Van wie is de ruimte?
Von|||die|
Wem gehört der Raum?
Who does the space belong to?
¿A quién pertenece el espacio?
C'est l'espace de qui ?
A chi appartiene lo spazio?
Do kogo należy ta przestrzeń?
Quem é o dono do espaço?
Кому принадлежит это пространство?
Bu alan kime ait?
Satellieten, ruimtesondes, robotjeeps.
Satelliten|Raumsonden|Roboterfahrzeuge
Satellites|space probes|robotic rovers
Satellites, space probes, robot jeeps.
Satellites, sondes spatiales, jeeps robots.
Doe het, doe het, doe het!
Do it, do it, do it!
Alsjeblieft!
Please!
Het Amerikaanse Marswagentje Perseverance heeft z'n eerste meters gereden op Mars.
||Mars-Rover|Perseverance|||||||Mars
||Mars rover|Perseverance rover|||||driven||Mars
The American Mars rover Perseverance has driven its first meters on Mars.
Le rover martien américain Perseverance a parcouru ses premiers mètres sur Mars.
Landing bevestigd!
Landung bestätigt!|Landung bestätigt!
Landing confirmed!|Landing confirmed!
Landing confirmed!
Atterrissage confirmé !
Desembarque confirmado!
Perseverance is veilig geland op Mars.
|||||Mars
Perseverance landed safely on Mars.
Persévérance a atterri en toute sécurité sur Mars.
Het wordt steeds drukker in de ruimte.
It||||||
Space is getting crowded.
L'espace devient de plus en plus occupé.
Está ficando mais ocupado no espaço.
Zo verdubbelde het aantal satellieten dat in een lage baan rond de aarde zweeft in vijf jaar tijd.
|verdoppelte sich||||||||||||schwebt||||
|doubled||||||||||||orbits||||
Thus, the number of satellites orbiting in low Earth orbit doubled in five years.
Par exemple, le nombre de satellites en orbite autour de la Terre en orbite basse a doublé en cinq ans.
Bijna de helft daarvan, is van deze man: Elon Musk.
||||||||Elon Musk|Elon Musk
Almost half of that, belongs to this man: Elon Musk.
Près de la moitié appartient à cet homme : Elon Musk.
En hij is niet de enige.
And he's not the only one.
Et il n'est pas le seul.
Ook miljardair Richard Branson ziet wel wat in ruimtetoerisme.
|Milliardär||Richard Branson|||||Weltraumtourismus
Billionaire Richard Branson also sees something in space tourism.
Le milliardaire Richard Branson voit aussi quelque chose dans le tourisme spatial.
En Amazon-topman Jeff Bezos heeft een eigen ruimtebedrijf.
||Amazon-Chef||||||Raumfahrtunternehmen
And Amazon chief Jeff Bezos has his own space company.
Et le PDG d'Amazon, Jeff Bezos, a sa propre entreprise spatiale.
In juli gingen die laatste twee miljardairs zélf de ruimte in...
||||||Milliardäre||||
In July, those last two billionaires went into space themselves....
En juillet, les deux derniers milliardaires sont eux-mêmes allés dans l'espace...
...om te laten zien: de wereld is klaar voor ruimtetoerisme.
|||||||||Weltraumtourismus
...To show: the world is ready for space tourism.
...à montrer : le monde est prêt pour le tourisme spatial.
Maar: van wie is de ruimte eigenlijk? En is-ie ooit vol?
||||||||||je|
But: to whom does space really belong? And is it ever full?
Mais : à qui appartient-il réellement ? Et est-ce toujours plein ?
Eerst even een stukje geschiedenis.
First, a little history.
D'abord un peu d'histoire.
Het zijn de Sovjets die er worden eerst in slagen...
|||||||||succeed
It is the Soviets who are getting there first....
Ce sont les Soviétiques qui réussissent les premiers...
...een satelliet in een baan rond de aarde te brengen.
|Satellit||||||||
||||orbit|||||
...putting a satellite into orbit.
Technici tellen af voor het begin van het tijdperk van de ruimtevaart.
Techniker|||||||||||
Technicians||||||||era|||space exploration
Engineers are counting down for the beginning of the era of space travel.
