Jak opowiedzieć historię, by zmienić historię. | Monika Górska | TEDxTarnow Wie man eine Geschichte erzählt, um die Geschichte zu verändern | Monika Gorska | TEDxTarnow How to tell a story to change history | Monika Gorska | TEDxTarnow. Как рассказать историю, чтобы изменить историю | Моника Горска | TEDxTarnow Як розповісти історію, щоб змінити історію | Моніка Горська | TEDxTarnow

Tłumaczenie: Monika Guzik-Skirzyńska Korekta: Barbara Guzik Translation: Monika Guzik-Skirzynska Proofreading: Barbara Guzik

Jedną z takich najważniejszych lekcji życiowych One of such most important life lessons

dał mi mój syn, Tymek. gave me my son, Tymek.

Miał wtedy cztery lata. He was four years old at the time.

Dzisiaj ma siedemnaście. Today he is seventeen.

Siedzimy sobie w kuchni.

To był jeden z takich niekończących się posiłków, It was one such endless meal,

kolacja.

Tymek w pewnym momencie pokazuje na ścinę i mówi: Tymek at one point points to the wall and says:

"Mamo, zobacz! Matka Boska!".

Ja mówię: "Synu, jedz".

"Mamo, ale zobacz! No, przecież Matka Boska!"

"Synu, jedz". I tak sobie myślę, egzorcysta czy psychiatra?

On mówi: "Mamo, ale zobacz

(Śmiech) (Laughter)

(Brawa) (Applause)

przecież tutaj widzisz: after all, here you see:

tu ma główkę, tutaj ma rączki, a tutaj ma nóżki". Here he has a head, here he has hands, and here he has feet."

Wtedy ją zobaczyłam. Then I saw her.

Do dzisiaj w naszej kuchni wisi obraz: "Matka Boska Kuchenna". To this day, in our kitchen there is a painting: "Kitchen Mother of God".

Uwieczniona w ramach, na pamiątkę lekcji, którą dał mi mój syn. Immortalized in a frame, as a reminder of the lesson my son gave me.

Jeżeli nawet kawałek drewna potrafi opowiadać historię, If even a piece of wood can tell a story,

to co dopiero my! let alone us!

Wystarczy tylko spojrzeć na naszą historię trochę z innej perspektywy. All it takes is to look at our history from a slightly different perspective.

Zobaczyć głębiej, bardziej uważnie i połączyć kropki. See deeper, more carefully and connect the dots.

Czy każdą historię warto opowiadać? Is every story worth telling?

Nie. Don't.

Ale warto opowiadać taką historię, But such a story is worth telling,

która ilustruje ważne dla nas przesłanie, ważne dla nas wartości. which illustrates a message that is important to us, values that are important to us.

Przede wszystkim taką, First of all, such,

która u naszych odbiorców wywołuje fizjologiczną reakcję, Which elicits a physiological response in our audience,

że coś poczujemy, że ściśnie nas w gardle, That we will feel something, that it will squeeze us in the throat,

że ciarki będą, gęsia skórka, popłyną łzy albo pojawi się śmiech. That there will be shivers, goosebumps, tears will flow or laughter will appear.

Archimedes mówił:

"Dajcie mi punkt podparcia, a poruszę Ziemię". "Give me a fulcrum, and I will move the Earth."

Wierzę, że jeżeli jest coś, dzisiaj, I believe that if there is something, today,

co jest w stanie poruszyć naszą Ziemię, What is capable of moving our Earth,

to są właśnie opowieści. these are the stories.

Zwłaszcza te, które są opowiadane językiem filmowym. Especially those that are told in film language.

Chciałam wam pokazać przykład takiej opowieści, I wanted to show you an example of such a story,

którą widziałam już chyba z 77 razy. Which I think I've seen 77 times.

Za każdym razem, kiedy ją widzę, Every time I see her,

ściska mnie w dołku i coś się ze mną dzieje. It squeezes me in the pit and something happens to me.

Tę opowieść zrealizowała agencja "Ogilvy & Mather" This story was produced by the agency "Ogilvy & Mather".

dla "TrueMove H" z Bangoku. For "TrueMove H" from Bangoku.

