Börja lära dig lektionen nu

7 metrów pod ziemią, „MARZYLIŚMY o tym, żeby POWSTANIE się zaczęło” – 7 metrów pod ziemią

„MARZYLIŚMY o tym, żeby POWSTANIE się zaczęło” – 7 metrów pod ziemią

Wszyscy marzyliśmy o tym, żeby powstanie się zaczęło.

Powstanie zmieniło nas wszystkich.

Myśmy przestali być dziećmi, młodzieżą.

Staliśmy się bardzo, bardzo dorośli.

Przez ostatnich 5 dni powstania,

to na przykład ja miałam tylko landrynki.

Każdy z nas wierzył, że przeżyje -

to jest normalne.

Młody człowiek, który idzie walczyć nie myśli o tym, że zginie,

tylko myśli o tym, że zwycięży.

- Kiedy wybuchło powstanie miała Pani 16 lat. - Tak.

- To było dokładnie 75 lat temu.

1 sierpnia, godzinia 17:00.

Jak wyglądał tamten dzień?

Ten dzień był pełen oczekiwania,

bo właściwie ja bardzo długo czekałam

na to, aż do mnie dojdzie wiadomość,

o której mam się stawić na swoim miejscu,

przeznaczonym na początek powstania.

To było tak, że tak sieć była uruchomiona -

sieć ludzi, którzy kolejno zawiadamiali innych.

Do mnie ta wiadomość dotarła późno,

także jak ja już wyszłam z domu na ul. Wilczej -

wtedy na Wilczej,

zatrzymałam się i pożegnałam moją mamę,

to już prawie biegłam.

Mój punkt był na Czerniakowskiej,

w jakimś dalszym miejscu.

Musiałam przebiec Plac Trzech Krzyży,

całą ul. Książęcą

I pamiętam Książęcą z góry to już właściwie biegłam.

Dobiegłam właściwie już do miejsca,

gdzie stawiano barykady.

Już stawiano pierwszą barykadę.

To mnie zdumiało, bo oprócz worków,

które były pewnie z piaskiem czy ziemią, oprócz takich worków, ludzie cywilni, cywile

znosili jakieś krzesła, jakieś, jakieś takie

używane szafki

czy inne rzeczy.

Budowano w mig

barykadę

właściwie z niczego.

-Z tych szafek, krzeseł? -Z tego wszystkiego, kładziono to jedno na drugim,

zasypywano czymś, zakładano, zakrywano.

To bardzo szybko powstało.

Powstanie było przewidziane na 3 dni.

Mieliśmy mieć jakąś bieliznę,

nasze matki uważały, że również jedzenie,

taka podręczna torba,

gdzie była szczotka do zębów.

Ale nastrój był niesłychanie podniosły.

Ludzie wracali do Warszawy.

Wszyscy marzyliśmy o tym, żeby powstanie się zaczęło,

żeby się odbyło.

-Jak to możliwe, dlaczego człowiek o tym marzy?

Ja byłam zaprzysiężonym żołnierzem Armi Krajowej

półtora roku przed powstaniem.

-Przygotowywała się pani jakoś do tego?

-To nie ja, to mnie przygotowywano.

-W jaki sposób? Jak to wyglądało?

Byliśmy uczeni, mieliśmy kursy.

Byliśmy ustawieni w grupach.

Te grupy składały się z kilku, kilkunastu osób.

Spotykaliśmy się, przechodziliśmy musztry,

kurs łączności, to znaczy ja łączności,

bo chciałam być łączniczką.

Kurs sanitariatu, to właściwie wszystkie dziewczyny przechodziły.

Były przeróżne.

To zależy gdzie się trafiło i co się robiło.

-Uczyli strzelać?

-Na ogół to zależało od możliwości.

Jeżeli ta grupa miała dostęp do broni

I do terenu, w który mogła wyruszyć, dotrzeć, wyjechać,

bo trzeba było w jakimś lasku ćwiczyć.

Mnie się trafiło, że akurat miałam taką okazję,

ale na ogół były to kursy łączności, bardzo poważne.

Były też kursy samochodowe,

bo powstanie miało wziąć cały kraj, nie samą Warszawę.

Kiedy partyzanci byli ranni, dostawali się do szpitali

i to też szło takimi kanałami podziemnymi,

to znaczy konspiracyjnymi,

żeby Niemcy nie zorientowali się, że to jest ktoś ranny w partyzantce.

W związku z tym raz dostałam takie polecenie,

żeby odwiedzać chłopca, który leży w określonym szpitalu,

na oddziale takim, jest absolutnie samotny,

żeby po prostu pójść z nim rozmawiać.

Ja mówię: „o czym ja mam rozmawiać?”.

„O niczym”.

Po prostu pójść, żeby wiedział, że ktoś się nim interesuje,

że jest pod jakąś ochroną.

„Pani pójdzie jako nieznana osoba i on to doskonale zrozumie”.

Rzeczywiście byłam u takiego, chodziłam do niego parę razy.

Nie po to, żeby mu nosić jakieś jedzenie -

po prostu siąść i z nim troszkę porozmawiać,

on świetnie wiedział o co chodzi i ja również.

Takie misje były nam zlecane.

To wszystko było przed powstaniem.

-Co na to wszystko pani mama, pytam o pani udział w powstaniu?

Czy ona o tym wiedziała?

Czy jej się to podobało?

-Miałam sytuację szczególną, ponieważ jestem z rodziny wojskowej.

Mój ojciec był przed wojną oficerem

w randze majora.

Wychowanie dzieci w przedwojennej rodzinie wojskowej było szczególne, było bardzo patriotyczne.

Dla mnie defilady to było coś wspaniałego,

ja byłam zapatrzona w wojsko od dziecka.

Może to miało jeszcze swoje znaczenie.

Moja mama była po prostu żoną oficera.

Trzeba powiedzieć, że wojsko było trochę elitarne przed wojną, to prawda,

ale nie o to chodziło, ten patriotyzm był we krwi każdego z nas.

-Ale pani miała zaledwie 16 lat!

O to chodzi,

natomiast mój ojciec pozostał w kraju.

Udało mu się nie trafić do niewoli.

Działał najpierw w ZWZ, a później AK.

Działał w sztabie, współpracował.

W pewnym momencie, w 1943 roku nastąpiła wpadka jakieś grupy

i został aresztowany, dostał się na Pawiak,

i na tym Pawiaku przez 3 miesiące był męczony i torturowany w różny sposób.

Wreszcie został zamordowany na Pawiaku we wrześniu 1943 roku. Także ojca już nie miałam.

Czyli mniej więcej rok wcześniej pani mama pożegnała męża.

Tak, a ja ojca, który był moim ideałem i w którego byłam wpatrzona,

i którego bardzo szanowałam.

No i przychodzi sierpień, a pani mówi mamie, że idzie walczyć?

Tak, moja mama to rozumiała.

Jak wyglądało pożegnanie?

Było bardzo proste, „za parę dni się zobaczymy”,

na takiej zasadzie.

Oczywiście mama myślała swoje,

ja miałam optymizm, tak jak myśmy mieli wszyscy.

Także ono nie było łzawe, nie było dramatyczne,

przynajmniej na pozór.

-Mówi pani, że powstanie początkowo miało trwać zaledwie 3 dni.

Czy człowiek w tamtym czasie myślał, że może zginąć czy w ogóle nie było takiej myśli?

Myślenie może w jakimś sensie gdzieś tam przenika,

ale każdy z nas wierzył, że przeżyje.

Młody człowiek, który idzie walczyć nie myśli o tym, że zginie.

Tylko myśli o tym, że zwycięży.

I tak powinno być, to jest naturalne.

Idziemy na wojnę po to, żeby wygrać.

Nie po to żeby zginąć.

Myśmy mieli bardzo dużo entuzjazmu.

Właśnie entuzjazm był szalony,

było wiele radości, uśmiechu,

w momencie jak dotarliśmy do naszych zgrupowań, do barykady.

Zupełnie nieznani ludzie, wcale niekoniecznie „swoi”,

niektóre dziewczyny, ale bardzo mało, z jedną byłam zaprzyjaźniona.

Cały czas żeśmy chodziły razem na te szkolenia.

Pozostałe też poznałyśmy.

Wtedy nastąpiły przydziały: gdzie, kto.

Ponieważ ja zostałam przydzielona do czwartej kompani , czwarty pluton,

batalion „Tum”.

Zaczęło się to, że entuzjazm obejmował nie tylko tych młodych, nas, powstańców,

lecz także cywili.

Cywile przychodzili, pomagali, gotowali od razu dla nas jakąś zupę,

organizowali się, przynosili rzeczy na barykady.