Les ingénieurs comptent à rebours jusqu'au début de l'ère spatiale.
En later het eerste levende wezen.
||||living|living being
And later the first living being.
Et plus tard le premier être vivant.
Dit hondje Laika.
|Dieses Hündchen Laika.|Dieser Hund Laika.
This little dog Laika.
Este cão Laika.
Dat overleefde de lancering, maar stierf in de ruimte aan oververhitting en stress.
|überlebte||Start||starb|||||Überhitzung||
|survived||launch||died|||||overheating||
That survived the launch, but died in space from overheating and stress.
Qui a survécu au lancement, mais est mort dans l'espace à cause de la surchauffe et du stress.
Dan 21 juli 1969.
Then July 21, 1969.
Então, 21 de julho de 1969.
De hele wereld kijkt toe hoe Apollo 11 deze man als eerste ooit op de maan zet: Neil Armstrong.
|||||||||||jemals|||||Neil Armstrong|
The whole world watches as Apollo 11 puts this man first ever on the moon: Neil Armstrong.
Le monde entier regarde Apollo 11 envoyer le premier homme sur la lune : Neil Armstrong.
Het is een kleine stap voor een mens, maar een enorme sprong voor de mensheid.
|||||||||||Sprung|||Menschheit
|||||||||||leap|||humanity
It is a small step for a human being, but a giant leap for humanity.
Sindsdien zijn er nogal wat mijlpalen geweest.
|||ziemlich||Meilensteine|
Since then|||quite a few||milestones|
Since then, there have been quite a few milestones.
Depuis, il y a eu pas mal d'étapes.
Zoals de eerste vrouw in de ruimte, het eerste ruimtestation...
|||||||||Raumstation
Like the first woman in space, the first space station...
Comme la première femme dans l'espace, la première station spatiale...
...en de eerste landing op een asteroïde. En er is zelfs eten verbouwd in de ruimte.
|||Landung|||Asteroid||||||angebaut|||
||||||||||||grown|||
...and the first landing on an asteroid. And food was even grown in space.
...et le premier atterrissage sur un astéroïde. Et la nourriture a même été cultivée dans l'espace.
Proost!
Cheers!
Acclamations!
Recent zeggen we nog dit verkenningsvoertuig op Mars.
|||||Erkundungsfahrzeug||Mars
|||||reconnaissance vehicle||
Just recently we say this exploration vehicle on Mars.
Nous avons récemment vu ce véhicule de reconnaissance sur Mars.
De Perseverance. Van de Amerikaanse ruimtevaartorganisatie NASA.
|Perseverance Rover||||Raumfahrtorganisation|NASA
|||||space agency|
The Perseverance. From the U.S. space agency NASA.
Dat reed succesvol een stukje op de rode planeet.
|flog|||||||Planet
|drove|||||||
That rode successfully for a bit on the red planet.
Cela a conduit avec succès un peu sur la planète rouge.
Maar niet alleen overheden en ruimtevaartorganisaties investeren in de ruimte.
|||Behörden||Raumfahrtorganisationen|investieren|||
But not only governments and space agencies are investing in space.
Mais les gouvernements et les organisations spatiales ne sont pas les seuls à investir dans l'espace.
Ook commerciële bedrijven zien dollartekens in de oneindigheid van het heelal.
|kommerzielle|||Dollarzeichen|||Unendlichkeit|||Universum
||||dollar signs|||infinite expanse|||universe
Commercial companies also see dollar signs in the infinity of the universe.
Les sociétés commerciales voient également des signes dollar dans l'infinité de l'univers.
Zoals dus Elon Musk.
||Elon Musk|Musk
Like, therefore, Elon Musk.
Hij heeft grootse plannen: hij wil de mensheid naar Mars brengen.
||großartige|||||||Mars|
He has grand plans: he wants to take humanity to Mars.
Il a de grands projets : il veut amener l'humanité sur Mars.
En ieder hoekje en gaatje van de aarde voorzien van mega snel internet.
||Ecke||Ecke||||versorgen||mega||
||corner||nook||||||||
And provide every nook and cranny of the earth with mega-fast Internet.
Et fournissez à chaque coin et recoin de la terre un accès Internet ultra rapide.
