De harde wereld achter jouw ei Die||||| Die harte Welt hinter deinem Ei Ο σκληρός κόσμος πίσω από το αυγό σας The hard world behind your egg Le monde dur qui se cache derrière votre œuf Il mondo duro dietro il vostro uovo 卵の背後にある厳しい世界 Twardy świat za jajkiem O mundo duro por detrás do seu ovo Суровый мир за яйцом Yumurtanızın ardındaki zor dünya

Wat was er eerst? De kip... of het ei. |||||chicken||| Which came first, the chicken ... or the egg.

Met die vraag houdt de mens zich al duizenden jaren bezig... That question has preoccupied man for thousands of years.... Gli esseri umani si sono posti questa domanda per migliaia di anni...

...van filosoof Aristoteles tot natuurkundige Stephen Hawking. |Philosoph|Aristoteles|||Stephen|Hawking |philosopher||||| ...From philosopher Aristotle to physicist Stephen Hawking.

En met succes. And with success.

Want dankzij de evolutietheorie zijn wetenschappers heel zeker: |||Evolutionstheorie|||| |||evolutionary theory|||| Because thanks to the theory of evolution, scientists are very certain:

Het ei was er als eerst. The egg was there first.

Het werd alleen gelegd door een andere vogel dan een kip. It was only laid by a bird other than a chicken.

Al zijn er natuurlijk ook mensen die zeggen... Of course there are also people who say...

Nee, wacht. Daar gaan we het in deze video niet over hebben. No, wait. That's not what we're going to talk about in this video.

Want deze video gaat niet over of de kip of het ei eerst was... Because this video is not about whether the chicken or the egg was first....

...maar over welke kip er in het ei zit. ...but about which chicken is in the egg.

Een mannetje... of vrouwtje. A male ... or female.

Een uitkomst van levensbelang. |A vital outcome.||Vital importance An outcome of vital importance.

Omdat een haantje, man, geen eieren legt... Because a rooster, man, doesn't lay eggs....

En een hennetje, vrouw, wel. ||Hühnchen|| And a male, female, well.

Dus willen kippenboeren een vrouwtje. ||chicken farmers||hen So chicken farmers want a female.

En die haantjes dan? ||Und die Hähne?| What about those roosters?

Ik weet niet meer precies hoe het zit. I don't know exactly what it is anymore.

Je weet niet wat er mee gebeurt? You don't know what happens to it?

- Nee. - No.

Die worden gewoon geslacht voor vlees. They are simply slaughtered for meat. Sono semplicemente macellati per la carne.

Vast iets ergs, anders zullen jullie het niet vragen, denk ik. ||something bad|||||||| Must be something bad, or you won't ask, I guess. Qualcosa di brutto, o non lo chiederesti, immagino. Что-то плохое, иначе вы бы не спрашивали, я думаю.

- Nooit over nagedacht eigenlijk. Nee ik ook niet. - Never thought about it actually, no me neither.

Kleine spoiler... |Kleiner Spoiler... Small spoiler...

Het loopt jaarlijks met 40 miljoen haantjes in Nederland slecht af. |||||Hähnchenküken|||| ||||||||badly|badly for It ends badly with 40 million roosters in the Netherlands every year. Ogni anno, 40 milioni di galli nei Paesi Bassi finiscono male. Termina mal com 40 milhões de galos na Holanda todos os anos.

Al is er ook steeds meer hoop voor de haan. Although there is also increasing hope for the rooster.

De motie Beckerman/Vestering over een verbod op het doden van haantjes. |Antrag|Beckerman|Vestering|||Verbot|||||Hähne The Beckerman/Vestering motion on banning the killing of cockerels. La mozione Beckerman/Vestering sul divieto di uccidere i galli.

Wie is voor deze motie? ||||Antrag Who is for this motion? Quem é a favor deste movimento?

We beginnen bij het eierschap in de supermarkt. ||||Eierabteilung||| ||||egg section||| We start with the egg shelf in the supermarket. Começamos com a prateleira de ovos no supermercado.

Waar voor jou als consument veel keus is. ||||||choice| Where for you as a consumer there is a lot of choice. Onde há muita escolha para você como consumidor.

