The goals for a purposeful life | Filothei Matsigkou | TEDxUniversityofMacedonia - YouTube
Μετάφραση: Victor Carras Επιμέλεια: Lucas Kaimaras
Θέλω να ταξιδέψετε πίσω στην παιδική σας ηλικία
και να θυμηθείτε τη φράση, «Τι θέλεις να γίνεις όταν θα μεγαλώσεις;»
Σε πόσους από εσάς έχει γίνει αυτή η ερώτηση;
Σηκώστε το χέρι!
Όλοι!
Πόσοι από εσάς αισθανθήκατε άγχος, όταν σας έγινε αυτή η ερώτηση;
Πόσοι αισθανθήκατε αμφιβολία, γιατί δεν ξέρατε πώς να την απαντήσετε;
Έτσι λοιπόν κι εμένα αυτή η ερώτηση με προβλημάτισε πάρα πολύ.
Γιατί σκεφτείτε το, ότι σχεδόν όλη μας η ζωή,
από την ηλικία των πέντε με έξι χρονών,
έχει διαμορφωθεί κατά έναν πολύ μεγάλο βαθμό γύρω από αυτό το ερώτημα.
Σκέψου το!
Τα μαθήματα στα οποία έδωσες έμφαση στο σχολείο,
οι εξωσχολικές σου δραστηριότητες,
οι στόχοι οι οποίοι έβαλες.
Και γι' αυτό, τα τελευταία τέσσερα χρόνια ξεκίνησα να το ερευνώ,
αλληλεπιδρώντας με 2.000 νέους,
και το πρώτο εντυπωσιακό εύρημα που βρήκα, ήταν το εξής:
Το πώς αυτή η ερώτηση επηρεάζει τον εγκέφαλό μας.
Το πώς επηρεάζει τους στόχους τους οποίους θέτουμε.
Πώς επηρεάζει την καριέρα μας,
άλλα και τι επιπτώσεις έχει στην ευτυχία μας.
Έτσι λοιπόν σύμφωνα με την κβαντική μάθηση,
το πρώτο πράγμα που συμβαίνει στον εγκέφαλο, είναι το εξής:
Ξεκινάει να αναζητάει,
να βρει αυτήν τη μία λέξη,
το ένα επάγγελμα, που θα είναι η απάντηση στο ερώτημα.
Και ξεκινάει και ψάχνει. Και ψάχνει να βρει λέξεις γνώριμες.
Λέξεις που έχει ακούσει από το σχολείο,
από τους γονείς, από τους φίλους, από την τηλεόραση.
Λέξεις όπως γιατρός, δικηγόρος, δάσκαλος, ποδοσφαιριστής, τραγουδιστής.
Το θέμα όμως είναι ποιο;
Ότι ο εγκέφαλός μας λειτουργεί σαν μια βάση δεδομένων.
Σαν μια Google φανταστείτε!
Του βάζεις μια ερώτηση και ξεκινάει να ψάξει
λέξεις οι οποίες σχετίζονται με αυτό το ερώτημα.
Τι γίνεται όμως σε αυτήν την περίπτωση;
Όλη η πληροφορία την οποία έχει μέσα ο εγκέφαλός μας,
έχει διαμορφωθεί από τη ζωή μας μέχρι αυτήν τη στιγμή.
Από τις εμπειρίες που έχουμε βιώσει μέχρι αυτήν τη στιγμή.
Από τις γνώσεις που έχουμε πάρει μέχρι αυτήν τη στιγμή.
Οπότε η αναζήτηση που κάνω στη βάση δεδομένων μου,
τι είναι;
Είναι μόνο σε πράγματα τα οποία εγώ γνωρίζω.
Όμως σκεφθείτε λιγάκι.
Στην ηλικία των 15, 16, 18 χρονών,
που καλείσαι να βάλεις έναν στόχο, για όλο το υπόλοιπο της ζωής σου
-ή τουλάχιστον έτσι σου λένε-
και τελικά το κάνεις αυτό με μια πολύ περιορισμένη βάση δεδομένων.
Γιατί πόσα πράγματα έχεις ζήσει μέχρι αυτήν την ηλικία;
Σκεφθείτε το λίγο.
