Entendiendo el Experimento de la Doble Rendija ||||||fente Das Doppelspaltexperiment verstehen Understanding the Double Slit Experiment Comprendre l'expérience de la double fente Het Double Slit Experiment begrijpen Zrozumienie eksperymentu podwójnej szczeliny Compreender a experiência da dupla fenda Çift Yarık Deneyini Anlamak

Hey gente, ¿cómo estáis? Hey people, how are you? Selam millet, nasılsınız?

La semana pasada estuvimos hablando sobre mecánica cuántica. Last week we were talking about quantum mechanics. Geçen hafta kuantum mekaniğinden bahsediyorduk.

Os presenté la función de onda, esa entidad matemática que los físicos usamos para hacer I introduced you to the wave function, that mathematical entity that we physicists use to make Size dalga fonksiyonunu, fizikçilerin kullanarak yaptıkları matematiksel bir varlık olarak tanıttım.

predicciones. predictions. tahminler.

La cosa es que, a través de vuestros comentarios, me di cuenta de que… se me olvidó contar The thing is that, through your comments, I realized that... I forgot to count Mesela, yorumlarınız sayesinde fark ettim ki... anlatmayı unuttum.

lo más importante. the most important thing. en önemli olan.

Sí, la función de onda está muy guay pero ¿cómo consigue explicar todos los resultados |||||||bien||||||| Yes, the wave function is very cool but how does it manage to explain all of the results. Evet, dalga fonksiyonu çok havalı ama tüm sonuçları nasıl açıklıyor

del experimento de la doble rendija? |||||yarık |||||fenda of the double slit experiment? çift yarık deneyinin?

¿Por qué sale este preciso patrón al abrir las dos cajas? Why does this precise pattern come out when opening the two boxes? İki kutu açıldığında bu tam desen neden ortaya çıkıyor?

¿qué pasa con lo de medir? what about measuring? Ölçme meselesi ne olacak?

Hoy vamos a ver experimento a experimento cómo utilizando la mecánica cuántica podemos Today we are going to see experiment by experiment how by using quantum mechanics we can Bugün kuantum mekaniğini kullanarak deney deney inceleyeceğiz

entender lo que ocurre aquí. understand what is going on here. burada ne olup bittiğini anlayabiliriz.

Esto quiere decir que vamos a abandonar la idea de que el átomo es una bolita que sigue |||||||||||||||petite boule|| This means that we are going to abandon the idea that the atom is a little ball that follows Bu, atomun bir top gibi olduğunu düşünme fikrinden vazgeçeceğimiz anlamına geliyor.

un cierto camino y vamos a poner en acción el concepto de función de onda. a certain path and we are going to put the concept of a wave function into action. Ve dalga fonksiyonu kavramını harekete geçireceğiz.

Con la idea de trayectoria se conseguía entender muy bien los dos primeros experimentos, pero With the idea of trajectory, the first two experiments were very well understood, but Yörünge düşüncesi ile ilk iki deneyi çok iyi anlayabiliyorduk, ama

era un desastre con el tercero. was a disaster with the third. üçüncüsüyle tam bir felaketti.

Encontraréis muy iluminador como la función onda consigue apañar los tres a la vez… ||||||||arranger||||| ||illuminating|||||achieves|to fix, to manage||||| ||||||||halletmek||||| ||||||||aggiustare||||| You will find very illuminating how the wave function manages to manage all three at the same time ... Üçünü aynı anda nasıl idare ettiğini göreceksiniz...

Aunque lo haga de una manera más complicada de ver. Even if it does so in a way that is more complicated to see. Bunu daha karmaşık bir şekilde yapıyor olsa da.

Y, por supuesto, creo que no hace falta decirlo, pero este vídeo no va a tener mucho sentido And of course I think it goes without saying, but this video is not going to make much sense. Ve tabii ki, bunu söylemeye gerek olmadığını düşünüyorum ama bu video çok fazla anlam taşımayacak

si no te has visto los dos que le preceden, ¿ok? |||||||||precede| |||||||||önceki| if you haven't seen the two that precede it, okay? eğer öncesindeki iki videoyu izlemediysen, tamam mı?