Wit of bruin, scharrel-, vrije-uitloop- of biologische eieren? |||Freiland-||Freilandhaltung||| ||brown|Free-range||free-range||organic| White or brown, free-range, free-range or organic eggs?

Het heeft allemaal invloed op het leven van de kip. It all affects the life of the chicken.

Bijvoorbeeld of ze met vijf of negen kippen per vierkante meter zitten... For example, whether they sit with five or nine chickens per square meter....

...wel of geen daglicht zien en wat voor soort voer ze krijgen. |||daylight||||||food|| ...Whether or not they see daylight and what kind of food they get. ... vedono la luce del giorno o no e che tipo di cibo ottengono.

Al die eieren komen van de vrouwelijke legkip. |||||||Legehenne |||||||laying hen All those eggs come from the female laying hen.

Dat is weer een ander kippenras dan de vleeskip... |||||Hühnerrasse|||Masthuhn |||||chicken breed|||meat chicken That's another breed of chicken than the meat chicken....

...die worden gefokt en gehouden voor... ||gezüchtet||| ||bred||| ...that are bred and kept for....

...de naam zegt het al: hun vlees. ...The name says it all: their meat.

Het worden ook wel vleeskuikens genoemd, die na zes tot tien weken... ||||Masthähnchen||||||| ||||broiler chickens||||||| They are also called broiler chickens, which after six to ten weeks... Sono anche chiamati polli da carne, che dopo sei-dieci settimane...

...worden geslacht en dus überhaupt niet oud genoeg worden om zelf eieren te leggen. ...are slaughtered and thus do not grow old enough at all to lay eggs on their own. ... vengono macellati e quindi non invecchiano abbastanza per deporre le uova da soli.

Daar maakt het geslacht niet zoveel uit. The gender doesn't matter that much. O gênero não importa muito.

Ook haantjes van vleesrassen kunnen worden vetgemest. |Hähnchen||Fleischrassen|||gemästet |||meat breeds|||fattened up Cockerels of meat breeds can also be fattened. Anche i galli di razza di carne possono essere ingrassati.

Het probleem voor de haantjes zit hem dus echt bij de legrassen. ||||Hähnchen|||||||Legehennenrassen |||||||||||laying breeds So the problem for cockerels is really with the laying breeds.

Die er zijn voor jouw eieren. Who are there for your eggs. Que estão lá para seus ovos.

En een haantje... ||a rooster And a rooster... E um galo...

...die legt ze niet. ...She doesn't lay them. ... ela não coloca isso.

Al die kippen leven op tweeduizend bedrijven in Nederland, het zijn er samen 100 miljoen. |||||two thousand|||||||| All those chickens live on two thousand farms in the Netherlands; there are 100 million of them.

Waardoor er op veel plekken in ons land meer kippen leven dan mensen. |||||||||chickens|live|| As a result, in many places in our country there are more chickens living than people. Di conseguenza, in molti luoghi del nostro paese ci sono più polli che persone.

Die Nederlandse pluimveesector is hoogontwikkeld en enorm gespecialiseerd. ||Geflügelsektor||hoch entwickelt||| ||poultry industry||highly developed|||specialized That Dutch poultry sector is highly developed and hugely specialized. Il settore avicolo olandese è altamente sviluppato e altamente specializzato.

Met losse bedrijven voor het fokken van kippen, het uitbroeden van eieren... |||||züchten|||||| |separate||||breeding|||||| With separate businesses for raising chickens, hatching eggs... Con attività separate per l'allevamento di polli, la cova delle uova...

...het grootbrengen van kippen en het houden van ofwel vleeskuikens, ofwel leghennen. |Aufzucht|||||||entweder|Masthähnchen|entweder|Legehennen |raising||||||||broiler chickens|either|laying hens ...raising chickens and keeping either broilers or layers. ...allevare polli e allevare polli da carne o galline ovaiole.

Oké, dus waar blijven dan die haantjes? ||||||Hähnchen Okay, so where does that leave the roosters?