Πόσα πράγματα έχεις βιώσει,
για να καταλάβεις ότι όντως αυτό είναι κάτι που σου αρέσει,
όντως αυτό είναι κάτι που σε χαροποιεί.
Κι αυτό είναι το πρώτο πράγμα που συμβαίνει στον εγκέφαλο -
η αναζήτηση.
Το δεύτερο που συμβαίνει,
-που είναι εντυπωσιακό γιατί είναι κοινό σχεδόν σε όλους μας, έτσι;-
είναι ότι όταν του γίνεται αυτή η ερώτηση, «Τι θέλω να γίνω;»
το μυαλό μας και η σκέψη μας περιορίζεται στο να γίνει μία ιδιότητα.
Σκεφθείτε το! Είναι σαν να κρεμάς μια ταμπέλα γύρω από το λαιμό σου,
για να ξεχωρίζεις απ' όλους τους υπόλοιπους.
Μια ταμπέλα με τη λέξη «πυροσβέστης»,
«γιατρός»,
«δικηγόρος», μια ταμπέλα!
Και στη συνέχεια λες να βάλεις στόχο, να περάσω στο πανεπιστήμιο.
Μετά λες να βάλεις στόχο, να βρω δουλειά σε αυτήν την ταμπέλα.
Και μετά από αρκετά χρόνια,
όταν αποκτήσεις αυτήν την ταμπέλα,
νιώθεις κενός.
Νιώθεις ότι ίσως τελικά αυτό που κάνεις δεν σε γεμίζει.
Γιατί;
Γιατί το να βρεις δουλειά σε αυτήν την ιδιότητα
έχει γίνει πλέον ο αυτοσκοπός.
Και τι γίνεται;
Το μυαλό μας εκείνη τη στιγμή,
περιορίζει τόσο πολύ τις δυνατότητές του
και τις περιορίζει πάρα πολύ,
γιατί επικεντρώνεται σε αυτό το ένα μονοπάτι.
Μόνο σε αυτό το ένα,
και χάνει όλο το υπόλοιπο δάσος,
που μπορεί να έχει απίστευτες ευκαιρίες,
τις οποίες εσύ δεν βλέπεις όμως,
γιατί είσαι μόνο εκεί.
Κι έτσι διαπίστωσα,
ότι το «Τι θέλω να γίνω;»
είναι η λάθος ερώτηση.
Γιατί; Σκεφθείτε το!
Εσύ, δεν είσαι μία ιδιότητα.
Δεν έχεις μόνο μία χρησιμότητα.
Δεν έχεις μόνο ένα μονοπάτι στη ζωή σου.
Είσαι ένας άνθρωπος που αποτελείται από ικανότητες, δεξιότητες, φιλοδοξίες,
πεποιθήσεις, συναισθήματα, όνειρα.
Είσαι όλα αυτά.
Οπότε αυτό το εύρημα δημιούργησε ένα νέο ερώτημα.
Το οποίο ήταν: «Πώς θα αλλάξουμε αυτήν την ερώτηση;»
Πώς μπορούμε να μάθουμε στον εγκέφαλό μας
ότι για να εκπληρώσουμε το πλήρες εύρος των δυνατοτήτων μας,
δεν αρκεί να έχουμε μια ιδιότητα, έναν τίτλο.
Οπότε για να το απαντήσω αυτό,
ξεκίνησα να κάνω το εξής:
Όποτε συζητούσα με κάποιον νέο φοιτητή ή απόφοιτο για το μέλλον του,
του έκανα την εξής ερώτηση:
«Σε τι στάδιο βρίσκεσαι αυτήν τη στιγμή στη ζωή σου;»
Και μία ήταν η φράση η οποία επαναλαμβανόταν από όλους,
χωρίς καμία εξαίρεση, λες και ήταν συνεννοημένοι ένα πράγμα έτσι;
Που η φράση ήταν:
«Αισθάνομαι χαμένος».
Αισθάνομαι ότι δεν ξέρω τι είναι αυτό που θέλω να κάνω.
Δεν ξέρω ποιον κλάδο να ακολουθήσω.
Θέλω να βρω κάτι που με γεμίζει,
αλλά δεν ξέρω από πού να ξεκινήσω.