Empecemos por el primer experimento en el que abríamos cada caja por arriba para saber ||||||||we would open|||||| Let's start with the first experiment in which we opened each box from the top to find out Her kutunun üst kısmını açtığımız ilk deneyle başlayalım, böylece ne olduğunu bilelim

si estaba el átomo. if there was the atom.

Paso número uno: me olvido de que el átomo es una bolita y pienso en su función de onda. Step number one: I forget that the atom is a little ball and think about its wave function. Birinci adım: atomun bir top olduğunu unuturum ve dalga fonksiyonuna odaklanırım.

Paso número dos: le pregunto a la ecuación de Schrodinger cual es la forma de la función Step two: I ask the Schrodinger equation what the form of the function is.

de onda.

Ella me dice que, mientras las cajas sean buenas cajas, la función de onda está confinada |||||||||||||||confined She tells me that, as long as the boxes are good boxes, the wave function is confined. O bana der ki, kutular iyi kutular olduğu sürece dalga fonksiyonu onların içinde hapsedilmiştir.

dentro de ellas, por lo que solo voy a detectar el átomo allí. Bu yüzden orada sadece atomu tespit edeceğim.

El hecho de que haya función de onda en ambas cajas es culpa de la máquina del azar. |||||||||||||||||şans The fact that there is wave function in both boxes is the fault of the random machine. Her iki kutuda da dalga fonksiyonu olmasının sebebi şans makinesidir.

En jerga cuántica, ella prepara el estado inicial. |jargon|||||| |gergo|||||| |jargão|||||| In quantum jargon, she prepares the initial state. Kuantum argosunda, o başlangıç durumunu hazırlar.

Al colocar aleatoriamente el átomo, está repartiendo la función de onda entre las ||randomly||||distributing|||||| By randomly placing the atom, you are partitioning the wave function among the Atomu rastgele yerleştirerek, dalga fonksiyonunu iki kutu arasında dağıtıyorsunuz.

dos cajas. two boxes. Üçüncü adım: Dalga fonksiyonunu olasılıklara dönüştürüyoruz ve sürpriz, elimizde

Paso número tres: transformamos la función de onda en probabilidades y, sorpresa, tenemos |||we transform||||||||| Step three: we transform the wave function into probabilities and, surprise, we have var.

un cincuenta por ciento en cada caja de encontrar allí el átomo, justo lo que exhiben los fifty percent in each box to find the atom there, just what the orada atomu bulmak için her kutuda yüzde elli, tam olarak sergiledikleri

resultados. results. sonuçlar.

¿Todo correcto? Everything OK? Her şey doğru mu?

Pasemos al experimento número dos, en el que abrimos la abertura de una sola caja. ||||||||||||||boîte Let's move on to experiment number two, in which we open the opening of a single box. İkinci deneye geçelim, tek bir kutunun açılımını açıyoruz.

Bien, al abrir la abertura y soltar el átomo su función de onda reacciona a esta libertad. Well, by opening the aperture and releasing the atom its wave function reacts to this freedom. Tamam, açılımı açtığımızda ve atomu bıraktığımızda, dalga fonksiyonu bu özgürlüğe tepki veriyor.

La función de onda se propaga y oscila… como una onda. The wave function propagates and oscillates... as a wave. Dalga fonksiyonu yayılır ve salınır... bir dalga gibi.

Una onda esférica. ||küresel A spherical wave. Bir küresel dalga.

Debido a esto, las zonas de la pantalla más cercanas a la caja van a tener flechas más |||||||tela|||||||||| Because of this, the areas of the screen closest to the box will have more arrows. Bunun sonucunda, kutuya en yakın ekran bölgeleri daha büyük oklar alacak.

grandes, pues la intensidad de una onda esférica disminuye con la distancia. ||||||||decreases||| The intensity of a spherical wave decreases with distance. Çünkü bir küresel dalganın yoğunluğu mesafe ile azalır.

En consecuencia, cuando pasemos a probabilidades, las más altas estarán justo enfrente de Consequently, when we move to probabilities, the highest ones will be right in front of Sonuç olarak, olasılıklara geçtiğimizde, en yüksek olanlar tam önümüzde olacak

las cajas y se reduciran a lo largo de la pantalla, haciendo que el patrón sea el esperado. ||||will be reduced||||||||||||| ||||||||||tela||||||| The boxes and will shrink along the screen, making the pattern as expected. kutu sayıları azalacak ve ekran boyunca daralacak, bu da desenin beklenen olmasını sağlayacak.