Daarvoor moeten we naar het begin van die keten, de broederij. ||||||||||Brüterei ||||||||||hatchery For that, we need to go to the beginning of that chain, the hatchery. Per questo dobbiamo andare all'inizio di quella catena, l'incubatoio.

Waar ze eieren met daarin de legkippen machinaal uitbroeden. ||||||Legehennen|maschinell| Where||||||laying hens|mechanically|hatch Where they machine hatch eggs containing laying hens.

De helft bevat een mannetje, en de andere helft het zo geliefde vrouwtje. ||"contains"|||||||||beloved| Half contains a male, and the other half the much-loved female. La metà contiene un maschio e l'altra metà contiene la tanto amata femmina.

Dus worden kuikens na het uitkomen gesekst. ||||||geschlechtlich bestimmt ||chicks|||hatching|sexed So chicks are sexed after hatching. Quindi i pulcini vengono sessati dopo la schiusa.

Klinkt een beetje vreemd, maar is echt een kunst. Sounds a little strange, but is really an art. Suona un po' strano, ma è davvero un'arte.

Door te kijken naar de vleugelveren bepaalt de sekser razendsnel... |||||Flügelfedern|||Geschlechtsbestimmer| |||||wing feathers|||sexer| By looking at the wing feathers, the sexer determines at lightning speed.... Osservando le penne delle ali, il sessatore determina rapidamente...

...of het om een haantje of een hennetje gaat. |||||||Hühnchen| ...Whether it is a rooster or a hen.

Zijn de veren even lang, dan is het een mannetje. ||Federn||||||| ||feathers||length||||| If the feathers are the same length, then it is a male. Se le piume sono della stessa lunghezza, è un maschio.

Zit er verschil in de lengte, dan is het een vrouwtje. ||difference|||||||| If there is a difference in length, then it is a female.

En voor de helft van die kuikens, de haantjes... ||||||||Hähnchen And for half of those chicks, the roosters... E per metà di quei pulcini, i galli...

...stopt het leven daar. Na één dag. ...life ends there. After one day. ...la vita finisce lì. Dopo un giorno.

Elk jaar worden er zo'n 40 miljoen haantjes in Nederland vergast... ||||||Hähne|||vergast |||||||||gassed Every year about 40 million roosters are gassed in the Netherlands... Ogni anno nei Paesi Bassi vengono gasati circa 40 milioni di galli...

...en als diervoer verkocht. Bijvoorbeeld aan dierentuinen. ||Tierfutter||||Zoos ||animal feed||||zoos ...and sold as animal feed. For example to zoos. ...e venduto come mangime per animali. Ad esempio, negli zoo.

Sommige landen kiezen voor een andere methode... Some countries choose a different method...

...de shredder. |der Schredder ...the shredder. ...il trituratore. ...o triturador.

Het is nogal een contrast met het klassieke beeld van een paar kipjes en een haan op het erf. ||ziemlich||||||||||Hühnchen||||||Hof, Grundstück, Hofstelle ||||||||||||||||||yard It's quite a contrast to the classic image of a couple of hens and a rooster in the yard. È piuttosto in contrasto con l'immagine classica di alcune galline e un gallo nel cortile.

Dus hoe is die keten zo geworden? So how did that chain come to be? Quindi come ha fatto quella catena a diventare così? Então, como surgiu essa cadeia?

Het heeft alles te maken met efficiëntie. ||||||Effizienz It has everything to do with efficiency.

Want na twee wereldoorlogen en veel honger besloot de overheid... |||Weltkriege|||||| Because after two world wars and a lot of hunger, the government decided... Perché dopo due guerre mondiali e tanta fame, il governo ha deciso...

...dat voedsel goedkoper en op grote schaal geproduceerd moest worden. |||||||produziert|| ...that food had to be produced more cheaply and on a large scale. ...che il cibo doveva essere prodotto a un prezzo inferiore e su larga scala.

En kippenbroeden werd een vak. |Hühnerbrüten||| |chicken breeding|||a profession And chicken incubation became a profession.

Miljoenen kippeneieren gaan er elk jaar in ons land de broedmachines in. |Hühnereier|||||||||Brutmaschinen| Millions of chicken eggs go into incubators every year in our country. Ogni anno milioni di uova di gallina entrano negli incubatori nel nostro paese.