Πόσοι από εσάς έχετε βρεθεί στο στάδιο να αισθάνεσαι ότι βρίσκεσαι σε ένα δάσος,
άλλα να μην ξέρεις ποιο μονοπάτι να ακολουθήσεις;
Σηκώστε το χέρι.
Να αισθάνομαι χαμένος.
Έτσι λοιπόν, όπως πολλοί σηκώσατε το χέρι σας,
έτσι κι εγώ στα 20 μου χρόνια ήμουν ακριβώς σε αυτό το στάδιο, παιδιά.
Ακριβώς σε αυτό.
Κι άρχισα να σκέφτομαι.
Τι ήταν αυτό το οποίο με έκανε εμένα να βρω το δρόμο μου;
Τι ήταν αυτό που με έκανε να βρω νόημα στη ζωή μου
και να σταματήσω να σκέφτομαι τι θέλω να γίνω;
Ήταν που λέτε ένα απόγευμα που καθόμουν στο σπίτι μου.
Κοιτούσα έξω από το παράθυρο -
ξέρετε εκείνες τις στιγμές που δεν κάνεις απλά τίποτα και κοιτάς το άπειρο;
Ήταν εκείνη η στιγμή.
Και άρχισα να αισθάνομαι ότι η ζωή μου δεν έχει κανένα νόημα.
Ότι πραγματικά δεν ήξερα για ποιον λόγο κάθομαι και σπουδάζω στο πανεπιστήμιο.
Και τότε, εκείνη τη στιγμή,
το μάτι μου έπεσε σε ένα δέντρο.
Αυτό το δέντρο ήταν απέναντι από το σπίτι μας.
Πάντα υπήρχε εκεί,
αλλά για κάποιο λόγο, τότε το παρατήρησα.
Και ξαφνικά είπα στον εαυτό μου:
«Το δέντρο αυτήν τη στιγμή είναι ακίνητο,
και προσφέρει κάτι πολύ σημαντικό στον κόσμο.
Παράγει οξυγόνο.
Εγώ τι κάνω;
Εγώ τι κάνω;
Το δέντρο που πραγματικά είναι ακίνητο,
δεν έχει πάθος, δεν έχει ταλέντα, δεν έχει ψυχή,
προσφέρει παραπάνω πράγματα στον κόσμο απ' ό,τι εγώ».
Σκέφθηκα εκείνη τη στιγμή,
«Εάν έφευγα από αυτόν τον κόσμο τώρα, δεν θα είχα προσφέρει τίποτα».
Κι αυτό ήταν που με ταρακούνησε πάρα πολύ.
Και από τότε από εκείνο το δέντρο, η ζωή μου δεν ήταν ποτέ ξανά ίδια.
Κι έβαλα την πέμπτη ταχύτητα και ξεκίνησα να βρω,
τι ήταν αυτό που θα με έκανε εμένα να αισθάνομαι χρήσιμη.
Και μετά από πολλές εμπειρίες
και αρκετή ενδοσκόπηση,
συνειδητοποίησα ότι αυτό που εγώ θέλω να συνεισφέρω,
είναι να βοηθήσω τους νέους να ανακαλύψουν
και να σχεδιάσουν τα δικά τους επαγγελματικά μονοπάτια.
Να βρούνε ποια είναι αυτή η καριέρα
για την οποία θα ανυπομονούν να πάνε το πρωί στη δουλειά,
να βρουν τον περίφημο σκοπό και νόημα στη ζωή τους.
Πείτε μου ποιοι από εδώ πέρα θέλετε να ξυπνάτε
και πραγματικά να ανυπομονείτε να πάτε το πρωί στη δουλειά;
Σηκώστε το χέρι.
Σχεδόν όλοι!
Και για αυτό η δική μου συνεισφορά είναι να βοηθήσω τους νέους,
να βρουν ακριβώς αυτό.
Και προσέξτε τώρα!
Το μέσο το οποίο επιλέγω για να το κάνω αυτό
είναι το coaching και η συμβουλευτική.
Είναι τόσο απλό.
Οπότε τώρα,
θέλω να σας αποκαλύψω, τι έκαναν όλοι αυτοί οι νέοι,
οι οποίοι μπόρεσαν να βρούνε νόημα
και σκοπό στη ζωή τους,
έχοντας μία καριέρα που τους γεμίζει.