(Nagranie video) (Video footage)

(Koniec nagrania video) (End of video)

To jest prawdziwa historia.

Ona się rzeczywiście zdarzyła i została odtworzona. She actually happened and was reproduced.

Kiedy ten film został pokazany w Internecie,

w pierwszym tygodniu zobaczyło go dziewięć milionów ludzi na całym świecie.

Dzisiaj jest powyżej 25 milionów. Today it is above 25 million.

To jest

taka sytuacja, że jeżeli chcesz porwać ludzi, dzisiaj, globalnie,

to dotrzeć do ludzi na całym świecie możesz w przeciągu sekund. then you can reach people around the world in seconds.

To się dzieje właśnie przez Sieć. This is what is happening through the Web.

Jak to zrobić, żeby naprawdę ich porwać,

żeby przekonać ich do twojej wielkiej wizji? To convince them of your grand vision?

Po prostu opowiedz historię. Just tell the story.

Zrób to najlepiej językiem filmu. Do it preferably in the language of film.

Bo to jest język, który rozumieją ludzie na całym świecie. Because this is a language that people around the world understand.

Mogę cię nauczyć, teraz, I can teach you, now,

jak opowiedzieć taką historię filmową. How to tell such a film story.

Rzeczywiście, tak jak mówiliście, mam na koncie setkę filmów. Indeed, as you said, I have a hundred films to my credit.

Te filmy zostały obejrzane przez miliony ludzi na całym świecie. These films have been seen by millions of people around the world.

Ale przede wszystkim, taka moja ukochana działalność to jest uczenie. But above all, such a beloved activity of mine is teaching.

Jestem po prostu belfrem z krwi i kości. I am simply a flesh-and-blood belfry.

Uczyłam studentów, w 24 godziny, jak opowiedzieć historię. I taught students, in 24 hours, how to tell a story.

Od początku. From the beginning.

Oni przychodzili, nie znając się na kamerze, w ogóle, They were coming in, not knowing anything about the camera at all,

ani na montażu. Nor on the assembly.

Nie rozumieli, czym jest opowieść visual storytelling. They did not understand what visual storytelling is.

Po 24 godzinach zajęć wychodzili z opowieściami filmowymi, After 24 hours of classes, they came out with movie stories,

które zdobywały nagrody na festiwalach. Which won awards at festivals.

My tu mamy dużo mniej minut, We here have far fewer minutes,

ale postaram się pokazać wam na przykładzie tego filmu, But I will try to show you with the example of this video,

jak można taką opowieść skonstruować. How such a story can be constructed.

Przede wszystkim zacznij od przesłania. First of all, start with the message.

To, co dla ciebie jest naprawdę ważne. What is really important to you.

Dlaczego żyjesz? Why are you alive?

Po co wstajesz z łóżka? Why do you get out of bed?

Co cię napędza? What drives you?

Co sprawia, że chce ci się żyć? What makes you want to live?

Może ta jedna lekcja, którą odebrałeś od twojego syna, Maybe the one lesson you took away from your son,

od przyjaciół, od nauczyciela, od kogoś ważnego dla ciebie. From friends, from a teacher, from someone important to you.

A potem pomyśl, And then think,

jak w najbardziej emocjonujący sposób możesz ją opowiedzieć. How in the most exciting way you can tell it.

I to wystarczy. And that's enough.

Przesłanie, które wynika z tajskiej opowieści to: The message that comes from the Thai story is:

"Dawanie łączy" albo: "Dobro wraca". "Giving connects" or: "Good comes back."

Moje życiowe przesłanie, My life message,

to, dlaczego codziennie wstaję z łóżka, Is why I get out of bed every day,

to jest taka prosta myśl, this is such a simple thought,

że możesz wybrać, czy twoje życie, biznes i świat That you can choose whether your life, business and world

będzie dobrą czy kiepską fabułą. Will be a good or bad storyline.

Steve Jobs mówił: "Myśl inaczej". Steve Jobs said: "Think differently."

Przesłań jest wiele. The messages are many.