Dankzij die efficiëntie werd honger iets van vroeger, voedsel goedkoper, en ontstond... ||Effizienz||||||||| Thanks to that efficiency, hunger became a thing of the past, food cheaper, and... Grazie a quell'efficienza, la fame è diventata un ricordo del passato, il cibo è diventato più economico e...

Die harde zakelijke wereld van de mensen, waarin haantjes om economische redenen... ||geschäftliche||||||Gockel||| That hard business world of men, in which roosters for economic reasons... Quel duro mondo degli affari della gente, in cui galli per motivi economici...

...minder gewenst zijn. Ze eten maar voedsel en leggen geen eieren. ...are less desirable. They only eat food and do not lay eggs. ...sono meno desiderabili. Mangiano solo cibo e non depongono uova. ...são menos desejáveis. Eles só comem comida e não põem ovos.

Ook bij andere diersoorten zijn de mannetjes het bokje. ||||||||Sündenbock also|among|||||||male The males are also the male in other animal species. Anche in altre specie animali i maschi sono le capre. Os machos também são machos em outras espécies animais.

Zoals bij stieren en bokjes, die geen melk geven... ||Stiere||Böckchen|||| ||bulls||bucks|||| As with bulls and goats, which give no milk... Come i tori e le capre, che non danno latte...

En waarvan het vlees niet populair is. And whose meat is not popular.

Terug naar het doden van die eendagskuikens. ||||||Eintagsküken töten ||||||day-old chicks Back to killing those day-old chicks. Torniamo a uccidere quei pulcini di un giorno.

Lang was er geen haan die ernaar kraaide. there||||||to it|crowed There was not a rooster crowing for a long time. Per molto tempo non ci fu il canto del gallo.

Maar in de loop der tijd ontstaat er steeds meer ongemak over. ||||||||||discomfort about| But over time, more and more discomfort arises about it. Ma nel tempo, sorge sempre più disagio al riguardo.

Een aantal dierenartsen maakt bezwaar. ||Einige Tierärzte|| ||||objection A number of veterinarians object. Diversi veterinari si oppongono.

En dierenwelzijnsorganisaties noemen het onethisch. |Tierschutzorganisationen|||unethisch And animal welfare organizations call it unethical. E le organizzazioni per il benessere degli animali lo definiscono non etico.

Dus volgt er in 2008 een onderzoek naar de alternatieven. So a study of the alternatives will follow in 2008.

Eén daarvan is het bepalen van het geslacht als de kip nog in het ei zit. One is determining the sex when the chicken is still in the egg. Uno di questi è determinare il sesso quando la gallina è ancora nell'uovo.

Al was het op grote schaal uitvoeren daarvan toen een wel heel futuristisch idee. ||||||||||||futuristisch| Even though it was a very futuristic idea at the time to implement it on a large scale. Anche se realizzarlo su larga scala era un'idea molto futuristica all'epoca.

Maar inmiddels niet meer. But not anymore.

Dit is een machine waarmee je van broedeieren het geslacht kan bepalen. |||||||Bruteier|||| This is a machine with which you can determine the sex of hatching eggs. Questa è una macchina con la quale puoi determinare il sesso delle uova da cova.

Hier komen de eieren op de lopende band binnen... This is where the eggs come in on the conveyor belt... È qui che le uova arrivano sul nastro trasportatore...

En in dit station gaan we een heel klein monstertje uit het ei halen. |||||||||kleines Monsterchen|||| And in this station we are going to hatch a very small monster. E in questa stazione tireremo fuori un piccolissimo mostro dall'uovo.

Echt een druppel vloeistof halen we eruit. |||Flüssigkeit||| We really take out a drop of liquid. Prendiamo davvero una goccia di liquido. Nós realmente tiramos uma gota de líquido.

Daar zit een stof in die verschilt tussen mannetjes en vrouwtjes. ||||||||||Weibchen It contains a substance that differs between males and females. Contiene una sostanza che differisce tra maschi e femmine.

Dus wij weten op basis van dat druppeltje: dit is een mannetje, dit is een vrouwtje. |||||||Tröpfchen|||||||| So we know based on that trickle: this is a male, this is a female.

