W prehistorycznym grodzie – Polish with John #094 [A2] ||Burg|||| |prehistoric|the settlement||||A(1) ||у городищі|||| In einer prähistorischen Burg - Polnisch mit John #094 [A2]. In prehistoric grodzie - Polish with John # 094 [A2] En un castillo prehistórico - Polaco con John #094 [A2]. In un castello preistorico - Polacco con John #094 [A2]. В доисторическом замке - Польский с Джоном #094 [A2]. У доісторичному замку - польська з Іоанном #094 [A2].

Cześć! Co u was słychać? Witajcie w kolejnym podcaście “Polish with John”. Nazywam się Jan Oko i chcę Wam pomóc w nauce języka polskiego. |||||||||Lernen||

Historia Polski zaczyna się “oficjalnie” gdzieś w X wieku. ||||officially|||10th|century |||||||історія Польщі| Die Geschichte Polens beginnt "offiziell" irgendwo im 10. Jahrhundert. The history of Poland begins "officially" somewhere in the 10th century. Wtedy polski książę Mieszko I przyjmuje chrzest i wiarę chrześcijańską. ||prince|Mieszko I||accepts|baptism||faith|Christian faith ||князь|||приймає|хрещення||віру християнську| Dann ließ sich der polnische Fürst Mieszko I. taufen und nahm den christlichen Glauben an. Then the Polish prince Mieszko I was baptized and accepted the Christian faith. Jego żoną była czeska księżniczka. ||||Prinzessin |||Czech|princess |||чеська|чеська принцеса Seine Frau war eine böhmische Prinzessin. His wife was a Czech princess. Z tego wieku mamy też pierwsze dokumenty, z których poznajemy historię Polski. ||century|||||||we learn|| Aus diesem Jahrhundert stammen auch die ersten Dokumente, aus denen wir die polnische Geschichte kennen. From this century we also have the first documents from which we learn about Polish history.

Jednak Polska i Polacy nie pojawili się tu nagle. |||||appeared|||suddenly |||||з'явилися|||раптом Doch Polen und die Polen sind nicht plötzlich hier aufgetaucht. However, Poland and the Poles did not suddenly appear here. Na terenach obecnej Polski ludzie żyli dużo, dużo wcześniej. ||der heutigen|||||| |territories|present-day|||lived|||much earlier |теренах сучасної Польщі|сучасної|||||| Auf dem Gebiet des heutigen Polens lebten schon viel früher Menschen. In the territory of present-day Poland, people lived much, much earlier. Jednym z najbardziej znanych miejsc jest gród Biskupin, czyli warowna osada z około VIII wieku przed Chrystusem. |||||||||befestigte|Siedlung|||VIII|||Christus ||||places||fortified settlement|Biskupin settlement||fortified|settlement||around|8th century|||Christ ||||||городище|Біскупін||укріплене|поселення|||||| Eine der berühmtesten Stätten ist die befestigte Siedlung Biskupin, die etwa aus dem 8. One of the most famous places is Biskupin, a fortified settlement from around the 8th century BC. Gród albo warowna osada, to miejsce gdzie znajdowało się więcej domów i gdzie mieszkańcy mogli się bronić przed atakami. Burg||befestigte||||||||||||||||Angriffen fortified settlement||fortified settlement|settlement||||there were||||||the inhabitants|||defend themselves|against|attacks ||укріплене|поселення||||знаходилося||||||||||| Eine Festung oder befestigte Siedlung war ein Ort, an dem es mehrere Häuser gab und an dem sich die Bewohner gegen Angriffe verteidigen konnten. A stronghold or fortified settlement was a place where there were more houses and where the inhabitants could defend themselves against attacks. Gród posiadał wały albo mury dookoła. Burg|besaß|Wälle||| the settlement|had|earthworks||walls|around Городище|мав|вали||стіни|навколо Die Burg war von Wällen oder Mauern umgeben. The castle had ramparts or walls all around. Nikt więc nie mógł wejść do środka tylko przez bramę. ||||enter||inside|||gate ||||увійти||середини||| So konnte niemand allein durch das Tor gehen. So no one could enter inside only through the gate. Wokół grodu były bagna, czyli tereny podmokłe, mokradła, przez które bardzo trudno było przejść. |||Sümpfe|||feuchte Gebiete|Feuchtgebiete|||||| Around|the settlement||swamps||areas|wetlands|wetlands||||||to pass Навколо|міста||болота||території|підмоклі місця|болота||||||перейти через них Um die Burg herum befanden sich Sümpfe, die sehr schwer zu durchqueren waren. There were swamps around the stronghold, i.e. wetlands, wetlands, through which it was very difficult to pass. Taki starożytny gród, dziś może powiedzielibyśmy miasto, znajdowało się niedaleko Gniezna, w województwie kujawsko-pomorskim. ||Burg||||||||Gnesen|||Kujawien-P|Pommern |ancient|fortified settlement|||we would say||was located||not far from|Gniezno||province|Kuyavian|Pomeranian Voivodeship ||стародавнє місто|||сказали б ми||знаходилося|||Гнєзно|||куявсько-поморському|куявсько-поморському Eine solche alte Festung, heute würde man vielleicht Stadt sagen, befand sich in der Nähe von Gniezno in der Woiwodschaft Kujawien-Pommern (Kujawsko-Pomorskie). Such an ancient city, today we would say a city, was located near Gniezno, in the Kuyavian-Pomeranian Voivodeship.

