Upcycling | Stratis Andreadis | TEDxUniversityofMacedonia - YouTube
Μεταγραφή: Andreas Tzekas Επιμέλεια: Mary Keramida
Καλησπέρα σας.
Όσον αφορά τα ταξίδια στη θάλασσα,
το πρώτο πράγμα που πρέπει να ξέρετε είναι ότι ταξιδεύουμε με βαλίτσες
και ότι αυτοί που σχεδιάζουμε βαλίτσες αυτόν τον καιρό δεν έχουμε πάει καλά,
γιατί μας πήρε 5.000 χρόνια να σκεφτούμε να βάλουμε ρόδες στις βαλίτσες μας.
(Γέλια)
Πέρσι βρέθηκα στη Σαμοθράκη.
Αυτός είναι ο πύργος των Γατελούζων στη Σαμοθράκη.
Για την Iστορία, ο πύργος των Γατελούζων, φτιάχτηκε από τον κύριο Γατελούζο,
ο οποίος είχε κάνει μια δουλειά για τον αυτοκράτορα του Βυζαντίου
και του λέει ο αυτοκράτορας του Βυζαντίου:
«Μου έκανες καλή δουλειά κι έχω να σου δώσω δύο οικοπεδάκια.
Το ένα το λένε Λέσβο, το άλλο το λένε Σαμοθράκη.»
Πήρε λοιπόν τη Σαμοθράκη και πήγε κι έχτισε έναν πύργο εκεί πέρα.
Για να φτιάξει τον πύργο, όπως κάθε πράγμα που φτιάχνανε τότε,
πήρε παλιά υλικά κι έχτισε τον πύργο.
Υλικά τα οποία ήταν άχρηστα, τα έκανε χρήσιμα και έκανε έναν πύργο.
Έζησε εκεί κάποια χρόνια και πέρασε αυτός καλά
και η οικογένειά του, για καμιά ογδονταριά χρόνια, καλύτερα.
Δεν κάνουμε έτσι πια τα πράγματα.
Αν δει κανένας στον 20ο αιώνα πώς φτιάχνεις πράγματα,
φτιάχνουμε πράγματα, χωρίς να επαναχρησιμοποιούμε τίποτα.
Φτιάχνουμε πράγματα γιατί μπορούμε να φτιάχνουμε πράγματα,
από την κούνια στην κάσα.
Φτιάχνουμε πράγματα όπως τα πλαστικά μαχαιροπίρουνα που είδατε πριν
τα οποία τα παίρνει κανείς, τα χρησιμοποιεί και τα πετάει.
Αυτό το κάναμε γιατί μπορούσαμε.
Γιατί νομίζαμε στον 20ο αιώνα, ότι δεν υπήρχε καμία επίπτωση.
Ειδικά, αυτό μετά την δεκαετία του '20 το κάναμε ακόμα καλύτερο,
φτιάχνοντας πράγματα για να είναι τελείως αχρηστευμένα μετά από καιρό.
Το καλύτερο παράδειγμα είναι ότι όταν όποιοι από εσάς
πάρουν στα χέρια τους το iPhone 6, τη στιγμή που θα το πάρουν στα χέρια τους
θα ανακαλύψουν ότι το iPhone 5 είναι ένα άχρηστο τούβλο με μια οθόνη,
ενώ το πιο κουλ πράγμα στον κόσμο που μπορεί να βρει κανείς
είναι το iPhone 6 που έχει στα χέρια του.
Μέχρι τη στιγμή που θα έρθει το 7 ή το 8 ή οτιδήποτε άλλο.
Αυτό δεν είναι τυχαίο. Το έχουνε σχεδιάσει έτσι.
Έχουνε πέσει πολλά εκατομμύρια για να γίνει αυτό.
Έχουνε χρησιμοποιηθεί τα καλύτερα μυαλά που μπορούν να σχεδιάζουν πράγματα,
τα περισσότερα διδακτορικά, για να φτιάχνουμε πράγματα
τα οποία μετά από λίγο καιρό αχρηστεύονται.
Γιατί μπορούνε, γιατί μας συμφέρει, γιατί έτσι κάναμε τον 20ο αιώνα.
Κάποια στιγμή, προς το τέλος του 20ου αιώνα
ανακαλύψαμε ότι αυτό δεν είναι η καλύτερη δουλειά που μπορούμε να κάνουμε
και σκεφτήκαμε να κάνουμε κάτι άλλο. Να κάνουμε ανακύκλωση.
Η ανακύκλωση γενικώς έτσι όπως την κάναμε ήτανε καλή ιδέα.