Het gaatje wat we in het ei maken is echt maar iets meer dan een milimeter groot... |Loch||||||||||||||| |hole||||||||||||||| The hole we make in the egg is really only a little more than a millimeter big... Il buco che facciamo nell'uovo è in realtà solo poco più di un millimetro...

...en dat maken we ook gelijk weer dicht nadat het open is geweest. ...and we'll close it right after it's been open. ...e lo richiudiamo subito dopo che è stato aperto.

Dus dat ei merkt er eigenlijk niet zoveel van. So that egg doesn't really notice that much.

Wat we dan doen, hier zitten stempelaars... ||||||Stempelkissenbenutzer ||||||voters What we do then, here are stampers... Cosa facciamo allora, ecco gli stampatori...

...en die stempelen een ei roze of blauw... ||stempeln||||| ...and who stamp an egg pink or blue....

...mannetje of vrouwtje. ...male or female.

En dat kun je zien. Deze is gestempeld, dat is een mannetjesei. |||||||gestempelt||||Hahnen-Ei And you can see that - this one is stamped, which is a male egg. E puoi vederlo. Questo è timbrato, quello è un uovo maschio.

En hier kun je de vrouwtjeseieren zien. |||||Weibcheneier| And here you can see the female eggs.

Dat betekent dat we die uit kunnen laten komen... That means we can make it come true...

...en deze zullen nooit uitkomen. ...And these will never come true.

Dit is een hele bijzondere techniek. This is a very special technique. Esta é uma técnica muito especial.

Bij ons uit Zuid-Amerika, Zuidoost-Azië, de VS... With us from South America, Southeast Asia, USA...

...is heel veel interesse in dit onderwerp. ...is a lot of interest in this topic.

En er zijn nog een paar Nederlandse en Duitse bedrijven... And there are a few more Dutch and German companies ... E ci sono altre compagnie olandesi e tedesche...

...waarvoor geslachtsbepaling inmiddels een eitje is. |Geschlechtsbestimmung|||Kinderspiel| ...for which sex determination is now a breeze. ...per cui la determinazione del sesso è ormai un gioco da ragazzi.

De dierenbescherming noemt dat een mooie stap... |Tierschutzorganisation||||| |animal protection||||| Animal protection calls this a great step... La protezione degli animali lo chiama un bel passo... A proteção animal chama isso de um grande passo...

Maar wijst ook op de alternatieven. But also points out the alternatives. Mas também aponta as alternativas.

Zoals de haantjes van legrassen wel gewoon laten leven en hun vlees verkopen. ||Hähnchenhähne||Legehennen|||||||| Like the cockerels of laying breeds do just let them live and sell their meat. Proprio come far vivere i galli delle razze ovaiole e venderne la carne.

Dat komt ook wel voor, maar op kleine schaal... It does happen, but on a small scale... Succede anche questo, ma su piccola scala...

...omdat de kosten voor al dat extra hanenvoer hoger liggen. |||||||Hühnerfutter|| because|||||||rooster feed|| ...because the costs for all that extra rooster feed are higher. ...perché i costi per tutto quel mangime extra per galli sono più alti.

Twaalf weken of één dag, wat maakt dat nou eigenlijk uit? Twelve weeks or one day, what difference does it make? Dodici settimane o un giorno, che differenza fa? Doze semanas ou um dia, que diferença faz?

- Ja, wel leven of geen leven. - Yes, life or no life. - Sì, vita o non vita. - Sim, viver ou não viver.

Dat is het verschil. That's the difference. Essa é a diferença.

En de consument moet dat wel willen betalen. And consumers have to be willing to pay for it. E o consumidor deve estar disposto a pagar por isso.

Ik zou wel extra geld betalen. I would pay extra money.

Ik zou dat wel doen. I would. Eu poderia.

Ja, ik vind het wel belangrijk om daar aan bij te dragen. |||||||||||contribute Yes, I think it is important to contribute to that. Sim, acho importante contribuir para isso.