Αντί να σκέφτονται:
«Τι θέλω να γίνω;»
Άρχισαν να σκέφτονται:
«Τι θέλω να συνεισφέρω;»
Ποιος πρέπει να γίνω για να μπορέσω να συνεισφέρω;
Όχι τι. Ποιος!
Και τι εφόδια, εμπειρίες και γνώσεις χρειάζομαι,
για να είμαι ικανός να το πετύχω αυτό;
Κι εν τέλει, τι είμαι διατεθειμένος να κάνω για να το συνεισφέρω;
Γιατί, σκεφθείτε! Εάν το δέντρο παράγει οξυγόνο;
-που το παράγει, δεν υπάρχει αμφιβολία εκεί πέρα-
ο κάθε άνθρωπος σε οποιοδήποτε επάγγελμα παράγει ένα έργο.
Εσύ πού θα ήθελες να συνεισφέρει το έργο που θα παράγεις;
Πάρτε λίγα δευτερόλεπτα και σκεφθείτε αυτήν την ερώτηση.
Πού θα ήθελες να συνεισφέρει το έργο που θα παράγεις;
Ξέρω είναι δύσκολο.
Σας καταλαβαίνω.
Άλλα όταν κάνεις στο κεφάλι αυτήν την ερώτηση -
Τι κάνει;
Αρχίζει να σκέφτεται πάρα πολύ πολύπλευρα.
Αρχίζει να σκέφτεται:
«Ξέρεις τι;
Στη λύση ποιων προβλημάτων στον κόσμο θα μπορούσα να συνεισφέρω εγώ;
Τι είναι σημαντικό για έμένα;
Είναι μια καλύτερη εκπαίδευση; Είναι το περιβάλλον;
Είναι η βιωσιμότητα των ανθρώπων; Τι είναι;»
Κι όταν αρχίζεις και βρίσκεις τι είναι αυτό που θέλεις να συνεισφέρεις,
μετά ξαφνικά, βλέπεις μονοπάτια εκεί που δεν υπάρχουν.
Κοιτάξτε αυτήν την εικόνα! Κοιτάξτε την!
Κάποιος μπορεί να βλέπει ένα, κάποιος άλλος άπειρα μονοπάτια.
Γιατί τα βλέπει εκεί που δεν υπάρχουν, και όχι μόνο αυτό.
Τα δημιουργείς κιόλας τα μονοπάτια!
Κι έτσι σου ανοίγονται πάρα πολλοί επαγγελματικοί ορίζοντες.
Και όταν απαντήσεις σε αυτό το ερώτημα,
βρίσκεις το σκοπό της ζωή σου.
Τι είναι όμως αυτό; Σκεφτείτε ότι αυτό είναι σαν το βορρά στην πυξίδα,
που είναι εκεί σταθερός, που ακόμα κι αν χαθείς,
θα μπορείς να βρεις το δρόμο σου γιατί αυτός θα σε καθοδηγήσει.
Θα μου πεις όμως...
«Ωραία μας τα λες, Φιλοθέη.
Αλλά εν τέλει εγώ κάποιο επάγγελμα θα χρειαστώ να κάνω,
θα χρειαστώ να βγάλω λεφτά για να ζήσω. Έτσι δεν είναι;
Πώς συνδέεται ο σκοπός με το επάγγελμά μου;»
Αυτό θα το μοιραστώ μαζί σας με δύο ιστορίες νέων,
που κατάφεραν να χτίσουνε την καριέρα τους με βάση το σκοπό τους.
Η πρώτη ιστορία είναι η ιστορία της Ανίτας.
Η Ανίτα είχε έρθει στο γραφείο πριν μερικούς μήνες
για να συζητήσουμε για το μέλλον της.
Η Ανίτα σπούδασε δασκάλα.
Και το προφανές μονοπάτι για δασκάλους στην Ελλάδα ποιο είναι;
Να περιμένει να διοριστεί στο δημόσιο,
να κάνει ιδιαίτερα,
ή να πάει σε κάποιο φροντιστήριο.
Άλλα την Ανίτα δεν τη γέμιζε αυτό το κομμάτι.
Δεν είναι κάτι που την ικανοποιούσε.