Teraz jest kwestia, że musisz wybrać twoje. Now there is the issue that you have to choose yours.

Jeżeli to będzie twoje prawdziwe przesłanie, If this is your true message,

to ono poniesie. it will bear.

Żeby to przesłanie rzeczywiście trzymało się kupy, So that the message actually sticks,

żeby ludzie chcieli je podawać dalej, To make people want to pass them on,

to musi też być struktura, która nie wypuści uwagi ludzi. it must also be a structure that will not let go of people's attention.

Czyli pomoże ci w tym taka struktura, That is, such a structure will help you,

która jest jedną z najprostszych struktur, jaką można sobie wyobrazić. which is one of the simplest structures imaginable.

Ja ją opracowałam, upraszczając przez wiele lat. I developed it, simplifying it over many years.

To jest struktura "sykomor", This is the "sycomor" structure,

która pozwoli wam skonstruować każdą opowieść, Which will allow you to construct any story,

taką, która będzie trzymała cały czas w napięciu. One that will keep you in suspense the whole time.

Bo o to właśnie chodzi w opowieściach, Because that's what stories are all about,

żeby widz ani przez moment nie chciał pójść do drugiego pokoju, So that the viewer does not for a moment want to go to the other room,

odwrócić się, odebrać telefonu. turn around, pick up the phone.

On ma być prowadzony. He is to be guided.

To napięcie musi rosnąć w taki sposób, This tension must grow in such a way,

żeby człowiek sobie powiedział: "Co będzie dalej? For a person to say to himself: "What will happen next?

Uda mu się czy nie uda mu się?". Will he succeed or fail?"

Vonnegut tak świetnie mówił: "To napięcie jest takie okropne. Vonnegut said it so brilliantly: "The suspense is so awful.

Spraw, żeby się nigdy nie skończyło". Make it never end."

Temu właśnie pomaga struktura. This is what the structure helps.

"Sykomor" to jest prosty akronim, żeby wam łatwiej było zapamiętać. "Sykomor" is a simple acronym to make it easier for you to remember.

Pierwsze jest "sy" - jak sytuacja.

Na początku musimy w opowieści przedstawić bohatera. To begin with, we need to introduce the protagonist in the story.

Jaki jest jego świat? What is his world like?

Jakiś rys charakterystyczny. Some characteristic feature.

Gdzie się znajdujemy? Where do we find ourselves?

Jakie jest miejsce? What is the location?

Jaki jest czas akcji? What is the timing of the action?

Tu w filmie jest to tajska ulica, Here in the film it is a Thai street,

jakieś bistro. some bistro.

Mężczyzna, który, jak widać już w pierwszej scenie, A man who, as you can see in the very first scene,

chce pomagać innym, wants to help others,

robi coś dla innych. doing something for others.

Prowadzi normalne, spokojne życie. He leads a normal, peaceful life.

Pewno chce być szczęśliwy ze swoją córką. He probably wants to be happy with his daughter.

Ale pomaga. But it helps.

To potem wraca w drugiej scenie filmu. This then returns in the second scene of the film.

Znowu pomaga. Again, it helps.

Rzeczywiście, taki jest nasz bohater. Indeed, such is our hero.

Drugi element, bardzo ważny w opowieści. The second element, very important in the story.

Tak naprawdę opowieść zaczyna się wtedy, In fact, the story begins then,

kiedy na drodze życiowej bohatera pojawiają się komplikacje, przeszkody. When complications, obstacles appear on the hero's life path.

Bez przeszkód nie ma opowieści. Without obstacles, there is no story.

Nasz bohater, właściciel bistro, chciałby pomagać innym.

Chciałby to robić pewno przez całe życie. He would like to do it for sure throughout his life.

Chciałby po prostu żyć, ale to się nie udaje. He would like to just live, but it's not working out.

Na jego drodze pojawia się, prawdopodobnie, nowotwór mózgu. In his path comes, presumably, a brain tumor.

Jest jeszcze druga komplikacja. Dużo poważniejsza. There is also a second complication. A much more serious one.

W Tajlandii jest bardzo duży kłopot z ubezpieczeniami społecznymi. There is a very big problem with social security in Thailand.