Osadę odkryto przez przypadek. Siedlung|entdeckt|| the settlement|was discovered||accident Поселення|||випадковість Die Siedlung wurde zufällig entdeckt. The settlement was discovered by accident. W 1933 roku nauczyciel z miejscowej szkoły dowiedział się od dzieci, że w okolicy można znaleźć różne zabytkowe przedmioty. ||||||erfuhr||||||||||historische| ||||local||found out||||||the area||||historic|artifacts ||||місцевої||||||||||||історичні| Im Jahr 1933 hörte ein Lehrer der örtlichen Schule von den Kindern, dass in der Gegend verschiedene historische Gegenstände zu finden seien. In 1933, a teacher from a local school learned from the children that various antique items could be found in the area. Nie było to możliwe wcześniej, bo jezioro w tym miejscu miało wyższy poziom wody, a przedmioty pokazały się dopiero po jego obniżeniu. ||||||der See||||||||||zeigten sich|||||Absenkung ||||earlier||lake||||had|higher|level|||objects|appeared||only|||lowering ||||||озеро|||||вищий|рівень води|||||||||зниженні рівня Dies war vorher nicht möglich, da der See an dieser Stelle einen höheren Wasserstand hatte und die Objekte erst bei niedrigerem Wasserstand sichtbar wurden. This was not possible before, because the lake at this location had a higher water level, and the objects showed up only after it was lowered. Ten nauczyciel nazywał się Walenty Szwajcer. ||||Walenty|Schweizer ||||Valentine|Szwajcer ||||Валентин|Швайцер Der Name dieses Lehrers war Walenty Szwajcer. This teacher's name was Walenty Szwajcer. Szybko domyślił się, że w tym miejscu znajduje się coś ważnego. |er dachte nach||||||||| |figured out||||||||| |здогадався||||||||| Er ahnte schnell, dass es an diesem Ort etwas Wichtiges gab. He quickly guessed that there was something important in this place. Zainteresował tym archeologa, profesora Józefa Kostrzewskiego. interested (1)||the archaeologist|Professor|Joseph|Kostrzewski (1) ||||Йозефа|Костшевського Das interessierte den Archäologen Professor Jozef Kostrzewski. He got the archaeologist, Professor Joseph Kostrzewski, interested in this.

Jak bardzo emocjonujące było to znalezisko możemy przeczytać w książce “Biskupin i jego odkrywca” Walentego Szwajcera: ||aufregend|||Fund||||||||Entdecker|Walentego Szw|Schweizer ||exciting|||find|||||Biskupin and its discoverer|||discoverer|Valenty Szwajcer|Szwajcer's ||захоплюючим|||знахідка||||||||відкривач|Валентина|Валентина Швайцера Wie aufregend dieser Fund war, können wir in dem Buch "Biskupin und sein Entdecker" von Valentine Szwajcer nachlesen: We can read how exciting this find was in the book "Biskupin and its discoverer" by Walenty Szwajcer:

„Kiedy przyszliśmy na miejsce, zobaczyłem jak na widok profilu wykopu Jerchy [chodzi o właściciela pola] i sterczących z niego konstrukcji profesor na dłuższą chwilę osłupiał, a potem w pośpiechu zaczął rozpakowywać plecak z pudełkami, poukładanymi jedne w drugie na wzór rosyjskich lalek. |wir kamen||||||||Grube Erde|Jerchy|||des Feldes|||herausragenden|||Konstruktionen|||||verblüfft war||||Eile||auspacken|||mit Kisten|gestapelt|||||nach dem Muster||Matroschka |we arrived||||||sight|of the excavation|excavation site|Jerchy (1)|||the owner|||sticking out|||structures|||longer||was stunned||||in a hurry||unpack|||boxes|nested|one inside||one inside another||the pattern of|Russian|dolls ||||||||профілю розкопу|профілю розкопу|Єрхи [власника поля]|||власника поля|поля власника||стирчать||||||||заціпенів|||||||рюкзак||коробками||||||зразок російських ляльок||ляльок матрьошок "Als wir an der Stätte ankamen, sah ich, wie der Professor beim Anblick des Profils von Yerchas Grube [gemeint ist der Besitzer des Feldes] und der daraus hervorstehenden Strukturen einen langen Moment lang stumm blieb und dann eilig einen Rucksack mit Kisten auspackte, die wie russische Puppen ineinander gestellt waren. “When we got there, I saw how, at the sight of the profile of the Jercha's excavation [the owner of the field] and the structures sticking out of it, the professor was stunned for a long moment, and then in a hurry began to unpack the backpack with boxes arranged one after the other in the manner of Russian dolls. Podniecenie udzieliło się także mnie. Aufregung|hat sich übertragen||| excitement affected|affected||| Збудження|передалося||| Die Aufregung hat sich auch auf mich übertragen. The excitement was given to me as well. Biegaliśmy wokoło wykopu zbierając kości, ceramikę, kamienne rozcieracze do żaren, fragmenty drewna. wir liefen|um den|Grube Loch|sammeln|Knochen|Keramiken|steinernen|Mahlsteine||Mahlsteine||Holzstücke We ran|around|the pit|collecting|bones|ceramics|stone mortars|grinding stones||grinding stones|fragments of|wood fragments Бігали|навколо|розкопу|||||кам'яні розтирачі||жорен||деревини Wir liefen um die Grube herum und sammelten Knochen, Keramik, Steinschleifer für Quarren und Holzfragmente. We ran around the trench collecting bones, pottery, stone grinders, pieces of wood. Plecak profesora pęczniał w oczach i wkrótce nie było już w nim miejsca”. ||wuchs an|||||||||| ||bulged||eyes||soon|||||| Рюкзак професора||роздувався||||незабаром|||||| Der Rucksack des Professors schwoll in seinen Augen an und bald war kein Platz mehr darin." The professor's backpack swelled in his eyes and soon there was no more room in it."

Grób jest wspaniałym i starym znaleziskiem. Grab||||| The tomb|||||artifact Могила||чудовим|||знахідкою Das Grabmal ist ein prächtiger und alter Fund. The tomb is a wonderful and old find. Wał obronny wokół Biskupina miał długość 460 metrów, a w środku żyło około 1000 osób. |||||Länge||||||| defensive mound|defensive rampart|around|Biskupin settlement||length of||||the center|lived|about| Вал|захисний|навколо|||||||всередині||| Der Wall um Biskupin war 460 Meter lang, und im Inneren lebten etwa 1.000 Menschen. The defensive rampart around Biskupin was 460 meters long, and about 1000 people lived inside. Na podstawie badań wiemy, że budowę rozpoczęto w 748 roku przed Chrystusem, a więc zaledwie pięć lat po założeniu Rzymu! |||||Bau|wurde begonnen|||||||gerade mal||||Gründung| |the basis of|research|||the building|began|||||||just||||founding of|of Rome |на основі|досліджень|||будівництво||||||||лише||||заснування Риму| Aus der Forschung wissen wir, dass der Bau 748 v. Chr. begann, nur fünf Jahre nach der Gründung Roms! Based on research, we know that construction began in 748 B.C., just five years after the founding of Rome!