Al ir abriendo a cada tirada una sola caja, la función de onda que suelto es la respectiva |||||||||||||||||respective |||||||||||||||||ilgili When opening a single box at each spin, the wave function that I release is the respective Her döndürmede yalnızca bir kutuyu açtığımızda, saldığım dalga fonksiyonu ilgili olanıdır.

de cada caja. of each box.

Si abro la roja la máxima probabilidad estará a la izquierda, si abro la azul estará a If I open the red one the maximum probability will be on the left, if I open the blue one it will be on the right. Kırmızıyı açarsam en yüksek olasılık solda olacak, mavi açarsam sağda olacak.

la derecha. the right. sağda.

Esta intermitencia forma el patrón que vemos experimentalmente. |||||||experimentally |kesiklilik||||||deneysel olarak This intermittency forms the pattern we see experimentally. Bu yanıp sönme, deneysel olarak gördüğümüz deseni oluşturur.

Por último, el tercer experimento: al abrir ambas cajas simultáneamente y soltar a la Finally, the third experiment: opening both boxes simultaneously and releasing the Son olarak, üçüncü deney: her iki kutuyu eş zamanlı olarak açıp,

vez las dos funciones de onda, estas se van solapar. |||||||||se superposer |||||||||overlap |||||||||a sovrapporre Once the two wave functions, they will overlap. iki dalga fonksiyonu üst üste binecek.

Aquí está la magia, porque, tal y como ocurre como una onda, habrá zonas de la pantalla Here is the magic, because, just as it happens as a wave, there will be areas of the screen Burada sihir var, çünkü bir dalga gibi davranırken, ekranda

en la que la f oscilen a la vez y, al combinarse, su amplitud se magnifique, mientras que haya |||||oscillate||||||combine||||magnify||| |||||osilasyon yapar||||||||||büyüsün||| in which the f oscillate at the same time and, when combined, their amplitude is magnified, while there is aynı anda salınacak bölgeler olacak ve birleştiğinde, genliği büyüyecek, o sırada var olduğu sürece

lugares en las que una oscilación esté retrasada respecto a la otra lo que, al sumarse, resultará |||||||retardée||||||||| |||||||delayed||||||||add| locations where one oscillation lags behind the other, which, when added together, will result in

en una cancelación. ||cancellation in a cancellation. bir iptalde.

Esto repercute en las probabilidades: las zonas con las flechas amplificadas tendrán |has an impact|||||||||amplified| ||||||||||büyütülmüş| This has an impact on the probabilities: the areas with the amplified arrows will have Bu, olasılıfları etkiler: güçlendirilmiş okların bulunduğu bölgelerde

probabilidades muy altas de tener colisiones, mientras que las zonas con flechas anuladas |||||collisions|||||||canceled ||||||||||||iptal edilmiş very high probability of having collisions, while the areas with nulled arrows are very likely to have çarpışma olasılıkları çok yüksek olacaktır, oysa iptal edilmiş okların bulunduğu bölgelerde

tendrán poquísimas. |very few will have very few.

Es esta mezcla de combinaciones y cancelaciones las que forma el patrón del experimento tres. ||||||cancellations|||||||| ||||||iptaller||||||||

Vamos con los chungo: colocamos detectores en las salidas de las cajas, ¿por qué surge |||choses||||||||||| |||sketchy|||||||||||it arises |||zor işler||||||||||| |||chungo||||||||||| |||chungos||||||||||| Let's get down to the nitty-gritty: we place detectors at the box exits, why does this happen?

el patrón del experimento dos? the pattern of experiment two?

Porque cuando la función de onda se libera y el detector interactúa con ella, un extraño |||||||||||etkileşime giriyor|||| |||||||||||interagisce|||| Because when the wave function is released and the detector interacts with it, a strange

proceso ocurre. process occurs.

