Γλώσσα | Ενεργητική και Παθητική Φωνή Ενεστώτα | Γ' Δημοτικού Επ. 60
Καλημέρα σας!
Είμαι η Ράνια, Ράνια Κουκλή. Ψάξε με και θα με βρεις!
Και μαζί θα κάνουμε, τριτάκια μου, όλα για το ρήμα.
Τι έχει ένα ρήμα;
Αρχικά, τι είναι ρήμα;
Σήκωσε χέρι, σε βλέπω!
Ναι, ναι!
Είναι η λέξη που δείχνει αυτό που κάνω
ή την κατάσταση στην οποία βρίσκομαι.
Μία τέτοια λέξη λοιπόν,
το ρήμα μας,
έχει:
Πρόσωπα.
Ποιος το κάνει;
Εγώ; Εσύ;
Αυτός; Εμείς;
Εσείς; Ή αυτοί εκεί που κάθονται;
Έχει αριθμούς.
Α' ενικό, εγώ.
Β' ενικό, εσύ.
Γ' ενικό, αυτός.
Πάει η παλάμη του ενικού!
Ανοίγει του πληθυντικού.
Α' πληθυντικό, εμείς. Εγώ κι εσύ μαζί.
Β' πληθυντικό, εσείς.
Γ' πληθυντικό, αυτοί.
Έχουν λοιπόν πρόσωπα τα ρήματα.
Έχουν κι αριθμό.
Πρόσωπα και αριθμός, χαρακτηριστικό των ρημάτων.
Και φυσικά, έχουν χρόνους.
Για να δείχνουν το πότε γίνεται αυτό που περιγράφει η λέξη.
Τώρα; Χθες; Αύριο;
Οι χρονικές βαθμίδες λοιπόν δίνονται με τον χρόνο.
Παρόν, τώρα.
Παρελθόν, χθες.
Μέλλον, αύριο.
Και επίσης, τα ρήματα έχουν και κάτι που το λέμε φωνή.
Οι φωνές των ρημάτων είναι αυτές που θα μας απασχολήσουν σήμερα.
Είναι ομάδες σύμφωνα με τις οποίες χωρίζουμε και κατατάσσουμε τα ρήματα.
Η ομάδα του -ω.
Και η ομάδα του - μαι.
Δύο φωνές έχουν τα ρήματα.
Η ομάδα του -ω λέγεται Ενεργητική.
Ενώ η ομάδα του -μαι λέγεται Παθητική.
Για να βρω σε ποια από τις δύο ομάδες θα κατατάξω το ρήμα μου,
το ψάχνω στο εγώ,
δηλαδή στο α' πρόσωπο του ενικού αριθμού,
στον χρόνο Ενεστώτα.
Πάμε να γράψω μερικά ρηματάκια,
και να αποφασίσουμε αν θα τα κατατάξουμε στην Ενεργητική
ή στην Παθητική Φωνή.
Σε ποια ομάδα άραγε θα μπουν;
Και τα ρηματάκια που έχω ετοιμάσει για εσάς...
...είναι:
το "κοιμήθηκε",
το "άκουσαν".
Δεν θυμάμαι ποιο άλλο, τώρα θα δω.
Το "θα μαγειρέψω".
Γιατί δεν έχω μαγειρέψει κιόλας, να ξέρεις!
Και το "δέθηκαν".
Και πάμε να δούμε πού θα τα βάλουμε.
Ας τα σβήσω αυτά για να μην έχουμε πάρα πολλά μπροστά μας.
Θα αφήσω μόνο...
...την Ενεργητική Φωνή - από δω θα κάτσω -
που τελειώνει είπαμε σε ένα -ω ωραιότατο,
και δίπλα την Παθητική Φωνή,
που τελειώνει σε - μαι.
Πάμε να δούμε λοιπόν πού θα τα κατατάξουμε αυτά.
Κοιμήθηκε.
Τώρα θα μου πεις, "Δεν τελειώνει, κυρία, ούτε σε -ω ούτε σε -μαι". Τι θα κάνω;".
Πριν πέσω κάτω κι αρχίσω να τραβάω τα μαλλιά μου,
θα σκεφτώ. Πώς είναι το ρήμα στο εγώ;
Εγώ κοιμήθηκα.
Και πάλι δεν έχω ούτε -ω ούτε -μαι.
Τι κάνω; Το σκέφτομαι στον Ενεστώτα.
Παίρνω το ρήμα στο εγώ,
σε χρόνο όμως Ενεστώτα.