Οπότε μετά από μια διαδικασία ανακάλυψε
ότι αυτό που θέλει να συνεισφέρει,
είναι να αναπτύξει και να καλλιεργεί τις προσωπικότητες ανθρώπων,
παρακινώντας τους να γίνουν καλύτεροι.
Θα μου πεις, «Θα μπορούσε αυτό να το κάνει και ως δασκάλα».
Ναι! Αλλά δεν της αρέσει.
Οπότε το μέσο το οποίο επιλέγει να εκπληρώσει το σκοπό της
είναι το παιχνίδι.
Γιατί η Ανίτα έχει ένα τρομερό ταλέντο στο πινγκ πονγκ,
κι επέλεξε το μονοπάτι της προπονητικής στο πινγκ πονγκ
για να εκπληρώσει τον σκοπό της.
Και τώρα είναι προπονήτρια στη Θεσσαλονίκη,
κάνοντας κάτι που τη γεμίζει, κάθε μέρα,
εκπληρώνοντας αυτήν ακριβώς την πρόταση.
Ήταν εύκολο;
Όχι!
Αλλά ήταν διατεθειμένη να το κάνει.
Η δεύτερη ιστορία, είναι η ιστορία του Χρήστου.
Ο Χρήστος σπούδασε τεχνολογία ήχου.
Του Χρήστου του άρεσαν τόσα πολλά πράγματα:
Ήθελε να ασχοληθεί με τα θερμοκήπια, με την τεχνολογία,
με τους υπολογιστές, με την πράσινη ενέργεια -
θα μπορούσα να παραθέσω μια λίστα.
Κι έτσι δεν μπορούσε να βρει ποιο μονοπάτι να ακολουθήσει,
ή πώς να τα συνδυάσει όλα αυτά.
Και τι έγινε;
Αντί να σκέφτεται, «Τι επάγγελμα θέλω να κάνω;»
Ανακάλυψε ότι αυτό που θέλει να συνεισφέρει,
είναι να βοηθήσει τους ανθρώπους να λύσουν το πρόβλημα της επιβίωσης
που σχετίζεται με την τροφή και την ενέργεια.
Θα μου πεις, «Μεγάλο ακούγεται».
Ναι, αλλά το μέσο το οποίο επιλέγει ο Χρήστος,
είναι η εφαρμογή και ανάπτυξη καινοτόμων τεχνολογιών και μεθόδων,
στον πρωτογενή τομέα.
Ο Χρήστος όμως έχει μια μεγάλη έλλειψη γνώσης πάνω στον πρωτογενή τομέα.
Και τι επιλέγει να κάνει;
Μαθήματα εξ αποστάσεως από άλλα πανεπιστήμια.
Παρακολουθεί σεμινάρια, παρακολουθεί συνέδρια.
Και όντως κάλυψε αυτό το κενό γνώσης.
Τώρα για να συνδυάσει την τεχνολογία με τον πρωτογενή τομέα,
τι έκανε;
Θα κάνει στο μέλλον ένα μεταπτυχιακό πάνω ακριβώς σε αυτό,
και παράλληλα δουλεύει σε δικά του τεχνολογικά πρότζεκτ.
Ξέρει ότι για να είναι ικανός να κάνει αυτό το πράγμα,
θα του πάρει από δύο μέχρι τέσσερα χρόνια.
Άλλα είναι διατεθειμένος να το κάνει για να εκπληρώσει το σκοπό του.
Γιατί αυτό του δίνει κίνητρο.
Έτσι λοιπόν, και οι δύο αυτοί νέοι,
άρχισαν να βλέπουνε
τις σπουδές τους, το επάγγελμα και τη δουλειά τους,
ως το μεταφορικό μέσο που θα τους φέρει πιο κοντά στον σκοπό τους.
Γιατί το μεταφορικό μέσο μπορεί να αλλάξει.
Οι σπουδές μπορεί να αλλάξουν, το επάγγελμα μπορεί να αλλάξει.
Αλλά ο σκοπός είναι σαν τον Βορρά.
Είναι εκεί σταθερός να σε καθοδηγεί.
Κι έτσι δημιουργήθηκαν για αυτούς πολλαπλά μονοπάτια
κι έγιναν πιο ευέλικτοι σε μία πολύ ανταγωνιστική αγορά εργασίας.