La función de onda cambia bruscamente: vale cero en todos los puntos del espacio excepto |||||abruptly||||||||| The wave function changes abruptly: it is zero at all points in space except for Dalga fonksiyonu sert bir şekilde değişiyor: uzaydaki tüm noktalarında sıfır değerine sahip, ancak

en uno en el que hay un cien por cien de probabilidades de encontrar el átomo allí. in one where there is a hundred percent chance of finding the atom there. atomun orada bulunma olasılığı yüzde yüz olan bir noktada.

Hemos detectado el átomo. We have detected the atom. Atomu tespit ettik.

Ahora conocemos su posición. We now know their position. Artık konumunu biliyoruz.

Este repentino proceso se llama “El colapso de la función de onda”, aunque normalmente This sudden process is called "The collapse of the wave function", although it usually Bu ani süreç "Dalga fonksiyonunun çöküşü" olarak adlandırılır, ancak genellikle

lo llamamos medir. ||mesurer we call it measure. ölçmek diyoruz.

Los detectores no son los únicos que realizan este proceso, la pantalla también lo hace. The detectors are not the only ones that perform this process, the display does it as well. Algılayıcılar bu süreci gerçekleştiren tek şey değildir, ekran da bunu yapar.

Cuando la función de onda llega hasta ella, la pantalla la colapsa y toma el valor resultante ||||||||||||||||resultant When the wave function reaches it, the display collapses it and takes the resultant value Dalga fonksiyonu ona ulaştığında, ekran onu çökerterek sonucunu alır.

como la posición del átomo. as the position of the atom. atomun konumu gibi.

El colapso sucede en consonancia con las probabilidades. The collapse happens in line with the odds. Çöküş, olasılıklarla uyum içinde gerçekleşir.

Ya que colapsar la función de onda implica detectarla, sucederán más colapsos en los ||||||||detect it|||collapses|| ||||||||onu tespit etmek|olacak|||| Since collapsing the wave function involves detecting it, more collapses will happen in the Dalga fonksiyonunu çökertmek, onun tespit edilmesi anlamına geldiği için, daha yüksek olasılığa sahip yerlerde daha fazla çöküş gerçekleşecektir.

lugares donde la probabilidad sea más alta. places where the probability is higher. Olasılığın daha yüksek olduğu yerlerde daha fazla çöküş gerçekleşecektir.

Pero la función de onda no se queda quieta después de eso. But the wavefunction doesn't sit still after that.

Una vez la medición (y, por tanto, el colapso) ha acabado, ella sigue propagándose como ||||||||effondrement|||||| |||||||||||||spreading| |||ölçüm||||||||||yayılmaya| Once the measurement (and, therefore, the collapse) is over, it continues to propagate as Ölçüm (ve dolayısıyla çöküş) sona erdikten sonra, o yayılmaya devam eder gibi.

una onda esférica, en consonancia con su libertad, dándonos las nuevas probabilidades

de encontrar el átomo en un cierto lugar, de producir un segundo colapso en un sitio of finding the atom at a certain location, of producing a second collapse at a certain location, of producing a second collapse at a certain location, of producing a second collapse at a certain location belirli bir yerde atomu bulmak, bir yerde ikinci bir çöküş üretmek

en particular. in particular. özellikle.

Fijaos, el hecho de realizar la medida de manera temprana, antes de que la pantalla Note, the fact of taking the measurement early, before the screen Dikkat edin, ölçümü ekran

lo haga, es lo que cambia el patrón. is what changes the pattern. yapmadan önce erken yapmak, deseni değiştiren şeydir.

¿Véis la función de onda que sale de la otra caja? Do you see|||||||||| See the wave function coming out of the other box? Diğer kutudan çıkan dalga fonksiyonunu görüyor musunuz?

Una vez haces la medida, esta función de onda muere. Once you make the measurement, this wave function dies. Bir ölçüm yaptığınızda, bu dalga fonksiyonu ölür.

Te has cargado la interferencia, por lo que la propagación de una sola onda esférica ||||girişim|||||||||| You've killed the interference, so that the propagation of a single spherical wave Müdahale edildiniz, bu nedenle tek bir küresel dalganın yayılması.

te va a dar el patrón que vimos justo antes. will give you the pattern we saw just before.