Heeft-ie ruim 40.000 Starlink-satellieten voor nodig.
|||Starlink-Satelliten|Satelliten||
Needs over 40,000 Starlink satellites for that.
A-t-il besoin de plus de 40 000 satellites Starlink.
Precisa de mais de 40.000 satélites Starlink.
Starlink is er voor de 3 of 4 procent van de mensen die het moeilijkst te bereiken zijn.
||||||||||||schwierigsten zu erreichen|||
||||||||||||hardest to reach||reach|
Starlink is there for the 3 or 4 percent of people who are hardest to reach.
Starlink est là pour les 3 ou 4 % de personnes les plus difficiles à atteindre.
Of voor mensen die simpelweg nog niet verbonden zijn aan het internet.
||||einfach|||||||
Or for people who simply are not yet connected to the Internet.
Ou pour les personnes qui ne sont tout simplement pas encore connectées à Internet.
In 2019 ging de eerste officiële de lucht in.
||||||the air|
In 2019, the first official one took to the air.
En 2019, le premier officiel a pris l'air.
3, 2, 1, 0, ontbranden. Opstijgen.
zünden|
Ignite|Lift off
3, 2, 1, 0, ignite. Take off.
3, 2, 1, 0, s'enflammer. Décoller.
Inmiddels hangen er zo'n 1500 in de lucht.
Some 1,500 are now hanging in the air.
Il y en a maintenant environ 1500 dans les airs.
Bijna de helft van het totale aantal satellieten dat rond de aarde zweeft.
|||||||Satelliten|||||schwebt
||||||||||||orbits
Almost half of the total number of satellites orbiting Earth.
Près de la moitié du nombre total de satellites en orbite autour de la Terre.
De meeste van die satellieten...
||||Die meisten dieser Satelliten...
Most of those satellites...
La plupart de ces satellites...
...zweven in LEO, de lage baan.
schweben||LEO||niedrigen|
floating||LEO|||
...hovering in LEO, the low orbit.
... flotter en LEO, l'orbite basse.
Die wordt niet alleen gebruikt voor wereldwijd dekkend internet...
|||||||flächendeckend|
|||||||comprehensive|
Which is not only used for global Internet coverage....
Il n'est pas seulement utilisé pour la couverture Internet mondiale...
...daar vliegen ook vrijwel alle belangrijke aardobservatiesatellieten...
|||fast alle|||Erdbeobachtungssatelliten
...That's also where almost all the major Earth observation satellites fly....
...presque tous les principaux satellites d'observation de la Terre y volent également...
...van de Europese ruimtevaartorganisatie ESA.
||||ESA
...from the European Space Agency ESA.
Die bestuderen bijvoorbeeld ons klimaat.
|study|||
Those study our climate, for example.
Eles estudam nosso clima, por exemplo.
Dan een stuk verder van aarde, MEO, de middelhoge baan.
||||||MEO, die mittlere Umlaufbahn||mittlere Umlaufbahn|
Then a lot farther from Earth, MEO, the medium orbit.
Puis un peu plus loin de la Terre, MEO, l'orbite moyenne.
Daar vliegen bijvoorbeeld satellieten voor onze navigatiesystemen.
|||Satelliten|||Navigationssysteme
For example, satellites for our navigation systems fly there.
En als laatste: GEO, de geostationaire baan.
|||GEO, die geostationäre Umlaufbahn||geostationär|
|||||geostationary orbit|
And finally, GEO, the geostationary orbit.
Et enfin : GEO, l'orbite géostationnaire.
De satellieten die daar zweven zijn onder meer belangrijk voor je televisie.
|Die Satelliten|||schweben|||||||
The satellites floating there are important for your television, among other things.
Om onafgebroken een voetbalwedstrijd te kijken.
|Ununterbrochen||||
|continuously||||
To watch a soccer game uninterrupted.
Ze zijn krachtiger dan die in LEO, maar ze moeten dus ook...
||stärker|||||||||
||more powerful|||||||||
They are more powerful than those in LEO, but they must therefore also...
Ils sont plus puissants que ceux de LEO, mais ils doivent aussi…
...een stuk groter zijn en verder weg worden geplaatst.