Patrzyli na nas jak na bohaterów.

Było to niesłychane zbratanie.

Nam rozdano biało-czerwone opaski, które założyliśmy na ręce,

kiedy pojawiły się flagi...

Przez pięć lat tych flag nie było,

naród był dręczony,

przed powstaniem rozstrzeliwanie ludzi na ulicach stało się rzeczą powszechną.

Nie było to raz na cztery miesiące,

tylko to było raz tu, raz tam.

Te łapanki, te strzelaniny...

Stało się tak, że Warszawiacy nie mogli już tego znieść.

Każdy chciał, żeby tych Niemców przegonić osobiście.

Znaczy nie Niemców, tylko najeźców.

Nastrój Warszawy był fantastyczny.

Bo to było miasto fantastyczne,

ciągle uważam, że jest.

Podczas samego powstania, była pani właściwie łączniczką.

Tak.

-Czym właściwie się pani zajmowała?

Jak to opisać?

Funkcji było dużo.

Tak jak ja, byłam przy konkretnym plutonie, kompani,

byłam łączniczką polową.

Mieliśmy dyżury.

Niezależnie od wszystkiego, przy barykadzie były warty.

Więc taką wartę, czterogodzinną, oprócz dwóch chłopców zawsze była łączniczka, która musiała biegać w razie czego.

Najgorsza warta była oczywiście między 12 a 4 w nocy,

bo to ani przed ani po - wyspać się nie da.

Drugą ważna wartą była ta przy CKM-ie - ciężkim karabinie maszynowym. Ja pamiętam to miejsce na Szarej 14.

Wysoko, na 2 lub 3 piętrze.

Tam właściwie powinnam była zginąć, a nie zginęłam.

Dlaczego?

-Moja służba tam wypadała na godzinę 6 rano.

Ale o godzinie 5 nas obudzono,

że idą jakieś czołgi.

W takim razie „kto na ochotnika do butelek?”. Były to te butelki z zapalającym materiałem,

usiłowało się je dorzucić przed czołg.

Czyli chodziło o to, żeby butelkami z benzyną rzucać w niemieckie czołgi?

Tak.

Ja się zgłosiłam, zawsze się lubiłam zgłaszać.

Pobiegliśmy tam, oczywiście musieliśmy czekać i przemieścić się,

to potrwało, ale ostatecznie czołgi pojechały inna drogą.

Wobec tego oddałam butelkę i pobiegłam na swoją wartę,

w między czasie poszedł na nią ktoś inny.

Pani się spóźniła?

-Spóźniłam się co najmniej 1,5 h.

Kiedy tam doszłam, okazało się,

że w międzyczasie Goliat, czyli taki czołg-nie czołg

wstrzelił się dokładnie w stanowisko tego karabinu maszynowego, które było w oknie

ulicy Szarej 14,

zrobił tam potężną dziurę

i potężne zniszczenia.

Zginęli obaj chłopcy, cała obsługa zginęła.

Kiedy ja wchodziłam po schodach już wiedziałam, że tam coś uderzyło, nie wiedziałam co,

nie wiedziałam jak to wygląda.

Po drodze znalazłam dziewczynę, któa miała małą ranę,

ale to niewątpliwie był odłamek.

Zginęła na miejscu i leżała tak na schodach.

Jeden z tych chłopców też taki posiekany, nieżyjący,

a drugiego nie było.

To było miejsce gdzie były jakieś ksiazki na półkach

i jak ten pocisk rąbnął, to wszystko właściwie w te książki.

-Czyli gdyby nie te czołgi...

-Tak, to byłabym ja.

To są wszystko przypadki.

-Co 16-letnia dziewczyna myśli sobie w takiej sytuacji?

Kiedy przychodzi an to miejsce, widzi co tam jest...

Ja zupełnie źle myślałam, bo ja nie myślałam, ze miałam szczęście,

tylko ja myślałam, że ona miała takie nieszczęście.

Miałam wyrzuty sumienia, ze ona zginęła za mnie.

Takie rzeczy czasami zdarzają się.

To wszystko minęło.

-Tak się zdarza i na to nie mamy wpływu.

Pan pytał co myśmy robili:

przenosiliśmy różne rozkazy

miedzy dowódcą a poszczególnymi ludżmi, między dowódcą plutonu a dowódcą kompanii.

Jeśli rannego nieśli chłopcy na noszach,

to trzeba było pójść przed nimi pokazać im drogę.

To też było zadanie łączniczki?

No tak, bo łączniczka znała te ulice, przejścia, dziury w płotach, trzeba było ich doprowadzić.

Także łączniczka miała dużo zadań i

była to bardzo ciekawa funkcja.

Jak wyglądała taka codzienność? Co się jadło? Gdzie się spało?

Zacznijmy od tego, że spaliśmy normalnie w łóżkach.

Dziewczyny miały oddzielne pokoje.

Ludzie opróżniali te domy

Tam, gdzie był obszar ostrych wart

ludność cywilna wycofywała się i była masa pustych mieszkań.

-Czyli ludzie uciekali, a wy tam wchodziliście?

-No tak.

Ludzie wchodzili w piwnice na początku.

Dosyć szybko się zorientowali i chyba mieli rację.

My byliśmy normalnie na piętrze, później zeszliśmy na parter, bo obstrzał było coraz bliższy.

Jest wielka różnica między pierwszym a drugim miesiącem powstania.

Pierwszy miał wiele radosnych chwil, msze polowe odbywały się,

tam był wydzielony teren, dom tworzył takie podwórze.

i tam się odbywały te msze.

to było na początku, nasz teren był duży

było stosunkowo spokojnie

nawet mieliśmy taki ślub, też się odbył

-Ślub podczas powstania? -tak

było na to miejsce? był na to czas?

była na to chwila

ale to była para, która znała się przed powstaniem

nie tak, że oni się w czasie powstania poznali

a co się zmieniło po miesiącu? mówi pani że była zmiana, na czym polegała?

na tym, że niemcy zacieśnili krąg, dali ogromny ogień

Czerniaków

zaczęto nas bombardować z góry

z samolotów

i więcej granatników skierowano na nas

teren nam się kurczył

wypychano nas z tego terenu

aż tam się robiło zupełnie inaczej

Pytałem o tą codzienność, a co się jadło?

Co jadło, właśnie chciałam powiedzieć, że my

na początku... Sytuacja naszego plutonu, bo to

był 4 pluton 4 kompani.

Ale ponieważ wysyłany był w bardzo trudne miejsca

nazwaliśmy go wypadówką

bo były takie wypady, które może były bardziej interesujące

jeden z naszych kolegów nawiasem ormianin ale mieszkający w Polsce

nie wiem kim był z zawodu

był znakomitym kucharze, który nam gotował

objął również funkcję gotowania

ponieważ zdobyliśmy od niemcó magazyny "spoołem"

w tych magazynach był makaron w dużych ilościach

i przeciery pomidorowe

wobec tego jedliśmy dwa razy dziennie, bo chleba przecież nie było

nie było też ziemniaków ani nic z tych rzeczy

więc ten makaron niesłychanie nam pomagał, jedliśmy go rano i wieczorem

rano śniadanie a wieczorem, nazwane by było teraz, obiado-kolacją

albo była zupa pomidorowa z makaronem, lub makaron z sosem pomidorowym

ponieważ ten kolega o którym mówie niesamowicie gotował

a jego żona dobiegała do nas, przynosiła przyprawy

więc my to jedliśmy w znakomitym wykonaniu

wiem, ze raz w tym pierwszym miesiącu zdarzyła się konina

która była przez niego zrobiona znakomicie, nikt nie wiedział co je ale wiedział że je znakomite mięso

to były te dobre okresy

ten kolega niestety kiedyś wyszedł na jakiś dach z karabinem

i tak zginął

w każdym razie końcowe nasze dni były zupełnie beznadziejne

bo w ogóle nie było wody

nie było możliwości ugotowania

i właściwie przez ostatnie 5 dni powstania to ja miałam tylko landrynki

jakąs paczkę landrynek, od kogoś, ktoś kiedyś przyniósł

i te landrynki jedliśmy

czy to już był ten czas, kiedy człowiek myślał, że to powstanie mogłoby się skończyć?

niestety tak

ale tej myśli nie dopuszczaliśmy do końca

do końca nie dopuszczaliśmy tego, że powstanie się może skończyć

ciągle wierzyliśmy, że będą zrzuty

znaczy ze strony anglików lub amerykanów

jeśli były to do nas nie trafiły

z bronią, bo to czego nam brakowało to nie chodziło o jedzenie tylko o broń

myśmy ciągle czekali na broń

nie mieliśmy naboi i ganatów mieliśmy bardzo mało

bez tego było wiadome że nie da rady

czy miała pani taki dzień, że sobie pani uświadomiła, że to powstanie nie skończy się dobrze?