Είναι καλή ιδέα.
Γιατί παίρνουμε κάτι και το ξαναχρησιμοποιούμε.
Μόνο που έτσι όπως γίνεται, παίρνουμε κάτι το οποίο δεν μας είναι πολύ χρήσιμο
και καταλήγει να κατασκευάζουμε κάτι, το οποίο μας είναι ψιλοχρήσιμο
ξοδεύοντας πάρα πολλή ενέργεια.
Για να σας εξηγήσω τι εννοώ.
Αν ανακυκλώσουμε χαρτί το οποίο είναι εκτυπωμένο
και έχει προέλθει απ' την Κίνα, κατα πάσα πιθανότητα
την ώρα που το ανακυκλώνουμε θα στείλουμε στην ατμόσφαιρα
καρκινογόνες ουσίες που λέγονται διοξίνες.
Ή όταν λιώνουμε ένα πλαστικό.
Όταν λιώνουμε ένα πλαστικό τι κάνουμε;
Παίρνουμε κάτι άχρηστο, το κάνουμε λιγάκι χρήσιμο
και στην Ελλάδα ιδιαίτερα καίμε λιγνίτη.
Τα αυτοκίνητα, ας πούμε, που λιώνουμε
επειδή δεν τα έχουμε σχεδιάσει για να τα ανακυκλώνουμε,
το κράμα του σίδερου που βγαίνει δεν μας είναι καθόλου χρήσιμο.
Το 1994 λοιπόν κάποιος, έκανε την εξής ωραία σκέψη:
«Αυτό δεν πρέπει να το κάνουμε έτσι.
Πρέπει να παίρνουμε άχρηστα πράγματα και να τους δίνουμε μια ωραία χρήση.
Πρέπει να τα κάνουμε χρήσιμα.
Πρέπει να βρούμε και να σκεφτούμε έναν τρόπο να παίρνουμε πράγματα
τα οποία δεν έχουν καμία χρήση και να τους δίνουμε μια καινούργια ζωή.
Να τους δίνουμε μια ωραία καινούργια ζωή για πολλά χρόνια.»
Όπως έκανε ο κύριος Γατελούζος με τον πύργο του πριν.
Πήρε κάτι το οποίο δεν είχε καμία σημασία και του έδωσε ζωή.
Το ξεχάσαμε να το κάνουμε τον 20ο αιώνα και καθώς τελείωνε ο 20ος αιώνας,
μπήκαμε στον 21ο και το σκεφτήκαμε.
Το 2002 βγήκε ένα βιβλίο ενός αμερικανού αρχιτέκτονα
κι ενός γερμανού χημικού, οι οποίοι κάνανε μια ωραία σκέψη:
«Τι θα γίνει άμα δεν σκεφτόμαστε να φτιάχνουμε πράγματα για να τα πετάμε;
Αλλά σκεφτόμαστε να παίρνουμε πράγματα τα οποία δεν έχουν καμία χρήση
και να μην τα σκεφτόμαστε ως άχρηστα, αλλά να τα σκεφτόμαστε ως φαγητό.»
Τι θα άλλαζε στον τρόπο που σκεφτόμαστε
και πώς φτιάχνουμε πράγματα, αν παίρναμε πράγματα αχρηστευμένα
και τα κάναμε φαγητό για να γίνουν άλλα ωραία καινούργια πράγματα.
Το βιβλίο παρεμπιπτόντως το ονομάσανε «Cradle to Cradle»,
γιατί αντί να κάνουμε πράγματα από την κούνια στην κάσα,
είπανε: «Εμείς θέλουμε να κάνουμε πράγματα από την κούνια στην κούνια.»
Σε περίπου 80 μέρες από τώρα, οι Κινέζοι γιορτάζουν την πρωτοχρονιά.
Εγώ δεν το ήξερα αυτό, το έμαθα χθες το βράδυ,
ότι η κινεζική πρωτοχρονιά είναι μια κινητή γιορτή που αλλάζει κάθε χρόνο.
Του χρόνου λοιπόν πέφτει τον Φλεβάρη.
Τον Φλεβάρη τι θα γίνει;
Τον Φλεβάρη θα μεταφερθούνε 2 δισ. άνθρωποι μέσα σε 10 ημέρες,
από τις μεγαλουπόλεις που είναι στα παράλια της Κίνας,
να πάνε να κάνουν πρωτοχρονιά με την οικογένειά τους, ανατολικά.
Μέσα στην ενδοχώρα, στα χωριά τους.
