De schatten van de zeebodem: wie pakt ze het eerst?
Even een feitje:
Er komen deze eeuw nog een dikke 3 miljard mensen bij...
...bovenop de 7 miljard-700 miljoen- zo veel die er al zijn.
En allemaal willen we een nieuwe telefoon...
...of allerlei andere apparaten.
En batterijen, sieraden, wapens, horloges, medicijnen...
Maar ook windmolens, zonnepanelen en elektrische auto's. Et cetera.
Voor al die spullen voor al die mensen zijn meer en meer zeldzame, kostbare grondstoffen nodig.
Koper, nikkel, goud, zilver, zink, mangaan, kobalt.
Maar de voorraad op land raakt ook een keer op.
Dus waar moeten al die grondstoffen dan vandaan komen?
In deze video duik ik in de diepzeemijnbouw.
Meerdere partijen staan te watertrappelen om de oceaanbodem te verkennen op zoek naar bodemschatten.
Als we alle headlines moeten geloven...
...staan we aan de voet van een spreekwoordelijke goudkoorts zoals je die nog nooit zag.
Maar klopt dat wel? Vier vragen.
#1: wat maakt die zeebodem nou zo interessant?
#2: hoe werkt kilometersdiepe diepzeemijnbouw?
#3: hoe zit het met het onderwaterleven?
En #4: van wie is die oceaanbodem eigenlijk?
Wat die diepzee zo interessant maakt?
Nou, die bodemschatten dus.
Drie in het bijzonder.
De eerste: zogeheten massieve sulfiden.
Neergeslagen uit kokendheet metaalhoudend water...
...dat opwelt uit scheuren in de oceaanbodem op plaatsen met vulkanische activiteit.
Vaak uit metershoge dampende schoorstenen.
Rijk aan koper, goud, zink, lood, barium en zilver.
De tweede: kobaltrijke korsten...
...waarmee de toppen en hellingen van onderwaterbergen zijn bedekt.
Vol mangaan, ijzer, koper, nikkel, platina en... kobalt.
En de derde: zogeheten polymetalen nodules op de oceaanvlaktes.
Ook wel mangaanknollen genoemd, zo groot als aardappelen.
Ook vol mangaan, nikkel, koper, kobalt en nog een hele rits andere zeldzame aardmetalen.
Op de wereldkaart ziet dat er zo uit:
Die massieve sulfiden vinden we vooral langs de randen van tectonische platen...
...op deze plekken zouden gebergtes met een kobaltrijke korst te vinden zijn...
...en deze oceaanvlaktes zouden zijn bezaaid met miljarden mangaanknollen.
Een metaal lichten we er even uit in het bijzonder: kobalt.
Waarom? Vanwege de aanstaande wereldwijde energietransitie...
...van fossiele brandstoffen naar niet-fossiele hernieuwbare bronnen...
...waar krachtige accu's voor nodig zijn voor de opslag van energie...
...van bijvoorbeeld windturbines, zonneparken of voor je elektrische auto.
En dus ook voor jouw telefoon.
Kobalt is hét metaal om betrouwbare batterijen te maken.
De helft komt uit de mijnen in Congo, Afrika.
Berucht om zijn onveiligheid en uitbuiting...
...in veel gevallen zelfs kinderarbeid.
Dat gebeurt op de bodem van de oceaan in ieder geval niet.
#2: hoe dan?
Om te beginnen: sowieso onbemand.
De oceaanbodem, kilometersdiep, pikkedonker, ijskoud en een gigantische druk...
...is zonder dikke titanium-onderzeeër geen plek voor mensen.
Maar de techniek om onbemande, op afstand bestuurbare...
...tegen de druk bestendige mijnmachines af te laten dalen naar de zeebodem is er.
Zo zijn dit robots van een Canadees bedrijf die hydrothermale schoorstenen...
...kunnen verpulveren om goud en koper te winnen.
Maar het project in de wateren bij Papoea-Nieuw-Guinea liep uit op een mislukking.
En het bedrijf is failliet.
Het bleek technisch toch erg moeilijk en de hoofdinvesteerder trok zich terug.
Ook Japan probeert het bij zulke schoorstenen...
...bij het eilandje Okinawa met dit apparaat.
Maar het zit nog in de testfase.
En China is bezig de kobaltrijke korst op onderwaterbergen te verkennen...
...met testapparaten op de bodem.
Dit alles met de nadruk op... test.
Er moet nog veel gebeuren en er geld mee verdienen is nog ver weg.
Voor nu het meest haalbaar lijken die mangaanknollen.
...die bij wijze van spreken over miljoenen vierkante kilometers diepzeevlakte...
...voor het oprapen liggen.
Maar ook dat doe je niet zo 1, 2, 3...
...op een kilometer of 4, 5.
Dus, hoe dan? Daar wordt al tientallen jaren door meerdere landen actief onderzoek naar gedaan.