na pewno

gdyby nie to to bym się nie zdecydowała na przeprawę przez Wisłę

byliśmy nad brzegiem Wisły, stopniowo spychani

zostaliśmy odcięci nawet od ul. Solec

nawet od tego kościółka na Solcu

nazywam go kościółkiem bo jest bardzo ładny

tam też rozgrywały się dramaty

Niemcy, kiedy tam dotarli i jakaś mała grupa

dostała się w ich ręce

to po prostu rozstrzeliwali

nie brali do niewoli

uznawali powstańców za bandytów

dopiero później kiedy doszło do kapitulacji

to wtedy zmienił się ten system i wzięto do niewoli

u nas nie było żadnej kapitulacji

jakie sytuacje, doświadczenia w największym stopniu obciążały pani psychikę?

powstanie nas zmieniło wszystkich

w jaki sposób?

myśmy przestali być dziećmi, młodzieżą, myśmy się stali bardzo, bardzo dorośli

kiedy widzi pan jak obok padają ludzie, którzy byli kolegami

z którymi pan przed chwila rozmawiał

myśmy byli wszyscy trochę jak bracia

ogromne zbratanie

ogromne zaprzyjaźnienie ludzi, którzy tam walczyli

nie było podziałów, my jesteśmy lepsi lub my jesteśmy gorsi

Był taki dzień podczas powstania, kiedy pani sobie postanowiła,

że jeśli przeżyje

to pójdzie na medycynę.

- To już Pan wie, tak? (śmiech)

- Co się wtedy wydarzyło

- Wie Pan dlaczego, ja nigdy nie myślałam. Ja nie miałam w tradycji

rodzinnej żadnych lekarzy.

Tak się złożyło. Byli różni, byli artyści, różne zawody

Ale nigdy nie było lekarza.

Ja nie miałam takich zamiarów.

Moja matka chciała ze mnie zrobić pianistkę

Bo grałam od 6 roku życia, i tak dalej.

Ale mój ojciec wolał żebym sama sobie wybrała zawód

A ja marzyłam o architekturze,

albo

o dziennikarstwie

Więc takie marzenia moje były jeszcze

niesprecyzowane, ale na pewno nie szły w kierunku medycznym

No i wtedy, kiedy tam na miejscu

Gdybym mogła

Gdybym umiała

To mogłabym zrobić wiele dobrego

Może uratować jeszcze jakieś życie

To zrozumiałam , że jestem bezsilna

i że dla mnie w życiu nic nie będzie tak poważne

jak ludzkie życie

I to się stało

Moim przeznaczeniem

Ja już wybrałam

Chodziło o uratowanie życia i nawet w medycynie

Też nie zależało mi tylko na medycynie

Musiałam być chirurgiem

I tak zostałam w końcu

chirurgiem

Ale cały szereg ludzi z mojego otoczenia

też bardzo zmieniło im życie

Zmieniło nasze nastawienie do wielu spraw

Po prostu każdy to przeżył, powstanie

Kiedy spotykał drugiego człowieka

który też

przeżył powstanie, po wielu latach nawet

Od razu mieli wspólny język

Bo mieli przeżycia, które

były nie te same, ale...

Takie same

-Takie pytanie, które często przewija się

w kontekście Powstania Warszawskiego

no to... Czy ono w ogóle miało sens?

Co Pani myśli na ten temat?

- Więc, ja po pierwsze zawsze mówię, że:

żołnierz nie, ani od wydawania decyzji,

ani od oceny

tego

kiedy i co powinno nastąpić

I dlatego zawsze się wycofywałam

z takich wypowiedzi, bo muszę powiedzieć, że

po pierwsze my jesteśmy żołnierzami

żołnierzami Armii Krajowej

i myśmy nie decydowali o niczym

Myśmy byli od spełniania rozkazów

i to jest podstawowa

w wojsku zasada

Jeden słucha drugiego

i tak być musi. Natomiast jeśli wstecz bym chciała powiedzieć,

powstanie musiało wybuchnąć

ten ogromny, nagromadzony magazyn

uciemiężania

nienawiści z tym związanej

ale powiedzmy, no rewanżu

Bo to było nie do wytrzymania.

Polski naród wytrzymuje do jakiegoś momentu

i wreszcie nie wytrzymał

Gdyby powstanie nie zostało zorganizowane, byłoby znacznie gorzej, to już lepiej, że zostało zorganizowane

Poza tym dało ludziom wiele satysfakcji oraz wiele nieszczęść.

Nie mniej wydaje mi się, że powstanie,

zadecydowało o naszej

późniejszej historii

Bo myśmy mogli

Być zbyt łatwym kąskiem

dla sąsiadów.

Więc myślę

że to na pewno zadecydowało.

Te 75 lat temu

Pani, chcąc okazać, no miłość do ojczyzny-

wzięła właśnie udział w powstaniu.

A jak dzisiaj

Gdyby dziś miała by Pani

te 16, 20, 25 lat,

W jaki sposób dziś okazywałaby Pani miłość do ojczyzny

My jesteśmy w czasach pokojowych

I nas czasy pokojowe pociągają.

i one nas zmuszają do innych wysiłków.

Ja myślę, że

tak jak moi poprzednicy mówili

i ja czasami mówię i powtarzam, że

każdy powinien robić swoje

Ale powien dążyć do tego, aby to robić dobrze.

Myśmy mieli tak ogromny pociąg do nauki

Ponieważ Niemcy nam tego zabraniali myśmy chodzili

tajne nauczania

Więc ja bym życzyła młodym ludziom, żeby oni

walczyli o swoje wykształcenie, dołożyli za wszelką cenę,

żeby zdobyć to, co im da największą satysfakcję jeśli chodzi o przyszłość i o pracę

Bo tylko z satysfakcją dobrze się żyje i dobrze pracuje.

Pieniądze są, ale one są przemijające.

A poza tym, trzeba być bardzo przyzwoitym człowiekiem

to mi się zdaje, ja tak sobie widzę naszą młodzież

Czyli własna edukacja i przyzwoitość.

Tak, bądźmy przyzwoici i róbmy swoje.

Uprzejmie dziękuje pani za ta spotkanie.

Dziękuje nie tylko w swoim imieniu,

także w imieniu wszystkich widzów kanału

Jeśli pani pozwoli

No nie no

Bardzo proszę

No bardzo dziękuję

„MARZYLIŚMY o tym, żeby POWSTANIE się zaczęło” – 7 metrów pod ziemią soñamos|sobre|eso|para que|levantamiento|se|comenzara||| "WE DREAMED FOR THE SHOOTING TO START". - 7 meters underground "МИ МРІЄМО, ЩОБ ПОВСТАННЯ ПОЧАЛОСЯ" - 7 метрів під землею „SOÑÁBAMOS con que la INSURRECCIÓN comenzara” – 7 metros bajo tierra

Powstanie zmieniło nas wszystkich. La insurrección|cambió|a nosotros|todos Der Aufstand hat uns alle geändert The uprising changed us all. La insurrección nos cambió a todos.

Myśmy przestali być dziećmi, młodzieżą. Nosotros|dejamos de|ser|niños|jóvenes Wir haben aufgehört Kinder, Jugendliche zu sein. Wir wurden sehr, sehr erwachsen Dejamos de ser niños, jóvenes.

Staliśmy się bardzo, bardzo dorośli. Nos volvimos|reflexivo|muy|muy|adultos We became very, very grown up. Nos hemos vuelto muy, muy adultos.

Przez ostatnich 5 dni powstania, Durante|últimos|días|de la insurrección Während der letzten fünf Tage des Aufstands hatte ich z.B. nur Lutschbonbons For the last 5 days of the uprising, for example Durante los últimos 5 días de la resistencia,

to jest normalne. esto|es|normal Das ist normal. Ein junger Mensch, wenn er kämpfen geht, denkt nicht daran, dass er sterben wird. Er denkt, dass er gewinnen wird. It's normal. esto es normal.

Młody człowiek, który idzie walczyć nie myśli o tym, że zginie, Joven|hombre|que|va|a luchar|no|piensa|sobre|eso|que|morirá A young person going to war doesn't think he is going to die, Un joven que va a luchar no piensa en que va a morir,

tylko myśli o tym, że zwycięży. solo|piensa|en|eso|que|ganará he only thinks that he is going to win. sino que piensa en que va a ganar.

- To było dokładnie 75 lat temu. Eso|fue|exactamente|años|hace Das war genau 75 Jahre her. Der erste August, 17 Uhr. It was exactly 75 years ago. - Fue exactamente hace 75 años.