Δύο δισεκατομμύρια άνθρωποι θα κάνουνε αυτόν τον δρόμο,
εκ των οποίων 400 εκατομμύρια άνθρωποι θα κάνουνε αυτό το ταξίδι με το τρένο.
Τι γίνεται όταν παίρνουνε τον δρόμο με το τρένο;
Συνήθως το κάνουν μιας και είναι Φλεβάρης, κάνει κρύο
οπότε θέλουν να φάνε ένα ζεστό γεύμα.
Τα ζεστά γεύματα στην Κίνα προσφέρονται σε κουτιά από αφρολέξ,
τα οποία καθώς ταξιδεύει ο καθένας με το τρένο,
παίρνει το αφρολέξ, τρώει το φαγητό του και το πετάει από το παράθυρο.
Έτσι δημιουργείται δεξιά και αριστερά του τρένου,
ένας τεράστιος διάδρομος, τον οποίο τον λένε
«Τα λευκά σκουπίδια» και αποτελείται από αφρολέξ.
Το αφρολέξ είναι κάτι το οποίο το παίρνω, το φτιάχνω,
δεν πολυγίνεται τίποτα άλλο, και το πετάω.
Τι θα γινότανε όμως αν μπορούσαμε να το πάρουμε αυτό το αφρολέξ
και να το χρησιμοποιήσουμε ως κάτι άλλο;
Κάτι παλικάρια στην Αμερική, πριν από δύο χρόνια, βρήκανε μια λύση.
Το είδανε το αφρολέξ ως φαγητό.
Τι θα γινότανε αν δεν παράγαμε αφρολέξ;
Αν δεν κατασκευάζαμε αφρολέξ;
Αλλά αν παίρναμε αφρολέξ και το κάναμε κάτι άλλο.
Και το κάναμε φαγητό.
Οι άνθρωποι πλέον καλλιεργούνε αφρολέξ.
Υπάρχει η Οικοβέιτιβ Ντιζάιν, η οποία παίρνει αφρολέξ,
το φτιάχνει από μανιτάρια και έτσι μπορείς να το πάρεις,
να το πετάξεις από το παράθυρο, να το λιώσεις και να το κάνεις.
Αν δούμε τον κύκλο παραγωγής μας ως δύο διαφορετικούς κύκλους.
Έναν που θα μπορούμε να ταΐζουμε πράγματα στην οικονομία και στη βιομηχανία.
Και έναν άλλο κύκλο που θα μπορούμε να ταΐζουμε πράγματα,
στον φυσικό μας χώρο.
Οι Αμερικανοί πήρανε αφρολέξ, το φτιάξανε από μανιτάρια.
Το πετάς στον κήπο σου αφού το χρησιμοποιήσεις
κι αν είσαι ένα μικρό σκουληκάκι είσαι πάρα πολύ ευχαριστημένος,
γιατί σου έχει φτιάξει πάρα πολύ ωραία μανιτάρια για να φας,
και μετά να βγούνε μανιτάρια κι ο κήπος σου να είναι ωραίος,
και κάνεις ριζότο με μανιτάρια κι είσαι πάρα πολύ ευχαριστημένος.
Η Nike από το 1993 έχει φτιάξει μια εταιρία,
η οποία παίρνει τα πεταμένα μας αθλητικά παπούτσια,
τα λιώνει και τα κάνει ταρτάν για γήπεδο,
τα κάνει βιομηχανικά δάπεδα, τα οποία μετά τα παίρνουμε
τα λιώνουμε ξανά και γίνονται τα ίδια πράγματα.
Είδανε το άχρηστο πράγμα ως φαγητό για κάτι άλλο.
Το 2012 ήταν 10 χρόνια μετά την έκδοση του βιβλίου.
Θυμάμαι τον Μάρκ Τουέιν, που είπε:
«Αν έρθει το τέλος του κόσμου, εγώ θέλω να είμαι στο Σινσινάτι
γιατί όλα τα πράγματα έρχονται μετά από 10 χρόνια εκεί.»
(Γέλια)
Καμιά φορά συμβαίνει με κάποιες ιδέες στην Ελλάδα
να έρχονται έτσι.
Στο τέλος του 2012, αγοράστηκε μια ραπτομηχανή από το ebay,
και έφτασε στην Κέρκυρα.
Και κάτι παιδιά ξεκινήσανε με αυτές τις ιδέες που υπήρχανε,
πήρανε κάτι πεταμένα πανιά και δοκιμάσανε να φτιάξουνε κάτι τσάντες.