W związku z tym trzeba samemu płacić za takie operacje. As a result, you have to pay for such operations yourself.

75 tysięcy złotych to jest już duża suma. 75 thousand zlotys is already a large sum.

Teraz to, co pozwoli wam zapamiętać, jak tworzymy komplikacje w opowieści. Now this, which will help you remember how we create complications in a story.

Przypomnijcie sobie zawsze regułę Czerwonego Kapturka. Always remember the Red Riding Hood rule.

Pamiętacie? Do you remember?

Idzie Czerwony Kapturek przez las, There goes Little Red Riding Hood through the forest,

aż tu nagle zza krzaka wyskakuje wilk. Until suddenly a wolf jumps out from behind a bush.

Chodzi o to, żeby w waszych opowieściach, The idea is that in your stories,

był kilka razy taki moment: "Aż tu nagle zza krzaka". there was a few times like this: "Then suddenly from behind a bush."

Te komplikacje stopniujemy, We are grading these complications,

od takich mniejszych do tych najcięższych. From such smaller ones to the heaviest ones.

W dużych filmach, w dużych opowieściach jest ich więcej. In big movies, there are more of them in big stories.

Potem jest bardzo ważny moment w każdej opowieści, Then there is a very important moment in any story,

w filmowej, w tej opowiadanej, w biznesowej, i w literackiej. In film, in the one told, in business, and in literature.

W każdej opowieści. In each story.

Myślimy już, że bohaterowi się nie uda, We already think that the hero will not succeed,

że te problemy są już tak trudne, że po prostu on za chwilę polegnie. That these problems are already so difficult that he will simply fall in a moment.

To jest moment przełomu. This is the moment of breakthrough.

To jest moment, kiedy już myślimy, że nie, This is the moment when we already think no,

a nagle coś się zmienia. And suddenly something changes.

Punkt zwrotny. Akcja się odwraca o 180 stopni. Turning point. The action turns 180 degrees.

W tym filmie była sytuacja, że rachunek się nagle wyczyścił There was a situation in this video that the account suddenly cleared

i nie trzeba zapłacić za operację. And you don't have to pay for the operation.

I na końcu: rozwiązanie. And finally: the solution.

Rozwiązanie, czyli moment, kiedy wszystko się wyjaśnia. The solution, or the moment when everything is explained.

I żyją nasi bohaterowie długo i szczęśliwie. And live our heroes happily ever after.

A w niektórych opowieściach także i nie. And in some stories, not either.

Tutaj mamy sytuację jasną. Here we have a clear situation.

Ten mały chłopiec, któremu kiedyś uratował życie, The little boy whose life he once saved,

albo uratował od więzienia, Or saved from prison,

okazał się lekarzem, który odmienia teraz jego los. turned out to be the doctor who is now changing his fate.

Dobro wraca. The good is coming back.

To jest wszystko. To jest "sykomor". This is everything. This is the "sycomor".

Mamy strukturę opowieści: We have a story structure:

"sy" - sytuacja, "ko" - komplikacje, "sy" - situation, "ko" - complications,

"mo" - moment przełomu, "ro" - rozwiązanie. "mo" - moment of breakthrough, "ro" - solution.

Umiecie już zbudować każdą opowieść. You already know how to build any story.

To jest tylko schemat, wiadomo. This is just a scheme, it is known.

To trzeba ubierać, przepuszczać przez waszą wrażliwość. This needs to be dressed up, run through your sensibilities.

Ale tak to właśnie działa. But that's how it works.

Wiecie, jak się konstruuje opowieści? Do you know how stories are constructed?

OK. To sprawdzamy. OK. Here's what we're checking.

Pokażę wam film. Let me show you a video.

Zobaczymy, jak na każdym etapie tego krótkiego filmu We will see how at each stage of this short film

ta struktura funkcjonuje. this structure functions.

Co tu jest? What's here?

Sytuacja. Situation.

Mamy bohatera, miejsce. We have a hero, a place.

O! O!

Co? What?

Komplikacje! Complications!