1 sierpnia, godzinia 17:00. de agosto|hora The first of August, 5 P.M 1 de agosto, a las 17:00.

Jak wyglądał tamten dzień? Cómo|fue|aquel|día What was that day like? ¿Cómo fue aquel día?

Ten dzień był pełen oczekiwania, Ese|día|fue|lleno|de expectativa Ese día estuvo lleno de expectativas,

na to, aż do mnie dojdzie wiadomość, hasta|eso|hasta|||llegue|mensaje a que me llegue la noticia,

przeznaczonym na początek powstania. destinado|para|inicio|levantamiento that had been designated to me at the beginning of the uprising. destinado para el inicio de la creación.

To było tak, że tak sieć była uruchomiona - Eso|fue|así|que|tan|red|estaba|operativa Es war so, dass dort so eine "Netz" mit den Leuten war, die hintereinander anderen benachrichtigten It was something like a network Era así que la red estaba activa -

wtedy na Wilczej, entonces|en|Wilcza which was then on Wilcza street entonces en Wilcza,

zatrzymałam się i pożegnałam moją mamę, me detuve|(reflexivo)||me despedí|mi|mamá me detuve y me despedí de mi mamá,

to już prawie biegłam. eso|ya|casi|corría I was almost running. ya casi corría.

Mój punkt był na Czerniakowskiej, Mi|punto|estaba|en|Czerniakowska My position was in Czerniaków, Mi punto estaba en Czerniakowska,

w jakimś dalszym miejscu. en|algún|más lejano|lugar In einem weiteren Ort on some spot further along. en algún lugar más lejano.

Musiałam przebiec Plac Trzech Krzyży, Tuve que|correr|Plaza|Tres|Cruces I had to run across the Three Crosses square, Tuve que correr por la Plaza de las Tres Cruces,

całą ul. Książęcą toda|calle|Książęca Und ich erinnere mich, durch die Książęcastraße bin ich eigentlich einfach gelaufen. the whole of Książęca street. toda la calle Książęca

Dobiegłam właściwie już do miejsca, He corrido|en realidad|ya|hasta|lugar I virtually ran to the place Llegué prácticamente al lugar,

gdzie stawiano barykady. donde|se colocaron|barricadas where the barricades had been raised. donde se estaban levantando barricadas.

Już stawiano pierwszą barykadę. Ya|estaban construyendo|primera|barricada Where the first barricades had been raised. Ya se estaba levantando la primera barricada.

używane szafki usadas|armarios irgendwelche gebrauchte Schränke oder andere Sachen geholt you could say armarios usados

czy inne rzeczy. o|otras|cosas old cabinets and other things. o otras cosas.

Budowano w mig Construyeron|en|un instante Also man hat so schnell wie möglich eine Barrikade aus nichts gemacht That's to say, in the blink of an eye Se construyó en un instante

barykadę barricada those barricades una barricada

właściwie z niczego. en realidad|de|nada were built practically out of nothing. prácticamente de la nada.

zasypywano czymś, zakładano, zakrywano. se llenaba|con algo|se asumía|se cubría - Aus diesen Schränken, Stühlen? it was covered and overlaid with something, se cubría con algo, se ponía, se tapaba.

To bardzo szybko powstało. Eso|muy|rápido|surgió Es entsteht sehr schnell. It rose up really quickly. Eso se creó muy rápidamente.

Powstanie było przewidziane na 3 dni. La insurrección|fue|prevista|para|días The uprising was meant to last three days La insurrección estaba prevista para 3 días.

Mieliśmy mieć jakąś bieliznę, Teníamos|tener|alguna|ropa interior and we were told to take underwear and things like that, our mothers thought about taking food Debíamos tener alguna ropa interior,

taka podręczna torba, tal|de mano|bolsa jedenfalls eine praktische Tasche mit einer Zahnbürste. anyway a small bag una bolsa de mano,

gdzie była szczotka do zębów. dónde|estaba|cepillo|de|dientes with a toothbrush, etc. inside dónde estaba el cepillo de dientes.

Ale nastrój był niesłychanie podniosły. Pero|ambiente|fue|increíblemente|elevado Aber die Stimmung war unglaublich hoch. But, the atmosphere was unbelievably charged. Pero el ambiente era extraordinariamente elevado.

Ludzie wracali do Warszawy. La gente|regresaba|a|Varsovia Die Leute kamen nach Warschau zurück. People were coming back to Warsaw La gente regresaba a Varsovia.

żeby się odbyło. para|reflexivo|tuviera lugar that it would take place para que se lleve a cabo.

półtora roku przed powstaniem. un año y medio|año|antes|levantamiento eineinhalb Jahre vor dem Aufstand. un año y medio antes del levantamiento.

-To nie ja, to mnie przygotowywano. No||yo|eso|me|prepararon -Es war nicht ich, ich war diejenige, die vorbereitet wurde. Of course, it wasn't me it was them who were preparing me -No fui yo, fui preparada.

Byliśmy uczeni, mieliśmy kursy. Éramos|enseñados|teníamos|cursos Nos enseñaron, tuvimos cursos.

Byliśmy ustawieni w grupach. Estábamos|organizados|en|grupos Wir wurden in Gruppen aufgestellt. Estábamos organizados en grupos.

Te grupy składały się z kilku, kilkunastu osób. Las|grupos|se||de|pocas|varias|personas Estos grupos estaban compuestos por varias, decenas de personas.

Spotykaliśmy się, przechodziliśmy musztry, Nos encontrábamos|(pronombre reflexivo)|pasábamos|desfiles Wir haben uns verabredet, wir haben uns geübt, We had meetings. Nos encontrábamos, pasábamos por ejercicios de formación,

bo chciałam być łączniczką. porque|quería|ser|mensajera porque quería ser mensajera.

Były przeróżne. Había|diversas There were various things. Eran muy diversas.

To zależy gdzie się trafiło i co się robiło. Eso|depende|dónde|uno|aterrizó|y|qué|uno|hacía Es kommt darauf an, wo du hingegangen bist und was du getan hast. It depended on where you ended up and what you were doing Depende de dónde se estuviera y qué se hiciera.

-Uczyli strzelać? ¿Te|a disparar -¿Enseñaron a disparar?

Były też kursy samochodowe, Hubo|también|cursos|de conducción Es gab auch Autokurse, También había cursos de conducción,

to znaczy konspiracyjnymi, eso|significa|conspirativos I mean a network of conspirators es decir, conspirativos,

żeby po prostu pójść z nim rozmawiać. para|||ir|con|él|hablar to just go and talk to him I said: 'Ok, but what we should talk about?' para simplemente ir a hablar con él.

„O niczym”. Sobre|nada Okay, aber worüber willst du reden? Über Nichts. 'about nothing' to simply visit him. "De nada".

że jest pod jakąś ochroną. que|está|bajo|alguna|protección que está bajo alguna protección.

Rzeczywiście byłam u takiego, chodziłam do niego parę razy. De hecho|estuve|en|tal|iba|a|él|un par de|veces Und ich war an einem dieser Orte, ich war dort ein paar Mal. And indeed, I paid him a visit De hecho, estuve con uno así, fui a verlo un par de veces.

po prostu siąść i z nim troszkę porozmawiać, simplemente|sentarse|y||con|él|un poco|hablar um sich nur hinzusetzen und ein wenig mit ihm reden, but to sit down and talk a little simplemente sentarse y hablar un poco con él,

Takie misje były nam zlecane. Tales|misiones|eran|a nosotros|encargadas Aber solche Missionen wurden uns zum Beispiel beauftragt. These were the kind of orders we were given Tales misiones nos eran encomendadas.

To wszystko było przed powstaniem. Todo|todo|fue|antes|la insurrección Aber es war alles vor dem Aufstand. All of this was before the uprising Todo esto fue antes del levantamiento.

Czy ona o tym wiedziała? (interrogative particle)|ella|sobre|eso|sabía -Did she know about it? ¿Ella lo sabía?

Czy jej się to podobało? (interrogative particle)|le|(reflexive particle)|esto|gustó Hat es ihr gefallen? Or did she like it? ¿Le gustaba?

w randze majora. en|rango|mayor im Rang eines Majors. with the rank of major. En el rango de mayor.

Dla mnie defilady to było coś wspaniałego, Para|mí|desfiles|eso|fue|algo|maravilloso Para mí, los desfiles eran algo maravilloso,

Może to miało jeszcze swoje znaczenie. Quizás|eso|tenía|aún|su|significado Und vielleicht war es immer noch wichtig. And maybe that also had its meaning. Quizás eso tenía aún su significado.