Εγώ τώρα τι κάνω;
Κοιμά - μαι.
Η φωνή είναι Παθητική γιατί το ρήμα στο εγώ του Ενεστώτα τελειώνει σε - μαι.
Το κοιμήθηκε λοιπόν πάει στην Παθητική Φωνή,
γιατί είναι εγώ, τώρα, Ενεστώτας, κοιμάμαι.
Άκουσαν. Επίσης έχω πρόβλημα.
Δεν βλέπω ούτε -ω, δεν βλέπω ούτε -μαι.
Το πάω όμως στο εγώ. Εγώ τώρα τι κάνω;
Ακούω εσένα που με φωνάζεις!
Ακού - ω.
-ω. Άρα η φωνή μου είναι Ενεργητική.
Θα μαγειρέψω.
Βλέπω -ω. Ναι. Είμαι όμως στο εγώ του Ενεστώτα;
Όχι. Άρα πάω το ρήμα στον Ενεστώτα, μαγειρεύω,
και αντιλαμβάνομαι ότι καλά υπέθεσα ότι είναι Ενεργητική Φωνή.
Και ολοκληρώνω με το δέθηκαν.
Εγώ δέθηκα. Αόριστος.
Εγώ τώρα δένομαι...
για να ξεκινήσω το ταξίδι μου με το αεροπλάνο.
Δένομαι.
Η Ενεργητική Φωνή λοιπόν έχει κατάληξη -ω,
ενώ η Παθητική -μαι.
Στην Ενεργητική Φωνή συνήθως το Υποκείμενο,
αυτός κάνει κάτι, κάνει μια ενέργεια.
Είναι πιο ενεργητικός, κινείται, βρε παιδί μου,
όπως λέει και το όνομά της.
Ενώ η Παθητική Φωνή είναι λίγο πιο ήρεμη,
και δείχνει ή περιγράφει καταστάσεις,
όπως η κατάσταση του ύπνου, κοιμάμαι,
η κατάσταση του δένομαι, που δεν είναι ιδιαίτερα έτσι κινητική.
-ω Ενεργητική Φωνή.
- μαι Παθητική.
Αν βάλεις αυτό μες στο συρτάρι του μυαλού, τελείωσαν οι φωνές!
Είναι το μόνο πράγμα που πρέπει να θυμάσαι,
με την προϋπόθεση ότι το ρήμα μας είναι πάντα στο εγώ,
στο α' ενικό του χρόνου Ενεστώτα.
Άλλα ρήματα Ενεργητικής Φωνής που μπορεί να σκεφτείς...
είναι το ρήμα λέω,
το ρήμα κάνω,
το ρήμα αγαπώ.
Ενώ, για να πάμε στην Παθητική...
Κλείνομαι στο δωμάτιό μου,
όταν έχω τα νευράκια μου.
Ακούγομαι...
..αυτή τη στιγμή,
σε όλο σας το σαλόνι!
Κι ας βάλω άλλο ένα για να έχω πέντε από τη μία και πέντε από την άλλη.
Δίκαια πράγματα!
Αισθάνομαι.
Σημαντικότατο να παρατηρήσεις τις καταλήξεις.
Είναι -ω στην Ενεργητική.
Και -μαι σε όλη την Παθητική.
Κι αφού κάναμε την πρώτη αναγνώριση και τον διαχωρισμό μεταξύ των φωνών,
ήρθε η ώρα να κλίνουμε ένα ρήμα,
που το συναντάμε και στις δύο φωνές.
Για παράδειγμα το κλείνομαι.
Εγώ κλείνω το παράθυρο. Ενεργητική Φωνή.
Εγώ κλείνομαι στο δωμάτιό μου. Μπαίνω μέσα και κλείνω την πόρτα.
Για πάμε!
Καθάρισα τον πίνακα και σε περιμένω. Είσαι έτοιμος;
Είσαι έτοιμη; Πάμε!
Θέλω να κλίνουμε -
προσοχή, όταν κλίνω το ρήμα το γράφω με ι -
το ρήμα κλείνω - κλείνω το παράθυρο, ει,
ι η κλίση του ρήματος,
όταν ανοιγοκλείνω πόρτες - παράθυρα όμως το γράφω με ει,
παγιδούλα -
σε Ενεργητική και Παθητική Φωνή.
Πρώτο βήμα να γράψω τα πρόσωπα.
Θα τα γράψω μία φορά και θα τα μετράμε και για τις δύο φωνές.