(Video) Pasażer: Przykro mi. (Video) Passenger: Sorry.

Monika Górska: I? Monika Gorska: And?

Moment przełomu.

(Video) Kierowca: Przykro mi. (Video) Driver: I'm sorry.

MG: I rozwiązanie. MG: And the solution.

Brawo. Dla was. Applause. For you.

(Brawa) (Applause)

Teraz naprawdę znacie największy sekret visual storytellingu. Now you really know the biggest secret of visual storytelling.

To jest tak proste. Ale to jest dokładnie to. It's that simple. But it is exactly that.

Visual storytelling to jest sztuka oddziaływania Visual storytelling is the art of influence

na emocje, na wyobraźnię waszych słuchaczy, waszych widzów On the emotions, on the imagination of your listeners, your viewers

za pomocą opowieści. With the help of stories.

Ta opowieść jest w formie obrazów ruchomych albo nieruchomych. This story is in the form of moving or still images.

Czyli pierwsza rzecz. Zaczynaj od ważnego dla ciebie przesłania. That is, the first thing. Start with a message that is important to you.

Po drugie. Second.

Opowiedz to, zilustruj to przesłanie w taki sposób, Tell it, illustrate the message like this,

żeby wytworzyć u twojego widza, słuchacza bardzo silne emocje. to create very strong emotions in your viewer, listener.

Po trzecie. Nadaj temu strukturę. Third. Give it structure.

Możesz jakąkolwiek strukturę. You can any structure.

"Sykomor" jest po prostu najprostszą. "Sykomor" is simply the simplest.

Wtedy masz najważniejsze narzędzia, Then you have the most important tools,

żeby zacząć zmieniać historię. To start changing history.

Ale to nie wszystko. But that's not all.

Żeby zmienić coś w historii,

żeby rzeczywiście pociągnąć za sobą miliony, to actually pull in millions,

nie wystarczy tylko opowiadać historię, ale trzeba nią żyć. It is not enough just to tell a story, but you have to live it.

Nie wystarczy mieć przesłanie, ale trzeba być tym przesłaniem. It is not enough to have a message, but you have to be that message.

Dla mnie mistrzem, osobą, For me a champion, a person,

która dokładnie robiła to, co mówiła,

wierzyła w to, o czym mówiła, był Steve Jobs. She believed what she was talking about was Steve Jobs.

To jest człowiek, który jest absolutnym mistrzem storytellingu.

Od jego słynnego wystąpienia w Stanford na uniwersytecie, From his famous speech at Stanford University,

gdzie podzielił się trzema prostymi historiami ze swojego życia Where he shared three simple stories from his life

i otworzył serca ludzi na całym świecie, and opened the hearts of people around the world,

przez swoje filmy, które zawsze miały to samo przesłanie, through his films, which always had the same message,

reklamowe filmy, które pamiętacie na pewno: Advertising videos you'll remember for sure:

"Myśl inaczej". "Think Different.

Bardzo klarowna, czysta wizja tego, co chce zmienić w świecie. A very clear, clean vision of what he wants to change in the world.

Że wystarczy inaczej spojrzeć, a ten świat może się zmienić. That all it takes is a different look, and this world can change.

I on ze swoimi ludźmi, zarówno w branży technologicznej, And he with his people, both in the technology industry,

jak i przede wszystkim w branży, która mi jest szczególnie bliska, as well as, above all, in an industry that is particularly close to me,

czyli w animacji, w studiu Pixar, które kupił i które rozwinął, that is, in animation, at the Pixar studio, which he bought and developed,

robił dokładnie to: opowiadał opowieści, did exactly that: told stories,

tworzył opowieść, spójną narrację firmy created a story, a coherent narrative of the company

i robił to przez całe życie. and has done so throughout his life.

Musiałam pojechać na jego grób I had to go to his grave

do Palo Alto w Kalifornii koło San Francisco, To Palo Alto, California near San Francisco,

żeby mu za to podziękować. To thank him for that.

Zrobiłam to w zeszłym roku w październiku. I did it last year in October.