Moja mama była po prostu żoną oficera. Mi|madre|era|||esposa|oficial Mi madre era simplemente la esposa de un oficial.

-Ale pani miała zaledwie 16 lat! ¡Pero|señora|tenía|apenas|años Aber Sie waren erst 16 Jahre alt! -¡Pero usted tenía apenas 16 años!

O to chodzi, O|eso|trata Whereas my farther De eso se trata,

Udało mu się nie trafić do niewoli. logró|le|reflexivo|no|caer|en|esclavitud Er schaffte es, nicht gefangen genommen zu werden. He managed not to end up in captivity Logró no caer en la esclavitud.

Działał najpierw w ZWZ, a później AK. Actuó|primero|en|ZWZ|y|luego|AK was active in the ZWZ and later in the AK(National Army). Primero actuó en ZWZ, y luego en AK.

Działał w sztabie, współpracował. Trabajó|en|el estado mayor|colaboró Er arbeitete in der Zentrale, arbeitete mit. He worked in staff headquaters, worked with them. Trabajó en el estado mayor, colaboró.

i został aresztowany, dostał się na Pawiak, y|fue|arrestado|llegó|a|a|Pawiak And he was arrested and sent to Pawiak prison, y fue arrestado, fue llevado a Pawiak,

Wreszcie został zamordowany na Pawiaku we wrześniu 1943 roku. Finalmente|fue|asesinado|en|Pawiak|en|septiembre|año Finalmente, fue asesinado en Pawiak en septiembre de 1943. Także ojca już nie miałam. También|padre|ya|no|tenía Ich hatte auch keinen Vater mehr. So, I was without a father. Así que ya no tenía a mi padre.

Tak, a ja ojca, który był moim ideałem i w którego byłam wpatrzona, Sí|y|yo|padre|que|era|mi|ideal|y|en|que|estaba|admirada Ja, und ich einen Vater, der mein Ideal war und auf den ich starrt Yes, and I had said goodbye to my father, who was my hero Sí, y yo a mi padre, que era mi ideal y en quien estaba fascinada,

i którego bardzo szanowałam. y|a quien|mucho|respetaba y a quien respetaba mucho.

Tak, moja mama to rozumiała. Sí|mi|mamá|eso|entendía Yes. My mother understood. Sí, mi madre lo entendía.

Jak wyglądało pożegnanie? Cómo|fue|despedida Wie sah der Abschied aus? What did your farewell look like? ¿Cómo fue la despedida?

na takiej zasadzie. en|tal|base auf dieser Basis. de esa manera.

Oczywiście mama myślała swoje, Por supuesto|mamá|pensaba|lo suyo Natürlich hatte Mutter ihre eigene Meinung dazu. But she, of course, saw it differently. Por supuesto, mamá pensaba lo suyo,

Także ono nie było łzawe, nie było dramatyczne, También|eso|no|fue|lloroso|no|fue|dramático Así que no fue lloroso, no fue dramático,

przynajmniej na pozór. al menos|a|primera vista zumindest an der Oberfläche. Ja. At least, seemingly al menos a primera vista.

Młody człowiek, który idzie walczyć nie myśli o tym, że zginie. Joven|hombre|que|va|a luchar|no|piensa|sobre|eso|que|morirá It's normal. Un joven que va a luchar no piensa en que morirá.

Tylko myśli o tym, że zwycięży. Solo|piensa|en|eso|que|ganará They just think they're going to win Solo piensa en que vencerá.

I tak powinno być, to jest naturalne. Yo|así|debería|ser|esto|es|natural Und so sollte es sein, es ist natürlich. And that's how it's supposed to be. It's natural Y así debería ser, es natural.

Idziemy na wojnę po to, żeby wygrać. Vamos|a|guerra|por|eso|para|ganar Wir gehen in den Krieg, um zu gewinnen. We go to war to win it Vamos a la guerra para ganar.

Nie po to żeby zginąć. No|para|eso|para|morir Nicht um zu sterben. and not to die. No para morir.

Myśmy mieli bardzo dużo entuzjazmu. Nosotros|teníamos|muy|mucho|entusiasmo Also, wir hatten eine Menge Begeisterung. We had a lot of enthusiasm. Teníamos mucho entusiasmo.

Właśnie entuzjazm był szalony, Just|enthusiasm|was|crazy Schon die Begeisterung war verrückt, Really, the enthusiasm was crazy. Justamente el entusiasmo era una locura,

było wiele radości, uśmiechu, hubo|mucha|alegría|sonrisa Es gab viel Freude, viel Lächeln, There was so much joy and smiling hubo mucha alegría, sonrisas,

Zupełnie nieznani ludzie, wcale niekoniecznie „swoi”, Totalmente|desconocidos|personas|en absoluto|no necesariamente|de los mismos Total strangers, Personas completamente desconocidas, no necesariamente "de los nuestros",{

Pozostałe też poznałyśmy. Las restantes|también|conocimos und wir trafen auch die anderen. And the rest, we got to know. También conocimos a las demás.

Wtedy nastąpiły przydziały: gdzie, kto. Entonces|ocurrieron|asignaciones|dónde|quién Und dann gab es noch die Zuweisungen: Wo, wer. Then we were assigned to certain groups Entonces se hicieron las asignaciones: dónde, quién.

Ponieważ ja zostałam przydzielona do czwartej kompani , czwarty pluton, Porque|yo|fui|asignada|a|cuarta||cuarto|pelotón Como yo fui asignada a la cuarta compañía, cuarto pelotón,

batalion „Tum”. batallón|Tum Battalion TUM batallón "Tum".

Zaczęło się to, że entuzjazm obejmował nie tylko tych młodych, nas, powstańców, Empezó|reflexivo|esto||entusiasmo|abarcaba|no|solo|a esos|jóvenes|a nosotros|insurgentes Todo comenzó con el entusiasmo que abarcaba no solo a los jóvenes, a nosotros, los insurgentes,

lecz także cywili. pero|también|civiles sino también a los civiles.

Cywile przychodzili, pomagali, gotowali od razu dla nas jakąś zupę, Los civiles|venían|ayudaban|cocinaban|de||para|nosotros|alguna|sopa Die Zivilisten kamen, halfen, kochten sofort etwas Suppe für uns, Civilians came. They helped. Los civiles venían, ayudaban, cocinaban de inmediato alguna sopa para nosotros,

organizowali się, przynosili rzeczy na barykady. se organizaban|reflexivo|traían|cosas|a|barricadas Ich erinnere mich, dass sie sich selbst organisiert und die Dinge auf die Barrikaden gebracht haben. I remember, that they organised themselves. se organizaban, traían cosas a las barricadas.

Było to niesłychane zbratanie. Fue|eso|increíble|fraternidad There was an unbelievable fraternity. Fue una fraternidad increíble.

Nam rozdano biało-czerwone opaski, które założyliśmy na ręce, Nos|dieron|||cintas|que|nos pusimos|en|brazos Nos dieron cintas blanco-rojas, que nos pusimos en los brazos,

kiedy pojawiły się flagi... cuándo|aparecieron|(reflexivo)|banderas als die Fahnen erschienen...... When the flags appeared cuando aparecieron las banderas...

naród był dręczony, nación|fue|atormentada Nicht einmal, dass sie nicht da waren, die Nation war gefoltert, el pueblo fue atormentado,

Nie było to raz na cztery miesiące, No|fue|eso|vez|cada|cuatro|meses No fue una vez cada cuatro meses,

Te łapanki, te strzelaniny... Te|capturas|te|tiroteos Esas redadas, esos tiroteos...

Znaczy nie Niemców, tylko najeźców. Significa|no|alemanes|solo|invasores Ich meine, nicht nur Deutsche, Eindringlinge. That means, not Germans, but our assailants. Quiero decir, no a los alemanes, sino a los invasores.

Nastrój Warszawy był fantastyczny. El ambiente|de Varsovia|era|fantástico Die Atmosphäre in Warschau war fantastisch. El ambiente en Varsovia era fantástico.

Bo to było miasto fantastyczne, Porque|eso|era|ciudad|fantástica Weil es eine fantastische Stadt war, Because it was a fantastic city. Porque era una ciudad fantástica,

ciągle uważam, że jest. siempre|pienso|que|es Indeed. I still find it fantastic. sigo pensando que sí.

Podczas samego powstania, była pani właściwie łączniczką. Durante|mismo|levantamiento|era|usted|en realidad|mensajera Während des Aufstands selbst waren Sie eigentlich Meldegängerin. Ja. During the uprising you were a military liaison officer. Yes. Durante la propia insurrección, usted era en realidad una mensajera.

Tak. Sí Sí.