Al poner los detectores y prevenir la interferencia estás reproduciendo lo que conseguíamos |||||||||reproducing||| By putting in the detectors and preventing interference you are reproducing what we were getting.

abriendo solo una de las cajas lo que, irremediablemente, nos va a dar el patrón del experimento dos. ||||||||irremediably||||||||| opening only one of the boxes which, inevitably, will give us the pattern of experiment two. Deneyin desenini irremediably olarak verecek olan kutulardan sadece birini açıyoruz.

Como veis utilizando la función de onda, las cuatro situaciones tienen una explicación. Dalga fonksiyonunu kullanarak, dört durumun bir açıklaması var.

Pero estoy seguro que no ha sido satisfactorio para vosotros. But I am sure it has not been satisfactory for you. Ama bunun sizin için tatmin edici olduğunu sanmıyorum.

Sí, esto funciona, pero preguntas muy serias surgen. Yes, this works, but very serious questions arise.

Las probabilidades que da la función de onda encajan con los resultados que vemos, pero ||||||||uyuyor|||||| ||||||||si adattano|||||| ||||||||se encaixam|||||| Dalga fonksiyonunun verdiği olasılıkların gördüğümüz sonuçlarla örtüşüyor, ama

¿por qué encajan? why do they fit? Neden örtüşüyor?

¿Es la función onda solo un buen modelo matemático y no deberíamos darle más vueltas Is the wave function just a good mathematical model and we shouldn't think about it any more Dalga fonksiyonu sadece iyi bir matematiksel model mi ve bunun üzerine daha fazla düşünmemeliyiz?

o está mostrando algo real? or is it showing something real?

¿Es la función de onda una especie de interacción que empuja al átomo dónde debe ir? Is the wave function some kind of interaction that pushes the atom where it should go? Dalga fonksiyonu, atomu gitmesi gereken yere iten bir tür etkileşim midir?

(lo cual os digo ya que no es) o, tal vez, el guiño que hacía el experimento con los ||||||||||||clin d'œil|||||| ||||||||||||wink|||||| ||||||||||||sguardo|||||| ||||||||||||sinalizador|||||| (which I tell you since it is not) or, perhaps, the wink that made the experiment with the

dos átomos a la vez es cierto y la función de onda es un reflejo del átomo estando en ||||time|||||||||||||| two atoms at the same time is true and the wavefunction is a reflection of the atom being in bir anda iki atom vardır ve dalga fonksiyonu atomun konumunun bir yansımasıdır

muchos sitios del espacio al mismo tiempo. many places in space at the same time. aynı anda birçok uzay sitesi.

O ¿es esto una estupidez y, hasta que yo haga una medida, la posición del átomo es Or is this stupid and, until I make a measurement, the atom's position is Yoksa bu bir saçmalık mı ve ben bir ölçüm yapmadan önce, atomun konumu

algo que está ontológicamente indefinido? |||ontologically| something that is ontologically undefined? ontolojik olarak belirsiz olan bir şey mi?

Y, hablando de medir, ¿qué demonios ha pasado? And, speaking of measuring, what the hell happened? Ve, ölçmekten bahsetmişken, Tanrı aşkına ne oluyor?

¿por qué la función de onda reacciona así a usar al realizar una medida? why does the wavefunction react like this to use when making a measurement? Neden dalga fonksiyonu bir ölçüm yaparken böyle tepki veriyor?

Al influir en el mundo a pequeña a escala con un objeto de las grandes escalas ¿estoy By influencing the small-scale world with a large-scale object, am I Büyük ölçekli bir nesne ile küçük ölçekte dünyayı etkilerken ben mi

corrompiendo su estado aislado? corrupting||| bozuyor||| corrupting its isolated state? yalnız durumunu mu bozuyorsun?

¿o está ocurriendo algo más profundo? Or is something deeper going on? yoksa daha derin bir şey mi oluyor?

Como véis no tengo respuestas para vosotros y no os voy a engañar: a dia de hoy no hay ||||||||||||mentir|||||| As you can see, I have no answers for you and I am not going to lie to you: today there are no Gördüğünüz gibi sizler için yanıtlarım yok ve sizi kandırmayacağım: bugünün tarihi itibarıyla yok.

respuestas científicas a estas preguntas. scientific answers to these questions.