En de techniek is aanzienlijk verbeterd.
Ook bij de Rotterdamse scheepsbouwer Royal IHC.
Met Europees subsidiegeld ontwikkelen zij apparatuur en mijnbouwmachines...
...voor het 'Blue Nodules'-project.
Hier een animatie van het zogeheten Nodule Collector-vehicle...
...die de knollen van de bodem raapt en ze via een kilometerslang verticaal transportsysteem omhoog pompt.
Ook dit wordt volop getest met veelbelovende resultaten.
Zoals hier vorig jaar voor de kust van Spanje.
Volgens Royal IHC is het technisch al mogelijk...
...om diepzeemijnbouw ook daadwerkelijk toe te passen.
Maar techniek is niet het hele verhaal.
Want #3: hoe zit het met het onderwaterleven?
Dat is meteen het grootste bezwaar tegen diepzeemijnbouw.
Lang werd gedacht dat er niets leeft op de oceaanbodem, maar we weten inmiddels beter.
Er zijn zeer complexe en unieke ecosystemen.
Een voorbeeldje: deze krijtwitte behaarde yeti-krab op een paar kilometer diepte.
En zo krioelt het er van de gekste alien-achtige beesten.
Maar ook microben. Hele ecosystemen zo uniek en delicaat...
...dat wij ze met dit soort machines gemakkelijk onherstelbaar zouden kunnen verwoesten. En...
...wat wij doen in de komende paar jaren, is bepalend voor de duizenden jaren daarna.
Was getekend: Sir David Attenborough. Hij zegt over mijnbouw bij hydrothermale bronnen dit:
En daar heeft 'ie een punt.
We weten nog maar heel erg weinig over wat er nog meer allemaal leeft...
...behalve dat er nog zeker miljoenen onontdekte soorten zijn.
We weten zelfs meer over het oppervlak van de maan...
...dan over de oceaanbodem op onze eigen planeet.
Milieuorganisaties zijn dan ook fel tegen diepzeemijnbouw.
Er is echt meer onderzoek nodig om te weten wat het kan aanrichten.
Daarom worden bij het Europese project Blue Nodules ook...
...marien biologen, geologen, oceanografen en andere wetenschappers betrokken.
Om te kijken of we maritieme techniek, waar we in Nederland goed in zijn...
...kunnen inzetten voor het ontwikkelen van ecologisch verantwoorde mijnbouw in zee.
Milieuorganisaties keken met gefronste wenkbrauwen naar de mijn-experimenten in Japan en Papua-Nieuw-Guinea...
...waar daar niet zo veel aandacht voor was. Een mooi bruggetje naar vraag #4.
Want, tot slot, van wie is die oceaanbodem eigenlijk?
Volgens het VN-zeerechtverdrag uit 1982...
...horen het luchtruim, de zee en de zeebodem tot 22 kilometer uit de kust...
...tot het nationaal territorium van het aangrenzende land.
Heb je het over de exclusieve economische zone en ook de rechten op grondstoffen...
...dan ligt die grens op 370 kilometer van de kust.
En dat ziet er op de wereldkaart zo uit:
Japan en Papua-Nieuw-Guinea mogen dus gewoon in hun eigen territoriale wateren op zoek...
...maar hebben we het over bodemschatten, dan liggen die vooral verspreid over internationale wateren.
Van wie zijn die dan?
In principe van niemand...
...of juist van iedereen.
Maar over wie er eventueel naar de bodem mag...
...gaat de International Seabed Authority.
Zij hebben tot dusver 27 vergunningen afgegeven voor het zoeken naar minerale delfstoffen.
Veruit de meeste zijn verstrekt voor de Clarion-Clipperton Zone in de Grote Oceaan tussen Hawaii en Mexico.
Met het delven van mangaanknollen als hoofddoel.
Tot zover gaat dat vrij geruisloos.
Maar wat gebeurt er op het moment dat diepzeemijnbouw écht economisch en strategisch interessant wordt?
Hoe gaan geo-politieke belangen een rol spelen? Vergelijkbaar met de strijd om de Noordpool of de space race.
Hoe die goudkoorts er dan uit gaat zien?
Samenvattend zijn we anno 2020 zover dat de diepzeemijnbouw technisch mogelijk zou moeten zijn.
Het is vooral de vraag wanneer mijnbouw op het land echt niet meer aan de vraag kan voldoen...
...en er grote investeringen naar de zeebodem gaan.
Of we tegen die tijd genoeg weten over de kwetsbare ecosystemen zonder er destructief huis te houden...
...en of de gold rush in geopolitieke termen in goede banen geleid kan worden.
Dus: is diepzeemijnbouw de toekomst?
Wellicht, maar dan zijn we zeker wel een aantal jaren verder...
Houd vooral de headlines goed in de gaten, want de race to the bottom gaat gewoon door.
Je weet nu in elk geval waar we staan.
Zoals na elke video van NOS op 3.