-Czym właściwie się pani zajmowała? Qué|en realidad|se|usted|ocupaba -¿En qué se ocupaba usted realmente?

Jak to opisać? Cómo|eso|describir ¿Cómo describirlo?

Funkcji było dużo. Funciones|había|muchas Es gab eine Menge Funktion. There was a lot of tasks. A military liaison had, for example, Había muchas funciones.

byłam łączniczką polową. fui|mensajera|de campo I was, so to speak, field liaison. era una mensajera de campo.

Mieliśmy dyżury. Tuvimos|turnos Wir hatten Dienste. Tuvimos guardias.

Drugą ważna wartą była ta przy CKM-ie - ciężkim karabinie maszynowym. La segunda|importante|posición|era|esa|junto a|||pesado|rifle|ametralladora Der zweite wichtige Wachdienst war der mit dem CKM - einem schweren Maschinengewehr. La segunda guardia importante fue la del CKM - la ametralladora pesada. Ja pamiętam to miejsce na Szarej 14. Yo|recuerdo|ese|lugar|en|Szara Yo recuerdo ese lugar en Szara 14.

Wysoko, na 2 lub 3 piętrze. Alto|en|o|piso Hoch, im zweiten oder dritten Stock. High, on the 2 or 3 floor. Alto, en el segundo o tercer piso.

Dlaczego? ¿Por qué ¿Por qué?

Ale o godzinie 5 nas obudzono, Pero|a|hora|nos|despertaron um 5:00 Uhr morgens wurden wir geweckt, at 5 am Pero a las 5 nos despertaron,

że idą jakieś czołgi. que|van|algunos|tanques und wir wurden informiert, dass einige Panzer kommen. diciendo que venían unos tanques.

Czyli chodziło o to, żeby butelkami z benzyną rzucać w niemieckie czołgi? Entonces|se trataba|de|esto|para|con botellas|de||lanzar|a|alemanes|tanques Es ging also darum, Flaschen sagen wir mal mit Benzin, auf deutsche Panzer zu werfen? That's to say that bottles filled with, lets say petrol, were thrown at German tanks. ¿Es decir, se trataba de lanzar botellas con gasolina a los tanques alemanes?

Tak. Sí Yes. Sí.

Pobiegliśmy tam, oczywiście musieliśmy czekać i przemieścić się, Corrimos|allí|por supuesto||esperar|y|mover|nos Da sind wir gerannt, We ran there, Corrimos allí, por supuesto tuvimos que esperar y movernos,

Wobec tego oddałam butelkę i pobiegłam na swoją wartę, Ante|eso|devolví|botella|y|corrí|a|mi|turno Por lo tanto, devolví la botella y corrí a mi guardia,

Pani się spóźniła? Señora|(reflexivo)|llegó tarde Sie haben sich verspätet? You were late? ¿Se ha retrasado, señora?

-Spóźniłam się co najmniej 1,5 h. Me retrasé|(verbo reflexivo)|al menos|15 h| Ja, ich habe mich mindestens, anderthalb Stunden verspätet vielleicht, da es so lange dauert. I was late at least 1,5 h -Me retrasé al menos 1,5 horas.

Kiedy tam doszłam, okazało się, Cuando|allí|llegué|resultó|reflexivo it turned out that Cuando llegué allí, resultó que,

że w międzyczasie Goliat, czyli taki czołg-nie czołg que|en|el ínterin|Goliat|es decir|tal|tanque|| Goliath, so a mientras tanto Goliat, es decir, un tanque-no tanque

ulicy Szarej 14, de la calle|Szara der Szarastraße 14 de la calle Szara 14,

zrobił tam potężną dziurę hizo|allí|poderosa|agujero und er hat ein riesiges Loch da drin gemacht. it made a huge hole hizo un gran agujero allí

i potężne zniszczenia. y|poderosas|destrucciones ...und mächtige Zerstörung. and huge destruction. y enormes daños.

nie wiedziałam jak to wygląda. no|sabía|cómo|eso|parece und ich wusste es nicht, wie es aussah. no sabía cómo se veía.

Po drodze znalazłam dziewczynę, któa miała małą ranę, Por|el camino|encontré|a la niña||tenía|pequeña|herida Unterwegs fand ich ein Mädchen, das eine schmale, kleine Wunde hatte, And on my way up I found this girl, En el camino encontré a una chica que tenía una pequeña herida,

ale to niewątpliwie był odłamek. pero|eso|sin duda|era|fragment pero sin duda era un fragmento.

Zginęła na miejscu i leżała tak na schodach. Ella murió|en|el lugar|y|ella estaba|así|en|las escaleras Murió en el acto y yacía así en las escaleras.

a drugiego nie było. y|segundo|no|estaba und der andere war nicht da. y el otro no estaba.

-Czyli gdyby nie te czołgi... Entonces|si|no|esos|tanques -Es decir, si no fuera por esos tanques...

-Tak, to byłabym ja. Sí|eso|sería|yo Ja, da wäre ich dann. would be me. -Sí, yo habría sido.

To są wszystko przypadki. Esto|son|todos|casos Also das sind alle Zufälle These are all coincidences. Todos son casos.

Takie rzeczy czasami zdarzają się. Tales|cosas|a veces|suceden|reflexivo Solche Dinge passieren manchmal. Warum... These kinds of things happen. A veces suceden esas cosas.

To wszystko minęło. Todo|todo|pasó Todo eso ha pasado.

-Tak się zdarza i na to nie mamy wpływu. Eso|ocurre|sucede|y|en|eso|no|tenemos|control -Así sucede y no tenemos control sobre eso.

Pan pytał co myśmy robili: Señor|preguntó|qué|nosotros|hicimos Weiter, Sie haben mich gefragt, was wir machten. You asked what we were doing. Usted preguntó qué estábamos haciendo:

przenosiliśmy różne rozkazy trasladamos|diferentes|órdenes Wir haben verschiedene Aufträge ausgeführt We transported all kinds of orders, estábamos trasladando varios órdenes

To też było zadanie łączniczki? Esto|también|fue|tarea|de la operadora ¿Era también esta una tarea de la mensajera?

była to bardzo ciekawa funkcja. fue|una|muy|interesante|función era una función muy interesante.

Dziewczyny miały oddzielne pokoje. Las chicas|tenían|separadas|habitaciones girls having separate rooms. Las chicas tenían habitaciones separadas.

Ludzie opróżniali te domy La gente|vaciaron|estas|casas Menschen haben die Häuser geleert. We took... People emptied these houses. La gente vaciaba esas casas.

ludność cywilna wycofywała się i była masa pustych mieszkań. población|civil|se retiraba|reflexivo||había|gran cantidad|vacíos|apartamentos la población civil se retiraba y había una gran cantidad de viviendas vacías.

-No tak. No|sí Ja. -Sí, así es.

było stosunkowo spokojnie fue|relativamente|tranquilo es war noch relativ ruhig. It was relatively calm, estaba relativamente tranquilo

-Ślub podczas powstania? -tak Boda|durante|levantamiento|sí that took place. A wedding during the uprising? Yes -¿Boda durante la insurrección? -sí

było na to miejsce? był na to czas? hubo|en|ese|lugar|hubo|en|ese|tiempo Was there space? Was there time for that? ¿había un lugar para eso? ¿había tiempo para eso?

była na to chwila estaba|en|eso|momento hubo un momento para eso

nie tak, że oni się w czasie powstania poznali no|así|que|ellos|se|en|tiempo|de la insurrección|conocieron Es ist nicht so, dass sie sich während des Aufstands getroffen haben. It wasn't like they met during the uprising. no es que se conocieran durante la insurrección

na en auf Czerniaki en

Czerniaków Czerniaków Czerniaków

zaczęto nas bombardować z góry se empezó|a nosotros|bombardear|desde|arriba wir wurden von oben bombardiert. started dropping bombs from above, empezaron a bombardearnos desde arriba

z samolotów de|aviones Aus den Flugezugen from planes, desde aviones

teren nam się kurczył terreno|a nosotros|se|encogía And our terrain was shrinking, nuestro terreno se encogía

wypychano nas z tego terenu nos empujaban|a nosotros|de|este|terreno we were being pushed back. nos empujaban fuera de este territorio

Pytałem o tą codzienność, a co się jadło? Pregunté|sobre|esa|cotidianidad|y|qué|se|comía Ich habe nach diesem Alltag gefragt, und was hat man gegessen? I asked about the day-to-day, what did you eat? Pregunté sobre la cotidianidad, ¿y qué se comía?

był 4 pluton 4 kompani. fue|pelotón|compañía war 4. Zug des 4. Komapnie of 4th company, era el 4º pelotón de la 4ª compañía.