Εγώ, εσύ, αυτός / αυτή / αυτό,
α' ενικό, β' ενικό, γ' ενικό.
Παλαμίτσα ενικού. Έκλεισε κι ανοίγει του πληθυντικού.
Εμείς, α' πληθυντικό πρόσωπο,
εσείς, β' πληθυντικό πρόσωπο,
αυτοί / αυτές / αυτά,
αρσενικό, θηλυκό και ουδέτερο.
Αγόρια, κορίτσια και τίποτα απ' τα δύο.
Εγώ, λοιπόν, τι κάνω;
Κλείνω το παράθυρο.
Κρύωσα!
Ενεργητική Φωνή, -ω.
Εσύ κλείνεις.
Προσοχή! Διατηρώ την ορθογραφία του ρήματος μέχρι να φτάσω στην κατάληξη,
ολόιδια ανεξάρτητα από το πρόσωπο στο οποίο βρίσκομαι.
Εγώ κλείνω, εσύ κλείνεις,
αυτός / αυτή / αυτό κλείνει το παράθυρο.
Εμείς κλείνουμε,
εσείς κλείνετε,
αυτοί / αυτές / αυτά κλείνουν.
Θέλω να παρατηρήσεις, είναι μία γνωστή διαδικασία, την έχεις κάνει πάρα πολλές φορές,
στην Ενεργητική Φωνή στον πληθυντικό αριθμό,
όταν ακούς -ε, έψιλον θα βάλεις.
Στο εμείς και στο εσείς έψιλον να βρεις!
Για πάμε και στην Παθητική.
Να δούμε τι συμβαίνει με την ορθογραφία.
Σου ξανάπα δεν γράφω τα πρόσωπα για λόγους συντομίας.
Τα βλέπουμε από δω και γράφουμε μονάχα το ρήμα δίπλα.
Πώς θα γίνει λοιπόν το ρήμα στην Παθητική Φωνή;
Εγώ κλείνω κι εγώ κλειν -, να το θέμα του ρήματος,
τα γράμματα που φτιάχνουν τη λέξη μου,
κλείνομαι.
Εγώ κλείνομαι.
Ουπς! Κυρία, τι κάνατε εκεί;
Έβαλα -αι. Αλλάξαμε φωνή.
Αλλάξαμε και ορθογραφία.
Εγώ κλείνομαι, εσύ κλείνεσαι.
Πάλι - αι, είμαι Παθητική Φωνή, βλέπεις.
Αυτός / αυτή / αυτό κλείνεται στο δωμάτιό του.
-αι παντού.
Γιατί; Γιατί είμαι στην Παθητική Φωνή,
ε, που το αγαπάει, βρε παιδί μου, το -αι, πώς να το κάνουμε!
Για να πάμε τώρα στο εμείς.
Εμείς τι κάνουμε;
Κλεινόμαστε.
Και εδώ είναι η προσοχή που πρέπει να δώσεις η παραπάνω.
Αν και βρίσκομαι στην Παθητική Φωνή,
το -ε, έψιλον, το διατηρώ.
Έψιλον, μεγάλο - μεγάλο για να εντυπωθεί στο μυαλουδάκι σου!
Εσείς κλείνεστε μες στα σπίτια σας.
Και περνάτε καλά!
Έψιλον κι εδώ.
Αυτοί / αυτές / αυτά κλείνονται.
Τελείωσαν τα περίεργα, είμαι στην Παθητική Φωνή, άρα θα βάλω -αι.
Τι πρέπει να κρατήσεις;
Ορθογραφία κλίσης στην Παθητική Φωνή:
Βάζω - αι παντού εκτός από το α' πληθυντικό,
το β' πληθυντικό πρόσωπο, το εμείς και το εσείς δηλαδή,
στα οποία διατηρώ το έψιλον.
Στο εμείς και στο εσείς έψιλον θα βρεις,
ανεξάρτητα από την φωνή στην οποία βρισκόμαστε.
Πάμε να κλίνουμε προφορικά και ένα άλλο ρήμα.
Να πάρουμε, να πάρουμε το μοιράζω;
Εγώ μοιράζω, Ενεργητική Φωνή.
Εγώ μοιράζομαι, Παθητική Φωνή.
Εγώ μοιράζω,
εσύ μοιράζεις,
αυτός μοιράζει,
εμείς μοιράζουμε - έψιλον,
εσείς μοιράζετε, αυτοί μοιράζουν.