Αλλά αυτές είναι δύο από τις δεκάδες ιστορίες νέων,
που κατάφεραν να βρουν νόημα στη ζωή τους,
θέτοντας στόχους βασισμένους στον σκοπό τους.
Μπορεί όμως κάποιοι από εσάς να έχετε αμφιβολίες,
και να σκέφτεστε:
«Ίσως αυτός ο τρόπος στοχοθεσίας είναι πολύ μακριά από εμένα.
Μου φαίνεται λίγο ουτοπικό τώρα να σκέφτομαι τι θέλω να συνεισφέρω.
Είμαι μόνο 20 χρονών, τώρα για αυτά τα πράγματα είμαστε;»
Άλλοι μπορούνε να σκέφτονται και να αισθάνονται,
«Αυτοί οι άνθρωποι είναι πολύ διαφορετικοί από εμένα».
Κι όμως, είμαι εδώ για να σου πω ότι δεν είναι.
Θέλω αυτήν τη στιγμή να κοιτάξεις το διπλανό σου.
Να κοιτάξετε τους ανθρώπους που βρίσκονται αυτήν τη στιγμή σε αυτόν το χώρο.
Γιατί πολλοί από τους νέους που προανέφερα βρίσκονται αυτήν τη στιγμή ανάμεσά σας.
Κυριολεκτικά βρίσκονται ανάμεσά σας.
Η μόνη διαφορά είναι ότι επέλεξαν να ζήσουν μία ζωή με νόημα.
Και το ίδιο μπορείτε να κάνετε κι εσείς.
Γιατί ο καθένας μας έχει ένα διαφορετικό σκοπό στη ζωή.
Γιατί ο καθένας μας είναι μοναδικός.
Και όταν θέτεις στόχους με βάση το σκοπό σου,
τι γίνεται;
Αρχίζεις και αισθάνεσαι πιο ευτυχισμένος.
Οπότε ποιο είναι το τελικό νόημα όλων όσων προείπα;
Αν μπορούσαμε να το συνοψίσουμε σε δύο τελικά μηνύματα,
ποια θα ήταν αυτά;
Το πρώτο είναι ότι το «τι θέλω να γίνω»,
μου δίνει ένα μονοπάτι, μία ιδιότητα.
Άλλα το «τι θέλω να συνεισφέρω»,
μου ανοίγει πολλαπλά μονοπάτια που θα με βοηθήσουν να εκπληρώσω το σκοπό μου.
Και όπως πολύ σωστά είπε και ο Τζιμ Κάρεϊ:
«Το μόνο πράγμα που χρειάζεται να ανακαλύψεις,
είναι το πώς εσύ θα εξυπηρετήσεις τον κόσμο».
Τι χρειάζεται ο κόσμος και εσύ μπορείς να συνεισφέρεις σε αυτό;
Γιατί το αντίκτυπο που έχεις στους άλλους,
είναι το πιο πολύτιμο νόμισμα που υπάρχει.
Και αυτό είναι το πρώτο μήνυμα.
Το δεύτερο μήνυμα,
θα σας το πω με την ιστορία του Τζον Λένον.
Και θα σας αφήσω με αυτήν.
Ήταν μια δασκάλα που βάζει στους μαθητές της την εξής εργασία:
Να γράψουν τι θέλουν να γίνουν όταν μεγαλώσουν.
Κάποιος γράφει ποδοσφαιριστής,
άλλος γράφει τραγουδιστής, άλλος γράφει επιστήμονας,
άλλος γράφει δάσκαλος, άλλος γράφει ηθοποιός.
Ήταν όμως ένα παιδί, ο Τζον,
ο οποίος γράφει τη λέξη «ευτυχισμένος».
Και το κοιτάει μετά η δασκάλα καθώς διορθώνει τα γραπτά,
το βλέπει και παραξενεύεται.
Και πλησιάζει τον Τζον και του λέει,
«Τζον, νομίζω ότι παρεξήγησες την άσκηση».
Και ο Τζον της απαντάει,
«Κυρία, νομίζω πως εσείς παρεξηγήσατε τη ζωή».
(Χειροκρότημα)