Si quieres tener algún tipo de intuición cuando trabajas en cuántica, dar algún sentido If you want to have some kind of intuition when you work in quantum, give some sense Kuantumla çalışırken biraz sezgiye sahip olmak istiyorsan, bu matematiksel varlıklara biraz anlam katmalısın,

a estas entidades matemáticas, tienes que aferrarte a una de las distintas interpretaciones ||||||to cling|||||| ||||||aggrapparti|||||| to these mathematical entities, you have to hold on to one of the different interpretations kuantum mekaniğinin farklı felsefi yorumlarından birine tutunmalısın.

filosóficas de la mecánica cuántica. felsefi|||| of quantum mechanics.

Estas interpretaciones no son, digamos, pura opinión: se realizan experimentos en todo |||||||||experiments|| These interpretations are not, shall we say, pure opinion: experiments are carried out all over the world. Bu yorumlar, diyelim ki, saf bir görüş değil: tüm dünyada bu yorumlardan bazılarını dışlamak için deneyler yapılmaktadır.

el mundo para descartar algunas de estas interpretaciones. the world to rule out some of these interpretations. Gerçek şu ki, bu çok geniş ve birçok nüansı olan bir alan, bu yüzden video

La verdad es que es un campo muy extenso y de muchos matices, por eso mismo el vídeo ||||||||||||nuances||||| ||||||||||||nuances||||| The truth is that it is a very extensive field with many nuances, which is why the video

sobre interpretaciones no saldrá pronto. about interpretations will not come out soon. yorumlar hakkında pek yakında çıkmayacak.

Si quiero que algo distinga a QuantumFracture es que aquí no se cuenten medias verdades. ||||stand out||QuantumFracture|||||||| ||||||QuantumFracture(1)|||||||| ||||||QuantumFracture(1)|||||||| If I want something to distinguish QuantumFracture, it is that half-truths are not told here. Eğer QuantumFracture'ı farklı kılacak bir şey istiyorsam, burada yarım gerçeklerin anlatılmadığıdır.

El rigor científico es lo primero. Scientific rigor comes first. Bilimsel titizlik her şeyden önce gelir.

Pablo, mi asesor, y yo queremos estar a la altura del reto y ofreceros en el momento |||||||||||défi||||| ||advisor|||||||||challenge||||| |||||||||||sfida||||| ||consultor|||||||||||||| Pablo, my advisor, and I want to rise to the challenge and offer you at the moment

correcto un vídeo acojonante. |||terrifying |||şahane |||incrível correct an awful video. doğru bir muhteşem video.

Mientras, aún tenemos un montón de cosas de las que hablar: fenómenos cuánticos, ||||||||||||quantum Meanwhile, we still have a lot of things to talk about: quantum phenomena, Bu arada, hala konuşacak bir sürü konu var: kuantum fenomenleri,

cómo la idea de función onda pasa al siguiente nivel... how the wave function idea goes to the next level... dalga fonksiyonu fikrinin bir sonraki seviyeye nasıl geçtiği...

Os explicaré todas ellas con el nivel de abstracción que merecen y si en alguna ocasión I will explain all of them with the level of abstraction that they deserve and if on any occasion

me apetece visualicéis mejor alguna escena, os dejaré claro que estoy utilizando una ||visualiser|||||||||| ||you visualize|||scene||||||| ||görmenizi|||||||||| |||||||deixarei||||| If I feel like visualizing some scenes better, I will make it clear that I am using a Eğer bir sahneyi daha iyi hayal etmenizi istiyorsam, ne kullandığımı açık bir şekilde belirteyim,

interpretación. interpretation. bir yorumlama.

Así podréis distinguir con lo que es ciencia pura y dura de lo que no. This way you will be able to distinguish what is pure and hard science from what is not. Bu şekilde, saf ve katı bilimin ne olduğuyla olmayanı ayırt edebilirsiniz.

Espero que esté vídeo haya arrojado algo de luz al experimento de la Doble Rendija |||||thrown||||||||| I hope this video has shed some light on the Double Slit experiment.

y os espero las próximas semana con un poquito más de ciencia. and I look forward to seeing you next week with a little more science.

Y, como siempre, muchas gracias por verme. And, as always, thank you very much for seeing me.