...are a lot bigger and are placed farther away.
...être beaucoup plus grand et être placé plus loin.
Zoals je ziet: in LEO wordt het steeds drukker.
As you can see: in LEO, things are getting busier and busier.
Het aantal landen dat überhaupt zelf satellieten heeft...
||||||Satelliten|
||||at all|||
The number of countries that have satellites of their own at all ...
Le nombre de pays qui ont leurs propres satellites du tout...
...is sinds de eerste lancering flink toegenomen.
||||||stark gestiegen
||||launch|considerably|increased significantly
...has increased significantly since its initial launch.
...a considérablement augmenté depuis son premier lancement.
En dat brengt risico's met zich mee: botsingen.
|||||||Kollisionen
|||||||collisions
And that brings risks: collisions.
Et cela comporte des risques : des collisions.
In 2009 knalde een stuk ruimtepuin van de Sovjet-Unie op een satelliet.
|krachte|||Weltraumschrott|||||||Satellit
|crashed into|||space debris|||||||
In 2009, a piece of Soviet space debris popped on a satellite.
En 2009, un débris spatial soviétique a percuté un satellite.
Waarna beide uit elkaar spatten.
Wonach||||auseinanderplatzen
||||burst apart
After which both burst apart.
Puis les deux ont explosé.
Duizenden scherven vlogen met hoge snelheid door de ruimte.
|Scherben|||||||
|shards|||||||
Thousands of shards flew through space at high speed.
Des milliers d'éclats ont traversé l'espace à grande vitesse.
Die kunnen op hun beurt ook weer satellieten raken.
|||||||Satelliten|
||||||||hit
These, in turn, can also hit satellites.
Ceux-ci, à leur tour, peuvent également toucher des satellites.
Waardoor een soort kettingreactie kan ontstaan: het Kesslersyndroom.
|||Kettenreaktion||||Kessler-Syndrom
Which can cause a kind of chain reaction: the Kessler syndrome.
Cela peut provoquer une sorte de réaction en chaîne : le syndrome de Kessler.
In het ergste geval is die niet meer te stoppen en vallen belangrijke satellieten uit.
||schlimmsten|||||||||||Satelliten|
In the worst case, it is unstoppable and important satellites fail.
Dans le pire des cas, il ne peut plus être arrêté et des satellites importants tombent en panne.
Waardoor je tijdelijk bijvoorbeeld niet meer kunt navigeren of pinnen.
||vorübergehend|||||navigieren||mit Karte zahlen
|||||||||withdrawing cash
Which temporarily prevents you from navigating or pinning, for example.
En conséquence, vous ne pouvez temporairement plus naviguer ou épingler.
Dat puin kan op aarde neerstorten.
|||||abstürzen
|debris||||falling down
That debris could crash to earth.
Ces débris pourraient s'écraser sur Terre.
Klein puin verbrandt als het door de dampkring komt.
||verbrennt|||||Atmosphäre|
|||||||atmosphere|
Small debris burns as it passes through the atmosphere.
Les petits débris brûlent lorsqu'ils traversent l'atmosphère.
Maar als het groter is, kan het ons ook raken.
But when it's bigger, it can also affect us.
Recent gebeurde dat nog.
Recently, that happened.
Met de resten van de Lange Mars 5B-raket, die China eind april lanceerde.
||||||Langer Marsch||Rakete|||||startete
Using the remains of the Long Mars 5B rocket, which China launched in late April.
Avec les restes de la fusée Longue Marche 5B, que la Chine a lancée fin avril.
Com os restos do foguete Longa Marcha 5B, que a China lançou no final de abril.
De 30 meter lange raket was het grootste stuk ruimtepuin...
||||||||Weltraumschrott
||||||||space debris
The 30-meter rocket was the largest piece of space debris ...
La fusée de 100 pieds était le plus gros débris spatial...
...dat de afgelopen drie decennia ongecontroleerd op aarde neerkwam.
|||||unkontrolliert|||herabstürzte
||||||||fell to Earth
...that came down to Earth unchecked over the past three decades.
... qui s'est écrasé sur Terre de manière incontrôlable au cours des trois dernières décennies.
