε εθελοντική βάση και επί πληρωμή όμως. Προγράμματα που μπορούμε να βοηθήσουμε όλοι μας σε αυτά τα μέρη του κόσμου. Οι πρώτοι που θα το κάνουν αυτό,
θα γίνουν φωτεινό παράδειγμα για τους επόμενους. Και θα ακολουθήσουν και άλλοι και άλλοι και άλλοι. Μόνο έτσι θα αλλάξουμε τη φορά των πραγμάτων. Για να δούμε λοιπόν αυτήν εδώ την κάρτα της Action Aid. Από έρευνα της Action Aid.
Το εισόδημα ενός ανθρώπου μπορεί να αυξηθεί κατά 10% για κάθε χρόνο παρακολούθησης στο σχολείο.
Ένα παιδί έχει 50% λιγότερες πιθανότητες να μολυνθεί από AIDS εάν ολοκληρώσει το δημοτικό.
Ε, είναι στο χέρι μας να το πετύχουμε.
Στόχοι, ξέρετε, όπως αυτός, είναι από τους βασικούς λόγους που κάνω αυτή τη δουλειά. Διότι, αυτό μπορεί να με οδηγήσει,
να οδηγήσει εμάς τους σιναφιού μας, του δημοσιογραφικού, να πάμε να βρούμε την πηγή του κακού,
να βρούμε το κακό, να το ξεμπροστιάσουμε το κακό. Και μόλις το ξεμπροστιάσουμε, να έρθετε εσείς, με τα ταλέντα σας, με την προσφορά σας, και όλοι μαζί να αλλάξουμε όλο αυτό
που δεν μας αρέσει στην παγκόσμια κοινωνία μας. Γι'αυτό λυπάμαι πια.
Λυπάμαι που στην τηλεόραση δεν βλέπω,
κυρίως στην τηλεόραση, ρεπορτάζ αυτού του τύπου. Αντίθετα, βλέπω η γνώμη και το σχόλιο να σαρώνει τα γεγονότα. Δεν υποτιμώ την αξία της γνώμης.
Όμως δεν μπορεί να συγκριθεί με το ρεπορτάζ.
Διότι το ρεπορτάζ είναι αυτό που αφυπνίζει,
τα γεγονότα είναι αυτά που ξυπνούν,
αυτά που μας κάνουν να ψαχνόμαστε,
να τολμάμε, να στοχεύουμε ψηλά! Ότι ναι, μπορούμε να αλλάξουμε τον κόσμο μας, φτάνει να θέλουμε να πατήσουμε στα ταλέντα μας για να δώσουμε προοπτική σε ανθρώπους και κοινωνίες που τη στερούνται. Ξέρετε ακούω φίλους μου να μου λένε,
γιατί αυτά που σας λέω εδώ απόψε τα λέω και στις παρέες μου, να μου λένε: «Μα τι είναι αυτά που μας λες ρε Μαρία;
Τρελάθηκες; Δε βλέπεις τι γίνεται στην πατρίδα μας; Δε βλέπεις τι γίνεται αυτή τη στιγμή στην Ελλάδα; Έχει έρθει ο πόλεμος εδώ! Καταστρεφόμαστε!» Τους απαντώ λοιπόν με το ίδιο στυλ, με το ίδιο ύφος και τις ίδιες λέξεις. Τους λέω λοιπόν ότι
«Εσείς είστε τρελοί! Δεν έχετε ιδέα τι σημαίνει δυστυχία! Δεν έχετε ιδέα τι σημαίνει πόλεμος!
Δεν έχετε ιδέα τι σημαίνει σε μαζική κλίμακα, όπως γίνεται για παράδειγμα στο Κονγκό, οι οικογένειες να τρώνε τη μια μέρα και την άλλη μέρα να μην τρώνε». Στην Ελλάδα τα πράγματα είναι δύσκολα, το ξέρουμε όλοι. Αύριο θα είναι ακόμη πιο δύσκολα, επίσης το ξέρουμε. Όμως, δεν υπάρχει περίπτωση,
όσο δύσκολα και να γίνουν τα πράγματα,
να φτάσουμε σε ένα σημείο που θα συγκρινόμαστε με τις κοινωνίες που μόλις είδαμε. Για αυτό σας λέω, μπορούμε να δώσουμε ελπίδα! Και κάτι ακόμα. Το λέω και συγκινούμαι.
Η κοινωνία, η Ελληνική, η παγκόσμια κοινωνία, χρειάζεται εθελοντές σήμερα.
Επιτρέψτε μου να το επαναλάβω.
Η κοινωνία χρειάζεται εθελοντές!
Και ξέρετε ακόμη;
Σε αυτούς τους καιρούς, τους τόσο δύσκολους, τους τόσο χύμα που ζούμε,
είναι ένας τρόπος να βρούμε όλοι μας μικρούς ήρωες. Ξέρετε, κάνοντας 20 και χρόνια αυτή τη δουλειά, πήγαινα από τη Βοσνία,
που πήγαινα στη Μέση Ανατολή, στο Πακιστάν, παντού, ξέρετε πόσους ανθρώπους - καράβια τσακισμένα έχω συναντήσει; Αμέτρητους. Πηγαίνω και ξαναπηγαίνω όμως. Και πόσο έχω χαρεί όταν βλέπω κάποιους από αυτούς τους ανθρώπους να έχουν βρει βηματισμό, να έχουν μπορέσει, να έχουν σηκώσει το κεφάλι, να έχουν ξεκινήσει μια καινούργια ζωή.
Αυτοί είναι οι δικοί μου ήρωες.
Aυτοί είναι οι δικοί μου Doers.
Σας καλώ λοιπόν, στοχεύοντας εσείς ψηλά, να πατήσετε στα ταλέντα σας, να μη φοβάστε τίποτα,
και να ανακαλύψετε τους δικούς σας μικρούς ήρωες. Τους δικούς σας Doers.
Σας ευχαριστώ πάρα πολύ.
(Χειροκρότημα)