Εγώ είχα την τύχη να γνωρίσω αυτά τα παιδιά τότε
και στις 25 Μαρτίου του 2013, του Αγίου Μπακαλιάρου,
(Γέλια)
φτιάξαμε μια εταιρία για να επαναχρησιμοποιούμε,
για να κάνουμε ωραίες δουλειές, για να κάνουμε πράγματα
τα οποία μας είναι ευχάριστα, τα οποία είναι ωραία
και πράγματα τα οποία δεν χαλάνε το περιβάλλον.
Αυτή είναι η ομάδα.
Αυτός είναι ο Σπύρος ο Ντάικος και η Χρύσα Χαλικιοπούλου,
και είμαστε ντυμένοι με νιτσεράδες, γιατί έκανε κρύο,
σε μια οικοδομή, μπροστά σε οικοδομικούς σάκους,
γιατι αυτή τη στιγμή ο Σπύρος και η Χρύσα είναι στην Αθήνα,
είχαμε την ευκαιρία να πάρουμε 5.000 στρέματα από οικοδομικούς σάκους,
που είχανε χρησιμοποιήσει κάτι υπέροχοι φοιτητές αρχιτεκτονικής,
για να φτιάξουνε μια αιωρούμενη πόλη.
Εμείς πήραμε αυτούς τους σάκους, πήραμε αυτήν την ιστορία
και φτιάξαμε 1670 τσάντες και είμαστε πολύ χαρούμενοι,
γιατί βρήκαμε ένα καινούργιο τρόπο
και να μοιραστούμε την ιστορία αυτών των φοιτητών
και να δώσουμε καινούργια ζωή σε κάτι το οποίο αλλιώς θα πήγαινε πεταμένο.
Όταν βρεθήκαμε με τον Σπύρο και την Χρύσα, είπαμε να βρεθούμε όλοι μαζί
και να βάλουμε τις δυνάμεις μας για να κάνουμε κάτι ωραίο.
Κάτι μοναδικό.
Σκεφτήκαμε λοιπόν, πώς μπορούμε να φτιάξουμε
με τον καλύτερο τρόπο τσάντες στην Ελλάδα.
Αποφασίσαμε λοιπόν ότι πρέπει να κάνουμε 5 πράγματα.
Πρώτα από όλα πρέπει να φτιάχνουμε τσάντες στο χέρι.
Όταν φτιάχνεις τσάντες στο χέρι, στην Ελλάδα, έχεις το κέρδος
ότι χρησιμοποιείς ένα πολιτισμικό όπλο που δεν υπάρχει πουθενά αλλού.
Λέγεται μεράκι.
Βάζεις ένα κομμάτι της ψυχής σου μέσα σε αυτό που φτιάχνεις,
και βγαίνει κάτι μοναδικό.
Ένα άλλο πράγμα που πρέπει να κάνουμε
επειδή είμαστε στον 21ο αιώνα και σεβόμαστε το περιβάλλον
είναι ότι πρέπει να χρησιμοποιούμε επιχειρήσεις
που δουλεύουν στην Ελλάδα, που ξέρουν να φτιάχνουν πράγματα καλά.
Να παίρνουμε ό,τι καλύτερο έχει ο τόπος μας, εδώ,
για να κατασκευάζουμε κάτι.
Έτσι, ας πούμε, συνεργαζόμαστε, για όλες τις ζώνες των τσαντών μας,
με μια βιοτεχνία που 80 χρόνια τώρα φτιάχνει τις καλύτερες ζώνες,
που έχουμε δει.
Κάποια πράγματα δεν μπορούμε να τα φτιάξουμε στην Ελλάδα.
Οπότε τι κάναμε;
Πήραμε ό,τι καλύτερο φτιάχνεται από φερμουάρ,
από οτιδήποτε άλλο στον κόσμο και τα βάλαμε μέσα σε μια τσάντα.
Γιατί πρέπει να ζήσει για πάρα πολύ καιρό.
Επίσης όταν πας να αγοράσεις ή να φτιάξεις κάτι
πρέπει να έχει μια ωραία ιστορία από πίσω.
Έχουμε την τύχη να έχουμε τσάντες
από πανιά που έχουνε κερδίσει παγκόσμια πρωταθλήματα.
Έχουμε μια τσάντα η οποία
έχει φτιαχτεί από τα πανιά της Σοφιάς Μπεκατώρου.
Η Σοφία η Μπεκατώρου έχει πάρει ένα Χρυσό μετάλλιο στην Αθήνα
και ένα Χάλκινο μετάλλιο στο Πεκίνο.