nazwaliśmy go wypadówką lo llamamos|él|vehículo de escapada Wir nannten es Wypadówka (Streifzug) we called it "the outing" lo llamamos la unidad de intervención.

nie wiem kim był z zawodu no|sé|quién|era|de|profesión Ich weiß nicht wer er von Beruf war I don't know his profession, no sé a qué se dedicaba profesionalmente

objął również funkcję gotowania asumió|también|función|de cocinar also, also a function of cooking, también asumió la función de cocinar

ponieważ zdobyliśmy od niemcó magazyny "spoołem" porque|obtuvimos|de||almacenes|en conjunto and because we took over porque obtuvimos de los alemanes los almacenes "spoołem"

i przeciery pomidorowe y|purés|de tomate Also von den Deutschen, natürlich gewonnen. naturally taken over from Germans, y puré de tomate

rano śniadanie a wieczorem, nazwane by było teraz, obiado-kolacją por la mañana|desayuno|y|por la noche|llamado|sería||ahora|| Morgens, solch Frühstück, In the morning such a breakfast, por la mañana desayuno y por la noche, que ahora se llamaría, comida-cena

albo była zupa pomidorowa z makaronem, lub makaron z sosem pomidorowym o|estaba|sopa|de tomate|con|fideos|o|fideos|con||de tomate a half board. Anyway, o era sopa de tomate con pasta, o pasta con salsa de tomate

ponieważ ten kolega o którym mówie niesamowicie gotował porque|ese|amigo|del|que||increíblemente|cocinaba porque este amigo del que hablo cocinaba increíblemente

to były te dobre okresy esos|fueron|tus|buenos|períodos Also das waren, die gute Zeiten So, these were the good periods, eran esos buenos tiempos

i tak zginął y|así|murió I mean by a machine gun, he died. y así murió

nie było możliwości ugotowania no|hubo|posibilidad|de cocinar man konnte gar nichts kochen, there was no way of cooking all that no había forma de cocinar

i te landrynki jedliśmy y|los|caramelos|comimos und wir aßen die Lutschbonbons and we ate those candies. y esos caramelos los comíamos

niestety tak desafortunadamente|sí Leider ja. Unfortunately yes, it was. desafortunadamente sí

ciągle wierzyliśmy, że będą zrzuty siempre|creíamos|que|habrá|lanzamientos Wir glaubten immer daran, dass es Hilfspakete aus der Luft geben wird We still believed there will be airdrops seguíamos creyendo que habría lanzamientos

jeśli były to do nas nie trafiły si|fueron|eso|a|nosotros|no|llegaron But if they were there, they did not reach us. si las hubo, no nos llegaron

myśmy ciągle czekali na broń nosotros|siempre|esperábamos|en|arma We waited for the guns all the time, nosotros siempre estábamos esperando armas

bez tego było wiadome że nie da rady sin|esto|era|obvio|que|no|dar|solución Es war schon leider klar, dass es hoffnungslos ist. sin eso era evidente que no se podría

na pewno a|seguro Für sicher. Gab es solchen Tag? Surely. Was there a day like that? definitivamente

gdyby nie to to bym się nie zdecydowała na przeprawę przez Wisłę si|no|eso|eso|yo||no|decidido|en|cruce|por|Vístula Wenn das nicht gewesen wäre, hätte ich mich nicht entschieden, die Weichsel zu überqueren. If it wasn't for that, I would not have decided si no fuera por eso, no me habría decidido a cruzar el Vístula

byliśmy nad brzegiem Wisły, stopniowo spychani estábamos|junto|orilla|del Vístula|gradualmente|empujados wir waren am Ufer der Weichsel, allmählich weggedrängt. Cause, we were on the shore of Vistula, estábamos a la orilla del Vístula, siendo empujados gradualmente

nawet od tego kościółka na Solcu incluso|de|esa|iglesita|en|Solcu Sogar von der kleinen Kirche in Solec even from the church on Solec street. incluso de esa iglesita en Solec

nazywam go kościółkiem bo jest bardzo ładny llamo|lo|iglesita|porque|es|muy|bonito Ich nenne sie immer kleine Kirche, weil sie sehr hübsch ist. I always call it Little church, cause it's very pretty. lo llamo capillita porque es muy bonito

tam też rozgrywały się dramaty allí|también|se desarrollaban|reflexivo|dramas es gab auch Dramen, die vor sich gingen. the tragedies also took place, allí también se desarrollaron dramas

dostała się w ich ręce llegó|a|en|sus|manos cayó en sus manos

to po prostu rozstrzeliwali eso|simplemente|a|fusilaban they simply shot them. simplemente los fusilaban

nie brali do niewoli no|tomaron|a|cautiverio They didn't take prisoners, no los tomaban prisioneros

uznawali powstańców za bandytów consideraban|a los insurgentes|como|bandidos weil sie die Aufständischen zu Banditen erklärten. cause they regarded guerillas as bandits. consideraban a los insurgentes como bandidos

powstanie nas zmieniło wszystkich la insurrección|nos|cambió|a todos der Aufstand hat uns alle verändert. The uprising changed all of us. In what way? la insurrección nos cambió a todos

w jaki sposób? en|qué|manera Wir hörten auf, Kinder, Jugendliche zu sein, wir wurden sehr, sehr erwachsen. We stopped being children, teenagers. ¿de qué manera?

ogromne zbratanie enorme|hermandad gab es eine riesige Bruderschaft. There was huge fraternity, una gran hermandad

Był taki dzień podczas powstania, kiedy pani Fue|tal|día|durante|la insurrección|cuando|señora Es gab einen Tag während des Aufstands, an dem Sie entschieden haben, dass Sie, wenn Sie überleben würden, gehen Sie Medizin studieren. There was a day during the uprising, when Hubo un día durante la insurrección, cuando la señora sobie postanowiła, a sí misma|decidió decidió,

że jeśli przeżyje que|si|sobrevive that if you will live, que si sobrevivía

to pójdzie na medycynę. eso|irá|a|medicina iría a estudiar medicina.

- Co się wtedy wydarzyło Qué|(pronombre reflexivo)|entonces|sucedió Was geschah damals? - ¿Qué sucedió entonces?

- Wie Pan dlaczego, ja nigdy nie myślałam. Ja nie miałam w tradycji sabe|señor|por qué|yo|nunca|no|pensé|Yo|no|tenía|en|tradición I never thought, I don't have any doctors in family tradition. - Sabe usted por qué, yo nunca pensé. No tenía en la tradición

rodzinnej żadnych lekarzy. familiar|ningún|médicos familiar a ningún médico.

Ale nigdy nie było lekarza. Pero|nunca|no|hubo|doctor Aber es gab nie einen Arzt. but there was never a doctor. Pero nunca hubo un médico.

Ja nie miałam takich zamiarów. Yo|no|tenía|tales|intenciones Das war nicht meine Absicht. I did not have such intentions. Yo no tenía tales intenciones.

A ja marzyłam o architekturze, Y|yo|soñaba|sobre|arquitectura Und ich träumte von Architektur Y yo soñaba con la arquitectura,

albo o o

o dziennikarstwie sobre|periodismo oder von Nachrichtendienst. or journalism. sobre el periodismo

Gdybym mogła Si yo|pudiera Dort, vor Ort, wenn ich könnte in that place, Si pudiera

Gdybym umiała Si yo|supiera wenn ich es kannte if I could, if I knew how to, Si supiera

To mogłabym zrobić wiele dobrego Yo|podría|hacer|mucho|bien Konnte ich sehr viel Gutes tun I could have done a lot of good, Podría hacer mucho bien

Może uratować jeszcze jakieś życie Puede|salvar|aún|alguna|vida vielleicht sogar einem das Leben retten. maybe save a life, Quizás salvar alguna vida más

To zrozumiałam , że jestem bezsilna Eso|entendí|que|soy|impotente Dann habe ich verstanden, dass ich machtlos bin. then i understood I'm powerless and Entendí que soy impotente

i że dla mnie w życiu nic nie będzie tak poważne y|que|para|mí|en|vida|nada|no|será|tan|serio und dass nichts im Leben für mich so ernst wäre..... in my life, y que para mí en la vida nada será tan serio

jak ludzkie życie como|humano|vida wie das menschliche Leben selbst. nothing will be as serious as human life. como la vida humana

I to się stało Yo|eso|se|sucedió Und das wurde And that turned into Y eso sucedió

Moim przeznaczeniem Mi|destino My destiny. I made the choice at that moment. Mi destino

Ja już wybrałam Yo|ya|elegí Yo ya elegí

Też nie zależało mi tylko na medycynie También|no|me importaba|a mí|solo|en|medicina I wasn't just into medicine, Tampoco me importaba solo la medicina