Liever dat ze vrij rondlopen natuurlijk. Rather that they roam free, of course. Preferirei che vagassero liberi, naturalmente. Prefiro que andem livremente.

Stel ik zou één euro extra moeten betalen voor een doosje... Suppose I had to pay one euro extra for a box.... Supponiamo che io debba pagare un euro in più per una scatola... Suponha que eu tenha que pagar um euro extra por uma caixa...

...dan zou ik dat er wel voor over hebben, denk ik. ...Then I would be willing to do that, I guess. ...então eu estaria disposto a pagar por isso, eu acho.

Daarmee zijn we terug bij de supermarkten. That brings us back to supermarkets.

Een aantal ketens verkoopt inmiddels al de iets duurdere eieren... ||Einige Ketten||||||| A number of chains are already selling the slightly more expensive eggs...

...zonder kuikendoden. |Küken töten ...without chick deaths.

Daarmee volgen ze de Duitse supermarkten. With this they follow the German supermarkets.

En Duitsland speelt een belangrijke rol in dit verhaal. And Germany plays an important role in this story. E la Germania gioca un ruolo importante in questa storia.

Die begrijp je als je ziet waar de Nederlandse eieren belanden. ||||||||||landen in You understand that when you see where the Dutch eggs end up. Lo capisci quando vedi dove finiscono le uova olandesi. Você entende isso quando vê onde os ovos holandeses vão parar.

Tweederde gaat naar Duitsland. Zwei Drittel||| Two-thirds go to Germany.

En daar is het doden van eendagskuikens vanaf volgend jaar verboden. ||||||Eintagsküken|||| And there, the killing of day-old chicks is prohibited from next year. E lì, dal prossimo anno sarà vietata l'uccisione di pulcini di un giorno. E lá, a matança de pintos de um dia está proibida a partir do ano que vem.

Duitse supermarkten zijn daar als de kippen bij... German supermarkets are there like the chickens...

...dus moeten Nederlandse pluimveehouders zich nu al aanpassen als ze straks... |||Geflügelzüchter||||||| |||poultry farmers||||||| ...so Dutch poultry farmers have to adapt now if they... ...quindi gli allevatori di pollame olandesi devono adattarsi ora se in seguito...

...aan Duitsland willen verkopen. ...to Germany. ...quero vender para a Alemanha.

In Nederland is het nog niet zover. In the Netherlands, this is not yet the case. Nei Paesi Bassi non è ancora così lontano.

Maar nu geslachtsbepaling op grotere schaal wordt ingezet... ||Geschlechtsbestimmung||||| But now that sex determination is more widely used... Ma man mano che la determinazione del sesso diventa più diffusa...

...vindt ook Den Haag dat het tijd is voor een verbod. ||||||||||Verbot ...The Hague also thinks it's time for a ban. ...A Haia também acha que é hora de uma proibição.

De motie Beckerman/Vestering over een verbod op het doden van haantjes. |Antrag|||||Verbot|||||Hähne The motion Beckerman/Vestering about a ban on the killing of roosters.

Verbod op haantjes, PVV? Verbot||Hähne| Ban on roosters, PVV? Proibição de galos, PVV?

Voor, ja. Dan is de motie aangenomen. |||||Antrag| For, yes. Then the motion is passed. Per, sì. Poi la mozione è stata approvata. Para, sim. Em seguida, o movimento é passado.

De minister moet daar nog mee aan de slag. The minister has yet to work on that.

En dus ligt de bal voorlopig nog bij de consument. And so the ball is in the consumer's court for now.

En is het afwachten welke eieren zij kiezen voor hun geld. And it remains to be seen which eggs they choose for their money. E resta da vedere quali uova scelgono per i loro soldi. E resta saber quais ovos eles escolhem por seu dinheiro.

Wij broeden ondertussen verder op een idee voor volgende week. In the meantime, we are still working on an idea for next week. Ora stiamo lavorando su un'idea per la prossima settimana.

Suggesties mogen in de comments. Vorschläge|||| Suggestions are allowed in the comments.

En als je het nog niet hebt gedaan: ff abonneren, 't is een eitje. |||||||||||||ein Kinderspiel And if you haven't already: ff subscribe, 'tis a breeze.