Εγώ μοιράζομαι τα παιχνίδια με τον αδερφό μου.
Εσύ μοιράζεσαι τα παιχνίδια με την αδερφή σου.
-αι, -αι, είμαι Παθητική Φωνή.
Αυτός μοιράζεται.
Εμείς μοιραζόμαστε - έψιλον γιατί είμαστε στο εμείς και στο εσείς...
...εσείς μοιράζεστε - έψιλον ξανά.
Αυτοί μοιράζονται.
Στο εμείς και στο εσείς έψιλον θα βρεις!
Και πάμε να ολοκληρώσουμε με μία ασκησούλα,
στην οποία, δεν ξέρω, βρε παιδί μου,
μάλλον ήμουν πολύ απρόσεχτη όταν την έγραφα,
θα τη δεις σε λίγο.
Μου ξέφυγαν λαθάκια;
Θέλω τη βοήθειά σου. Περιμένω!
Ο πίνακας γράφτηκε κι εγώ είμαι έτοιμη για να με διορθώσεις.
Πάμε στην πρώτη προτασούλα.
(Η δασκάλα διαβάζει την πρώτη πρόταση στον πίνακα)
Αυτός είναι ένας κανόνας της ζωής, θα τον μάθεις μεγαλώνοντας.
"Όλα τα μυστικά [αποκαλύπτοντε] στο τέλος".
Για να δώσουμε λίγο έμφαση στα ρήματα.
[Αποκαλύπτοντε] είναι γ' πληθυντικό πρόσωπο.
Γ' πληθυντικό με τα μυστικά ως Υποκείμενο.
Ποιος [αποκαλύπτοντε]; Τα μυστικά.
Ποια [αποκαλύπτοντε] καλύτερα.
Γ' πληθυντικό πρόσωπο.
Ωραία! Τι φωνής;
Εγώ αποκαλύπτο - μαι.
Άρα βρίσκομαι στο γ' πληθυντικό πρόσωπο...
... γ' πληθυντικό, της Παθητικής Φωνής.
Π. Φ. = Παθητική Φωνή.
Αυτό το μπαλονάκι είναι η βοήθειά μας.
Πώς γράφω - μαι αν είμαι στην Παθητική Φωνή;
-αι θα μου πεις και θα έχεις δίκιο.
Εκτός αν είμαστε στο εμείς και στο εσείς.
Άρα θα υπογραμμίσουμε το λάθος και θα το διορθώσουμε παρακαλώ,
βάζοντας το σωστό.
Αποκαλύπτονται, με - αι στο τέλος. Γιατί;
Και η εξήγηση δίνεται αμέσως, γιατί είμαστε στο γ' πληθυντικό πρόσωπο,
αυτοί / αυτές / αυτά, της Παθητικής Φωνής.
Καλή δουλειά με την πρώτη πρόταση!
Ώρα να πάμε στη δεύτερη.
(Η δασκάλα διαβάζει την δεύτερη πρόταση στον πίνακα)
Και πάλι προσέχουμε τα ρήματα, αυτή είναι η οδηγία μας,
[φροντίζουμαι] - [καθαρίζουμαι].
Για να τα υπογραμμίσω.
Ένα κι άλλο ένα.
Δύο ρήματα, δύο προτάσεις. Δύο μικρές προτάσεις που ενώνονται με το και.
Πάμε να κάνουμε μία μικρή αναγνώριση του [φροντίζουμαι] εδώ στο σύννεφο.
Ποιοι [φροντίζουμαι]; Εμείς, α' πληθυντικό πρόσωπο,
το πρώτο πρόσωπο που συναντάμε στον πληθυντικό αριθμό.
Και σε ποια φωνή είμαστε;
Εγώ φροντίζ- ω.
Εμείς φροντίζουμε, εγώ φροντίζω. Άρα είμαστε στην Ενεργητική Φωνή.
Ε. Φ. = Ενεργητική Φωνή.
Φροντίζουμε, Ενεργητική Φωνή και είμαστε και στο εμείς,
άρα τι λάθος είναι αυτό!
Όχι -αι, έψιλον.
"Εμείς φροντίζουμε",
είμαστε στο εμείς, άρα έψιλον,
"τα ψάρια και [καθαρίζουμαι]...", πάμε για αναγνώριση!
Α' πληθυντικό πρόσωπο και πάλι.
Τι φωνής; Εγώ καθαρίζ-ω.
Άρα Ενεργητικής Φωνής.