Musiałam być chirurgiem Debí|ser|cirujano I had to be a surgeon. Tenía que ser cirujana

I tak zostałam w końcu Yo|así|me quedé|en|finalmente und so blieb es auch. And so finally I've become one. Y así al final me convertí

chirurgiem cirujano en cirujana

też bardzo zmieniło im życie también|mucho|cambió|su|vida hatten auch ihr Leben völlig geändert. their lives changed an awful lot as well. también cambió mucho su vida

Po prostu każdy to przeżył, powstanie (verbo auxiliar)|simplemente|todos|eso|vivió|resurrección Alle überlebten einfach den Aufstand, als sie einen anderen Mann trafen, der auch den Aufstand überlebte, Simply, everyone who survived the uprising, Simplemente todos lo vivieron, la insurrección

Kiedy spotykał drugiego człowieka Cuando|encontraba|segundo|hombre when they met someone Cuando se encontraba con otra persona

który też que|también que también

Od razu mieli wspólny język Desde|inmediato|tenían|común|idioma they had common language at once. Inmediatamente tenían un idioma en común

Bo mieli przeżycia, które Porque|tuvieron|experiencias|que Weil sie Erfahrungen hatten, Because they had experiences Porque tenían experiencias que

były nie te same, ale... eran|no|las|mismas|pero die nicht die gleich waren. which were not the same, no eran las mismas, pero...

Takie same Tales|mismos Aber gleich. but of same nature. Las mismas

w kontekście Powstania Warszawskiego en|contexto|del Levantamiento|de Varsovia in the context of Warsaw Uprising, en el contexto del Levantamiento de Varsovia

no to... Czy ono w ogóle miało sens? no|eso|Si|él|en|absoluto|tenía|sentido Did it have any sense at all? entonces... ¿Tenía algún sentido?

żołnierz nie, ani od wydawania decyzji, soldado|no|ni|de|emisión|decisiones ein Soldat ist kein Entscheidungsträger, a soldier is not to make decisions un soldado no, ni de tomar decisiones,

ani od oceny ni|de|calificación ni de la evaluación

tego de esto davon was und wann geschehen sollte. of when de esto

kiedy i co powinno nastąpić cuándo|y|qué|debería|suceder and what should take place. cuándo y qué debería suceder

I dlatego zawsze się wycofywałam Yo|por eso|siempre|(reflexivo)|me retiraba Und deswegen, habe ich mich immer verweigert And that's why I always backed out from making such speeches. Y por eso siempre me he retirado

po pierwsze my jesteśmy żołnierzami primero|we|nosotros|somos|soldados Erstens, muss ich sagen, dass wir Soldaten sind. firstly we are soldiers, en primer lugar, somos soldados

żołnierzami Armii Krajowej soldados|del Ejército|Nacional soldiers of the National Army(AK). soldados del Ejército Nacional

Myśmy byli od spełniania rozkazów Nosotros|estábamos|de|cumplir|órdenes Wir waren von der Ausführung von Befehlen. we were to follow the orders, Nosotros estábamos para cumplir órdenes

i to jest podstawowa y|esto|es|básica und das ist eine grundlegende Militärregel. as a soldier should be. y esa es la base

w wojsku zasada en|el ejército|principio And that is basic rule in military. en el ejército, la regla

Jeden słucha drugiego Uno|escucha|al otro Einer ist dem anderen gehorsam One listens to the other, and it has to be like that. Uno escucha al otro

powstanie musiało wybuchnąć la insurrección|tuvo que|estallar the uprising had to start. la insurrección tenía que estallar

ten ogromny, nagromadzony magazyn ese|enorme|acumulado|almacén Dieses riesige, akkumulierte Unterdrückungslager. This huge, accumulated load este enorme, acumulado almacén

uciemiężania opresores of oppression de opresión

nienawiści z tym związanej odio|con|eso|relacionado der damit verbundene Hass and hate linked with that, odio relacionado con esto

ale powiedzmy, no rewanżu pero|digamos|no|revancha Aber sagen wir mal, Vergeltung. pero digamos, no venganza

Bo to było nie do wytrzymania. Porque|eso|fue|no|para|soportar Weil es unerträglich war that was unbearable. Porque era insoportable.

i wreszcie nie wytrzymał y|finalmente|no|aguantó Und endlich hielte nicht mehr. And it snapped, according to what I said. y finalmente no pudo soportarlo

Gdyby powstanie nie zostało zorganizowane, byłoby znacznie gorzej, to już lepiej, że zostało zorganizowane Si|levantamiento|no|fue|organizado|habría sido|mucho|peor|eso|ya|mejor|que|fue|organizado Si la insurrección no se hubiera organizado, habría sido mucho peor, es mejor que se haya organizado

zadecydowało o naszej decidió|sobre|nuestra dass es unsere spätere Geschichte bestimmte. decidió sobre nuestra

późniejszej historii posterior|historia historia posterior

Bo myśmy mogli Porque|nosotros|pudimos Da wir, zu zu leichtem Häppchen sein könnten. Because we could Porque podríamos haber

Być zbyt łatwym kąskiem Ser|demasiado|fácil|bocado be too easy of a prey sido un bocado demasiado fácil

dla sąsiadów. para|vecinos Für die Nachbarn. for our neighbours, right? para los vecinos.

Więc myślę Entonces|pienso Also, da denke ich And that did not happen then, Así que pienso

że to na pewno zadecydowało. que|eso|a|seguro|decidió hat es sicherlich bestimmt surely it (the uprising) decided about that. que eso definitivamente decidió.

Te 75 lat temu Te|años|hace Diese 75 Jahre her, These 75 years ago, Hace 75 años

wzięła właśnie udział w powstaniu. tomó|justo|parte|en|la rebelión haben Sie gerade an dem Aufstand teilgenommen. took part in the uprising. justamente participó en la insurrección.

A jak dzisiaj Y|cómo|hoy Und wie Heute What about today? ¿Y cómo hoy

Gdyby dziś miała by Pani Si|hoy|tuviera|(verbo auxiliar condicional)|señora Si hoy tuviera usted

te 16, 20, 25 lat, tú|años tiene 16, 20, 25 años,

My jesteśmy w czasach pokojowych Nosotros|estamos|en|tiempos|de paz Sehen Sie, wir sind in Friedenszeiten You see, we are in peaceful times, Estamos en tiempos de paz.

I nas czasy pokojowe pociągają. Y|nuestros|tiempos|pacíficos|atraen Und wir fühlen uns zur Friedenszeit hingezogen, und sie zwingen uns zu anderen Anstrengungen. and we are being led by peacetime, Y los tiempos de paz nos atraen.

Ja myślę, że Yo|pienso|que I think, that, Yo pienso que

tak jak moi poprzednicy mówili así|como|mis|predecesores|dijeron so wie meine Vorgänger schon sagten as my predecessors said, así como dijeron mis predecesores

każdy powinien robić swoje cada uno|debería|hacer|lo suyo Jeder sollte seinen Job machen. everyone should do his part, cada uno debería hacer lo suyo

tajne nauczania enseñanza|secreta und wir zum geheimen Unterrichten gegangen sind. because we went to secret lessons. enseñanza secreta

Więc ja bym życzyła młodym ludziom, żeby oni Entonces|yo|(verbo auxiliar condicional)|deseara|jóvenes|personas|para que|ellos Deshalb möchte ich den Jugendlichen wünschen, dass sie für ihre Ausbildung kämpfen, dass sie um jeden Preis dazu beitragen, So, I would wish for the young people, that they Así que desearía a los jóvenes que ellos

Czyli własna edukacja i przyzwoitość. Entonces|propia|educación|y|decencia Sie meinen Ihre eigene Ausbildung und Ihren eigenen Anstand. So, own education and decency. Es decir, educación propia y decencia.

Dziękuje nie tylko w swoim imieniu, Gracias|no|solo|en|su|nombre Gracias no solo en mi nombre,

Jeśli pani pozwoli Si|señora|permite Wenn Sie erlauben... If You please, Si usted me lo permite

No nie no No|no|no Oh nein... Du Liebling No, no

Bardzo proszę Mucho|por favor Diese Blumen. Was macht ihr?! What are you doing? Por favor

No bardzo dziękuję No|muchas|gracias Danke schön! No, muchas gracias

SENT_CWT:AFkKFwvL=6.36 PAR_TRANS:gpt-4o-mini=9.06 es:AFkKFwvL openai.2025-02-07 ai_request(all=588 err=0.00%) translation(all=470 err=0.00%) cwt(all=2893 err=1.18%)