Τι έκανε λοιπόν;
Σε έναν αγώνα αφού είχε κερδίσει το παγκόσμιο κύπελλο,
και έτρεχαν συναθλητές της στη Σαρδηνία, πήδηξε στο νερό,
μπήκε σε μια βάση του ΝΑΤΟ, έσκισε τα πόδια της και γέμισε αίμα,
και σήκωνε τη σημαία για να τους ενθαρρύνει,
για να κερδίσουν και αυτοί το παγκόσμιο πρωτάθλημα εκεί.
Αυτή η ιστορία όμως θα χανότανε, θα την ξεχνάγαμε.
Δεν θα είχαμε τρόπο να τη στείλουμε και να τη μοιραστούμε.
Αλλά όταν πήραμε τα υλικά, μοιραστήκαμε την ιστορία.
Τέλος, για να κάνουμε κάτι μοναδικό, αποφασίσαμε να είναι upcycled.
Δηλαδή να πάρουμε κάτι άχρηστο, να του δώσουμε μια αξία και μια νέα ζωή
και να μπορούμε να το σχεδιάζουμε ώστε να χρησιμοποιείται ξανά και ξανά
ως κάτι άλλο το υλικό.
Αυτό είναι ένα παράδειγμα. Αυτή την τσάντα την ονομάσαμε Ασκανιά,
γιατί κάθε τσάντα μας την ονομάζουμε από ένα μέρος της Ελλάδας που μας αρέσει.
Η Ασκανιά είναι μια μικρή βραχονησίδα νότια της Σαντορίνης,
όπου δύο φίλοι μου είχαν φουντάρει εκεί
με ένα κακό μελτέμι για να μην πνιγούνε.
Ήταν μια ιστορία που δεν θέλαμε να χάσουμε και έτσι είπαμε να κάνουμε κάτι ωραίο.
Αυτή η τσάντα λέγεται Κασσιόπη,
από την Κασσιόπη της Κέρκυρας
όπου οι ιστιοπλόοι της Κέρκυρας πάνε εκεί πέρα βόλτα.
Θέλαμε να έχει ένα ελληνικό διαβατήριο όταν πήραμε τη φωτογραφία
γιατί φτιάχνουμε πράγματα ελληνικά, τα οποία θα ταξιδέψουν στον κόσμο.
Είμαστε χαρούμενοι να φτιάχνουμε ό,τι καλύτερο γίνεται
από υλικά με ιστορία,
υλικά που έχουν ταξιδέψει στις ελληνικές θάλασσες,
τα οποία μπορούνε να πάνε παρακάτω.
Ο αριστερός αθλητής λέγεται Παύλος Καγιαλής
και είναι από εδώ, τη Θεσσαλονίκη.
Πριν από 40 ημέρες τα δύο αυτά παιδιά, πήρανε ένα παγκόσμιο πρωτάθλημα.
Ήρθανε τρίτοι στο παγκόσμιο πρωτάθλημα.
Εμείς πήγαμε και τους βρήκαμε πέρυσι και τους είπαμε:
«Θέλετε εσείς να πάρετε ένα μετάλλιο στους Ολυμπιακούς Αγώνες του Ρίο το 2016.
Εμείς θέλουμε να σας βοηθήσουμε, αλλά δεν έχουμε τους πόρους.
Αυτό που μπορούμε να κάνουμε είναι να πάρουμε τις δικές σας ιστορίες,
τα πράγματα που αχρηστεύετε στη διάρκεια της Ολυμπιακής σας καμπάνιας
και με αυτά να σας δώσουμε τη δυνατότητα να μοιραστείτε τις ιστορίες σας,
να μοιραστείτε όλα τα κέρδη από αυτές τις τσάντες,
και να πάρετε τα απορρίμματά σας και να τα κάνετε λεφτά
για την ολυμπιακή καμπάνια.»
Είμαστε η πρώτη εταιρία στον κόσμο που παίρνει τα απορρίμματα
μιας ολυμπιακής καμπάνιας και τα κάνει λεφτά
για να πάνε στο Ρίο Ντε Τζανέιρο, το 2016 τα παιδιά,
και να πάρουν ένα εξαιρετικό μετάλλιο.
Εμείς καταλήξαμε τελικά να είμαστε μια εταιρία,
να είμαστε τρεις άνθρωποι, οι οποίοι κοιτάνε αυτό το πράγμα,
αυτό λέγεται κάντιντα, βρίσκεται τώρα στην Αθήνα
και ναυπηγήθηκε το 1929
και όταν βλέπουμε αυτό,
σκεφτόμαστε αυτό.
Ευχαριστώ πάρα πολύ.
(Χειροκρότημα)