En China wist van tevoren niet waar dat ging gebeuren.
||||"in advance"|||||
And China did not know in advance where that was going to happen.
Et la Chine ne savait pas à l'avance où cela allait se passer.
Dat was niet volgens de afspraken.
|||||Vereinbarungen
|||||agreements
That was not as agreed.
Ce n'était pas conforme aux accords.
Er zijn namelijk een paar regels voor lanceringen.
|||||||Starts
|||||||launches
In fact, there are a few rules for launches.
Als ruimtemateriaal in een lage baan, dus in LEO, wordt gebracht...
|Weltraummaterial|||||||||
When space material is put into low orbit, i.e., LEO.
Lorsque la matière spatiale est mise en orbite basse, c'est-à-dire en LEO...
...moet het puin dat daarvan overblijft binnen 25 jaar verbranden in de atmosfeer.
||||||||in der Atmosphäre verbrennen|||
||debris|||||||||
...should burn the debris that remains from it into the atmosphere within 25 years.
... les débris qui restent doivent brûler dans l'atmosphère d'ici 25 ans.
Raketten en satellieten die hoger moeten, naar GEO...
Raketen||Satelliten|||||geostationaire baan
Rockets and satellites to go higher, to GEO...
...krijgen een extra beetje brandstof mee om ze nóg hoger te brengen.
...get an extra bit of fuel to take them even higher.
... reçoivent un peu de carburant supplémentaire pour les emmener encore plus haut.
Dat puin komt dus niet meer terug op aarde.
So that debris will not return to earth.
Pour que les débris ne reviennent jamais sur Terre.
In plaats daarvan belanden ze in een graveyard orbit, een soort begraafplaats.
|||landen in||||Friedhofsorbit|Umlaufbahn|||
Instead, they end up in a graveyard orbit, a kind of graveyard.
Au lieu de cela, ils se retrouvent dans une orbite de cimetière.
En als er puin op aarde neerstort, moet dat gecontroleerd.
||||||abstürzt|||
||||||crashes down|||
And when debris crashes to earth, it must be controlled.
Et si des débris s'écrasent sur Terre, ils doivent être contrôlés.
Maar deed China niet.
|tat||
But didn't do China.
Zij dachten: de kans is een stuk groter dat het gewoon in het water belandt.
||||||||||||||landet in het
||||||||||||||ends up in
They thought: it's a lot more likely to just end up in the water.
Wat uiteindelijk ook wel gebeurde: het kwam terecht in de Indische Oceaan.
||||||||||Indischen|
|||||||ended up in||||
Which eventually it did: it ended up in the Indian Ocean.
Ce qui est finalement arrivé : il s'est retrouvé dans l'océan Indien.
Maar niet altijd loopt het goed af.
But not always things end well.
In 2020 viel een deel van een raket van meer dan tien meter lang...
In 2020, part of a rocket more than 10 meters long fell...
En 2020, une partie d'une fusée de plus de dix mètres de long est tombée...
...op een kaasmakerij in een dorp in Ivoorkust.
||Käserei|||||Elfenbeinküste
...at a cheese factory in a village in Ivory Coast.
...dans une fromagerie d'un village de Côte d'Ivoire.
Ook van China.
Also from China.
Aussi de Chine.
Probleem: hoe dwing je machtige landen zoals China...
||zwingst|||||
||force||powerful|||
Problem: How do you force powerful countries like China...
Problème : Comment forcer des pays puissants comme la Chine...
Problema: Como você força países poderosos como a China…
...maar bijvoorbeeld ook de VS, Rusland of India, dat ze zich aan de regels houden?
||||Vereinigte Staaten||||||||||
...but also the U.S., Russia or India, for example, that they play by the rules?
... mais aussi, par exemple, les États-Unis, la Russie ou l'Inde, qu'ils respectent les règles ?
Anders dan het luchtruim, is de ruimte in principe vrij.
|||Luftraum||||||
Unlike airspace, space is basically free.
Contrairement à l'espace aérien, l'espace est fondamentalement libre.
Er zijn geen grenzen.
There are no limits.
Maar dat betekent niet dat zomaar alles mag.
|||||just like that||
But that doesn't mean that just anything goes.
Zo zijn er dus regels voor lanceringen.
||||||Starts
So there are rules for launches.