W grodzie znajdowały się drewniane chaty w 13 rzędach. |der Burg||||Hütten||Reihen |the settlement|were located||wooden|huts||rows |місті|знаходилися|||||рядів Die Festung bestand aus Holzhütten in 13 Reihen. There were 13 rows of wooden huts in the stronghold. W każdej było miejsce dla zwierząt, do spania, do przechowywania żywności. |||||||zum Schlafen||Lagerung|Lebensmittel |||||||sleeping||storage of|food storage |||||||спання||зберігання|їжі In jeder gab es Platz für Tiere, zum Schlafen und zum Lagern von Lebensmitteln. There was a place for animals, sleeping and storing food in each of them. Nie było okien, żeby było cieplej. ||windows|||warmer ||вікон||| Es gab keine Fenster, um es wärmer zu halten. There were no windows to make it warmer. W środku było miejsce na palenisko, gdzie palił się ogień, który dawał ciepło i światło. |||||fireplace||burned||fire||provided|||light |всередині||||вогнище||||вогонь||давав||| In der Mitte befand sich ein Herd, in dem ein Feuer brannte, das Wärme und Licht spendete. Inside there was a place for a hearth, where a fire was burning, giving warmth and light. Na tym ogniu można było też coś upiec. |||||||backen ||fire|||||bake something |||||||спекти Auf diesem Feuer könnte auch etwas gebacken werden. You could also bake something on this fire. Drzwi do domów znajdowały się od strony południowej. |||were located||||southern side |||||||південного боку Die Türen zu den Häusern befanden sich auf der Südseite. The doors to the houses were on the south side. Dzięki temu do środka wpadało dużo światła. ||||fiel hinein|| |||the room|was coming||light ||||потрапляло|| Dadurch konnte viel Licht eindringen. This allowed a lot of light to enter inside. W zimie na drzwiach i ścianach wieszano skóry i futra zwierząt, aby w środku było cieplej. ||||||hängte man|Felle||Pelze|||||| |winter||doors||walls|hung|skins||fur coats|||||it was|warmer inside |||дверях||||||хутра тварин||||всередині|| Im Winter wurden Tierhäute und Felle an die Türen und Wände gehängt, um den Innenraum wärmer zu halten. In winter, animal skins and furs were hung on the doors and walls to keep it warmer inside.

Mieszkańcy Biskupina produkowali piękną ceramikę, na przykład wazy. |||||||Vasen The residents of|Biskupin residents|||ceramics|||vases Die Einwohner von Biskupin stellten wunderschöne Keramik her, zum Beispiel Vasen. Biskupin residents produced beautiful ceramics, such as vases. Produkowali też narzędzia, ubrania i wszystko, czego potrzebowali w codziennym życiu. ||Werkzeuge|||||||| ||tools|||||they needed||daily| ||інструменти|||||||повсякденному| Sie produzierten auch Werkzeuge, Kleidung und alles, was sie für ihr tägliches Leben benötigten. They also produced tools, clothes and everything they needed in everyday life. Mieli też kontakty z innymi osadami. |||||Siedlungen They had||contacts|||settlements |||||поселеннями Sie hatten auch Kontakte zu anderen Siedlungen. They also had contacts with other settlements. Они также поддерживали контакты с другими поселениями. Biskupin był osadą handlową, bo znajdujemy tam zabytki z różnych innych miejsc. ||Siedlung|Handels-|||||||| Biskupin was||settlement|trading||we find||artifacts||||places ||поселенням|торговим поселенням||||пам'ятки|||| Biskupin war eine Handelssiedlung, denn wir finden dort Artefakte aus verschiedenen anderen Orten. Biskupin was a trading settlement, as we find relics from various other places there. Mieszkańcy musieli je sprowadzić czasem z odległości setek kilometrów. |||herunterbringen|||Entfernung|Hunderte| the residents|had to||bring them|||distances|hundreds of| |||привезти|||відстані|сотень| Die Bewohner mussten sie manchmal aus Hunderten von Kilometern Entfernung herbeischaffen. Residents had to bring them in sometimes from hundreds of kilometers away.