Wiedziałam, że prawdopodobnie nie znajdę tego grobu, I knew I probably wouldn't find the grave,

bo on leży w nieoznakowanym grobie Because he lies in an unmarked grave

na Alta Mesa Memorial Park. At Alta Mesa Memorial Park.

Nikt nie wie, gdzie on jest. No one knows where he is.

Wiedziałam tylko, że jest niedaleko sadu morelowego, All I knew was that it was near an apricot orchard,

na małym wzgórku. On a small hill.

Pomyślałam sobie: "To nie ma znaczenia. I thought to myself, "It doesn't matter.

Po prostu chcę być na tym cmentarzu. I just want to be in that cemetery.

Chcę mu podziękować za to wszystko, co zrobił dla mnie, dla wszystkich ludzi.

Za swoją żelazną konsekwencję, For its ironclad consistency,

za to, że naprawdę miałam wrażenie, że nigdy nie robił tego dla pieniędzy, for really getting the impression that he never did it for the money,

tylko robił to po to, żeby ten świat zmienić, only did it to change this world,

i że nie były to tylko słowa". And that they were not just words."

Jestem już na tym cmentarzu. I'm already in that cemetery.

Niedziela rano. Piękny, słoneczny dzień.

Rozglądam się, gdzie tu sad morelowy. I look around where the apricot orchard is.

Nic. Nothing.

Ale jest taki jeden pan. But there is one gentleman.

Z grabiami chodził, takim ekwipunkiem. With rakes he walked, such equipment.

Podchodzę do niego i mówię: "Wie pan co, dzień dobry... I walk up to him and say, "You know what, good morning....

Ja tu z Polski jestem. Przyjechałam. I am here from Poland. I came.

Tak by mi bardzo zależało... Czy pan może mi powiedzieć..." I would care so much... Can you tell me..."

On tak patrzy na mnie, o co mi chodzi. He looks at me this way, which is my point.

"Gdzie jest grób Steve'a Jobsa?"

A on mówi: "Tak, mogę". And he says: "Yes, I can."

A ja słyszałam, że absolutnie mają zakaz. And I heard that they absolutely have a ban.

Nikt. Rodzina nie może. No one. The family can't.

Wszyscy pracownicy, tam na cmentarzu, nie mają prawa powiedzieć. All the employees, there at the cemetery, have no right to say.

Zaprowadził mnie do tego grobu. He led me to this grave.

Faktycznie, dokładnie tak było. In fact, that's exactly what happened.

Był sad morelowy Był mały wzgórek i był jego grób. There was an apricot orchard There was a small hill and there was his grave.

Chcę wam ten grób pokazać.

Jak wygląda grób człowieka, który zmienił świat. What the grave of the man who changed the world looks like.

Nie każdy będzie Jobsem. Nie ma takiej potrzeby. Not everyone is going to be Jobs. There is no need for that.

Wystarczy być sobą. Just be yourself.

A gdyby tak opowiedzieć o twoim przesłaniu? W Sieci. How about telling your message? On the Web.

I użyć do tego języka, który rozumie każdy. And use for this a language that everyone understands.

Języka opowieści filmowej, bo to jest język serca, głowy i duszy. The language of film storytelling, because it is the language of the heart, head and soul.

Ile byśmy dodali sensu bezsensownemu czasem naszemu światu? How much would we add meaning to our sometimes meaningless world?

Wierzę, że poruszylibyśmy go. I believe we would have moved him.

Grudka po grudce. Lump by lump.

Serce po sercu. Heart by heart.

Nie musisz się zgadzać na świat, w którym żyjesz. You don't have to agree with the world you live in.

Możesz wybrać, You can choose,

czy twoje życie, biznes i czy nasz świat whether your life, business and whether our world

będzie dobrą czy kiepską fabułą? Will it be a good or bad storyline?

Każdego dnia, w każdej sytuacji, możesz wybrać twoją historię. Every day, in every situation, you can choose your story.

Wierzę, że dzięki temu zmienisz historię. I believe that by doing so you will change history.

Bo historia zaczyna się od dziś. Because history begins today.

Od twojego wyboru. From your choice.

Dziękuję bardzo. Thank you very much.

(Brawa) (Applause)