Καθαρίζουμε, λοιπόν, είμαι Ενεργητική Φωνή,
είμαι και εμείς, άρα σίγουρα έψιλον.
Φεύγει το -αι και μπαίνει έψιλον στο τέλος.
Και τώρα είμαστε εντάξει και με τη δεύτερη.
(Η δασκάλα διαβάζει την τρίτη πρόταση στον πίνακα)
Το 'χετε ακούσει πάρα πολλές φορές νομίζω.
Το γράψαμε και σε προτασούλα.
"Όταν [βγάζεται] τη ζακέτα σας,
η γιαγιά λέει πως θα [κρυώσεται]".
Έχω υπογραμμίσει και τα τρία ρηματάκια. Για να δούμε.
"Όταν [βγάζεται]..."
Εγώ βγάζω, εσύ βγάζεις, αυτός βγάζει,
εμείς βγάζουμε, εσείς... βγάζετε.
Β' πληθυντικό.
Ενεργητικής ή Παθητικής; Από πού ξεκίνησα;
Εγώ βγάζω, άρα Ενεργητικής Φωνής.
Ενεργητική φωνή είμαι, στο εσείς είμαι,
άρα έψιλον θα δεις στο εμείς και στο εσείς.
"Όταν βγάζετε" - με έψιλον - "τη ζακέτα σας η γιαγιά λέει...".
Εγώ λέω, εσύ λες, αυτός λέει.
Γ' ενικό...
...Ενεργητικής Φωνής, εγώ λέω.
Και ναι, επιτέλους, έχουμε ένα σωστό ρήμα!
Τι καλά! Μπράβο του!
"...πώς θα [κρυώσεται]". Ποιοι; Εσείς.
Β' πληθυντικό ξανά το πρόσωπο.
Τι φωνής; Πώς είναι το ρήμα;
Εγώ κρυώνω.
Άρα, Ενεργητική Φωνή.
Εσείς θα κρυώσετε. Είμαι στο εσείς, άρα ψάχνω έψιλον.
Όχι - αι λοιπόν, αλλά έψιλον.
Πάμε να διαβάσουμε άλλη μία και να δούμε τις διορθώσεις μας.
"Όταν βγάζετε", εσείς - έψιλον, "τη ζακέτα σας, η γιαγιά λέει",
μια χαρά, "πως θα κρυώσετε", πάλι εσείς, άρα πάλι έψιλον.
(Η δασκάλα διαβάζει την τέταρτη πρόταση στον πίνακα)
"θα 'ναι" με απόστροφο.
"Ο οδηγός [υπόσχετε] στον τροχονόμο...
...ότι θα 'ναι", να τα ρήματά μας, "προσεκτικότερος".
Ποιος [υπόσχετε]; Ο οδηγός.
Άρα αυτός, γ' ενικό.
Τι φωνής; Εγώ υπόσχο-μαι. Παθητικής Φωνής.
Παθητική Φωνή είμαι, άρα το -αι είναι πολύ φίλος μου.
Γ' ενικό, εμείς και εσείς δεν είναι που θα 'χω έψιλον,
άρα αυτό το διώχνουμε και φέρνουμε στην παρέα το -αι.
Γιατί είναι Παθητική Φωνή, δεν είμαι στο εμείς, δεν είμαι στο εσείς,
άρα τσιμπάω -αι από τη φαρέτρα της ορθογραφίας μου.
"θα 'ναι προσεκτικότερος", αυτό το "θα 'ναι" είναι γραμμένο με απόστροφο, "θα είναι".
Και είναι γ' ενικό γιατί μιλάμε πάλι για τον οδηγό, το Υποκείμενο.
Οπότε είμαστε μια χαρά!
Τι κάναμε;
Ελέγξαμε τις καταλήξεις της ορθογραφίας,
έχοντας στο νου αν είναι Ενεργητική ή Παθητική Φωνή.
Στην Παθητική Φωνή επιλέξαμε -αι,
εκτός από το εμείς και το εσείς,
που έχουν έψιλον.
Ενεργητική Φωνή, εμείς και εσείς, έψιλον,
Παθητική Φωνή, εκτός από το εμείς και το εσείς, -αι.
Και κάπως έτσι ολοκληρώσαμε το ταξίδι μας στις φωνές.
Ελπίζω να σου άρεσε πολύ. Εμένα πάντως, ναι.
Είμαι η Ράνια, να είστε όλοι καλά και θα τα πούμε την επόμενη φορά. Γεια σας!