Czym się zajmowali? ||beschäftigten sich ||were occupied Was haben sie getan? What did they do? Łowili ryby, uprawiali pola, polowali na zwierzęta. sie fischten||bewirtschafteten Felder||jagten|| They fished|fishing|farmed the fields|fields|hunted|| ||обробляли|поля||| Sie fischten, bestellten Felder und jagten Tiere. They fished, tilled the fields, hunted animals. Produkowali narzędzia i broń z drewna, z kości i z brązu. |Werkzeuge||||||Knochen||| |tools||weapons||||bone|||bronze |||зброю||дерева|||||бронзи Sie stellten Werkzeuge und Waffen aus Holz, Knochen und Bronze her. They made tools and weapons of wood, bone and bronze. Lepili garnki z gliny i często je ozdabiali. sie formten|||Ton||||verzierten They made|pots||clay||||decorated them |горщики||||||прикрашали Sie stellten Tongefäße her und verzierten sie oft. They molded clay pots and often decorated them. Archeolodzy znaleźli też zabawki, którymi dzieci się bawiły prawie 3 tysiące lat temu. Archäologen||||||||||| Archaeologists|found||toys|with which|||played|almost||| ||||||||майже||| Archäologen fanden auch Spielzeug, mit dem Kinder vor fast 3.000 Jahren spielten. Archaeologists have also found toys that children played with almost 3,000 years ago.

Takie miejsca jak Biskupin pozwalają nam odbyć prawdziwą podróż w czasie. |||Biskupin|allow us to||take|real||| ||||||здійснити|справжню||| Orte wie Biskupin ermöglichen es uns, eine echte Reise in die Vergangenheit zu unternehmen. Places like Biskupin allow us to take a real trip back in time. Jeżeli będziecie w okolicy, musicie odwiedzić to miejsce. |||the area|||| Wenn Sie in der Gegend sind, müssen Sie diesen Ort besuchen. If you are in the area, you must visit this place. Muzeum jest bardzo duże i można samemu wejść do domów sprzed trzech tysiącleci, można też zobaczyć jak wyglądało życie w średniowiecznej osadzie, czyli z późniejszych czasów niż gród. |||||||||||||||||||||Siedlung|||||| ||||||by oneself|enter|||three millennia ago||three millennia|||||life looked|||medieval|settlement|||later|||fortified settlement ||||||||||трьох тисячоліть тому||тисячоліть|||||||||поселенні|||пізніших часів|||городище Das Museum ist sehr groß und man kann selbst Häuser von vor drei Jahrtausenden betreten, und man kann auch sehen, wie das Leben in einer mittelalterlichen Siedlung aussah, d.h. aus einer späteren Zeit als die Burg. The museum is very large and you can enter the houses from three millennia by yourself, you can also see what life was like in a medieval settlement, that is, from later times than the castle. Można też wejść do jeszcze starszych domów, które znaleziono w tej samej okolicy. ||||||||gefunden|||| ||enter||||||found|||same|neighborhood ||увійти||||||знайдено|||| Sie können auch in noch ältere Häuser in der gleichen Gegend eindringen. You can also enter even older houses found in the same area. To wszystko nie jest “na niby” albo tylko do oglądania za muzealną gablotą. |||||zum Schein||||||museum|Vitrine |||||just for show||||viewing||museum|museum display case |||||ніби||||||музейною|музейною вітриною All dies ist nicht "als ob" oder nur hinter einer Museumsvitrine zu sehen. All this is not "as if" or only to be viewed behind a museum display case. Wszystko można zobaczyć i dotknąć, dlatego gorąco wam to miejsce polecam, jeżeli interesuje was prehistoria i chcecie zobaczyć, jak żyli ludzie prawie 3 tysiące lat temu. ||||berühren||||||||||Vorgeschichte|||||||||| ||||touch||highly||||I recommend||||prehistory (1)|||||people lived||almost||| ||||доторкнутися до всього||||||рекомендую||||доісторичний період|||||||майже||| Alles kann besichtigt und angefasst werden, daher empfehle ich Ihnen diesen Ort, wenn Sie sich für die Vorgeschichte interessieren und sehen wollen, wie die Menschen vor fast 3.000 Jahren gelebt haben. Everything can be seen and touched, so I highly recommend this place to you if you are interested in prehistory and want to see how people lived almost 3,000 years ago.

Dziękuję Wam bardzo za ten odcinek. thank||||| Thank you very much for this episode. Zapraszam na mój blog ioannesoculus.com albo polishwithjohn.com. Będę wdzięczny za wsparcie mnie na serwisie Patreon. Tym którzy już to robią, serdecznie dziękuję! Denjenigen, die dies bereits tun, vielen Dank! Trzymajcie się zdrowo i trzymam za was kciuki! Do usłyszenia!