Maar ook: je mag geen militaire basis op de maan zetten...
|||||militärische|||||
But also: you can't put a military base on the moon....
En geen nucleaire wapens in de ruimte brengen.
||nukleare|||||
And not putting nuclear weapons into space.
Staat allemaal in het 'Verdrag inzake de beginselen waaraan de activiteiten van Staten...
||||Vertrag|"betreffende"||Grundsätze|an denen||||
||||Treaty|regarding||principles|||||
Is all in the "Convention on the Principles to which the Activities of States...
...zijn onderworpen bij het onderzoek en gebruik van de kosmische ruimte...
|unterliegen||||||||kosmischen|
|subjected|||||||||
...are subject to the exploration and use of cosmic space....
...met inbegrip van de maan en andere hemellichamen'.
|einschließlich||||||Himmelskörper
|including||||||celestial bodies
. including the moon and other celestial bodies'.
... y compris la lune et les autres corps célestes ».
Oftewel:
das heißt
In other words:
Or in other words:
Autrement dit:
Het Ruimteverdrag van de Verenigde Naties, uit 1967.
|Weltraumvertrag|||Vereinten|Nationen|
|Outer Space Treaty|||||
The United Nations Space Treaty, from 1967.
Traité sur l'espace extra-atmosphérique des Nations Unies, 1967.
Omdat het steeds drukker wordt in de ruimte, willen experts dat verdrag aanvullen.
|||||||||||Vertrag|ergänzen
|||||||||||treaty|amend
As space becomes increasingly crowded, experts want to supplement that treaty.
Parce que l'espace est de plus en plus occupé, les experts veulent compléter ce traité.
Zij zeggen: er moeten verkeersregels komen.
||||traffic rules|
They say: there should be traffic rules.
Ils disent : il devrait y avoir des règles de circulation.
En bijvoorbeeld regels die verplichten om je afval op te ruimen.
||||verpflichten||||||
|||||||waste|||
And, for example, rules that require you to clean up your trash.
Et, par exemple, des règles qui vous obligent à nettoyer vos déchets.
Maar ja...
But yes...
Daar mogen bijna 100 landen over meebeslissen. Krijg die neuzen maar eens één kant op.
|||||mitentscheiden|||Nasen|||||
||||||||noses|||||
Almost 100 countries get to co-decide on that. Just get those noses in one direction.
Près de 100 pays ont leur mot à dire. Obtenez juste ces nez dans un sens.
Na bijna tien jaar discussie zijn er wel een paar nieuwe richtlijnen aangenomen.
|||||||||||guidelines|
After nearly a decade of discussion, a few new guidelines did pass.
Après presque dix ans de discussions, quelques nouvelles lignes directrices ont été adoptées.
Zoals wat de rechten zijn van ruimtepassagiers.
||||||Raumpassagiere
Such as what are the rights of space passengers.
Comme quels sont les droits des passagers de l'espace.
Hoognodig.
Dringend erforderlich.
very urgently
Highly needed.
Instamment.
Met die drukte in de ruimte.
With that crowded space.
Avec cette agitation dans l'espace.
Want hoewel de ruimte nog lang niet vol is...
Because although the space is far from full...
Car même si l'espace est loin d'être plein...
Zal de aantrekkingskracht voor landen en ondernemers alleen maar groter worden.
||Anziehungskraft||||Unternehmer||||
||attraction||||||||
Will only increase the attraction for countries and entrepreneurs.
L'attrait pour les pays et les entrepreneurs ne fera-t-il qu'augmenter.
En weet je wat op aarde enorm veel aantrekkingskracht heeft?
And do you know what has enormous appeal on earth?
Onze video's. Heb je vast nog wel een beetje ruimte voor.
Our videos. Probably still have some room for it.
Nos vidéos. Vous avez probablement encore de la place pour cela.
Moet je wel even abonneren, vinden we leuk. Thanks weer voor het kijken. Houdoe!
||||||||Danke|||||Tschüss!
|||||||||||||goodbye
Must subscribe, we like it. Thanks again for watching. Bye!
Il faut s'abonner, on aime ça. Merci encore d'avoir regardé. Au revoir!
